Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 lutego 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: sekr. sądowy Anna Misiejuk

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z wniosku K. D.

z udziałem M. D.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie

z dnia 5 kwietnia 2011 r., sygn. akt I Ns 775/09

postanawia:

1.  zmienić punkt III zaskarżonego postanowienia poprzez obniżenie kwoty „112.546,29 zł (sto dwanaście tysięcy pięćset czterdzieści sześć złotych 29/100)” do kwoty „77.397,08 zł (siedemdziesiąt siedem tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt siedem złotych 08/100)”;

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  zasądzić od K. D.na rzecz M. D. kwotę 1.374 zł (jeden tysiąc trzysta siedemdziesiąt cztery) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt V Ca 2302/11

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni K. D.wniosła o podział majątku wspólnego jej i M. D.w skład, którego wchodziło spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ulicy (...)w W.oraz składniki urządzenia domowego poprzez ich przyznanie na wyłączną własność uczestnika M. D.z jednoczesnym orzeczeniem jednorazowej spłaty na rzecz wnioskodawczyni według aktualnej wartości dzielonego majątku, po uprzednim rozliczeniu kredytu hipotecznego zaciągniętego przez strony postępowania.

Uczestnik postępowania M. D. przyłączył się do wniosku.

Postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2011 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie: I. ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków K. D.i M. D.wchodzą: 1. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...)położonego w budynku przy ul. (...)w W., dla którego jest prowadzona przez Sąd Rejonowy dla Warszawy -Mokotowa w Warszawieksięga wieczysta nr (...)o wartości 447.500 zł, 2. składniki urządzenia domowego: a) kuchenka mikrofalowa, b) lodówka, c) kuchenka gazowa, d) szafy przesuwane typu (...)w ilości 3 sztuk, e) telewizor (...)40 cali firmy (...), f) sofa, g) kanapa, h) segment meblowy, i) stół, j) krzesła w ilości 6 sztuk, k) łóżko dwuosobowe; II. ustalił, że udziały w majątku wspólnym K. D.i M. D.są równe i wynoszą po l/2; III. dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków K. D.i M. D.w ten sposób, że przysługujące im spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego opisane w punkcie I. l postanowienia przyznał na wyłączną własność M. D.i zasądził tytułem spłaty za to prawo od M. D.na rzecz K. D.kwotę 112.546,29 zł płatną w jednej racie w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności do dnia zapłaty w przypadku uchybieniu terminowi płatności; IV. dokonał podziału składników urządzenia domowego w ten sposób, że wymienione w punkcie 1.2 a - k składniki przyznał na wyłączną własność M. D. bez spłat na rzecz K. D.; V. pobrał od K. D.na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie kwotę 500 zł z tytułu połowy opłaty od wniosku, od której wnioskodawczyni była tymczasowo zwolniona; VI. pobrał od M. D.na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli w Warszawie kwotę 500 zł z tytułu połowy opłaty od wniosku, od której wnioskodawczyni była tymczasowo zwolniona; VII. stwierdził, że wnioskodawczyni i uczestnik ponieśli równe koszty postępowania w sprawie i pozostają przy kosztach procesu związanych ze swoim udziałem w sprawie.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na podstawie następujących ustaleń oraz rozważań poczynionych przez Sąd I instancji.

Strony zawarły związek małżeński w dniu 26 kwietnia 2003 r.

Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2008 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, XXV Wydział Cywilny orzekł rozwiązanie przez rozwód związku małżeńskiego stron bez orzekania o winie, nie dokonując jednocześnie podziału majątku wspólnego. Wyrok uprawomocnił się w dniu 20 maja 2008 r. Byli małżonkowie D. nie zawierali umów majątkowych, łączyła ich wspólność majątkowa małżeńska.

Okolicznością bezsporną było, iż główny składnik majątku wspólnego stron stanowiło spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...)przy ulicy (...)w W., które zostało nabyte przez strony w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej wraz z wyposażeniem mieszkania w postaci kuchenki mikrofalowej, lodówki, kuchenki gazowej, szafy przesuwanej typu (...) ilości 3 sztuk, telewizora (...)40 cali firmy (...), sofy, kanapy, segmentu meblowego, stołu, krzeseł w ilości 6 sztuk, łóżko dwuosobowe. Na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu została ustanowiona na rzecz Banku (...) S.A.w W.hipoteka kaucyjna do kwoty 374.000 zł tytułem zabezpieczenia spłaty rat kapitałowych, rat odsetkowych kredytu, odsetek za opóźnienie lub zwłokę i kosztów postępowania egzekucyjnego od kredytu udzielonego na podstawie sporządzonej w dniu 10 stycznia 2006 r. umowy kredytowej nr (...). Umowa kredytowa przewiduje ostateczny termin spłaty kredytu na dzień 29 kwietnia 2041 r.

Strony postępowania sfinansowały nabycie prawa do lokalu mieszkalnego w całości z uzyskanego kredytu, zaciągniętego we frankach szwajcarskich w kwocie 91.556.04 CHF.

W dniu 13 grudnia 2010 r. wnioskodawczyni K. D.zrzekła się w stosunku do M. D.wszelkich roszczeń w zakresie spłaty ruchomości stanowiących wyposażenie mieszkania.

Wnioskodawczyni wraz z córką wyprowadziła się z przedmiotowego lokalu i zamieszkała u matki w miejscowości Ż., w domu, którego jest współwłaścicielem w udziale wynoszącym 1/6, gdzie korzysta z jednego pokoju. W domu tym mieszkają także jej matka, siostra i brat z rodziną. Wnioskodawczyni jest właścicielką działki rolnej o powierzchni 5.000 m ² położonej w L.. Nie ma żadnych oszczędności, ani zdolności kredytowej. Otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1.500 zł. Pracuje w szkole podstawowej w charakterze pomocy kuchennej oraz jako intendentka. Uczestnik wywiązuje się z obowiązku opłacania alimentów na rzecz dziecka. Wnioskodawczyni chciałaby kupić sobie mieszkanie w M.. Wskazała, że z jej informacji wynika, że za dwupokojowe mieszkanie w M.trzeba zapłacić od 80.000 do 120.000 zł. Z M.do Ż., gdzie pracuje K. D. jest ok. 7 km.

Uczestnik uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 5.000 zł netto, pracując w terenie na stanowisku mobilnego likwidatora szkód w towarzystwie ubezpieczeniowym. Mieszka w M.w mieszkaniu należącym do jego matki. Aktualnie w mieszkaniu przy ul. (...)mieszka kuzyn uczestnika. M. D. ma oszczędności w wysokości ok. 70.000 zł do 90.000 zł w zależności od kursu walut, ulokowane w funduszach inwestycyjnych.

Sąd I instancji ustalił w oparciu o art. 43 par. l kro, iż udziały K.i M. D. w majątku wspólnym są równe i wynoszą po jednej drugiej.

Sąd Rejonowy przyznał lokal mieszkalny na wyłączną własność uczestnikowi postępowania, który dysponował nim od momentu wyprowadzenia się wnioskodawczyni, spłacał raty kredytowe, mając także na uwadze, iż jest on w stanie spłacić wnioskodawczynię, która chciałaby kupić mieszkanie w innej miejscowości.

Obliczając wysokość należnej spłaty na rzecz wnioskodawczyni Sąd I instancji miał na uwadze to, iż w postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek odrębny i z majątku odrębnego na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, następuje także rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych przez każde z małżonków w okresie od ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego.

Sąd I instancji zważył, iż obciążenie hipoteczne winno podlegać odliczeniu zarówno przy ustalaniu wartości składników majątku wspólnego, jak i przy zaliczeniu wartości przyznanej uczestnikowi postępowania nieruchomości na poczet przysługującego mu udziału w majątku wspólnym.

Na dzień ustania wspólności majątkowej tj. 20 maja 2008 r., stan zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego udzielonego stronom wynosił 188.511,09 zł. Zatem wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na dzień ustania wspólności majątkowej przy uwzględnieniu obciążenia hipotecznego wyniosła 258.988,91 zł., stanowiąc różnicę kwot 447.500 zł i 188.511,09 zł. Sądu Rejonowego dzieląc majątek wspólny stron miał także na uwadze częściowe spłacenie zadłużenia hipotecznego przez uczestnika w okresie pomiędzy ustaniem wspólności, a dokonaniem podziału majątku wspólnego.

Obliczając wysokość należnej wnioskodawczyni spłaty z tytułu podziału majątku wspólnego stron, a także biorąc pod uwagę, iż udziały zostały ustalone przez Sąd jako równe i wynoszące po jednej drugiej, zdaniem Sadu Rejonowego należy wskazać, iż wartość spłaty za ww. prawo do lokalu przypadającej od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni równa jest połowie wartości rynkowej ww. prawa do lokalu, pomniejszonej o połowę nakładów i spłaconych długów, jakie uczestnik poczynił w okresie między ustaniem wspólności a dokonaniem podziału majątku wspólnego i wynosi 112.546,29 zł.

Sąd I instancji spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nr (...)przy ul. (...)w W.przyznał na własność uczestnikowi M. D., zasądzając na rzecz uczestniczki spłatę w kwocie 112.546,29 zł.

Ponadto Sąd Rejonowy z uwagi na zrzeczenie się przez wnioskodawczynię na rzecz uczestnika przedmiotów urządzenia domowego bez domagania się spłaty z tego tytułu oraz zgodę uczestnika na przyjęcie tych przedmiotów, postanowił przyznać na wyłączną własność uczestnika składniki urządzenia domowego bez spłat na rzecz wnioskodawczyni.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł uczestnik, zaskarżając postanowienie w części, tj. w pkt. III dot. wyliczenia kwot należnych spłat na rzecz wnioskodawczyni wniósł o jego zmianę w zaskarżonej części, poprzez uwzględnienie przy wyliczaniu kwot spłat należnych wnioskodawczyni kursu franka szwajcarskiego z dnia wydania orzeczenia w sprawie, tj. z 5 kwietnia 2011r. w oparciu o średni kurs franka szwajcarskiego według kursu walut NBP z dnia 5 kwietnia 2011r., który wynosił równowartość w złotych 3,076 zł za l CHF i ustalenie, iż kwota należnej wnioskodawczyni spłaty tytułem wyrównania udziału w majątku wspólnym wynosi 61.499,75 zł. oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania, w tym kosztów postępowania apelacyjnego.

Orzeczeniu zarzucił naruszenie prawa procesowego, tj. art. 316 k.p.c. w zw. art. 13 § 2 k.p.c. oraz art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c., polegające na błędnym przyjęciu przez Sąd I instancji, iż przy wyliczeniu kwoty należnej wnioskodawczyni spłaty uwzględnić należy kwotę obciążenia tj. kredytu hipotecznego według stanu i cen z chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, podczas gdy zgodnie z ugruntowanym poglądem judykatury oraz doktryny, przy oszacowaniu przedmiotów objętych wspólnością majątkową uwzględnia się stan z dnia powstania rozdzielności majątkowej ale wartość z chwili orzekania w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała w przeważającej części uwzględnieniu.

Podział majątku wspólnego obejmuje aktywa, pasywa zaś pozostają poza jego zakresem. Długów zaciągniętych przez oboje małżonków zasadniczo nie można rozliczyć w podziale majątku wspólnego, stosując jednak odpowiednio art. 686 k.p.c., w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga tylko o długach związanych z majątkiem wspólnym, które zostały spłacone przez jednego małżonka z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej, a przed podziałem. Zatem należałoby wywieść, że niespłacone długi, takie jak obciążenie hipoteczne, nie podlegają rozliczeniu. Ta konstatacja nie umniejsza jednak wniosku, że takowa hipoteka obciąża majątek wspólny podlegający podziałowi. Stąd istotną kwestią jest ustalenie wartości przedmiotowego lokalu, stanowiącego składnik majątku wspólnego, podlegającego podziałowi, zgodnie z art. 694 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. Przy oszacowaniu tego składnika, należało zatem uwzględnić obciążenie zmieniające rzeczywistą wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu opisanego w punkcie I zaskarżonego orzeczenia, co zasadnie uczynił Sąd Rejonowy przyjmując jednak błędnie wartości prawa do lokalu i obciążenia hipotecznego z różnych dat.

Podkreślenia wymaga, że sąd ustala skład majątku wspólnego według stanu z chwili ustania wspólności ustawowej małżeńskiej, ale jego wartość według cen z chwili dokonywania podziału. Zatem przy ustalaniu wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, Sąd Rejonowy powinien uwzględnić istniejące w tej dacie obciążenie hipoteką, które pomniejsza wartość dzielonego prawa do lokalu.

Wartość spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w W. przy ul. (...) została ustalona w opinii biegłego sądowego na datę 23 października 2010r. w kwocie 447.500 zł. Skoro przy szacowaniu składników majątku wspólnego należy uwzględnić obciążenie zmieniające rzeczywistą ich wartość, nie ulegało wątpliwości, że wartość hipoteki obciążającej przedmiotowe prawo do lokalu winna zostać ustalona w dacie powyżej wskazanej.

Sąd II instancji uzupełniając postępowanie dowodowe zażądał z Banku (...) informacji w przedmiocie zadłużenia w powyżej powołanej dacie i na podstawie zaświadczenia uzyskanego z banku ustalił, iż 23 października 2010 r. saldo zadłużenia po przeliczeniu z waluty obcej na polską stanowiło kwotę 258.809,53 zł. Ta wartość stanowiła zatem podstawę obliczenia realnej wartości spółdzielczego prawa do lokalu opisanego w punkcie I orzeczenia, którą obliczono poprzez odjęcie od wartości lokalu tj. 447.500 zł. kwoty powyżej wskazanego obciążenia, uzyskując wartość tego składnika majątku w kwocie 188.690,47 zł. Udział każdego z byłych małżonków w majątku wspólnym stanowił więc wartość ½ wskazanej kwoty tj. 94.345,23 zł. Uczestnik postępowania spłacił część zadłużenia w kwocie 33.896,30 zł., którą wartość zasadnie uwzględnił w wyliczeniach Sąd I instancji. Połowa tej kwoty tj. 16.948,15 zł. została uwzględniona w należnej wnioskodawczyni spłacie, poprzez jej pomniejszenie o tę wartość. Konsekwencją powyższego, Sąd II instancji zmienił zaskarżone postanowienie w jego punkcie III poprzez obniżenie kwoty 112.546,29 zł. do kwoty 77.397,08 zł. stanowiącej spłatę, należną wnioskodawczyni od uczestnika.

Apelacja w pozostałej części podlegała oddaleniu, albowiem brak jest podstawy do ustalenia należnej wnioskodawczyni spłaty w kwocie niższej, niż powyżej wskazana. Również nie znaleziono podstaw dla rozłożenia należnej spłaty na żądane 24 raty, gdyż zasądzona od apelującego kwota 77.397,08 zł. jest w gestii jego możliwości płatniczych. Uczestnik M. D. słuchany w charakterze strony wyjaśnił, że ma oszczędności w granicach od 70.000 zł. do 90.000 zł. Zatem ta okoliczność, a także wynagrodzenie jakie uzyskuje z tytułu pracy, uzasadniają spłatę w formie zasądzonej przez Sąd I instancji.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji postanowienia na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zapadło na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. według zasady stosunkowego rozdzielenia poniesionych przez strony kosztów w proporcji: wnioskodawczyni 31 %, uczestnik 69%. Wartości procentowe zostały obliczone od wartości przedmiotu zaskarżenia wskazanej w apelacji na kwotę 51.047 zł. oraz kwoty uwzględnionej w wyniku wniesionego środka zaskarżenia tj. 35.149,21 zł.

Apelujący poniósł koszty postępowania odwoławczego w kwocie 2.800 zł. stanowiącej: 1000 zł. opłaty od apelacji oraz 1800 zł. wynagrodzenia pełnomocnika uczestnika obliczonego na podstawie § 6 pkt. 6 w zw. z § 13.1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Obliczone od poniesionych kosztów postępowania odwoławczego 69% stanowi wartość 1.932 zł. należnych uczestnikowi kosztów postępowania.

Natomiast wnioskodawczyni poniosła w toku postępowania odwoławczego koszty pełnomocnika w kwocie 1800 zł., obliczonej na podstawie § 6 pkt. 6 w zw. z § 13.1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Należne jej 31 % powołanej kwoty stanowi 558 zł.

W wyniku stosunkowego rozdzielenia należnych stronom kosztów postępowania odwoławczego stanowiących różnicę dwóch wartości tj. 1.932 zł. i 558 zł., zasądzono od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kwotę 1.374 zł.