Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Mirosławy Mazurek

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2013r.,

sprawy J. D.

oskarżonego o czyny z art. 286 § 1 kk i inne

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 13 lutego 2013 r., sygn. akt II K 656/11

uchyla wyrok w zaskarżonej części dotyczącej oskarżonego J. D. i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Elblągu.

UZASADNIENIE

J. D. stanął w niniejszym postępowaniu pod zarzutem popełnienia tego, że:

I.  w dniu 23 maja 2007 roku w E. działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez złożenie nierzetelnego pisemnego oświadczenia o zarobkach i zatrudnieniu H. G. w firmie PPHU (...) dotyczącego okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania kredytu i zawarcie umowy kredytowej nr (...) na zakup pojazdu marki O. (...) doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 25.473,68 zł (...) Bank SA z siedzibą w K., oddział w J., przy czym zarzucanego mu czynu dokonał będąc uprzednio skazanym wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 30.10.2003 roku sygn. akt II K 923/03, obejmującym wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 30.04.2003 w sprawie II K 298/99 za czyn z art. 297 §1 kk w zb. z art. 271 § 3 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, art. 205 § 1 dkk, 284 § 2 kk oraz z dnia 23.07.2002 roku w sprawie II K 334/02 za czyny z art. 282 kk na karę na 5 lat pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 07.11.2001 do 12.09.2003, od 19.2003 do 26.09.2003, od 06.10.2003 do 30.07.2004, od 30.07.2005 do 17.08.2005 roku

tj. pod zarzutem popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zb z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

II.  w dniu 23 lipca 2007 roku w E. działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez złożenie nierzetelnego pisemnego oświadczenia o zarobkach i zatrudnieniu M. K. (1) w firmie PPHU (...) dotyczącego okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania kredytu i zawarcie umowy kredytowej nr (...) na zakup pojazdu marki M. (...) doprowadził do niekorzystnego porządzenia mieniem w kwocie 31.250,00 zł (...) Bank SA z siedzibą w K., oddział w J., przy czym zarzucanego mu czynu dokonał będąc uprzednio skazanym wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 30.10.2003 roku sygn. akt II K 923/03, obejmującym wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 30.04.2003 w sprawie II K 298/99 za czyn z art. 297 §1 kk w zb. z art. 271 § 3 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, art. 205 § 1 dkk, 284 § 2 kk oraz z dnia 23.07.2002 roku w sprawie II K 334/02 za czyny z art. 282 kk na karę na 5 lat pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 07.11.2001 do 12.09.2003, od 19.2003 do 26.09.2003, od 06.10.2003 do 30.07.2004, od 30.07.2005 do 17.08.2005 roku

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

III.  w dniu 24 lipca 2007 roku w E. działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez złożenie nierzetelnego pisemnego oświadczenia o zarobkach i zatrudnieniu A. G. w firmie (...) dotyczącego okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania kredytu i zawarcie umowy kredytowej nr (...) na zakup pojazdu marki M. (...) doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 31.250,00 zł (...) Bank SA z siedzibą w K., oddział w J., przy czym zarzucanego mu czynu dokonał będąc uprzednio skazanym wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 30.10.2003 roku sygn. akt II K 923/03, obejmującym wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 30.04.2003 w sprawie II K 298/99 za czyn z art. 297 §1 kk w zb. z art. 271 § 3 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, art. 205 § 1 dkk, 284 § 2 kk oraz z dnia 23.07.2002 roku w sprawie II K 334/02 za czyny z art. 282 kk na karę na 5 lat pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 07.11.2001 do 12.09.2003, od 19.2003 do 26.09.2003, od 06.10.2003 do 30.07.2004, od 30.07.2005 do 17.08.2005 roku

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

IV.  w dniu 20 sierpnia 2007 roku w E. działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez złożenie przez nierzetelnego pisemnego oświadczenia o zarobkach i zatrudnieniu A. O. (1) w firmie Zakład Budowlany (...) dotyczącego okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania kredytu i zawarcie umowy kredytowej nr (...) na zakup pojazdu marki M. (...) doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 31.249,99 zł (...) Bank SA z siedzibą w K., oddział w J., przy czym zarzucanego mu czynu dokonał będąc uprzednio skazanym wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 30.10.2003 roku sygn. akt II K 923/03, obejmującym wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 30.04.2003 w sprawie II K 298/99 za czyn z art. 297 §1 kk w zb. z art. 271 § 3 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, art. 205 § 1 dkk, 284 § 2 kk oraz z dnia 23.07.2002 roku w sprawie II K 334/02 za czyny z art. 282 kk na karę na 5 lat pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 07.11.2001 do 12.09.2003, od 19.2003 do 26.09.2003, od 06.10.2003 do 30.07.2004, od 30.07.2005 do 17.08.2005 roku

tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Elblągu wyrokiem z dnia 30 września 2009 roku w sprawie o sygn. II K 551/08 uznał oskarżonego za winnego wszystkich zarzucanych mu czynów i wymierzył karę 4/czterech/ lat pozbawienia wolności. Na skutek apelacji wywiedzionych przez obrońcę oskarżonego, oskarżyciela publicznego rozstrzygnięcie zostało uchylone wyrokiem Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 8 stycznia 2010 roku w sprawie VI Ka 544/09 i sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy w Elblągu wyrokiem z dnia 31 grudnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt II K 245/10 uznał ponownie oskarżonego J. D. za winnego zarzucanych mu przestępstw i wymierzył karę 4/czterech/ lat pozbawienia wolności. Sąd Okręgowy w Elblągu wyrokiem z dnia 26 maja 2011 roku w sprawie VI Ka 136/11 uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Rejonowy w Elblągu, po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z dnia 13 lutego 2013 roku w sprawie o sygn. akt II K 656/11 uznał oskarżonego J. D. za winnego popełnienia wszystkich czterech zarzucanych mu czynów w punktach I, II, III, IV oskarżenia, które zakwalifikował z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., uznając, że zostały one popełnione w warunkach art. 91 § 1 k.k., na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. wymierzył mu karę 4 /czterech/ lat pozbawienia wolności. Na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej w wyroku wobec oskarżonego J. D. kary pozbawienia wolności Sąd zaliczył okres tymczasowego aresztowania od dnia 08.12.2008r. do dnia 04.03.2009r. i zwolnił oskarżonego z obowiązku uiszczenia kosztów procesu w całości, wydatkami obciążając Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego J. D., który w oparciu o treść art. 444 k.p.k. zaskarżył przedmiotowe rozstrzygnięcie w całości na korzyść oskarżonego.

Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 k.p.k. skarżący powyższemu wyrokowi zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art.396 § 2 k.p.k. w zw. z art. 117§1 k.p.k. - przez nie zawiadomienie oskarżonego o terminach przesłuchań świadków przez Sądy wezwane;

2.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art.170 § 1 pkt. 2 i 5 k.p.k. w zw. z art. 94 § 1 pkt 5 k.p.k. oraz 170 § 2 k.p.k. polegającą na niesłusznym oddaleniu wniosków dowodowych obrony i oskarżonego oraz braku uzasadnienia dla wydanych w tym zakresie postanowień;

3.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art.167 k.p.k. w zw. z art. 170 § 3 k.p.k. w zw. z art. 94 § 1 k.p.k. - przez nierozpoznanie i pominięcie wniosków dowodowych oskarżonego zgłoszonych w toku przewodu sądowego;

4.  obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj.
art. 424 § 1 i 2 k.p.k., polegającą na braku wskazania przez Sąd l instancji w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jakie fakty uznał za udowodnione lub nie
udowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał
dowodów przeciwnych, nie wyjaśnieniu podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz
nie przytoczeniu okoliczności, które Sąd l instancji miał na względzie przy
wymiarze kary;

5.  rażące naruszenie zasady bezpośredniości mające istotny wpływ na treść
rozstrzygnięcia - polegające na braku zetknięcia się Sądu z materiałem
dowodowym - zeznaniami znacznej części świadków, w oparciu, o których
relacje ustalał stan faktyczny sprawy i które stanowiły podstawę
rozstrzygnięcia - co wynika z wymienionych przez niego łącznie dowodów,
które stały się podstawą ustaleń faktycznych;

6.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art.
391 § 1 k.p.k. przez odczytanie na rozprawie zeznań świadków: M.(1) z uwagi na fakt, że świadek ten przebywał za granicą oraz
Wioletty M. z uwagi na fakt, że świadkowi nie można doręczyć
wezwania - podczas gdy wskazane przez Sąd l instancji okoliczności faktycznie nie miały miejsca;

7.  obrazę przepisów postępowanie mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art.
442 § 3 k.p.k. przez brak realizacji wiążących wskazań Sądu O. do dalszego postępowania przy ponownym rozpoznaniu sprawy;

8.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art.
410 k.p.k. przez oparcie rozstrzygnięcia na nieujawnionym materiale
dowodowym znajdującym się na kartach: (...)- (...) (...)), 20-22, 158-159, 109, 202-202, 345-347, 439-441, 915-916,
265-267, 351-353, 700-702, jak i nie ujawnienie dowodów oraz wniosków
dowodowych znajdujących się w aktach sprawy na kartach: (...), (...).

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia i przekazanie sprawy Sądowi l instancji do ponownego rozpoznania.

Alternatywnie, na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. obrońca oskarżonego powyższemu wyrokowi zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 4, 5 § 2, 7 i 410 k.p.k. polegającą na naruszeniu zasady, iż organy prowadzące postępowanie powinny brać pod uwagę okoliczności przemawiające, zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego, iż nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego oraz swobodnej oceny dowodów, a także iż podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej;

2.  błędne ustalenia faktyczne przyjęte za jego podstawę, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, polegające na niesłusznym uznaniu, wbrew zebranemu w niniejszej sprawie materiałowi dowodowemu, iż oskarżony działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, poprzez złożenie nierzetelnego pisemnego oświadczenia o zarobkach i zatrudnieniu H. G., M. K. (2), A. G. oraz A. O. (1) doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez (...) Bank S.A. z siedzibą w K..

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów, względnie jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi l instancji do ponownego rozpoznania.

Dodatkowo apelujący wniósł o przeprowadzenie w ramach postępowania odwoławczego:

1.  dowodu z informacji z (...) Bank S.A. w zakresie, kto wpłacał raty kredytowe z tytułu spłaty kredytów zaciągniętych w tym banku przez A. G., H. G., A. O. (2) oraz M. K. (1);

2.  zwrócenie się do jednostek leczniczych na terenie E., po ich wcześniejszym ustaleniu, czy P. T. w dniu 31 lipca 2007 roku przebywał w nich, a jeżeli tak to w jakim czasie;

3.  ustalenie i przesłuchanie w charakterze świadków najbliższych członków rodziny P. T. lub zamieszkałych z nim domowników – na okoliczność, czy opuszczał miejsce zamieszkania w dniu śmierci - jeżeli tak, to gdzie się udawał i w jakim celu, a jeżeli nie - co było tego przyczyną, czy mógł nim być zły stan jego zdrowia;

4.  dowodu z opinii biegłego z zakresu pisma ręcznego (grafologii) - na okoliczności wskazane w uzasadnieniu apelacji;

5.  przesłuchanie bezpośrednie na rozprawie: świadków W. M., M. B. oraz wszystkich osób, przesłuchanych do tej pory w ramach pomocy prawnej przez Sądy wyznaczone, względnie przesłuchanie tych osób w ramach wideokonferencji;

6.  przesłuchanie w charakterze świadków pracowników stacji diagnostycznych, dokonujących w okresie 2007 roku badań technicznych pojazdów wskazanych w zarzutach skierowanych przeciwko oskarżonemu.

Sąd Okręgowy zważy, co następuje:

Apelacja wniesiona przez obrońcę oskarżonego zasługiwała na uwzględnienie, a następstwem jej rozpoznania stała się konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku w całości w odniesieniu do oskarżonego J. D., z jednoczesnym przekazaniem sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Nie przesądzając trafności zaskarżonego rozstrzygnięcia co do meritum, Sąd Odwoławczy podzielił zasadność zarzutów podniesionych w środku odwoławczym przez apelującego odnośnie dopuszczenia się przez Sąd I instancji obrazy przepisów postępowania, które miały wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia, a mianowicie obrazy art. 396§2 k.p.k. w zw. z art. 117§1 k.p.k. poprzez niezawiadomienie oskarżonego o terminach przesłuchania świadków, obrazy art. 170§1 pkt 2 i 5 k.p.k. w zw. z art. 94§1 pkt 5 k.p.k. oraz art. 170§2 k.p.k. poprzez niezasadne i wadliwe oddalenie wniosków dowodowych obrońcy oskarżonego, nadto obrazy art. 167 k.p.k. poprzez nie rozpoznanie i pominięcie wniosków dowodowych stron, obrazy art. 410 k.p.k. poprzez oparcie rozstrzygnięcia na materiale dowodowym nie ujawnionym w toku rozprawy głównej.

Naruszenie wielości przepisów postępowania karnego, jakich dopuścił się Sąd a quo, nakazuje stwierdzić, że Sąd ten w sposób nieprawidłowy przeprowadził przewód sądowy oraz nie wyjaśnił wszystkich istotnych okoliczności sprawy, co w konsekwencji uniemożliwia Sądowi Odwoławczemu kontrolę zasadności dokonanej przez Sąd orzekający oceny dowodów.

Za trafny uznać bowiem należało podniesiony przez apelującego zarzut obrazy przepisów postępowania, a mianowicie art. 396§2 k.p.k. w zw. z art. 117§ 1 k.p.k., a polegający na niezawiadomieniu oskarżonego o terminach przesłuchania świadków, które to czynności odbywały się ramach pomocy prawnej przez sądy wezwane w trybie art. 396 k.p.k.

Wskazać należy, iż z analizy materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu wynika, iż Sąd Rejonowy w Elblągu na posiedzeniu w dniu 15 marca 2012 roku zwrócił się o przesłuchanie w ramach pomocy prawnej świadków A. S. przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu (vide k. 2608), jak również świadków A. P. (d. B.), K. Ś., K. K. przez Sąd Rejonowy w Jastrzębiu Zdroju (vide k.2605). Jako adres dla doręczeń oskarżonego J. D. został wskazany w odezwach jego adres domowy.

Na rozprawie w dniu 28 marca 2012 roku, Sąd Rejonowy w Elblągu powziął wiadomość o fakcie pozbawienia wolności oskarżonego J. D. w sprawie o sygn. II K 324/09 celem odbycia kary i fakcie przebywania oskarżonego w jednostce penitencjarnej, a mianowicie w Areszcie Śledczym w E. (vide k. 2626). W dniu 16 kwietnia 2012 roku Sąd otrzymał zawiadomienie, iż w dniu 8 maja 2012 roku zostanie przeprowadzone przesłuchanie świadka A. P. przez Sąd Rejonowy w Jastrzębiu Zdroju i przedmiotową informacje załączył do akt sprawy ( vide k.2669). Sąd nie poinformował sądu wezwanego o fakcie pobytu oskarżonego J. D. w warunkach izolacji więziennej, co skutkowało, iż zawiadomienie o przesłuchaniu świadka w ramach odezwy zostało wysłane nieprawidłowo na adres domowy oskarżonego i było awizowane (vide k. 2853). Oskarżony zaś, który był pozbawiony wolności i przebywał w Areszcie Śledczym w E. nie został o tej czynności skutecznie i prawidłowo zawiadomiony.

Tożsama sytuacja wystąpiła również w odniesieniu do przeprowadzenia czynności przesłuchania świadka K. K. przez Sąd Rejonowy w Jastrzębiu Zdroju, co miało miejsce w dniu 30 lipca 2012 roku. Sąd Rejonowy w Elblągu zawiadomienie o planowanej czynności przesłuchania ww. świadka otrzymał w dniu 5 lipca 2012 roku i załączył do akt sprawy ( k. 2790) Oskarżony J. D. przebywał wówczas nadal w warunkach izolacji więziennej, natomiast zawiadomienie o przeprowadzeniu przedmiotowej czynności procesowej zostało wysłane na adres domowy oskarżonego, które nie zostało podjęte. (vide k. 2899)

Powyższe skutkowało naruszeniem bezwzględnych przepisów postępowania karnego nakazujących zawiadomienie oskarżonego o każdej czynności procesowej w myśl art. 117 k.p.k. Konsekwencją naruszenia przedmiotowego przepisu stało się naruszenie prawa do obrony oskarżonego, który nie miał wiedzy o przeprowadzonych czynnościach przesłuchania świadków A. P. i K. K., istotnych w kwestii ustalenia jego odpowiedzialności karnej, gdyż były to osoby, które zajmowały się weryfikowaniem dokumentów kredytowych, opisały całą procedurą bankową związaną z obiegiem i wytwarzaniem dokumentów kredytowych dla banku, okoliczności zawarcia umowy kredytowej przez A. O. (1), przekazania przyznanych przez bank środków na konto bankowe J. S. (zeznania świadka A. P.) oraz opisały działania podjęte w celu weryfikacji danych A. O. (1) i jego zdolności kredytowej (faktu zatrudnienia i wysokości dochodów- zeznania świadka K. K.). Opisały okoliczności, na które w swojej obronie powoływał się oskarżony J. D., dążąc do swojej eskulpacji. Oskarżony zatem w przedmiotowej sytuacji procesowej (braku zawiadomienia o czynności przesłuchania świadków) został pozbawiony całkowicie możliwości żądania sprowadzenia go na posiedzenie sądu wezwanego, zadawania pytań przesłuchanym świadkom, jak również ustosunkowania się w trybie art. 175 k.p.k. do przeprowadzonych dowodów. Naruszenie prawa do obrony jawi się tu jako bezsprzeczne, zwłaszcza w kontekście faktu, iż podjęcie decyzji o przesłuchaniu świadków w ramach odezw, Sąd Rejonowy nie podjął na rozprawie, w której uczestniczył oskarżony i jego obrońca, ale na posiedzeniu w dniu 15 marca 2012 bez udziału stron, co uniemożliwiło nawet sformułowanie przez strony pytań do świadków chociażby na tym etapie. Co więcej oskarżony nie miał wiedzy o podjęciu przez Sąd Rejonowy przedmiotowych działań, gdyż jak wynika z akt sprawy odpisy postanowień Sądu o wezwaniu sądów w ramach pomocy prawnej, nie zostały oskarżonemu skutecznie doręczone (przesyłki awizowane - vide k. 2655, k.2656), albowiem oskarżony w tym okresie przebywał już w warunkach izolacji więziennej.

Wskazać ponadto należy, że odezwy z przesłuchania świadków nie zostały przez Sąd odczytane na rozprawie, a jedynie ujawnione bez odczytania, mimo, że strony wnosiły jedynie o ujawnienie bez odczytania dokumentów zawnioskowanych w akcie oskarżenia, co również stanowiło kolejny zarzut, podniesiony przez apelującego w środku odwoławczym, który musiał być uznany za słuszny.

Zważyć należy, że Sąd ad quem podzielił zarzut obrony o niezawiadomieniu oskarżonego o terminach czynności przesłuchania świadków w ramach pomocy prawnej przez sądy wezwane jedynie częściowo, a mianowicie w odniesieniu do sytuacji opisanych powyższej, czyli przesłuchania świadków A. P. i K. K., w pozostałym zakresie, a mianowicie odnośnie czynności przesłuchania świadków A. S., K. Ś., zarzuty obrońcy oskarżonego uznał za całkowicie chybione. Wskazać bowiem należy, wbrew odmiennym twierdzeniom apelującego, oskarżony J. D. o czynnościach przesłuchania świadków A. S., K. Ś. został skutecznie zawiadomiony. Jak wynika bowiem z akt sprawy Sąd Rejonowy z chwilą otrzymania informacji o terminach odezw, poinformował Sąd Rejonowy w Jastrzębiu Zdroju o fakcie pobytu oskarżonego J. D. w warunkach izolacji więziennej i sam podjął się czynności zawiadomienia oskarżonego o terminach czynności procesowych jakie odbędą się przed sądem wezwanym. Stosowne zawiadomienia w tym przedmiocie zostały skierowane do oskarżonego za pośrednictwem D. A. Ś.w E., które to oskarżony odebrał osobiście i potwierdził ich odbiór własnoręcznym podpisem. Wbrew insynuacjom obrońcy oskarżonego z załączonych do akt zwrotnych poświadczeń odbioru ww. zawiadomień jednoznacznie wynika o jakiej czynności, w jakiej sprawie i terminie jej przeprowadzenia, został zawiadomiony oskarżony J. D.. Za całkowicie nieuprawnione Sąd Odwoławczy uznał twierdzenia apelującego, iż na zpo znajdują się „dopiski ręczne nie dającego się zweryfikować pochodzenia”. Treść zwrotnych potwierdzeń odbioru zawiadomień jest bowiem jasna i czytelna ( vide k. 2668, k.2883).

Zgodzić zaś należy się z autorem apelacji, iż kolejnym uchybieniem, którym dotknięte jest zaskarżone rozstrzygnięcie jest wydanie wyroku z obrazą art. 170§1 pkt 5 k.p.k. i art. 170§1 pkt 2 k.p.k. polegająca na wadliwym oddaleniu wniosków obrony i oskarżonego. Wskazać należy, że trafnie podnosi apelujący, iż decyzja Sądu Rejonowego o oddaleniu wniosku obrony o ustaleniu placówek leczniczych, w których w dniu 31 lipca 2007 roku przebywał P. T. oraz przesłuchanie członków jego rodziny na okoliczność stanu jego zdrowia ww. dniu w oparciu o podstawę „iż wniosek zmierza do przedłużenia postępowania” było całkowicie wadliwe i nieuprawnione w realiach niniejszej sprawy. Po pierwsze podkreślić należy, iż ww. wnioski dowodowe obrona zgłaszała już w środku odwoławczym z dnia 7 marca 2011 roku ( vide k. 2239), a zatem oddalenie wniosków w oparciu o przesłankę przedłużenia postępowania jawi się jako całkowicie nieuprawnione, skoro postępowanie sądowe trwało ponad rok czasu i zakończyło się zamknięciem przewodu sądowego na rozprawie dopiero w dniu 6 lutego 2013 roku. Nie może być zatem mowy, iż wnioski dowodowe złożone już w dniu 7 marca 2011 roku zmierzały do przedłużenia postępowania karnego. Podkreślić należy, iż ustawodawca przedmiotową przesłankę oddalenia wniosku dowodowego traktuje bardzo rygorystycznie i ogranicza do sytuacji obstrukcji procesowych, kiedy strona nadużywa przysługujących jej uprawnień w zakresie ponawiania wniosków dowodowych. W przedmiotowej sprawie sytuacja taka nie zachodziła.

Nadto zasadnie zauważa apelujący, iż również oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z informacji z (...) Banku S.A w zakresie wpłat rat kredytowych umów objętych zarzutami aktu oskarżenia w oparciu o lakonicznie stwierdzenie iż „dowody te nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia” także było nieprawidłowe. Sąd bowiem oddalając wnioski posłużył się jedynie powtórzeniem przepisów ustawy, nie odnosząc ich bezpośrednio do realiów niniejszej sprawy, nie wskazał żadnego uzasadnienia swojej decyzji, co uniemożliwia jakąkolwiek kontrolę instancyjną ich zasadności. Przypomnieć w tym miejscu należy, że nie czyni zadość wymaganiom art. 170 k.p.k. ograniczenie się do przytoczenia w uzasadnieniu postanowienia sformułowań użytych w tym przepisie / zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2003 roku sygn. V KK 88/02 /

Podkreślić należy, iż w Sąd Okręgowy w Elblągu w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 maja 2011 roku w sprawie o sygn. VI Ka 136/11 wypowiadał się o nieprawidłowościach w zakresie rozpoznawania wniosków dowodowych stron w niniejszym postępowaniu, co jak widać, nie zostało wzięte pod uwagę, ani respektowane przy ponownym rozpoznaniu sprawy. ( vide k. 2283 i nast.)

Zdaniem Sądu Odwoławczego za w pełni uprawniony uznać należało kolejny zarzut wyeksponowany przez obrońcę oskarżonego w środku odwoławczym, a mianowicie zarzut obrazy art. 167 k.p.k. przez nierozpoznanie i pominięcie wniosków dowodowych oskarżonego, jak też obrońcy zgłoszonych w toku postępowania, co skutkowało także naruszeniem art. 6 ust. 3 lit. d) Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Z akt sprawy wynika niezbicie bowiem, że oskarżony J. D. złożył w dniu 8 października 2012 roku pisemny wniosek o ponowne przesłuchanie świadka M. Ż., na okoliczności wyglądu osób biorących kredyty za pośrednictwem jego biura (osoby wymienione w zarzutach aktu oskarżenia) i o zwrócenie się o informacje do Dyrektora Aresztu Śledczego w E. (vide k. 2935 tom XV), obrońca oskarżonego zaś w dniu 20 marca 2009 roku złożył wniosek o dopuszczenie jako dowodu w sprawie załączonej do wniosku dokumentacji fotograficznej ( vide k. 1716 - 1718) oraz wniosek o przesłuchanie w charakterze świadka Z. D. (vide k.1937). Sąd meriti odnośnie przedmiotowych wniosków nie podjął w toku postępowania jakiejkolwiek decyzji procesowej. Nie zaliczył bowiem w poczet materiału dowodowego złożonej przez obrońcę oskarżonego dokumentacji fotograficznej wskazującej na oznakowanie punktu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz nie ustosunkował się do wniosku pisemnego oskarżonego z k. 2935. Również Sąd nie zajął żadnego stanowiska w odniesieniu do wniosku obrony o przesłuchanie w charakterze świadka Z. D..

Wskazując na powyższe naruszenia zauważyć należy, iż to właśnie obowiązkiem Sądu jest wnikliwe i rzetelne rozważenie potrzeby przeprowadzenia zgłoszonych dowodów. Przepisy procedury karnej dają Sądowi orzekającemu również możliwość zweryfikowania składanych wniosków dowodowych, poprzez podjęcie stosownej decyzji procesowej w trybie art. 170 k.p.k. Pomijanie zaś „milczeniem” składanych przez strony wniosków dowodowych jest rażącym uchybieniem procesowym, albowiem narusza gwarancyjną rolę przepisów regulujących postępowanie dowodowe i prowadzi do ustalenia stanu faktycznego i wyrokowania na podstawie niepełnego, niewłaściwie zgromadzonego materiału dowodowego i musi być dostrzeżone w postępowaniu odwoławczym / zob. wyrok SN z dnia 2 lutego 2002 roku sygn. V KKN 43/00, LEX nr 3051/

Za zasadny Sąd II instancji poczytał także, jednakże w części, podniesiony przez apelującego zarzut obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść rozstrzygnięcia, a mianowicie art. 410 k.p.k. poprzez oparcie wyroku na nieujawnionym materiale dowodowym.

Analiza uzasadnienia wyroku prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji dokonując ustaleń faktycznych w sprawie bazował na zeznaniach świadka R. J. (k.2624-2626), mimo, że przedmiotowy dowód nie został ujawniony na rozprawie głównej. Sąd I instancji w odniesieniu do zeznań świadka R. J., przesłuchiwanej w ramach pomocy prawnej w trybie art. 396§2 k.p.k. na rozprawie w dniu 6 lutego 2013 roku, poinformował jedynie strony, że do sprawy wpłynęła odezwa z czynności przesłuchania ww. świadka.

Wskazać należy, że przeprowadzenie dowodu w postaci przesłuchania świadka w trybie art. 396 k.p.k. wymaga ujawnienia złożonych zeznań na rozprawie głównej. Zgodnie bowiem z treścią art. 410 k.p.k. podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Czynność poinformowania stron o przesłuchaniu świadka, jaką podjął Przewodniczący składu orzekającego, nie stanowi ujawnienia dowodu w rozumieniu przywołanego przepisu. Tym samym dowód taki nie może stanowić podstawy faktycznej wyroku. / por. wyrok SA w Łodzi z dnia 3 listopada 2004 roku sygn. akt II AKa 189/04 P. i Pr – wkł (...), KZS 2006/6/100/

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd odwoławczy, w myśl art. 436 k.p.k., ograniczył rozpoznanie wywiedzionego środka odwoławczego do przedstawianych uchybień natury procesowej, albowiem rozpoznanie w tym zakresie było wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych zarzutów zawartych w apelacji obrońcy, przybierających postać naruszenia innych jeszcze przepisów prawa procesowego oraz błędów w ustaleniach faktycznych, sprowadzających się do kwestionowania poczynionej przez Sąd I instancji oceny materiału dowodowego, w tym przede wszystkim zeznań świadków i wyjaśnień oskarżonego, byłoby przedwczesne.

Stwierdzenie powyższych uchybień procesowych przez Sąd I instancji nie mogło być konwalidowane w toku postępowania odwoławczego i musiało skutkować uchyleniem wszystkich rozstrzygnięć zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji w odniesieniu do oskarżonego J. D. w oparciu o treść art. 437 § 2 k.p.k.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy winien przeprowadzić postępowanie dowodowe przede wszystkim w zakresie, jaki miał wpływ na uchylenie wyroku, zaś w pozostałym może poprzestać na ujawnieniu dowodów w trybie art. 442 § 2 k.p.k., jednakże ze szczególną rozwagą, gdyż cytowany przepis jest przepisem wyjątkowym i nie może podlegać wykładni rozszerzającej. Przede wszystkim Sąd winien przeprowadzić prawidłowo czynności przesłuchania świadków A. P., K. K., rozważyć konieczność przesłuchania świadków bezpośrednio przed sądem, np. w formie wideokonferencji, a w przypadku podjęcia decyzji o występowaniu do sądów wezwanych o przesłuchanie świadków, ujawnić prawidłowo poprzez odczytanie ww. zeznań, aby przedmiotowe dowody zostały wciągnięte do materiału dowodowego i zostały ujawnione w toku przewodu sądowego, gdyż jedynie wówczas będą mogły stanowić podstawę dokonywanych ustaleń faktycznych w sprawie.

Rzeczą Sądu I instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy będzie zatem dokonanie rzetelnych ustaleń faktycznych opartych na całokształcie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a następnie przeprowadzenie gruntownej analizy i dokonanie wyboru prezentowanych wersji zdarzeń, ocenionych w sposób zgodny z regułami procedowania, logiką i doświadczeniem życiowym, a nadto w przypadku takiej konieczności sporządzenie przekonywującego uzasadnienia swojego stanowiska, w sposób wolny od uproszczeń i uwzględniający cały materiał dowodowy, zgodnie z wymogami art. 424 k.p.k. By temu zadaniu sprostać Sąd winien dążyć do wyjaśnienia wszelkich niejasności, a jednocześnie wykorzystać, zarówno niniejsze uwagi, jak te zawarte w apelacji obrońcy oskarżonego. Zwłaszcza argumenty w zakresie oceny przeprowadzonych dowodów, gdyż podniesione przez obrońcę zarzuty o sprzecznościach w tej materii zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, należało ocenić w większości jako słuszne. Sąd przy ponownym rozpoznaniu sprawy winien przede wszystkim wziąć pod uwagę podnoszone już w uzasadnieniu wyroku Sądu Odwoławczego z dnia 8 stycznia 2010 roku sygn. akt VI Ka 544/09 ( k.1894 i nast.) wytyczne, uzasadniające konieczność dokonania prawidłowej oceny zeznań świadka A. G. w powiązaniu z datą śmierci P. T., tj. 31 lipca 2007 roku ( vide k. 2048 ) i datą złożenia przez A. G. wniosku o rejestrację pojazdu marki M. (...) rok prod. 1996, w dniu 2 sierpnia 2007 roku (vide k. 1626), gdyż w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, co zasadnie zarzuca obrońca, brak jest jakichkolwiek rozważań w tym zakresie, co uzasadnia przekonanie, że problem ten nie został w ogóle dostrzeżony. Co więcej Sąd winien odnieść się w toku ponownego postępowania do złożonych przez oskarżonego i obrońcę wniosków dowodowych, także tych zgłoszonych w niniejszym środku odwoławczym. Ponadto winien dokonać korekty błędu jaki wdał się przy numeracji akt sprawy (tom XV - k. 2958 i następnie k. 2559, zamiast k. 2959), aby ustrzec się w przyszłości ewentualnych zarzutów w zakresie ujawnienia określonego materiału dowodowego w sprawie, gdyż aktualny stan sprawy wskazuje, że odmienne w treści karty akt noszą tą samą numerację ( podwójna numeracja dotyczy kart od (...) do (...)).

Dopiero po ponownym przeprowadzeniu postępowania dowodowego z uwzględnieniem powyższych zaleceń, Sąd I instancji zobowiązany będzie orzec o winie oskarżonego, bądź rozstrzygnąć o braku podstaw do pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej, na podstawie całokształtu okoliczności prawidłowo ujawnionych na rozprawie głównej.