Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 425/14
POSTANOWIENIE
Dnia 28 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Lech Paprzycki
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 28 kwietnia 2015 r.,
sprawy H. S.
skazanego z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i in.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 4 czerwca 2014 r., zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w B.
z dnia 3 czerwca 2013 r.,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
2. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. E. G. – M.
Kancelaria Adwokacka w B. Filia w M. 738,00 zł (siedemset
trzydzieści osiem złotych), w tym 23% VAT, za sporządzenie i
wniesienie kasacji przez obrońcę z urzędu;
3. zwolnić skazanego H. S. od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny, wyrokiem z dnia 4 czerwca 2014 r., w sprawie […], zmienił
wyrok Sądu Okręgowego w B. z dnia 3 czerwca 2013 r., wydany w sprawie […] w
punkcie I. poprzez przyjęcie, że oskarżony działał w zamiarze ewentualnym,
utrzymując ten wyrok Sądu Okręgowego w pozostałej części, którym to wyrokiem
H. S. skazany został za przestępstwo zakwalifikowane z art. 148 § 1 kk w zw. z art.
2
31 § 2 kk w zw. z art. 25 § 2 kk, na podstawie art. 148 § 1 kk w zw. z art. 31 § 2 kk
przy zastosowaniu art. 60 § 1 i § 6 kk, na karę 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia
wolności.
Od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego, kasację na korzyść skazanego
H. S. wniósł jego obrońca i, zarzucając „I. Rażącą obrazę przepisów postępowania
w postaci: 1. Naruszenia dyspozycji art. 25 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.
Kodeks karny (Dz. U. z 2014, poz. 538) poprzez bezzasadne jego niezastosowanie
w stosunku do stwierdzonego stanu faktycznego, tym samym błędne uznanie przez
Sąd Apelacyjny, iż niniejszy stan faktyczny nie jest podstawą do zastosowania
instytucji kontratypu obrony koniecznej, w szczególności w sytuacji jednolitych
zeznań świadków. 2. Alternatywnie naruszenie dyspozycji art. 25 § 3 k.k. poprzez
niedostrzeżenie przez Sąd Apelacyjny spełnienia ustawowych przesłanek
wyłączających karalność ustalonego czynu, tj. stwierdzenie, iż popełniony czyn
pomimo jednomyślnych zeznań wszystkich świadków oraz niekwestionowanej
opinii biegłych nie stanowi przekroczenia granic obrony koniecznej
usprawiedliwionej strachem wynikającym z wielokrotnego stosowania przemocy
wobec oskarżonego, jak również nie jest on usprawiedliwiony nagłym,
bezprawnym, bezpośrednim i niespodziewanym zamachem P. S.
II. Rażącą obrazę przepisów prawa procesowego w postaci:
1. Naruszenia dyspozycji art. 7 k.p.k. w zw. z art. 92 oraz 410 k.p.k. poprzez ocenę
zebranego materiału dowodowego w oderwaniu od zasad prawidłowego
rozumowania, tj. przyjęcie, iż mężczyzna w starszym wieku siedzący na fotelu,
trzymający nóż kuchenny w celu przygotowania posiłku mógł odeprzeć bezprawny,
bezpośredni zamach na zdrowie i życie ze strony młodego, silnego mężczyzny,
który bez uprzedzenia zadał trzy ciosy pięścią w twarz z pozycji stojącej w inny
sposób niż poprzez próby odgonienia napastnika nożem”, wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego i uniewinnienie oskarżonego H. S.,
ewentualnie o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Prokurator Prokuratury Apelacyjnej, w odpowiedzi na kasację obrońcy,
wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
3
Kasacja obrońcy skazanego H. S. jest, w rozumieniu art. 535 § 3 kpk,
oczywiście bezzasadna i jako taka została oddalona, natomiast H. S., na podstawie
art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 518 kpk, został zwolniony od ponoszenia kosztów
sądowych postępowania kasacyjnego, wobec jego sytuacji majątkowej i braku
możliwości uzyskania dochodu w toku odbywania kary pozbawienia wolności. Z
kolei, sporządzenie i wniesienie kasacji przez obrońcę z urzędu uzasadniało
zasądzenie od Skarbu Państwa na jego rzecz stosownego z tego tytułu
wynagrodzenia.
Jedynie na marginesie, wobec oddalenia kasacji, zauważyć należy wadliwie
sformułowany zasadniczy wniosek kasacji. Jeżeli bowiem obrońca wnosi o
uniewinnienie, to należało wskazać na konieczność uchylenia wyroków Sądów obu
instancji, a nie tylko wyroku Sądu odwoławczego.
Istotne jest jednak tylko to, że zarzuty kasacji obrońcy są niezasadne i to w
stopniu oczywistym w rozumieniu art. 535 § 3 kpk. Jest bowiem tak, że choć
obrońca, formułując zarzuty w pkt I. podpunkty 1 i 2 oraz zarzut w pkt II., wskazuje
naruszenie przez Sąd odwoławczy prawa materialnego – art. 25 § 1 i § 3 kk oraz
prawa procesowego – art. 7 kpk w zw. z art. 92 kpk i art. 410 kpk, to z treści tych
zarzutów, jak i z uzasadnienia kasacji wynika, że, w istocie, obrońca kwestionuje
ustalenia faktyczne i to tak, jak to uczynił w apelacji. Zatem, mając na uwadze, że
kwestionowanie ustaleń faktycznych w kasacji jest niedopuszczalne, wobec
jednoznacznego brzmienia przepisu art. 523 § 1 kpk, to całość zarzutów tej kasacji
można rozumieć w ten tylko sposób, że, zdaniem obrońcy, Sąd odwoławczy,
rozpoznając apelację, z naruszeniem art. 433 § 2 kpk i art. 457 § 3 kpk, nie odniósł
się w wystarczającym zakresie i przekonująco do zarzutu dopuszczenia się przez
Sąd pierwszej instancji błędu w ustaleniach faktycznych. Wówczas jednak okazuje
się, po rzetelnej analizie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego, że Sąd ten
skontrolował nie tylko prawidłowość ustaleń faktycznych, ale także prawidłowość
oceny prawnej będących udziałem Sądu Okręgowego. Z uzasadnienia wyroku
Sądu odwoławczego wynika bowiem, że Sąd, rozpoznając zarzut błędu w
ustaleniach faktycznych, z odwołaniem się do przeprowadzonych w sprawie
dowodów, w tym do wyjaśnień samego oskarżonego, również jako podejrzanego,
ale także do opinii medycznej, wykazał poprawność tych ustaleń. Ale jednocześnie
4
odniósł się do oceny prawnej tak ustalonego czynu oskarżonego (s. 6-9
uzasadnienia SA), nie mając wątpliwości, że działał on w warunkach obrony
koniecznej, ale jednak z przekroczeniem jej granic, wykazując, że brak było
„konieczności” aż tak intensywnej obrony z poświęceniem życia napastnika. Sąd
Apelacyjny nie tylko podał dlaczego podzielił ustalenia i oceny w tym zakresie Sądu
Okręgowego (s. 51,52 uzasadnienia SO), ale argumentację przemawiającą za taką
oceną znacznie i znacząco poszerzył, przywołując standard wynikający zarówno z
art. 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 r., ale także z orzecznictwa
Sądu Najwyższego – subsydiarności obrony koniecznej, gdyż w obronie
koniecznej można poświęcić życie napastnika tylko wówczas, jeżeli nie było innego
dostępnego sposobu uniknięcia zamachu (s. 6,7 uzasadnienia SA). Analizując
całokształt okoliczności tego zdarzenia, w tym mając na uwadze dotychczasowe
relacje między pokrzywdzonym – ojcem i napastnikiem – synem oraz wcześniejsze
sytuacje konfliktowe między nimi, Sąd Apelacyjny zasadnie przyjął, że nie było
potrzeby zadawania tak licznych uderzeń, w te szczególnie wrażliwe miejsca, tak
niebezpiecznym narzędziem jakim wówczas oskarżony się posłużył (s. 9
uzasadnienia SA oraz s. 52 uzasadnienia SO). Te okoliczności uniemożliwiały
również przyjęcie, że oskarżony przekroczył granice obrony koniecznej pod
wpływem strachu usprawiedliwionego okolicznościami tego ostatniego zdarzenia, a
więc przepis art. 25 § 3 kk nie mógł mieć zastosowania.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy orzekł jak w postanowieniu.