Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2015 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa W. K.

przeciwko (...)w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 29 sierpnia 2014 r. sygn. akt I C 764/11

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powoda kosztami postępowania apelacyjnego;

III.  przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w B. na rzecz radcy prawnego K. K. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych, powiększoną o należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy

UZASADNIENIE

Powód W. K. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego (...) B. kwoty 250 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, cierpienia fizyczne i psychiczne oraz pogorszenie perspektyw życiowych, w związku z wadliwie przeprowadzonym leczeniem operacyjnym.

Z uzasadnienia pozwu wynikało, że w dniu (...)powód został poddany w pozwanym szpitalu (...), na skutek wypadku komunikacyjnego na motocyklu. W ocenie powoda zabieg został przeprowadzony nieprawidłowo, gdyż nie podano mu leków (...). Po operacji powód odczuwał (...). Powód został wypisany ze szpitala, jednak jego stan zdrowia pogarszał się. Po kontrolnym badaniu powód został ponownie przyjęty do pozwanego szpitala, gdzie w dniu 20 listopada 2009 r. wykonano u niego kolejny zabieg – (...). Po opuszczeniu pozwanego szpitala powód kontynuował leczenie (...) Korzysta także(...)Według powoda stan jego zdrowia przed wypadkiem i przed zabiegiem był dobry natomiast obecnie powód cierpi na (...)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Zaprzeczył aby uchybił w leczeniu powoda zasadom wiedzy i sztuki medycznej. Wskazał na bezzasadność zarzutów zaniechania podawania mu (...) Nadto zaprzeczył aby u powoda zdiagnozowano(...). Podał, że udzielono powodowi natychmiastowej pomocy po wystąpieniu(...), przeprowadzono (...).

Wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2014 r. Sąd Okręgowy w B. oddalił powództwo, czyniąc następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

(...) powód, na skutek wypadku motocyklowego, doznał (...). Bezpośrednio do wypadku powód był leczony w szpitalu w K..

W sierpniu 2009 r. powód został przyjęty do Kliniki (...) pozwanego, w stanie po (...) Został wypisany w stanie ogólnym i neurologicznym dobrym, z zaleceniem ponownego przyjęcia do pozwanego celem wykonania (...).

W dniu 4 października 2009 r. powód został przyjęty do wskazanej wyżej kliniki pozwanego, gdzie w dniu 5 października 2009 r. wykonano u niego zabieg(...) C.. Po tym zabiegu stwierdzono u powoda (...)W dniu 9 października wykonano u powoda zabieg (...). (...)

W dniu 19 listopada 2009 r. powód został ponownie przyjęty do Kliniki pozwanego, z powodu narastania (...)

We wrześniu 2011 r. powód poddał się(...)w szpitalu wojskowym w B.. Między kolejnymi zabiegami u pozwanego powód był poddawany (...).

Na podstawie opinii biegłego (...). P. Z. Sąd Okręgowy ustalił, że po wypadku motocyklowym i leczeniu powoda w szpitalu w K. stwierdzono u powoda (...), co wykonano w pozwanym szpitalu. (...)

Przez okres ok. dwóch lat po wypadku motocyklowym powód korzystał z opieki Przychodni (...) w B., gdyż cierpiał (...)

Obecnie powód nie pracuje, posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności i otrzymuje rentę z ZUS.

W ocenie Sądu Okręgowego zgłoszone przez powoda żądanie zapłaty zadośćuczynienia, w oparciu o art. 445 § 1 kc, nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd I instancji wskazał, że stosownie do treści art. 355 kc do obowiązków lekarzy i personelu medycznego należy podjęcie takiego sposobu postępowania (leczenia), które gwarantować powinno, przy zachowaniu aktualnego stanu wiedzy i zasad staranności, przewidywalny efekt w postaci wyleczenia, a przede wszystkim nie narażania pacjentów na pogorszenie stanu zdrowia. Powód nie wykazał przesłanek, które umożliwiłyby przypisanie pozwanemu odpowiedzialności na podstawie art. 444 § 1 i 2 kc i art. 445 § 1 kc.

Biegły P. Z. nie stwierdził nieprawidłowości w leczeniu powoda we wszystkich podmiotach leczniczych, których dokumentacja znajduje się w aktach sprawy. Biegły wskazał, że przeprowadzenie czterech kolejno następujących po sobie operacji było konieczne. Wskazaniem do pierwszej operacji było(...) które często występują po tego rodzaju zabiegach. (...)

Obecne skutki zdrowotne u powoda są związane z przebytym wypadkiem, szczególnie (...). Biegły podkreślił, iż bez podjętych działań i zastosowanego leczenia powód najprawdopodobniej nie przeżyłby, zaś w przypadku złożonych (...), jak miało to miejsce u powoda, wielokrotne operacje są nierzadko konieczne, a ich zaniechanie może stanowić zagrożenie życia.

Powód upatruje swojej krzywdy w samym fakcie poddania go sześciu operacjom. Według biegłego działania pozwanego były prawidłowe i konieczne dla ratowania życia powoda. Wobec braku winy w działaniach pozwanego szpitala Sąd Okręgowy nie badał związku przyczynowego między ewentualną krzywdą powoda a działaniami medycznymi pozwanego, bowiem pierwszą i konieczną przesłanką odpowiedzialności jest wina placówki medycznej, której powód w sprawie nie wykazał.

Sąd Okręgowy wskazał, iż brak było podstaw do przyjęcia, że pozwany dopuścił się zaniedbań w swych czynnościach. Wszystkie świadczenia medyczne zostały udzielone powodowi zgodnie z zasadami obowiązującej wiedzy medycznej, zastosowaniem dostępnych metod i środków zapobiegania, rozpoznawania oraz leczenia chorób. Pobyt w szpitalu, a zwłaszcza wykonywane operacje, musiały być dla powoda ciężkim i trudnym przeżyciem, wiążącym się z cierpieniem fizycznym i psychicznym , jednak działania pozwanego nie były błędne z punktu widzenia sztuki medycznej, wobec czego nie można było przypisać pozwanemu odpowiedzialności ani za negatywne skutki na zdrowiu powoda, ani za związane z nimi cierpienia fizyczne bądź psychiczne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił powództwo na podstawie art. 445 § 1 kc a contrario i rozstrzygnął o kosztach procesu w oparciu o art. 98 § 1 kpc.

Powód złożył apelację od powyższego wyroku, skierowaną przeciwko całości rozstrzygnięcia, zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego, obrazę i wadliwe zastosowanie art. 445 § 1 kc w zakresie obowiązków dowodowych powoda, dotyczących wymagań związanych ze związkiem przyczynowym objętym dyspozycją art. 361 § 1 kc oraz szkody rozumianej jako zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, tj. za cierpienia fizyczne i psychiczne powoda;

2.  naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, a uznanie za kluczową dla rozstrzygnięcia sprawy powierzchownej, ogólnej i często oderwanej od materiału dowodowego opinii biegłego;

3.  naruszenie art. 328 § 2 kpc przez zaniechanie i pominięcie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku obligatoryjnych przesłanek rzutujących na treść uzasadnienia, gdyż wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku polega na wskazaniu nie tylko przepisów prawa, ale także wyjaśnieniu, w jaki sposób wpływają one na treść rozstrzygnięcia.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku w kierunku uwzględnienia w całości powództwa, tj. zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 250 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia złożenia pozwu oraz kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie uchylenia tego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Apelujący wywodził w uzasadnieniu apelacji, że manipulowanie (...)w ciągu dwóch miesięcy aż cztery razy, dla ratowania życia, za każdym razem z powikłaniami, nie jest normalnym zjawiskiem. Błędne było pominięcie leczenia antybiotykiem, co jest przy występujących (...)zasadą. Zakwestionował wartość dowodową opinii biegłego (...) P. Z., (...), wskazując, iż oddalenie jego wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności było nieuzasadnione. Nadto skarżący zarzucił, że nie powinien był zostać obciążony kosztami procesu, z uwagi na swoją trudną sytuację finansową i rodzinną.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji powoda i zasądzenie od niego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. W sprawie, w której powód wywodzi odpowiedzialność jednostki medycznej ze zdarzenia, którym jest błąd w sztuce lekarskiej, lekarz odpowiada na zasadzie winy, którą można mu przypisać tylko w wypadku wystąpienia elementu obiektywnej i subiektywnej niewłaściwości postępowania. Element obiektywny występuje w przypadku naruszenia zasad wiedzy medycznej, doświadczenia i deontologii, zaś element subiektywny wiąże się z zachowaniem przez lekarza staranności, ocenianej przy przyjęciu kryterium wysokiego poziomu przeciętnej staranności zawodowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2013 r. IV CSK 431/12). Wysokie wymagania stawiane lekarzom nie oznaczają ich odpowiedzialności za wynik (rezultat) leczenia, ani odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Odpowiedzialność lekarza powstanie zatem w wypadku błędu w sztuce medycznej, czyli przeprowadzenia zabiegu niezgodnie z zasadami wiedzy medycznej, jeżeli był to błąd zawiniony, polegający za zachowaniu odbiegającym od ustalonego wzorca. Przy ocenie postępowania lekarza należy mieć na względzie uzasadnione oczekiwanie nienarażenia pacjenta na pogorszenie stanu zdrowia.

W nieodłącznym związku z określeniem podstaw odpowiedzialności lekarza pozostaje zjawisko określone mianem ryzyka medycznego, gdyż nawet przy postępowaniu zgodnym z aktualną wiedzą medyczna i przy zachowaniu należytej staranności nie da się wykluczyć ryzyka powstania szkody. Pojęciem dozwolonego ryzyka jest objęte także niepowodzenie medyczne. Ryzyko, jakie bierze na siebie pacjent, wyrażając zgodę na zabieg operacyjny, obejmuje tylko zwykłe powikłania pooperacyjne. Ryzykiem pacjenta nie są objęte komplikacje powstałe wskutek pomyłki, nieuwagi lub niezręczności lekarza. (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z 29 października 2003 r. III CK 34/02 z dnia 13 stycznia 2005 r. III CK 143/04 i z dnia 10 lutego 2010 r. VCSK 287/09).

Lekarz nie poniesie natomiast odpowiedzialności za wynik operacji, podczas której doszło do powikłań spowodowanych szczególnymi okolicznościami, niezależnymi od jego zachowania. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 4 marca 2009 r. I ACa 12/09).

W sprawach o niedołożenie należytej staranności przez lekarza Sąd dla ustalenia ewentualnej winy lekarza korzysta z wiadomości specjalnych, posiadanych przez biegłych.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego (...) P. Z.. Biegły wskazał w swojej opinii, że powód po operacji przeprowadzonej w szpitalu w K., do którego został przywieziony po ciężkim wypadku, wymagał (...), co zostało wykonane w pozwanym szpitalu zgodnie z zasadami sztuki lekarskiej. Zwrócił uwagę, że ze względu na duże (...)został usunięty w sposób prawidłowy i zgodny z zasadami sztuki medycznej. Następnie infekcja nałożona na istniejące wcześniej zmiany malacyjne (martwicze) została prawidłowo zoperowana i słusznie, według biegłego, usunięto materiał kranioplastyczny, ponieważ leczenie antybiotyczne jest prawdopodobnie skuteczniejsze. Kolejne przeprowadzone po sobie operacje były konieczne i wykonano je prawidłowo.

Nadto biegły w ustnej opinii uzupełniającej, złożonej na rozprawie przed Sądem Okręgowym w dniu 29 sierpnia 2014 r. podtrzymał w całości wnioski opinii pisemnej i ustosunkował się do wszystkich zarzutów powoda, zawartych w piśmie procesowym z dnia 4 lutego 2014 r.

Ustna opinia uzupełniająca biegłego wyjaśniła wszystkie wątpliwości, stąd zgłoszone przez skarżącego w apelacji zarzuty w odniesieniu do opinii biegłego, jako całości, uznać należy za całkowicie nieuzasadnione. Biegły wyjaśnił, że(...)są typowymi powikłaniami, mogącymi pojawić się po każdej operacji, można starać się zmniejszyć ich ryzyko, ale nie można im zapobiec. W przypadku powoda ryzyko(...)było ponadprzeciętne. Nie był zasadny zarzut apelującego, wskazujący na naruszenie art. 233 § 1 kpc przez danie wiary dowodowi z opinii biegłego P. Z.. Wbrew zarzutowi opinia nie pozostawała w oderwaniu od materiału dowodowego, lecz została wydana w oparciu o materiał dowodowy w postaci znajdującej się w aktach sprawy dokumentacji leczniczej powoda.

Twierdzenia powoda o zaniechaniu leczenia go antybiotykiem są pozbawione podstaw. Biegły na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2014 r. stwierdził, że doszło do niezrozumienia opinii przez powoda, gdyż leczenie antybiotykiem stało się skuteczne właśnie po wykonaniu operacji.

Biegły wskazał na celowość i zgodność z zasadami sztuki lekarskiej wszystkich wykonanych u powoda operacji w pozwanym szpitalu, jak również wyjaśnił, że jednym z przyjętych standardów jest odczekanie 3 miesięcy, do zabiegu (...) a nawet pół roku bądź roku. Im dłuższy czas oczekiwania, tym większe ryzyko infekcji. Oznacza to, iż dla procesu leczenia powoda istotnego znaczenia nie miało to, że w sierpniu 2009 r. z przyczyn organizacyjnych nie wykonano u powoda zabiegu (...), lecz zabieg ten wykonano w październiku 2009 r. Oceniając leczenie powoda całościowo biegły stwierdził, że jego przebieg był typowy dla tego rodzaju przypadków.

Wnioski opinii biegłego nie pozwalały na przypisanie winy lekarzom pozwanego szpitala, wykonującym u powoda poszczególne zabiegi, zarówno co do obiektywnej, jak i subiektywnej przesłanki winy.

Ponieważ biegły w opinii ustnej uzupełniającej ustosunkował się do wszystkich zarzutów powoda, wyjaśniając istotne dla rozstrzygnięcia kwestie prawidłowości i celowości wykonywanych zabiegów w sposób stanowczy, logiczny i rzeczowy, zasadnie Sąd Okręgowy oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności, na te same okoliczności.

Powód po oddaleniu wniosku dowodowego przez Sąd I instancji nie zgłosił do protokołu rozprawy zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc. co skutkuje tym, iż nie może on powoływać się na ewentualne uchybienie Sądu w powyższym zakresie, w dalszym toku postępowania.

Nie był zasadny zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 kc, gdyż Sąd Okręgowy zasadnie wskazał na brak podstaw do zastosowania tego przepisu w rozpoznawanej sprawie.

Brak było podstaw do przypisania winy lekarzom pozwanego szpitala w leczeniu powoda, gdyż powikłania pooperacyjne mieściły się w granicach ryzyka medycznego, które w przypadku powoda było ponadprzeciętne. Bez wątpienia powód doznał cierpień fizycznych i psychicznych, po operacjach przeprowadzonych u pozwanego, jednak doznania te nie były w żaden sposób spowodowane zawinionymi błędami lekarzy, ani też ich niestarannymi działaniami, odbiegającymi od ustalonych wzorców.

Bezzasadnie zarzucił skarżący naruszenie art. 328 § 2 kpc, gdyż o uchybieniu temu przepisowi można mówić jedynie wtedy, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera wskazania podstaw faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia, uniemożliwiając kontrolę orzeczenia i weryfikację stanowiska sądu, co nie zachodziło w rozpoznawanej sprawie.

Nie znajdując uzasadnionych podstaw do uwzględnienia zarzutów i wniosków skarżącego należało apelację oddalić, w oparciu o art. 385 kpc.

Z uwagi na trudną sytuację zdrowotną, finansową i rodzinną powoda, Sąd Apelacyjny nie obciążył powoda kosztami postępowania apelacyjnego należnymi stronie pozwanej, w oparciu o art. 102 kpc. Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw aby dwukrotnie zastosować wobec powoda nieobciążanie go kosztami, tj. również za I instancję, gdyż powód po przeprowadzeniu postępowania zakończonego zaskarżonym wyrokiem i zapoznaniu się z uzasadnieniem tego wyroku winien był rozważyć celowość i zasadność zaskarżenia wyroku apelacją.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, rozstrzygnięto na podstawie § 15 w zw. z § 6 pkt. 7 i § 2 pkt. 3 w zw. z § 12 pkt 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 490 – wyciąg).