Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 czerwca 2015 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi II Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodnicząca: SSR Aleksandra Jamróz

Protokolant: sekr. sąd. Renata Pasek

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2015 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Towarzystwa (...) w W.

przeciwko M. O.

o zapłatę kwoty 5.077,05 złotych

1.  zasądza od M. O. na rzecz Towarzystwa (...) w W. kwotę 5077,05 zł (pięć tysięcy siedemdziesiąt siedem złotych pięć groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 5 maja 2013 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  nie obciąża pozwanego kosztami procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z 24 marca 2015 roku Towarzystwo (...) z siedzibą w W. wniosło o zasądzenie od M. O. kwoty 5.077,05 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 4 maja 2013 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 1.200 złotych, w związku ze spowodowaniem w dniu 1 listopada 2011 roku przez pozwanego wypadku komunikacyjnego w stanie nietrzeźwości. [ pozew – k. 2 - 5]

Pozwany M. O. nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie. [ oświadczenie – protokół rozprawy - k. 43-44]

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 listopada 2011 roku, około godziny 14:17, na wysokości posesji nr (...) przy ul. (...) w Ł., M. O., znajdując się w stanie nietrzeźwości - przy zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu według pomiarów na miejscu zdarzenia:

- urządzeniem alcosensor o godzinie 14:37 - 1,27 mg/l, o godzinie 14:57 – 1,23 mg/l,

- urządzeniem typu alkometr o godzinie 15:36 – 1,26 mg/l, o godzinie 15:39 – 1,22 mg/l, kierując samochodem osobowym marki R. o numerze rejestracyjnym (...), jadąc środkowym pasem ruchu ul. (...) od ul. (...) w kierunku ul. (...), nie dostosował prędkości do warunków, w jakich ruch się odbywał i przodem pojazdu uderzył w tył stojącego samochodu marki H. nr rej. (...), którego kierujący M. S. jechał środkowym pasem ruchu ul. (...) i zatrzymał się w związku z sytuacją w ruchu drogowym. W wyniku zdarzenia samochód marki H. został popchnięty i uderzył w tył stojącego przed nim samochodu marki P. o nr rejestracyjnym (...), a ten następnie, popchnięty, uderzył w tył stojącego przed nim samochodu marki O. o numerze rejestracyjnym (...). Bezpośrednio po zdarzeniu pozwany pozostał na miejscu wypadku i do czasu przyjazdu funkcjonariuszy Policji nie oddalał się z niego. Nie spożywał w tym czasie również żadnych płynów. [ notatka urzędowa k. 17, okoliczności bezsporne]

Przed zdarzeniem pozwany spożywał alkohol razem z bratem. Następnie wsiadł do samochodu i pojechał, oprzytomniał dopiero po tym, jak uderzył w inny pojazd. [ zeznania pozwanego – k. 44]

W wyniku zdarzenia poszkodowana została A. S., pasażerka samochodu marki H. o nr rej. (...), która doznała urazu kręgosłupa. [ okoliczność bezsporna, notatka urzędowa k. 17]

Samochód osobowy marki R. o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność W. Z., a którym kierował w momencie zdarzenia M. O., był objęty ochroną ubezpieczeniową od odpowiedzialności cywilnej w powodowym zakładzie ubezpieczeń. [ okoliczności bezsporne, kopia polisa OC k.15]

W związku z przedmiotowym zdarzeniem w dniu 29 marca 2012 roku Towarzystwo (...) w W. wypłaciło na rzecz poszkodowanej A. S. tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania w toku postępowania likwidacyjnego kwotę 3.544,55 zł, w tym zadośćuczynienie pieniężne w wysokości 3.500 zł oraz odszkodowanie - zwrot kosztów leczenia w kwocie 44,55 zł.

Następnie w dniu 14 stycznia 2013 roku powód wypłacił na rzecz A. S. w związku z przedmiotowym wypadkiem nadto tytułem dalszego odszkodowania kwotę 1.532,50 zł w związku z realizacją wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 27 listopada 2012 roku, sygn. akt II C 234/12. [ kopia wyroku k. 21-22 z uzasadnienie – k. 23 – 30, wyrok z uzasadnieniem – k. 78 – 86 załączonych akt II C 234/12 tutejszego Sądu, potwierdzenia przelewu – k. 13, 16, pisma powoda – k. 14, 19 - 20]

Pismem z 25 kwietnia 2013 roku, doręczonym pozwanemu w dniu 26 kwietnia 2013 roku, powód wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 5.077,05 zł. [ wezwanie do zapłaty k. 12, zwrotne potwierdzenia odbioru korespondencji k. 12]

Pozwany nie uczynił zadość powyższemu żądaniu. [ okoliczność bezsporna]

Pozwany utrzymuje się wraz z żoną z jej renty w wysokości 820 zł oraz ze środków otrzymywanych z pomocy społecznej w kwotach po ok. 200 zł miesięcznie. Jest zadłużony na ponad 6000 zł, prowadzona jest przeciwko niemu egzekucja. Pozwany jest całkowicie niezdolny do pracy, bez prawa do renty chorobowej. Rozpoznano u niego guza krtani i płuca prawego. Pozwany jest obecnie po resekcji krtani, w tchawicy ma rurkę tracheotomiczną. [ zeznania pozwanego – k. 44, dokumentacja lekarska – k. 37 – 40, k. 42, orzeczenia lekarza orzecznika ZUS – k. 41]

Powyższe ustalenia faktyczne Sąd poczynił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, jak również z zeznań pozwanego.

Stan faktyczny sprawy był między stronami bezsporny. Pozwany M. O. nie kwestionował okoliczności zdarzenia z dnia 1 listopada 2011 r., w tym własnego sprawstwa wypadku komunikacyjnego w stanie nietrzeźwości. Przyznał, że przed zdarzeniem spożywał alkohol ze swoim bratem w ilości, której nie był w stanie dokładnie określić i że „oprzytomniał” dopiero, jak uderzył w inne auto. Pozwany nie kwestionował również wysokości wypłaconego przez powoda na rzecz poszkodowanej odszkodowania za szkodę majątkową i niemajątkową ani faktu przesądowego wezwania go przez powoda do zwrotu tej kwoty.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługiwało na uwzględnienie.

Powód oparł swoje żądanie na przepisie art. 43 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r., Nr 124, poz. 1152 ze zm.), który – w brzmieniu obowiązującym w dacie zdarzenia - przyznawał zakładowi ubezpieczeń prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.

Należy podkreślić, że przywołany art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, dający ubezpieczycielowi podstawę do regresu od sprawcy, jest wyjątkiem od zasady ponoszenia ciężaru odszkodowania przez ubezpieczyciela. Przewidziane w przepisie art. 43 analizowanej ustawy wyjątki od zasady definitywności świadczenia ubezpieczyciela w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych związane są z negatywnymi zachowaniami kierowcy pojazdu mechanicznego na tyle rażącymi, że względy prewencyjne, wychowawcze i represyjne oraz elementarne poczucie słuszności uzasadniają wprowadzenie we wskazanych tam przypadkach możliwości dochodzenia przez ubezpieczyciela zwrotu wypłaconego świadczenia odszkodowawczego.

Interpretacja zawartej w przepisie art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych przesłanki wyrządzenia szkody przez kierującego znajdującego się „w stanie po użyciu alkoholu” wymaga odwołania się do definicji tego pojęcia, znajdującej się w art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t. jedn. Dz. U. z 2007 r., Nr 70, poz. 473 ze zm., tj. w brzmieniu obowiązującym w dacie zdarzenia). Zgodnie z tym przepisem, stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1)stężenia we krwi od 0,2 ‰ do 0,5 ‰ alkoholu albo

2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm ³.

Art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych w obecnym brzmieniu (t. jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 392 ze zm.) uprawnia natomiast ubezpieczyciela do dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego odszkodowania, jeżeli kierujący wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.

Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1)stężenia we krwi powyżej 0,5 ‰ alkoholu albo

2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm ³ (por. brzmienie art. 43 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz art. 115 § 16 k.k.).

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń M. O. wyrządził szkodę, kierując pojazdem w stanie nietrzeźwości.

Stan po użyciu alkoholu lub stan nietrzeźwości może być wykazany w dowolny sposób. Pozwany został poddany badaniu na zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu przy użyciu urządzeń elektronicznych na miejscu zdarzenia. Pierwszy pomiar po zdarzeniu wykazał stężenie alkoholu na poziomie 1,27 mg/l. Okoliczność ta została nadto przez pozwanego przyznana.

Przytoczoną zmianę przepisu art. 43 pkt 1 ustawy i ubezpieczeniach obowiązkowych należy uznać jedynie za porządkującą i przyjąć, że przepis ten także w pierwotnym brzmieniu uprawniał ubezpieczyciela do dochodzenia zwrotu wypłaconego odszkodowania nie tylko od kierującego, który wyrządził szkodę w stanie po użyciu alkoholu, ale także – i tym bardziej, zgodnie z powszechnie przyjętą regułą wnioskowania z mniejszego na większe – od kierującego pojazdem w stanie nietrzeźwości.

Roszczenie zwrotne zakładu ubezpieczeń powstaje w związku ze ziszczeniem się przesłanek wskazanych w art. 43 ustawy, tu: stanem nietrzeźwości kierującego pojazdem mechanicznym w momencie wyrządzenia szkody. Zbędne jest przy tym badanie związku przyczynowego między stanem nietrzeźwości kierowcy a szkodą.

Pod pojęciem kierowcy na gruncie art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych należy rozumieć każdą osobę, która kierując pojazdem, wyrządziła szkodę związaną z jego ruchem w czasie trwania ochrony ubezpieczeniowej. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, czy kierowanie pojazdem odbywało się za wiedzą i zgodą jego posiadacza.

Mając na uwadze dotychczasowe rozważania oraz fakt, że okoliczności sprawy nie były między stronami sporne, należało uznać, że zaktualizowały się wszystkie przesłanki odpowiedzialności pozwanego względem powodowego zakładu ubezpieczeń, o których mowa w art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Ze wskazanych wyżej względów Sąd uznał, że powództwo jest usprawiedliwione co do zasady.

Wysokość odszkodowania należnego poszkodowanej została przesądzona prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 27 listopada 2012 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II C 234/12. Zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Wprawdzie w przywołanym wyroku Sąd zasądził na rzecz A. S. tytułem odszkodowania jedynie kwotę 1532,50 zł, jednak nie można pominąć okoliczności (mimo że wiążący charakter orzeczenia dotyczy tylko jego sentencji, waloru takiego nie ma natomiast uzasadnienie), iż określając wysokość należnego odszkodowania, Sąd uwzględnił świadczenia pieniężne wypłacone poszkodowanej w postępowaniu likwidacyjnym w łącznej kwocie 3.544,55 zł, pomniejszając o tę kwotę zasądzone na jej rzecz świadczenie. Należy również podkreślić, że wysokość odszkodowania wypłaconego i należnego powódce nie była kwestionowana przez pozwanego ani w toku niniejszego postępowania, ani w postępowaniu toczącym się przez tutejszym Sądem pod sygnaturą akt II C 234/12 z powództwa A. S. przeciwko Towarzystwu (...) w W., o którym M. O. na wniosek ubezpieczyciela został powiadomiony w oparciu o art. 84 k.p.c.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Powód wezwał M. O. do zapłaty pismem doręczonym pozwanemu w dniu 26 kwietnia 2013 roku, zakreślając 7-dniowy termin na spełnienie świadczenia. Termin ten upłynął bezskutecznie z dniem 3 maja 2013 roku. Odsetki ustawowe należały się zatem powodowi od dnia następnego, tj. od 4 maja 2013 roku, zgodnie z żądaniem pozwu. Należy wskazać na omyłkę w określeniu daty początkowej naliczania odsetek na dzień 5 maja 2013 roku i - w konsekwencji – omyłkę polegającą na oddaleniu powództwa w zakresie jednego dnia odsetkowego.

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 102 k.p.c. Bardzo trudne położenie materialne pozwanego i zaawansowana choroba nowotworowa stanowią, w przekonaniu Sądu, wypadek szczególnie uzasadniony, przemawiający za zastosowaniem wobec pozwanego dobrodziejstwa art. 102 k.p.c. i odstąpieniem od obciążenia go kosztami niniejszego procesu. Sąd miał na uwadze, że poniesienie tych kosztów byłoby dla pozwanego, korzystającego z pomocy społecznej i mierzącego się z chorobą zagrażającą życiu, nadmiernym obciążeniem, koszty te są natomiast nieznaczne dla podmiotu prowadzącego działalność ubezpieczeniową i korzystającego ze stałej obsługi prawnej. Sąd miał na uwadze również to, że zasadą jest – choć w niniejszej sprawie zachodzi od niej wyjątek wynikający z art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych - ponoszenie przez zakład ubezpieczeń ciężaru ekonomicznego naprawienia szkody nawet w przypadkach rażących uchybień po stronie ubezpieczonego.