Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 24 lipca 2013 roku oddalił powództwo E. P. przeciwko (...) Agencji (...) w W. o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż powódka domagała się zobowiązania pozwanej do złożenia oświadczenia woli w brzmieniu: „(...) Oddziała (...) w B. zobowiązuje się w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie sądówej wypłacić E. P. kwotę pieniężną w wysokości 114.814 zł tytułem należnej w związku ze zwolnieniem ze służby wojskowej odprawy mieszkaniowej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, to jest od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty”. Następnie w toku postępowania powódka sprecyzowała żądanie wskazując, że domaga się, aby pozwana złożyła oświadczenie woli dotyczące zapłaty na jej rzecz kwoty 23.797,40 zł.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy ustalił, że decyzją z dnia 15 lutego 1978 roku ojcu powódki A. P. została przydzielona osobna kwatera stała przy ul. (...) w B., w której zamieszkiwał on do śmierci wraz z córka E. P.. Z dniem 01.08.1985 roku A. P. nabył uprawnienia emerytalne do emerytury wojskowej odchodząc ze służby. W dniu 22.06.2012 roku powódka wystąpiła z wnioskiem o wypłacenie odprawy mieszkaniowej w formie pieniężnej po śmierci ojca. Pozwana załatwiła wniosek negatywnie. Powódka zdała kwaterę przy ul. (...) w B..

Oceniając żądanie powódki Sąd Rejonowy stwierdził, że spór w niniejszej sprawie dotyczył interpretacji prawa, bowiem stan faktyczny w/o był między stronami bezsporny. Istota rozstrzygnięcia tego sporu sprowadzała się do ustalenia czy powódce przysługuje uprawnienie do skutecznego żądania złożenia oświadczenia woli przez pozwaną w brzmieniu określonym w pozwie. Powódka opierała swoje żądania na art. 23 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 22.06.1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP. Sąd Rejonowy wskazując na przepis art. 64 k.c. stwierdził, że to powódkę obciążał ciężar wykazania, że na pozwanej spoczywa cywilnoprawny obowiązek złożenia konkretnego oświadczenia woli. Zasadność powództwa była uzależniona od istnienia takiego obowiązku. Sąd I instancji przytoczył treść art. 23 ust. 3 pkt 1 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP w brzmieniu obowiązującym od dnia 01.07.2004 roku, bowiem wcześniejsza regulacja nie przewidywała odprawy mieszkaniowej. Sąd Rejonowy wskazał, że to według przepisów obowiązujących na dzień śmierci A. P. należy oceniać uprawnienie zstępnego żołnierza zawodowego do odprawy mieszkaniowej po jego śmierci. Powódka nie wykazała daty śmierci swojego ojca, bowiem nie przedłożyła odpisu aktu zgonu. Przepisy regulujące status żołnierzy zawodowych definiują pojęcie żołnierza zawodowego. Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 11.09.2003 roku o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, żołnierzami zawodowymi są żołnierze pozostający w służbie wojskowej, pełnionej jako czynna służba wojskowa, stała albo kontraktowa. Żołnierze, którzy nabyli prawa emerytalne i odeszli na emeryturę nie są już, w świetle ustawy z dnia 10.12.1993 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin, żołnierzami zawodowymi lecz emerytami wojskowymi. Sąd Rejonowy uznał, że dopóki żołnierz pełni służbę wojskową jest żołnierzem zawodowym, gdy odchodzi ze służby, a ma uprawnienia emerytalne i zaczyna pobierać świadczenie z budżetu państwa na podstawie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, staje się emerytem wojskowy. Tak samo należałoby rozumieć pojęcie żołnierza zawodowego służby stałej, o którym mowa w art. 23 ust. 3 pkt. 1 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP. W ocenie Sądu Rejonowego odprawa mieszkaniowa przysługuje wyłącznie w razie śmierci żołnierza służby stałej, czyli osoby, która taką służbę pełni w chwili śmierci. Przepis nie stanowi natomiast, że należy się w wypadku śmierci emeryta wojskowego. Jeśli zatem żołnierz zawodowy umarł, po wysłużeniu odpowiedniej liczby lat, jaka uprawniałaby go do przejścia na emeryturę lub jego śmierć pozostawała w związku ze służbą wojskową a do dnia śmierci mieszkał w lokalu mieszkalnym wraz z osobami bliskimi lub nie otrzymał decyzji o przydziale lokalu mieszkalnego z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 21 ust. 6 to odprawa winna być wypłacona. Sąd Rejonowy wskazał, że ojciec powódki w chwili śmierci nie był żołnierzem zawodowym służby stałej, ale emerytem wojskowym, bowiem przeszedł na emeryturę w 1985 roku i w chwili wejścia w życie przepisów o odprawie mieszkaniowej miał 72 lata i z pewnością nie służył już w wojsku a jak twierdziła powódka pobierał emeryturę. Jego śmierć nie pozostawała w związku ze służbą, nie zajmowała też lokalu mieszkalnego, lecz kwaterę. Sąd Rejonowy nadto zauważył, że na gruncie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP lokal mieszkalny i kwatera stały się pojęciami synonimicznymi. Art. 1 a ustawy stanowi w pkt. 2, że kwatera to lokal mieszkalny przeznaczony do zakwaterowania żołnierza zawodowego i ujęty w wykazie kwater, zaś zgodnie z pkt. 6 zajmowanie lokalu polega na posiadaniu tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego ustanowionego w drodze decyzji administracyjnej albo umowy najmu albo umowy użyczenia. Zdaniem Sądu Rejonowego powódka nie miała prawa domagać się odprawy mieszkaniowej, bowiem na podstawie obowiązujących aktualnie przepisów nie była członkiem rodziny zmarłego żołnierza zawodowego, o którym mowa w art. 23 ust. 3 pkt 1 ustawy.

Wobec niewykazania przez powódkę daty śmierci jej ojca Sąd Rejonowy stwierdził, że gdyby nastąpiła ona przed dniem 01.07.2004 roku w ogóle nie można stosować przepisu art. 23 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP w obecnym brzmieniu, bowiem zgodnie z zasadą lex reto non agit, przepis ten miał zastosowanie do stanów faktycznych następujących po tej dacie (wyrok SN z dnia 28.05.2008 roku w sprawie II CSK 22/08). Z kolei wówczas obowiązująca regulacja art. 24 ustawy w ogóle nie przewidywała uprawnień żołnierzy do odprawy mieszkaniowej. Przed nowelizacją ustawy żołnierz miał prawo do kwatery, natomiast, jeżeli mu jej nie przydzielono przed odejściem ze służby miał prawo do wypłaty tzw. ekwiwalentu, którego podstawą wypłaty była umowa zawarta między Dyrektorem Oddziału Regionalnego pozwanej, a osobą uprawnioną.

Sąd Rejonowy wskazał, że był w niniejszej sprawie związany żądaniem pozwu i skoro powódka domagała się, aby Sąd swym orzeczeniem zastąpił oświadczenie woli Dyrektora pozwanej o wypłacie odprawy mieszkaniowej, to uznał, iż powódka nie domagała się wypłaty ekwiwalentu i tym samym nie stanowił on przedmiotu procesu. Dlatego też Sąd Rejonowy nie badał uprawnień powódki do otrzymania ekwiwalentu, aczkolwiek zauważył, że jej ojciec miał prawo do kwatery, co dyskwalifikowało go do otrzymania ekwiwalentu.

Na marginesie sprawy Sąd Rejonowy zauważył, że samo żądanie pozwu zostało nieprawidłowo sformułowane, bowiem powódka nie mogła domagać się odsetek ustawowych od dnia zwolnienia ojca z zawodowej służby wojskowej, lecz co najwyżej w świetle zapisów § 4 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 06.01.2005 roku w sprawie warunków i trybu wypłaty odprawy mieszkaniowej w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku o wypłatę odprawy mieszkaniowej w formie pieniężnej.

Sąd I instancji uznał również, że powódka nie wykazała wysokości żądanej odprawy mieszkaniowej. Sposób jej wyliczenia wynika wprawdzie z art. 47 ust. 3 ustawy, jednak nie zwalniało to powódki od obowiązku przedstawienia stosownych obliczeń, zwłaszcza, że była profesjonalnie reprezentowana.

Wobec powyższych rozważań Sąd Rejonowy oddalił powództwo jako bezzasadne.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w całości.

Powódka zarzuciła naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 23 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 22.06.1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP w zw. z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 16.04.2004 roku o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP oraz o zmianie niektórych innych ustaw i w zw. z art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 10.12.2010 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin poprzez przyjęcie, że powódce nie przysługuje prawo do odprawy mieszkaniowej i, że nabycie uprawnień emerytalnych, które warunkuje nabycie prawa do odprawy mieszkaniowej, de facto pozbawia żołnierza zawodowego w znaczeniu szerokim tych uprawnień, co prowadzi do wewnętrznej sprzeczności w ramach jednego aktu prawnego.

Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zobowiązanie pozwanej do złożenia oświadczenia woli o treści dochodzonej w toku postępowania przed sądem I instancji ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi I instancji.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powódki podtrzymał wniesioną apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację powódki należało uznać za bezzasadną. Sąd Okręgowy podziela jako prawidłowe ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy. Również rozważania natury prawnej przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy uznaje za prawidłowe.

Sąd II instancji nie podziela żadnego z zarzutów podniesionych w apelacji uznając je za bezzasadne.

Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych dotyczącego naruszenia art. 23 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej jego wykładni. Z w/w przepisu wynika, iż odprawa mieszkaniowa przysługuje jedynie najbliższym krewnym zmarłego żołnierza służby stałej, służby kontraktowej lub pełniącego służbę kandydacką i to tym, którzy z nim stale zamieszkiwali. Ojciec powódki w chwili swojej śmierci nie był ani żołnierzem służby stałej ani kontraktowej ani tym bardziej nie pełnił służby kandydackiej. Rację ma Sąd Rejonowy wskazując, iż pojęcie żołnierza zawodowego należy rozumieć tak jak na to wskazuje ustawa z dnia 11.09.2003 roku o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Z przepisu art. 3 ust. 1 i 1a i art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy wyraźnie wynika, że za żołnierzy zawodowych można uważać jedynie żołnierzy pozostających w służbie wojskowej stałej lub kontraktowej, czyli pozostających w służbie czynnej. Skoro ustawodawca w ustawie o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP posługuje się w art. 23 pojęciami żołnierza służby stałej lub kontraktowej należy je rozumieć tak samo tj. tak jak to wynika z w/w przepisów ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Gdyby zamiarem ustawodawcy było nadanie tym pojęciom innego znaczenia dałby temu wyraz definiując je odmiennie na potrzeby ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP. Tymczasem w ustawie o zakwaterowaniu sił zbrojnych brak jest w art. 1a zawierającym definicje pojęć stosowanych w ustawie pojęcia żołnierza zawodowego. Obie w/w ustawy dotyczą tego samego przedmiotu tj. regulują różne aspekty wykonywania zawodowej służby wojskowej. Tym bardziej zasadnym jest takie samo pojmowanie pojęć stosowanych w obu tych ustawach. Wbrew zarzutom apelacyjnym ustawodawca nigdzie nie posługuje się pojęciem żołnierza zawodowego w znaczeniu szerokim. Pojęcie to jak powyżej wskazano zostało precyzyjnie zdefiniowane i nie ma potrzeby dokonywania jakichkolwiek szczególnych zabiegów interpretacyjnych a już zwłaszcza jego nadinterpretacji, jakiej dokonuje skarżąca. Przeciwnie ustawodawca posługuje się pojęciem były żołnierz zawodowy np. w art. 120 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych na określenie żołnierza zwalnianego ze służby. Z kolei w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin z dnia 10.12.1993 roku ustawodawca posługuje się pojęciem emeryta wojskowego na określenie żołnierza zawodowego zwolnionego ze służby w związku z nabyciem uprawnień emerytalnych.

Powyższe jedynie utwierdza Sąd Okręgowy, iż nieuprawnionym jest posługiwanie się pojęciem żołnierza zawodowego w znaczeniu szerokim w sensie nadanym temu pojęciu przez skarżącą. Uprawnienia określone w art. 23 ust. 3 pkt 1, a dotyczące odprawy mieszkaniowej przyznawanej na wypadek śmierci żołnierza zawodowego zostały wyraźnie ograniczone zarówno przedmiotowo jak i podmiotowo. Jedynie w przypadku śmierci żołnierza służby stałej lub kontraktowej i to o ile w chwili śmierci nabył on już uprawnienia emerytalne mieszkającym z nim wskazanym w przepisie bliskim przysługuje odprawa mieszkaniowa. Z pojęć: żołnierz służby stałej, żołnierz służby zawodowej wynika, że z całą pewnością chodzi tu o żołnierzy faktycznie pozostających w służbie czynnej a nie takich, którzy wcześniej zostali zwolnieni ze służby wojskowej np w związku z przejściem na emeryturę. Ojciec powódki już w dniu 01.08.1985 roku nabył uprawnienia do wojskowego zaopatrzenia emerytalno-rentowego i to wówczas został zwolniony z zawodowej służby wojskowej.

Tymczasem nie ma wątpliwości, iż przepis art. 23 ust. 1 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP w brzmieniu ustalonym ustawą z 2004 roku o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw ma zastosowanie jedynie do żołnierzy służby stałej zwalnianych z zawodowej służby wojskowej poczynając od dnia 01.07.2004 roku . Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 maja 2008 roku w sprawie II CSK 22/08. Identyczne stanowiska zajmowały następnie również sądy administracyjne. Oznacza to, że ojciec powódki, który ze służby wojskowej został zwolniony już w 1985 roku nie mógł nabyć uprawnienia do uzyskania odprawy mieszkaniowej. Nigdy on zresztą z takim żądaniem nie wystąpił.

Również powódka nie nabyła własnego uprawnienia do uzyskania odprawy mieszkaniowej na podstawie art. 23 ust. 3 pkt 1 w/w ustawy skoro jej ojciec w chwili śmierci był emerytem wojskowym a nie żołnierzem zawodowym służby czynnej.

Rację ma również Sąd Rejonowy wskazując, iż powódce nie przysługiwałoby roszczenie o odprawę mieszkaniową na podstawie wcześniej obowiązującej ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych albowiem jej przepisy w ogóle nie przewidywały takiego uprawnienia a jedynie w określonych w art. 12 przypadkach nabycie uprawnienia do kwatery stałej po śmierci żołnierza zawodowego. Sąd Rejonowy słusznie uznał, że wobec treści żądania pozwu i wobec związania tym żądaniem kwestia powyższa musiała pozostać poza zakresem jego rozważań podobnie jak i rozważań Sądu Okręgowego.

Na marginesie wskazać należy, że wprawdzie powódka nie wykazała daty śmierci swojego ojca jednak z jej pisma kierowanego do pozwanego w dniu 22.06.2012 roku – karta 44 akt sprawy, wynika, że zmarł on w dniu 08.06.2009 roku tj. już pod rządami obecnie obowiązujących przepisów, które nie dawały zarówno jemu jak i jego córce uprawnienia do odprawy mieszkaniowej.

Wobec powyższego na mocy art. 385 kpc apelację powódki jako bezzasadną należało oddalić.

Na mocy art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 99 kpc Sąd Okręgowy zasądził od powódki jako strony przegrywającej na rzecz pozwanej kwotę 1200 zł. tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego w postępowaniu apelacyjnym, obliczonego zgodnie z w § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.