Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2015 r. w Bielsku-Białej

na rozprawie

sprawy z powództwa R. S.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Zakładu Karnego w C.

o ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Cieszynie

z dnia 22 października 2014 r. sygn. akt I C 1807/13

oddala apelację.

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt II Ca 87/15

UZASADNIENIE

Powód R. S. domagał się zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w C. kwoty 10.000 zł z odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci naruszenia tajemnicy korespondencji. Na uzasadnienie podał, że zwrócił się do pozwanego o ustanowienie adwokata z urzędu w postępowaniu dyscyplinarnym. Zastępca dyrektora odpowiedział na wniosek, ale doręczył pismo w sposób sprzeczny z prawem, tj. bez koperty, czym umożliwił niepowołanym funkcjonariuszom służby więziennej ZK zapoznanie się z jego treścią. Doszło więc do bezprawnego działania ze strony pozwanego. Podkreślił, że tajemnica korespondencji jest dobrem o szczególnym znaczeniu, chronionym przez przepisy kodeksu cywilnego jak i konstytucji oraz konwencje międzynarodowe. Dodatkowo powołał się, że w podobnej sprawie Prezes Sądu Okręgowego w Opolu uznał żądanie pozwu co do kwoty 1.000 zł.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. Podkreślił, że wystąpienie powoda kierowane było do Dyrekcji Zakładu Karnego, a nie na „zewnątrz” i odpowiedzi udzielił wyznaczony funkcjonariusz, stąd nie ma tutuj zastosowania art. 128§2k.p.k. czy art.8 §2 i §3 kkw. Ponadto pismo dotyczyło kwestii związanych z resocjalizacją powoda. Dodał, że kwestie dotyczące oceny prawidłowości wykonywania kary pozbawienia wolności i związane z tym zagadnienia przestrzegania praw skazanych wynikających z uregulowań k.k.w należą do wyłącznej kognicji Sądu penitencjarnego i Sędziego penitencjarnego a nie Sądu Cywilnego. Powołał się także na stanowisko SN wyrażone w wyroku z 22.02.2012r. IV CSK m276/2011 (OSNC 2012/9/107).

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 22.10.2014r. oddalił powództwo.

Sąd Rejonowy orzekając w powyższy sposób ustalił, że powód R. S. w trakcie odbywania kary w Zakładzie Karnym w C. skierował do Dyrektora Zakładu Karnego pisemny wniosek. Pozwany udzielił odpowiedzi na pismo i odpowiedź została doręczona powodowi do rąk własnych przez funkcjonariusza, który w imieniu Dyrektora sporządził pismo. Powód na oryginale odpowiedzi potwierdził odbiór pisma. Pismo nie znajdowało się w kopercie.

Powyższy stan faktyczny – właściwie bezsporny – Sąd I instancji ustalił na podstawie spójnych i logicznych zeznań stron oraz dokumentów dołączonych do odpowiedzi na pozew, których treści powód nie kwestionował.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego, Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód słusznie zauważył, że tajemnica korespondencji jest dobrem osobistym chronionym zarówno przez przepisy kodeksu cywilnego, konstytucję jak i prawo międzynarodowe. Należy jednak podkreślić, że naruszaniem tajemnicy korespondencji będzie każda nieuprawniona ingerencja w nią, przede wszystkim zapoznanie się z jej treścią lub zmiana tej treści, jak również doprowadzenie do stanu, w której do takiej ingerencji może dojść (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26.06.2012r. I ACa 521/12 opub. LEX 1238502). Podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z 24.09.2010r. IV CSK 87/10 (LEX 622216)- stwierdził ,że - 1. Wolność komunikowania się jest jedną z konsekwencji szeroko rozumianej wolności obywatelskiej i osobistej, obejmującej wszystkie formy porozumiewania się między ludźmi, natomiast tajemnica korespondencji jest pojęciem znacznie węższym, związanym przede wszystkim z prawem każdego człowieka do poszanowania jego życia prywatnego, jego prawa do zachowania w tajemnicy treści przekazu kierowanego do innych osób lub instytucji. Wymienione w art. 23 k.c. dobro osobiste w postaci tajemnicy korespondencji mieści się w szeroko rozumianym prawie komunikowania się, jest jednak odrębnym dobrem osobistym o znacznie węższym zakresie, chroniącym prawo do zachowania w tajemnicy przed osobami trzecimi treści korespondencji. Naruszenie tego dobra osobistego może nastąpić przede wszystkim przez bezprawne zapoznanie się z treścią korespondencji. Naruszenie tajemnicy korespondencji ma miejsce także wówczas, gdy w wyniku zagubienia cudzej korespondencji stworzono realne warunki (niebezpieczeństwo) umożliwiające, z dużym stopniem prawdopodobieństwa, zapoznanie się osób trzecich z jej treścią. Takie naruszenie tajemnicy korespondencji może nastąpić także w odniesieniu do korespondencji osoby pozbawionej wolności. Zakład karny, pod którego pieczą pozostaje ta korespondencja, ma obowiązek stworzenia właściwego zabezpieczenia także przed możliwością zapoznania się z jej treścią osób trzecich, w razie zagubienia korespondencji.

W rozpoznawanej sprawie jednak nie można mówić, że doszło do naruszenia tajemnicy korespondencji. Bezspornym jest, że pismo zostało doręczone R. S. bez koperty, ale przez funkcjonariusza Zakładu karnego, który je sporządził. Ponadto pismo stanowiło odpowiedź na wniosek powoda skierowany do Dyrektora Zakładu Karnego. Art. 8a kkw stanowi - § 1. Korespondencja skazanego pozbawionego wolności podlega cenzurze i nadzorowi, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Korespondencja skazanego pozbawionego wolności z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym nie podlega cenzurze, nadzorowi oraz zatrzymaniu i powinna być bezzwłocznie przekazywana do adresata. Przepisy art. 73 § 3 i 4 oraz art. 225 § 3 Kodeksu postępowania karnego stosuje się.

§ 3. Przepis § 2 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio do korespondencji skazanego pozbawionego wolności prowadzonej z organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości i innymi organami państwowymi, organami samorządu terytorialnego, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka.

Tymczasem w niniejszej sprawie nie mieliśmy do czynienia z sytuacją opisaną w §2 lub §3 cytowanego przepisu.

Powód powołał się także na treść art. 128 §2 k.p.k. zgodnie z którym wszelkie pisma przeznaczone dla uczestników postępowania doręcza się w taki sposób, by treść ich nie była udostępniona osobom niepowołanym. Jednak funkcjonariusza zakładu karnego nie można uznać za osobę niepowołaną, gdyż art. 72 § 2 kkw przewiduje, że funkcjonariusze i pracownicy zakładu karnego, w którym skazany przebywa, a także osoby kierujące jego pracą lub innymi zajęciami są, w zakresie wykonywanych przez nich czynności służbowych, przełożonymi skazanego.

Apelację od tego wyroku złożył powód, zarzucając:

I. naruszenie prawa materialnego mogące mieć wpływ na treść orzeczenia polegające na naruszeniu:

-

art 23 i 24 kodeksu cywilnego poprzez uznanie, iż pozwany nie naruszył dóbr osobistych powoda

-

art 448 kc poprzez uznanie przez sąd 1 instancji, iż powodowi nie należy się zadośćuczynienie

art. 77 Konstytucji RP poprzez błędną jego wykładnię, pomijającą obowiązek Skarbu Państwa wyrównania szkody o charakterze niematerialnym.

-

art 23 kc poprzez uznanie, że każdy z przełożonych powoda mógł zapoznać się z korespondencją powoda z Przedstawicielem organów Państwa jakim bezsprzecznie jest Dyrektor Zakładu Karnego w C.

II. naruszenie przepisów postępowania mogące mieć wpływ na treść orzeczenia polegające" na naruszeniu:

- art 7 Konstytucji, poprzez działanie organów wymiaru sprawiedliwości z naruszeniem przepisów obowiązującego prawa, przejawiającym się stwierdzeniem w uzasadnieniu wydanego wyroku, iż Dyrektor Zakładu Karnego nie jest przedstawicielem organu Państwa

- art 5 kpe poprzez naruszenie zasady równouprawnienia stron w procesie cywilnym,, poprzez odmowę ustanowienia pełnomocnika dla powoda przebywającego w Zakładzie Karnym w sytuacji gdy strona pozwana była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika

- art 5 kpe w zw z art 212 kpe poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nieudzielenie przez Sąd 1 instancji niezbędnych wskazówek oraz pouczeń podczas gdy biorąc pod uwagę całokształt okoliczności sprawy, a w szczególności okoliczności związane z osobą powoda, jako usprawiedliwione jawiło się udzielenie przez Sąd powodowi niezbędnych pouczeń, a także zwrócenie uwagi na celowość ustanowienia pełnomocnika procesowego

- art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewskazanie przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dlaczego odmówił wiarygodności i mocy dowodowej wyjaśnieniom powoda i jego twierdzeniom zawartym w pozwie, co skutkowało oparciem rozstrzygnięcia przede wszystkim o twierdzenia pozwanego

- art. 233 kpc poprzez fragmentaryczne podejście do oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, przejawiającym się w nieuwzględnieniu przy wydawaniu orzeczenia tej części zebranego w sprawie materiału, z której wynikało, że pozwany w sposób oczywisty doprowadził do naruszenia dóbr osobistych powoda,

- art. 233 KPC polegający na dowolnej a nie swobodnej ocenie dowodów. Przedmiotowe naruszenie przejawia się w tym, że Sąd I instancji wykładał treść dokumentów akt sprawy w sposób nie uwzględniający zasad logiki i doświadczenia życiowego, w szczególności poprzez przyjęcie, że „w niniejszej sprawie nie mieliśmy do czynienia" z organem wymienionym w art 8a § 2 i 3 kkw

- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odniesienia się do wniosku powoda zgłoszonego w pkt 5 pozwu

- art. 217 par 2 kpc w związku z art. 227 kpc w związku z art. 232 kpc w związku z art. 6 kc poprzez pominięcie wniosków dowodowych powoda w szczególności wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii instytutu naukowego -nauk prawnych, na okoliczność czy organ może naruszać tajemnicę korespondencji osób pozbawionych wolności z organem Państwa -Dyrektorem Zakładu Karnego

- art 102 pkt 11 kkw poprzez uznanie że Dyrektor Zakładu Karnego nie jest przedstawicielem jednego z wymienionych w tym przepisie organów Państwa

- art. 117 kc poprzez oczywiście bezpodstawne przyjęcie jakoby pozwany działał w granicach prawa

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

-

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie powództwa oraz zasądzenie na rzecz powoda żądanej w pozwie kwoty tytułem zadośćuczynienia z odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

-

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda poniesionych przez powoda kosztów procesu (w tym kosztów wysłanej korespondencji)

Ewentualnie

-

uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację powoda, strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji, wskazując, iż przepisy dotyczące korespondencji osadzonego kierowanej i otrzymywanej z zewnątrz w żadnym razie nie dotyczą obiegu pism wewnątrz zakładu karnego.

Sąd Okręgowy, zważył co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I Instancji w oparciu o dowody zaoferowane przez strony i przeprowadzone przez Sąd I instancji, a także uznaje za trafne wnioski Sądu Rejonowego wyprowadzone z poczynionych ustaleń, skutkujących właściwą oceną prawną zgłoszonego przez powoda roszczenia.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, Sąd I Instancji nie dopuścił się naruszenia prawa procesowego, tj. art. 233§1 kpc, 328§2 kpc; 217§2 kpc w zw. z art. 227 kpc w zw. z art. 232 kpc w zw. z art. 6 kc ani też naruszenia przepisów prawa materialnego przywołanych w apelacji.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art.233 § 1 kpc, którego miał się według skarżącego dopuścić Sąd I Instancji, podkreślić należy, iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Dalej wskazać należy, iż przepis art. 233 § 1 k.p.c., przy uwzględnieniu treści art. 328 § 2 k.p.c., nakłada na sąd orzekający obowiązek: po pierwsze - wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, po drugie - uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, po trzecie - skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, po czwarte - wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej wyższej instancji i skarżącemu na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny, bądź też jego zdyskwalifikowanie, po piąte - przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności. W ocenie Sądu Okręgowego, uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełniało powyższe kryteria, umożliwiając Sądowi Okręgowemu weryfikację podniesionych w apelacji zarzutów.

W niniejszej sprawie, Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe na podstawie zaoferowanych wniosków dowodowych, dając temu wyraz w protokołach rozprawy, w szczególności Sąd Rejonowy w drodze pomocy prawnej przeprowadził dowód z przesłuchania powoda oraz pominął (oddalił) na rozprawie w dniu 22.10.2014r. dowód z opinii instytutu naukowego nauk prawnych, co przeczy zarzutowi apelacji, iż Sąd I instancji nie rozpoznał zgłoszonego przez powoda w powie wniosku dowodowego. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, iż przeprowadzenie tego dowodu było pozbawione podstaw prawnych. Mianowicie zgodnie z art. 278. § 1 kpc w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii. Przyjmuje się zgodnie, iż brak jest podstaw, aby powoływać biegłego w zakresie znajomości prawa, gdyż to sąd orzekający jest w tej kwestii najwyższym biegłym. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach, kiedy wymagana jest wiedza w zakresie znajomości i wykładni prawa obcego, co nie miało miejsca w niniejszej sytuacji, można powołać takiego biegłego (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 października 2012r. III AUa 573/12, POSAG 2013/2/193-208).

Reasumując, jeśli tylko z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, co miało miejsce w niniejszej sprawie, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Innymi słowy, przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona w przypadku gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami. Z całą stanowczością podkreślić należy, iż nie jest wystarczającym uzasadnieniem zarzutu naruszenia normy art. 233 § 1 k.p.c. przedstawienie przez stronę skarżącą własnej oceny dowodów i wyrażenie dezaprobaty dla oceny prezentowanej przez sąd pierwszej instancji. Skarżący ma obowiązek wykazania naruszenia przez sąd paradygmatu oceny wynikającego z art. 233 § 1 k.p.c. (a zatem wykazania, że sąd a quo wywiódł z materiału procesowego wnioski sprzeczne z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego, względnie pominął w swojej ocenie istotne dla rozstrzygnięcia wnioski wynikające z konkretnych dowodów - grupy dowodów). (tak. m.in. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyrokach z dat: 9 maja 2013 r. w sprawie VI ACa 1379/12, LEX nr 1331150, 18 kwietnia 2013 r. w sprawie I ACa 1342/12, LEX nr 1307504, 28 maja 2013 r. w sprawie VI ACa 1466/12, LEX nr 1342419 oraz Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 13 marca 2013 r. w sprawie I ACa 62/13, LEX nr 1344197)

Przechodząc do oceny podniesionych przez powoda zarzutów naruszenia prawa materialnego, podkreślić należało, że tajemnica korespondencji, na którą naruszenie powołuje się powód odbywający karę pozbawienia wolności, bez wątpienia należy do jednej z kategorii dóbr osobistych wymienionych w art. 23 k.c., jednakże wskazane dobro osobiste chroni prawo do zachowania w tajemnicy przed osobami trzecimi treści korespondencji (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 listopada 2013 r. VI ACa 674/13). Stanowi o tym przepis art. 8a § 2 i 3 kkw, który mówi, że korespondencja skazanego pozbawionego wolności z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym nie podlega cenzurze, nadzorowi oraz zatrzymaniu i powinna być bezzwłocznie przekazywana do adresata. Przepisy art. 73 § 3 i 4 oraz art. 225 § 3 Kodeksu postępowania karnego stosuje się. Natomiast w myśl § 3 art. 8a kkw przepis § 2 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio do korespondencji skazanego pozbawionego wolności prowadzonej z organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości i innymi organami państwowymi, organami samorządu terytorialnego, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka. W innych przypadkach korespondencja skazanego pozbawionego wolności podlega cenzurze i nadzorowi. Natomiast zgodnie z art. 102 kkw pkt. 10 i 11 skazany ma prawo w szczególności do składania wniosków, skarg i próśb organowi właściwemu do ich rozpatrzenia oraz przedstawiania ich, w nieobecności innych osób, administracji zakładu karnego, kierownikom jednostek organizacyjnych Służby Więziennej, sędziemu penitencjarnemu, prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich (pkt. 10); prowadzenia korespondencji z organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości i innymi organami państwowymi, organami samorządu terytorialnego, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka (pkt. 11).

Analiza tych przepisów wskazuje, że tajemnica korespondencji winna być przestrzegana w kontaktach skazanego z osobami trzecimi, tj. podmiotami usytuowanymi poza strukturą zakładu karnego. Podkreślenia wymaga, że na terenie zakładu karnego nie obowiązują reguły obiegu korespondencji, tak jak w przypadku kontraktów skazanego z osobami (podmiotami) trzecimi umiejscowionymi poza strukturą zakładu karnego. Analiza przepisów ustawy z dnia 9.04.2010r. o służbie więziennej (Dz.U.2014, poz.1415 j.t.), a także pozostałych przepisów kodeksu karnego wykonawczego, czy też ROZPORZĄDZENIA MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. z dnia 29 sierpnia 2003r.) prowadzą do wniosku, że na terenie zakładu karnego pomiędzy dyrektorem zakładu karnego, a podlegającymi mu funkcjonariuszami służby więziennej i skazanymi obowiązuje hierarchia, która polega na tym, że funkcjonariusze i pracownicy zakładu karnego są przełożonymi skazanego (art. 72 §2 kkw), a dyrektor zakładu karnego (aresztu śledczego) jest bezpośrednim przełożonym funkcjonariuszy służby więziennej i pracowników tych jednostek (art. 32 ust.1 ustawy z dnia 9.04.2010r. o służbie więziennej), a tym samym także skazanego. Z kolei zgodnie §19 ust.1 ROZPORZĄDZENIA MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności korespondencję adresowaną do skazanego doręcza mu upoważniony funkcjonariusz. Natomiast w myśl § 21 cytowanego rozporządzenia skazany ma prawo składać wnioski, skargi i prośby na piśmie oraz ustnie; przełożeni i inne uprawnione osoby przyjmują je także w czasie bezpośrednich kontaktów ze skazanym, zwłaszcza w czasie wizytacji cel mieszkalnych i innych pomieszczeń, w których przebywają skazani.

Z przywołanych przepisów wynika, że wymiana korespondencji na terenie zakładu karnego pomiędzy skazanym, a jego przełożonymi, odbywa się w ramach jednej struktury organu postępowania wykonawczego, jakim w myśl art. 2 pkt. 5 kkw jest m.in. dyrektor zakładu karnego, któremu podlegają w zakresie czynności służbowych funkcjonariusze, inni pracownicy oraz skazani, a sposób przekazywania wniosków, skarg, próśb jest odformalizowany, gdyż może się odbywać nawet w formie ustnej, przy obecności innych osób podlegających służbowo dyrektorowi zakładu karnego. Zatem odpowiedź dyrektora zakładu karnego (jego zastępcy) z dnia 08.05.2012r., stanowiąca odpowiedź na wniosek powoda z dnia 24.04.2012r. mogła być przekazana powodowi (skazanemu) w dowolnej formie i w dowolnym miejscu na terenie zakładu karnego, za pośrednictwem dowolnego funkcjonariusza służby więziennej lub innego pracownika zakładu karnego podlegające służbowi dyrektorowi zakładu karnego.

Podkreślić również należało, że zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy o służbie więziennej stosunek służbowy funkcjonariusza powstaje na podstawie mianowania, a funkcjonariusz w myśl art. 41 ust 1 cytowanej ustawy podejmując służbę, składa pisemne ślubowanie według następującej roty:

"Ja, obywatel Rzeczypospolitej Polskiej, wstępując do Służby Więziennej, ślubuję uroczyście: rzetelnie wykonywać powierzone mi zadania funkcjonariusza tej Służby i polecenia przełożonych, przestrzegając Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wszystkich przepisów prawa, jak również tajemnic związanych ze służbą, a także zasad etyki zawodowej, ze szczególnym uwzględnieniem poszanowania godności ludzkiej oraz z dbałością o dobre imię służby.".

Ślubowanie może być złożone z dodaniem słów "Tak mi dopomóż Bóg".

2. Odmowa złożenia ślubowania powoduje nieważność aktu mianowania.

Tym samym przywołane przepisy gwarantują zachowanie przez funkcjonariuszy służby więziennej tajemnicy wszystkiego tego, czego dowiedzą się podczas wykonywania czynności służbowych, w szczególności treści odpowiedzi udzielanych skazanym przez dyrektora zakładu karnego. Ponadto oczywistym pozostaje, iż dyrektor zakładu karnego może posłużyć się również innymi funkcjonariuszami lub pracownikami przy przygotowaniu lub redakcji odpowiedzi na skargę, zapytania itp. skazanych, gdyż co zostało podkreślone w obrębie zakładu karnego nie obowiązuje tajemnica korespondencji, tak jak w przypadku kontaktu skazanych z podmiotami trzecimi, o których stanowi art. 8a § 2 i 3 kkw, czy też art. 102 pkt. 11 kkw.

Reasumując, w niniejszej sprawie w żadnym razie nie doszło do naruszenia tajemnicy korespondencji, gdyż aby przypisać bezprawność w rozmienia art. 23 i 24 kc, dyrektorowi zakładu karnego musiałyby zostać spełnione wszystkie przesłanki naruszenia omawianego dobra osobistego. W sprawie, w której roszczenie oparte jest na zarzucie naruszenia dóbr osobistych, sąd ocenia bowiem w pierwszej kolejności, czy doszło do naruszenia określonych dóbr osobistych powoda, a następnie czy rzeczywiście zostało naruszone przez określone działanie lub zaniechanie pozwanego i dopiero w razie pozytywnego przesądzenia tych kwestii, konieczne jest podjęcie dalszych badań, w tym bezprawności działania, objętej domniemaniem prawnym, które powinien obalić pozwany.

Jak już zostało to wyartykułowane dobro osobiste powoda, jako skazanego w postaci tajemnicy korespondencji nie tylko, że nie zostało naruszone, ale również nie sposób dopatrzyć się w działaniu strony pozwanej przypadku działania bezprawnego polegającego na przekazaniu mu korespondencji w niezabezpieczonej kopercie, za pośrednictwem podległego dyrektorowi zakładu karnego funkcjonariusza.

Konsekwencją braku przyjęcia, że doszło do naruszenia dobra osobistego powoda, jakim jest tajemnica korespondencji powodowało, iż zarzut naruszenia przepisów art. 417 kc, 448 kc, art. 7, 77 Konstytucji okazał się chybiony. Wspomniane przepisy mogłyby stać się przedmiotem rozważań Sądu Okręgowego, dopiero gdyby zaistniał przypadek naruszenia omawianego dobra osobistego powoda.

Sąd Okręgowy nie podzielił również zarzutu powoda, naruszenia art.5 kpc w związku z art.212 kpc, którego upatrywał skarżący w nieudzielaniu powodowi, jako występującemu bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika, potrzebnych wskazówek przez Sąd I Instancji. Wskazane przepisy statuują przede wszystkim ewentualne obowiązki sądu w zakresie pouczenia strony, działającej bez pomocy fachowego pełnomocnika, o możliwości złożenia stosownego wniosku o jego ustanowienie, bądź np. o zwolnienie od kosztów sądowych. Wskazać należy, iż prawomocnym postanowieniem z dnia 6 listopada 2013 r. wydanym w sprawie Sąd Rejonowy w C. oddalił w pkt. 3 wniosek powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Zgodnie z poglądami judykatury, okoliczność, że powód, który w procesie działa bez adwokata lub radcy prawnego, prowadzi proces będąc pozbawiony wolności, co ogranicza go w szczególności w uczestniczeniu w rozprawach, nie jest okolicznością wystarczającą dla przyjęcia istnienia uzasadnionej potrzeby pouczania o potrzebie złożenia wniosku o doprowadzenie na rozprawy i o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Zaniechanie pouczenia skarżącego co do tych czynności, w szczególności, że może złożyć wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, nie prowadzi do pozbawienia skarżącego możności obrony jego prawa. W konsekwencji, prawomocne oddalenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu nie sposób utożsamiać z obowiązkiem Sądu wynikającym z art.5 kpc i art.212 kpc. Sąd Okręgowy podziela zatem w całości pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 stycznia 2013 r. w sprawie I ACa 738/12 (opubl. LEX nr 1322076), według którego dysponentami postępowania dowodowego są strony, na nich spoczywa ciężar dowodu (art. 6 k.c.) i są one obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 232 zdanie pierwsze k.p.c.). Oznacza to, że przedstawienie materiału pozwalającego na odtworzenie stanu faktycznego należy do stron, a niedostatki w dowodzeniu określonego faktu powodują dla strony, na której spoczywa ciężar dowodu, niekorzystne skutki prawne w postaci przegrania procesu. Uprawnienie z art. 5 k.p.c. nie daje podstaw do korygowania wskazanej przez stronę podstawy faktycznej ani zastępowania przez sąd inicjatywy dowodowej stron. Sąd nie może wskazywać stronie na konieczność złożenia konkretnego wniosku dowodowego dla potwierdzenia jej stanowiska.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda, jako bezzasadną.

Sędzia : Przewodniczący: Sędzia:

S.Ref. I instancji: SSR E. U.