Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 5/15
POSTANOWIENIE
Dnia 31 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 31 marca 2015 r.,
sprawy D. G.
skazanego z art. 200 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i innych.,
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G., , z dnia 11 września 2014 r., zmieniającego
wyrok Sądu Rejonowego w J.
z dnia 10 marca 2014 r.,
p o s t a n o w i ł
I. oddalić kasację obrońcy skazanego jako oczywiście
bezzasadną;
II. obciążyć skazanego D. G. kosztami sądowymi za
postępowanie kasacyjne.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w J. wyrokiem z dnia 10 marca 2014 r., w sprawie … 804/11,
uznał D. G. za winnego popełnienia:
- ciągu dwóch przestępstw z art. 200 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art.
91 § 1 k.k. - i za to skazał go na karę roku pozbawienia wolności;
- przestępstwa z art. 199 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k., za który wymierzył
mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Nadto Sąd połączył kary jednostkowe i orzekł karę łączną roku pozbawienia
wolności oraz orzekł wobec oskarżonego zakaz kontaktowania się z
pokrzywdzonymi J. Z. i K. Z. przez okres 5 lat. Zasądził również na rzecz
2
pokrzywdzonych J. Z., K. Z. oraz B. Z. nawiązki w wysokości po 5000 złotych na
rzecz każdej z nich.
Apelacje od tego wyroku wnieśli – obrońca oskarżonego oraz prokurator,
przy czym oskarżyciel publiczny na niekorzyść oskarżonego G. Po ich rozpoznaniu
Sąd Okręgowy w G., wyrokiem z dnia 11 września 2014 r., w sprawie sygn. akt …
384/14, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
- podwyższył orzeczoną w punkcie pierwszym wyroku (za przestępstwa z art.
200 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.) karę pozbawienia wolności do 2 lat;
- z podstawy wymiaru kary łącznej wyeliminował art. 85 k.k. oraz podwyższył
orzeczoną oskarżonemu karę łączną do 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności;
- na zasadzie art. 46 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego na rzecz
pokrzywdzonej B. Z. nawiązkę w wysokości 5000 złotych;
- uchylił rozstrzygnięcie zawarte w punkcie czwartym wyroku, a dotyczące
zakazu kontaktowania się z pokrzywdzonymi.
W pozostałej części Sąd odwoławczy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy,
obciążając oskarżonego kosztami postępowania sądowego.
Kasację od tego wyroku wniósł obrońca skazanego, który zarzucił rażące
naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na jego treść, a mianowicie:
1. art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 433 § 2 k.p.k. wobec nierozważenia przez
Sąd II instancji wszystkich zarzutów wskazanych w środku odwoławczym,
co w konsekwencji doprowadziło do nienależytego uzasadnienia wyroku
Sądu ad quem poprzez nie podanie, dlaczego zarzuty apelacji sąd uznał
za zasadne albo niezasadne, w szczególności zarzut obejmujący art. 438
pkt 3 k.p.k.;
2. art. 458 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez dowolną ocenę
materiału dowodowego i ukształtowanie przekonania Sądu Okręgowego
w G. w przedmiocie uznania winy oskarżonego w zarzucanych mu
czynach na podstawie nieznajomości całego materiału dowodowego
zgromadzonego w przedmiotowej sprawie, błędnej jego analizy,
prowadzącej do przyjęcia wobec oskarżonego pełnych czasookresów w
zarzucanych mu czynach w stosunku do pokrzywdzonej J. Z., K. Z. oraz
3
B. Z., a nadto w przypadku B. Z. przy bezpodstawnym przyjęciu
odpowiedzialności karnej oskarżonego z art. 199 § 1 k.k.
W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku oraz wyroku Sądu Rejonowego w J. i przekazanie sprawy
temu ostatniemu sądowi do ponownego rozpoznania.
W pisemnej odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej w G.,
wniósł o uznanie kasacji za oczywiście bezzasadną i jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja okazała się oczywiście bezzasadna, co skutkowało jej oddaleniem w
trybie określonym w art. 535 § 3 k.p.k.
Na wstępie zaznaczyć należy, co też słusznie dostrzega Prokurator w
pisemnej odpowiedzi na kasację, że apelacja obrońcy nie kwestionowała winy
oskarżonego, który przyznał się do zarzucanych mu czynów. Przedstawione w
zwykłym środku odwoławczym zarzuty naruszenia art. 438 pkt 4 k.p.k., jak również
błędu w ustaleniach faktycznych, odnosiły się wyłącznie do kwestii niezastosowania
przez Sąd I instancji kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania.
Odnosząc się do zarzutu obrazy art. 457 § 3 k.p.k. oraz art. 433 § 2 k.p.k.
wskazać należy, iż jest on nie tyle nietrafny, ale wręcz nieprawdziwy. Lektura
uzasadnienia orzeczenia Sądu Okręgowego wskazuje bowiem, że Sąd ten rzetelnie
i prawidłowo rozpoznał zarzuty apelacyjne, a swoje stanowisko w tej mierze
należycie uzasadnił. Nie dostrzegając potrzeby powtarzania argumentacji Sądu
odwoławczego należy jedynie przypomnieć, że zawartość motywacyjnej części
orzeczenia sądu odwoławczego jest pochodną wagi i trafności podniesionych
zarzutów oraz uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji. W kontekście tych
uwarunkowań uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w pełni odpowiada
wymaganiom wynikającym z treści art. 457 § 3 k.p.k. Skarżący zarzucając rzekomą
obrazę przepisów prawa procesowego, dąży w rzeczywistości do objęcia przez Sąd
Najwyższy kontrolą kasacyjną, sprzecznie z art. 523 § 1 k.p.k., rozstrzygnięcia o
karze, w aspekcie jej rzekomej rażącej niewspółmierności.
4
Sąd odwoławczy uznając za zasadną apelację wniesioną przez oskarżyciela
publicznego na niekorzyść skazanego w części dotyczącej orzeczenia o karze,
podał przyczyny, dla których podjął taką decyzję.
Z treści uzasadnienia wyroku tego sądu jednoznacznie wynika, że nie
zostały – w żadnym zakresie – dokonane jakiekolwiek zmiany ustaleń faktycznych
ani w części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku w zakresie opisu przypisanego
czynu, ani też w jego części motywacyjnej. Powyższe stwierdzenie znajduje pełne
oparcie w wynikach kontroli kasacyjnej, poprzedzonych zwłaszcza wszechstronną i
wnikliwą analizą uzasadnień orzeczeń sądów obu instancji.
Sąd Rejonowy w J. w uzasadnieniu wyroku, w części dotyczącej wymiaru
kary, podniósł, że od zakończenia przestępnego działania oskarżonego upłynął
długi okres czasu oraz wziął pod uwagę motywację oskarżonego i fakt przyznania
się do winy (str. 9-10 uzasadnienia).
Ustalenia te stanowiły podstawę rozważań dla Sądu Okręgowego w G., który
uwzględniając apelację prokuratora, wniesioną na niekorzyść oskarżonego, uchylił
m.in. orzeczenie o jednostkowej karze pozbawienia wolności oraz o karze łącznej.
Odnosząc się do części motywacyjnej wyroku sądu odwoławczego należy
jednoznacznie stwierdzić, że sąd nie poczynił żadnych nowych ustaleń faktycznych,
a jedynie dokonał innych ocen z ustalonych przez Sąd Rejonowy faktów i
okoliczności dotyczących orzeczenia o karze. Uznając orzeczoną przez Sąd meriti
karę za rażąco łagodną, dostrzegł potrzebę jej zaostrzenia
Wnioski wyprowadzone z tych ocen stanowiły podstawę do przyjęcia
prawidłowego stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości czynu zgodnie z
dyrektywami określonymi w art. 53 § 1 i 2 k.k. Należy dodać, że sąd odwoławczy
dokonując korekty wymierzonej oskarżonemu kary uwzględnił również okoliczności
odnoszące się do osoby sprawcy i wszechstronnie je rozważył.
Zaostrzenie wymierzonych wobec D.G. kar, wprost sprzeciwiło się
możliwości uwzględnienia środka odwoławczego wniesionego przez obrońcę, co
też Sąd odwoławczy podkreślił w pisemnych motywach orzeczenia (str. 6-7
uzasadnienia). W odniesieniu do argumentów obrońcy, który wnosił o zastosowanie
instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary, Sąd ad quem wskazał, że
zaostrzony wymiar kary łącznej w wymiarze 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności
5
nie daje możliwości zastosowania dobrodziejstwa, o którym mowa w art. 69 § 1 k.k.
(str. 7 uzasadnienia).
Przechodząc natomiast do omówienia zarzutu zaprezentowanego w punkcie
2 kasacji, wskazać należy, że zmierza on wprost do ominięcia zakazu
kwestionowania w postępowaniu kasacyjnym ustaleń faktycznych. Powołane
przepisy art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. dotyczą postępowania dowodowego i oceny
dowodów dokonanej przez Sąd I instancji. Rzecz jednak w tym, że w sprawie
niniejszej Sąd odwoławczy nie czynił własnych ustaleń faktycznych ani nie
przeprowadzał postępowania dowodowego. Kontrolował jedynie prawidłowość ocen
sądu a quo przez pryzmat zarzutów apelacyjnych, które – co trzeba raz jeszcze
podkreślić – nie kwestionowały winy oskarżonego.
Jedynie na marginesie zaznaczyć należy, że oskarżony – przyznając się do
winy w toku postępowania przed sądem I instancji – nie kwestionował ustaleń
faktycznych poczynionych w oparciu o zeznania pokrzywdzonych oraz świadków E.
G. i J. A.
W zakresie podniesionego w kasacji zarzutu dowolnej oceny materiału
dowodowego i błędnej jego analizy, prowadzącej do bezpodstawnego przyjęcia
odpowiedzialności karnej oskarżonego z art. 199 § 1 k.k., w sytuacji, gdy
pokrzywdzona nie była zmuszana przez niego do poddawania się innym
czynnościom seksualnym, wskazać trzeba, że skarżący, zdaje się, błędnie pojmuje
istotę tego przestępstwa. Przepis art. 199 k.k. penalizuje doprowadzenie innej
osoby do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej, albo
do wykonania takiej czynności, przez nadużycie stosunku zależności lub
wykorzystania krytycznego położenia pokrzywdzonej osoby. Pokrzywdzona B. Z.
jest osobą z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, z którego wynika, że ma
obniżoną zdolność do wykonywania pracy (k. 75, t. I). W okresie objętym zarzutem,
pokrzywdzona mieszkała wraz z matką, młodszą siostrą i oskarżonym, który jako
jedyny pracował i utrzymywał domowników. Z zeznań pokrzywdzonej
jednoznacznie wynikało, że obawiała się, iż przedmiotowa sprawa może wpłynąć
na jej dalszą bytność w mieszkaniu i zachowanie się oskarżonego oraz pozostałych
domowników (k. 66-67, 156-157, t. I, k. 240-241, t. II).
6
Oceniając zachowanie pokrzywdzonej, Sąd Rejonowy miał na względzie
opisane okoliczności, co też szczegółowo przedstawił w pisemnych motywach
orzeczenia (str. 8-9 uzasadnienia). Nie ulega zatem wątpliwości, że oskarżony
nadużywając stosunku zależności wobec swojej niepełnosprawnej pasierbicy
wielokrotnie dotykał ją po kroczu i piersiach, doprowadzając w ten sposób do
poddania się innym czynnościom seksualnym. Wielokrotnie czynił to także
wówczas, gdy pokrzywdzona była małoletnią. Brak jest zatem podstaw do
kwestionowania przyjętej przez Sąd I instancji kwalifikacji prawnej tego
zachowania.
Mając na uwadze wszystkie podniesione powyżej okoliczności Sąd
Najwyższy oddalił kasację w trybie art. 535 § 3 k.p.k. jako oczywiście bezzasadną.
O kosztach sądowych postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie
art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k., obciążając nimi skazanego.