Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2015 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. O.

przeciwko W. L.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej

z dnia 18 grudnia 2014 r., sygn. akt I C 462/13,

1)  oddala apelację;

2)  przyznaje od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej) na rzecz adwokata T. R. 3 321 (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden) złotych, w tym 621 (sześćset dwadzieścia jeden) złotych podatku od towarów i usług, z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, a także 108,65 (sto osiem i 65/100) złotych z tytułu zwrotu wydatków.

IACa 169/15

UZASADNIENIE

Powód J. O. po ostatecznym sprecyzowaniu żądania wniósł o zasądzenie od pozwanego W. L. kwoty 200.000 zł. W uzasadnieniu podał, że pozwany kupił w drodze licytacji komorniczej działkę należącą do powoda po zaniżonej cenie.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej:

1.  oddalił powództwo,

2.  zasądził od Skarbu Państwa Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej na rzecz adwokata T. R. kwotę 4.427zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych i zważeniach:

Przeciwko powodowi toczą się egzekucje komornicze prowadzone przez komornika przy Sądzie Rejonowym w C. K. B. pod sygn IKM 1454/04 z wniosku A. F. oraz pod sygn. KM 3588/11 z wniosku M. L.. W toku postępowania egzekucyjnego IKM 1454/04 doszło do licytacji nieruchomości mającej założoną księgę wieczystą (...) należącej do powoda położonej w D. przy ul (...) dotyczącej działki (...) . Na zlecenie komornika został wykonany przez biegłego sądowego W. B. operat szacunkowy określający aktualną wartość rynkową tej działki na kwotę 53.000zł. Na dzień 22.02.2011 został wyznaczony termin licytacji nieruchomości. Cena wywoławcza wynosiła 11.764,50zł. Do przetargu przystąpiło kilkanaście osób, najwyższą cenę zaoferował powód wraz z żoną. W dniu 6.04.2011r zostało wydane przez Sąd Rejonowy w B. postanowienie o przysądzeniu na ich rzecz własności nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) o pow 5126m2.

Powód aktywnie uczestniczył w toku postępowania egzekucyjnego składając skargi na czynności komornika oraz zażalenia. W dniu 15.12.2014r złożył do Prokuratury Rejonowej w C. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez pozwanego, biegłego i komornika. Powyższy stan faktyczny jest niesporny.

Sąd Okręgowy uznał, że żądanie powoda jest nieuzasadnione. Egzekucja z nieruchomości w myśl art. 921 k.p.c. należy do komornika działającego przy sądzie, w którego okręgu leży nieruchomość. Odbywa się pod nadzorem Sądu Rejonowego. Po upływie terminu określonego w wezwaniu dłużnika do zapłaty komornik na wniosek wierzyciela dokonuje opisu i oszacowania zajętej nieruchomości następnie nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną odbywającą się pod nadzorem sędziego (art. 952 i 972 k.p.c.). Po zamknięciu przetargu Sąd wydaje postanowienie o przybiciu na rzecz licytanta (art.987 k.p.c.) a następnie o przysądzeniu własności (art. 998 k.p.c.)

Pozwany nabył nieruchomość na licytacji, za cenę jaką wylicytował. Istotnie licytacja odbyła się w kilka lat po dokonaniu wyceny, ale wynikało to z aktywności pozwanego w toku postępowania egzekucyjnego i konieczności rozpoznawania jego skarg na czynności komornika i zażaleń.Powód w żadnym stopniu nie wykazał, aby pozwany nabywając nieruchomość dopuścił się czynu niedozwolonego i dopuścił się manipulacji wraz z komornikiem i biegłym.

Mając na względzie, że powód nie wykazał żadnej przesłanki z art. 415 k.c., ani winy pozwanego, szkody jak i związku przyczynowego między działaniem pozwanego a szkodą orzeczono jak w wyroku.

Sąd zasądził na rzecz adwokata T. R. kwotę 4.427 wraz podatkiem VAT na podstawie §6pkt 6 i §19 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej.

Powód wniósł apelację od przedmiotowego wyroku, wnosząc o jego zmianę poprzez zasądzenie od pozwanego kwoty 200.000 złotych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu:

- naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art.233 kpc w zw. z art. 232 kpc przez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych, które polegają na na przyjęciu iż powód aktywnie uczestniczył w toku postępowania egzekucyjnego, błędnym przyjęciu iż powód nie wykazał, aby pozwany nabywając nieruchomość dopuścił się czynu niedozwolonego wraz z komornikiem oraz biegłym, niedopuszczenie dowodu z przesłuchania M. L. na okoliczność relacji jakie miał złożyć powodowi w zakresie nabycia przedmiotowej działki (...),

-na błędnym przyjęciu, niż powód nie wykazał, aby pozwany nabywając nieruchomość dopuścił się czynu niedozwolonego wyraz z komornikiem oraz biegłym, podczas gdy pozwany mając wiedzę o wartości nieruchomości nabył ją za rażąco niską cenę, w sytuacji gdy pozwany zeznał, iż o licytacji dowiedział się internecie, podczas gdy jak wynika z akt załącznikowych reprezentował w postępowaniu o sygn.akt KM 3588/11 swojego brata M. L., który był wierzycielem powoda,

- niedopuszczenie dowodu z przesłuchania M. L. celem wyjaśnienia relacji jakie tenże miał złożyć powodowi w zakresie nabycia działki (...) pół roku przed licytacją.

naruszenie przepisów postępowania, a to art.227 kpc w zw. z art. 380 kpc poprzez:

-nieuwzględnienie wniosku pełnomocnika powoda co do zakreślenia miesięcznego terminu do złożenia pisma procesowego,

naruszenie przepisów postępowania, a to art.177§1pkt.4 kpc w zw. z art. 380 kpc poprzez:

-oddalenie wniosku o zwieszenie postępowania pomimo przedłożenia Sądowi zawiadomienia złożonego przez powoda w Prokuraturze Rejonowej w C. o możliwości popełnienia przestępstwa przez pozwanego, pozostającego w związku z niniejszą sprawą,

Naruszenia art. 328§ 2 kpc poprzez niewłaściwe sporządzenie uzasadnienia wyroku.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja była bezzasadna.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu dotyczącego naruszenia art. 227 kpc stwierdzić należy, że nie zasługiwał on na podzielenie. Zgodnie z powołanym przepisem, przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Trudno dopatrzyć się naruszenia tej normy poprzez dokonane przez Sąd pierwszej instancji oddalenie wniosku pełnomocnika powoda o zakreślenie mu miesięcznego terminu do „ odniesienia się do dokumentacji, na którą powołał się pozwany”. Wniosek ten przedstawiony został Sądowi Okręgowemu ustnie na rozprawie w dniu 18 grudnia 2014 r., po tym, jak ustanowiony z urzędu pełnomocnik strony kilkanaście dni wcześniej zapoznał się z całym materiałem dowodowym sprawy, w tym aktami związkowymi, i sporządził fotokopie dokumentowe ze wszystkich przedmiotowych akt ( vide-wniosek z 2.12.2014 r. –k.92,93 akt sprawy). Wskazać należy, że zgodnie z art. 207§ 3 zd. 2 i § 7 in fine, w toku sprawy złożenie pisma przygotowawczego następuje tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi, chyba że pismo obejmuje wyłącznie wniosek o przeprowadzenie dowodu. Z treści przedmiotowego wniosku z 18 grudnia 2014 r. nie wynikało, aby w postulowanym piśmie powoda nastąpić miało złożenie wniosków dowodowych. Sąd Okręgowy miał zatem podstawy by wniosek ten oddalić uznając, że nie zachodzą przesłanki z art. 207 § 6 in fine.

Bezpodstawny był także zarzut naruszenia prawa procesowego, a to art. 177 § 1 pkt. 4 kpc, przez oddalenie wniosku o zawieszenie postępowania w związku ze złożeniem przez powoda doniesienia do Prokuratury Rejonowej w C. o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Zgodnie z powołanym przepisem, Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej. Tego rodzaju sytuacja nie została wykazana przez powoda w sprawie niniejszej. W piśmie z dnia 15 grudnia 2014 r. powód zawiadomił Prokuraturę że pozwany W. L., W. B.-rzeczoznawca majątkowy i komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w C. K. B. popełnili przestępstwo polegające na tym, że zaniżyli wartość sprzedanej w wyniku likwidacji nieruchomości tj. działki nr (...) położonej w D.. Samo złożenie do Prokuratury doniesienia o popełnieniu przestępstwa, wyrażające przekonanie powoda, że taki czyn karalny miał miejsce, nie odpowiada pojęciu „ ujawnienia się czynu” w rozumieniu omawianego przepisu, który zresztą nie statuuje bezwzględnego obowiązku zawieszenia postępowania cywilnego przez Sąd, zwłaszcza wyłącznie na podstawie doniesienia, nie przesądzającego, czy w ogóle postępowanie karne będzie wszczęte, ani tym bardziej jego skutku.

Powód miał możliwość i obciążony był powinnością udowodnienia w toku niniejszego postępowania cywilnego, że pozwany popełnił przypisywany mu delikt. Ów czyn niedozwolony miał polegać na tym, że pozwany działając w zmowie z komornikiem sądowym i powołanym w toku postępowania egzekucyjnego rzeczoznawcą majątkowym doprowadził do tego, iż zakupił przedmiotową nieruchomość w drodze licytacji po zbyt niskiej cenie. Żadne dowody skutecznie wykazujące taką okoliczność nie zostały przez powoda przedstawione Sądowi. Nie stanowiły takiego dowodu anonse prasowe o cenach sprzedaży innych gruntów w okolicy, gdyż po pierwsze wartość nieruchomości zależna jest nie tylko od położenia, po drugie, wynik konkretnej licytacji zależy od wielu czynników, np. ilości i możliwości nabywczych uczestników przetargu, po trzecie - samo porównanie cen nieruchomości nie stanowi dowodu że miało miejsce jakieś nielegalne działanie pozwanego, który przecież nabył przedmiotowy grunt w toku licytacji komorniczej, podlegającej ścisłym regulacjom prawa i nadzorowi sądowemu. Bezspornym jest, iż przedmiotowa nieruchomość ma charakter rolny, a z dołączonych do pozwu ogłoszeń zdaje się wynikać, że dotyczą one działek innego rodzaju. Dla przyjęcia prawdziwości twierdzeń powoda o istnieniu przestępczego spisku pomiędzy pozwanym, komornikiem sądowym i rzeczoznawcą majątkowym nie były wystarczające sugestie, poparte wyłącznie subiektywnym przekonaniem powoda o tym, że gdyby zmowa nie miała miejsca, to nieruchomość zostałaby zbyta za wyższą cenę. Okoliczności podniesione w punkcie. I.2) apelacji nie były w tym zakresie miarodajne i nie stanowiły wystarczającej podstawy dla przypisania pozwanemu deliktu.

Chybione było także twierdzenie skarżącego o rzekomym uchybieniu Sądu pierwszej instancji, które miałoby polegać na nieprzeprowadzeniu dowodu z zeznań M. L.. Dowód taki nie został zawnioskowany. Jeśli przedmiotowy zarzut należy rozumieć jako brak działania Sądu z urzędu, to jest on tym bardziej niezasadny. Zasadą postępowania cywilnego jest kontradyktoryjność, co wynika jasno z treści art. 6 kc i art. 232 kpc. Działanie Sądu z urzędu może mieć charakter wyjątkowy, uzasadniony szczególnymi okolicznościami sprawy, zwłaszcza nierównowagą procesową stron, która w niniejszym przypadku jeśli zachodziła, to na korzyść powoda, działającego z pomocą profesjonalnego pełnomocnika.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc. Naruszenie powyższego przepisu może mieć wpływ na wynik sprawy jedynie wyjątkowo, gdyż uzasadnienie jest sporządzane już po wydaniu i ogłoszeniu wyroku. Ów wpływ na rozstrzygnięcie może zachodzić w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia wyroku uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia (wyrok SN z 5 października 2005 r. I UK 49/5 Monitor Prawniczy 2006, nr 4 s. 214). Nie można uznać, że skarżony wyrok zawiera właśnie tego typu uchybienia, które uniemożliwiają dokonanie oceny wywodu Sądu pierwszej instancji.

Wbrew wywodom apelującego, Sąd Okręgowy nie dopuścił się też naruszenia prawa materialnego.

Powód jako egzekwowany dłużnik miał zagwarantowaną prawnie możliwość ingerowania w tok postępowania egzekucyjnego, z czego korzystał. Jak sam zeznał, zaskarżył np. dokonaną „ wycenę jego nieruchomości”, a zażalenie to zostało oddalone. Liczne uprawnienia uczestników postępowania egzekucyjnego dotyczące opisu i oszacowania nieruchomości, obwieszczenia o licytacji, warunków licytacyjnych, przebiegu licytacji, przybicia i przysądzenia własności nieruchomości znajdują uregulowanie w art. 942 -1003 kpc.

Ponieważ pozwany nabył przedmiotową nieruchomość, której własność należała poprzednio do powoda, w toku publicznej licytacji w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego pod nadzorem sędziego, jako jeden z kilku uczestników przetargu, powodowi nie przysługuje w stosunku do pozwanego roszczenie o zapłatę różnicy pomiędzy ceną nabycia o ceną, która zdaniem powoda byłaby ceną właściwą.

Roszczenie pozwu mogłoby natomiast znaleźć uzasadnienie w oparciu o przepisy o czynach niedozwolonych, gdyby delikt po stronie pozwanego, pozostający w adekwatnym związku przyczynowym z uszczerbkiem finansowym, jakiego miał doznać powód, został mu udowodniony. Jak wskazano wyżej, powód, obarczony ciężarem dowodu, okoliczności takiej nie wykazał. Ani delikt jako przesłanka odpowiedzialności pozwanego, ani wysokość szkody nie zostały w sprawie wykazane.

W świetle powyższego, zaskarżony wyrok jest prawidłowy, stanowi wynik trafnie dokonanych ustaleń i właściwie zastosowanych przepisów prawa materialnego. Zarzuty apelacji były pozbawione słusznych podstaw i jako takie nie zdołały podważyć przedmiotowego rozstrzygnięcia. Apelacja podlegała zatem oddaleniu.

Sąd Apelacyjny orzekł więc jak w sentencji, na mocy art. 385 kpc. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy § 6 pkt. 6 w zw. z § 13 ust. 1 pkt.2 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j.Dz.U. z 2013 r., poz.461).