Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w XVII Wydziale Karnym Odwoławczym, w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Judejko

Protokolant: p.o. stażysty Anna Kujawińska

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2015 r.

sprawy P. S.

obwinionego z art. 96 § 3 kw w za z art. 78 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku

z powodu apelacji wniesionej przez obwinionego,

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 19 lutego 2015 roku, sygn. akt VI W 1496/14,

1.  zmienia zaskarżony wyrok i uniewinnia obwinionego od popełnienia przypisanego mu wykroczenia;

2.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Anna Judejko

UZASADNIENIE

Przeciwko P. S. skierowano wniosek o ukaranie, w którym zarzucono mu, że:

W dniu 10 października 2014r. w siedzibie Straży Miejskiej w P. stawił się Pan P. S., który nie potrafił wskazać komu powierzył motocykl o nr rej (...) X, którym kierujący w dniu 5 kwietnia 2014r. na ul. (...) w P. popełnił wykroczenie polegające na przekroczeniu dozwolonej prędkości. Wykroczenie to zostało zarejestrowane przez urządzenie samoczynnie rejestrujące Fotoradar, tj. o popełnienie wykroczenia określonego w art.96§3kw w zw. z art. 78 ust. 4 Ustawy Prawo o Ruchu Drogowym z dnia 20-06-1997r.

Wyrokiem z dnia 19 lutego 2015r., sygn. akt VI W 1496/14 Sąd Rejonowy uznał obwinionego za winnego wykroczenia z art.96§3kw w sposób i okolicznościach wyżej opisanych i wymierzył mu karę 300 złotych grzywny.

Apelację od tego wyroku wywiódł obwiniony, zaskarżając go w całości, podniósł zarzut błędu w ustaleniach faktycznych oraz wniósł o uchylenie wyroku i umorzenie postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w istotnej części okazała się zasadna, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku i uniewinnieniem obwinionego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Kontrola odwoławcza zaskarżonego wyroku doprowadziła Sąd Okręgowy do przekonania, że Sąd I instancji w sposób bezkrytyczny, z naruszeniem zasady obiektywizmu i zasady domniemania niewinności, podszedł do zarzutu postawionego obwinionemu, o czym świadczy choćby fakt przypisania obwinionemu czynu w postaci zarzucanej, bez stosownej korekty jego opisu.

Należy zauważyć, że przepis art.82§1pkt.1kpsw wyraźnie stanowi, iż wyrok powinien zawierać, między innymi, dokładne określenie przypisanego obwinionemu czynu, przy czym nie ulega wątpliwości, że opis ten musi zawierać okoliczności wskazujące na wyczerpanie przez sprawcę znamion danego typu wykroczenia. W tym kontekście podkreślić wypada, że zgodnie z przepisem art.96§3kw, karze grzywny podlega ten, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego podmiotu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Wskazane w wyżej zacytowanym przepisie znamiona w opisie zarzutu zostały ujęte wyjątkowo nieprecyzyjnie. Znamię „na żądanie uprawnionego podmiotu” jedynie pośrednio wynika z ujętych w zarzucie okoliczności, że obwiniony dopuścił się zarzucanego mu zachowania w siedzibie Straży Miejskiej w P., natomiast znamię „wbrew obowiązkowi” również jedynie pośrednio wynika z przytoczenia w kwalifikacji prawnej czynu art.78 ust.4 prawa o ruch drogowym. W ocenie Sądu Okręgowego przy tym, zachodzi sprzeczność między ustaleniem w opisie zarzutu „nie potrafił wskazać”, który Sąd I instancji przyjął jako własny, a ustaleniami zawartymi w uzasadnieniu wyroku, w których Sąd I instancji przyjmuje umyślność działania obwinionego wskazując, że nie chciał on spełnić obowiązku przewidzianego w art.96§3kw oraz, że jako właściciel pojazdu miał on wiedzę, kto z potencjalnych osób ze znajomych mógł kierować w danym dniu pojazdem. Tymczasem zawarte w opisie czynu sformułowanie „nie potrafił wskazać” wskazuje na brak wiedzy odnośnie osoby, której został powierzony pojazd w oznaczonym czasie, co przemawiałoby za nieumyślnością działania obwinionego.

Jednocześnie zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku argumentacja Sądu I instancji, razi dowolnością i tym samym nie jest przekonująca. Sąd I instancji nie ocenił bowiem ustalonych okoliczności przedmiotowych zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Sąd I instancji, co prawda, oceniając wyjaśnienia obwinionego jako wykrętne, nie zakwestionował jednak jego twierdzeń, iż w danym dniu motor był użytkowany przez niego i jego kolegów, uznał natomiast, że miał on możliwość zidentyfikowania osoby kierującej pojazdem w oznaczonym czasie na podstawie widocznych na zdjęciu charakterystycznych elementów stroju, miał nadto możliwość odtworzenia zdarzenia, które miało miejsce w nieodległym czasie i ustalenia konkretnej osoby.

Należy wskazać, że zdarzenie miało miejsce w kwietniu 2014r., natomiast zgodnie z zarzutem, oświadczenie co do osoby obwiniony miał złożyć w październiku 2014r. Nie sposób uznać, aby okres 6 miesięcy nie był odległy na tyle, by pozwalał na ustalenie szczegółowo - co do godziny, która z osób jeżdżących danego dnia motorem została uwidoczniona na zdjęciu z fotoradaru. Twierdzenie przy tym Sądu, że obwiniony mógł rozpoznać kierującego po charakterystycznych elementach stroju, było oparte na założeniu, że każdy z kierujących miał swój kombinezon o charakterystycznym wyglądzie, które to założenie jest całkowicie dowolne. Wskazana bowiem okoliczność nie została wykazana. Jak natomiast wskazał obwiniony w apelacji, odwołując się przy tym do swojego oświadczenia na piśmie z dnia 10 października 2014r., jak również twierdzeń zawartych w sprzeciwie od nakazu, koledzy, z którymi na zmianę jeździł danego dnia motocyklem, korzystali z jego stroju ochronnego i kasku. Obwiniony dołączył przy tym do apelacji zdjęcia, na których trzy różne osoby w tym samym stroju ochronnym wyglądały tak samo. W danych okolicznościach, nie sposób zatem uznać, aby obwiniony mógł kierującego rozpoznać na podstawie zdjęcia widocznego na karcie 1.

Sąd Okręgowy nie podzielił argumentu skarżącego, że wypełnił on obowiązek, który wynika z ustawy, gdyż wskazał imiennie kolegów, którym danego dnia użyczał motor. Alternatywne wskazanie osób, którym obwiniony powierzył pojazd, nie jest bowiem wskazaniem konkretnej osoby, który to obowiązek formułuje przepis art.78ust.4ustawy prawo o ruchu drogowym.

Powyższe nie przesądza jednak możliwości przypisania obwinionemu zarzucanego mu wykroczenia. Dla przyjęcia bowiem odpowiedzialności obwinionego konieczne było nadto wykazanie winy.

Zgodnie bowiem z art. 1§ 2 kw nie popełnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu. Wskazany przepis realizuje przyjętą w Konstytucji zasadę nullum crimen sine culpa (art.2, 30). Powyższa zasada oznacza, że nie jest możliwe wymierzenie sprawcy kary bez stwierdzenia winy. Kara nie jest bowiem neutralnym środkiem polityki społecznej, lecz jest wyrazem potępienia zachowania się sprawcy z punktu widzenia akceptowanych założeń aksjologicznych. Takie potępienie nie może być oparte na samej tylko sprzeczności czynu z porządkiem prawnym oraz na społecznej szkodliwości takiego czynu; jego uzasadnieniem musi być również wadliwość procesu decyzyjnego sprawcy czynu zabronionego w sytuacji, w której można było wymagać od niego postępowania zgodnego z nakazem normy prawnej (vide. kom. do art. 1 kk [w:] A. Zoll, Kodeks karny, część ogólna. Komentarz. Zakamycze 2004). Wina to bowiem nieusprawiedliwiona wadliwość procesu decyzyjnego sprawcy i w istocie swej możliwość zarzucenia mu (zarzucalność) wadliwego ukształtowania swej woli, czyli możliwość postawienia mu zarzutu, że w czasie bezprawnego, karalnego i karygodnego czynu nie dostosował się do zabraniającej danego zachowania normy prawnej, a więc personalna zarzucalność czynu (zob. A. Zoll (w:) Kodeks karny…., red. A. Zoll, t.1, s. 64-67; L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 2008, s. 52-55; A. Marek, Prawo wykroczeń…, s. 54) Dotyczy to zarówno wadliwości ukształtowania woli sprawcy przy popełnieniu czynu charakteryzującego się umyślnością, jak i czynu nieumyślnego. Istota winy w obu przypadkach jest taka sama, a jest nią zarzucalność odnośnie do procesu decyzyjnego, z tym że przy wykroczeniach umyślnych – do treści decyzji, a przy nieumyślnych opiera się ona na okolicznościach towarzyszących jej podejmowaniu (zob. A. Zoll (wJ Kodeks karny…., red. A. Zoll, t. 1, s. 65-66)

Zaistnienie winy musi być dla sądu meriti bezsporne, a nie tylko prawdopodobne, nawet gdy stopień tego prawdopodobieństwa jest duży (por. wyrok SN z 2 kwietnia 2009 r., II KK 303/08, Lex nr 507941).

Przenosząc powyższe wskazania na grunt niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy stwierdził, że Sąd I nie dokonał należytej analizy okoliczności przedmiotowej sprawy ograniczając swoje rozważania do arbitralnego stwierdzenia, że obwiniony jako właściciel pojazdu posiadając wiedzę, kto z potencjalnych osób ze znajomych mógł kierować w danym dniu pojazdem nie wskazał tej osoby na żądanie straży miejskiej. Jak wyżej przy tym wykazano, argumentacja poprzedzająca powyższe stwierdzenie, formułowana przy ocenie wyjaśnień obwinionego, nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy uznał, że w przedstawionych przez P. S. okolicznościach, nie miał on możliwości dania posłuchu normie prawnej, a co za tym idzie nie można było mu wykazać winy i w konsekwencji popełnienia wykroczenia z art.96§3kw. Skoro bowiem w dniu zdarzenia jeździł on swoim motorem na zmianę z dwoma kolegami, których to twierdzeń obwinionego Sąd I instancji nie zakwestionował, a którzy mieli korzystać również z jego odzieży ochronnej i kasku, przy czym od danego dnia minęło 6 miesięcy, to nie sposób zarzucić obwinionemu, iż nie potrafił wskazać komu konkretnie powierzył pojazd do kierowania w czasie, kiedy zostało zrobione zdjęcie, tj. o godzinie 12:56:22 w dniu 5 kwietnia 2014r. Nie sposób przy tym uznać, aby można było wymagać od obwinionego, by w danych okolicznościach ewidencjonował, np. poprzez czynienie zapisków, któremu koledze, o której godzinie przekazuje motor. Zważywszy nadto na jakość zdjęcia z fotoradaru, obrazującego niewyraźnie sylwetkę kierującego od tyłu, bez widocznej w większości głowy, a przy tym w odzieży ochronnej i kasku, zrozumiałe jest, że obwiniony nie mógł rozpoznać indywidualnie osoby kierującego.

Wobec powyższego, należało uznać, że obwiniony, który stawił się w dniu 10 października 2014r. w siedzibie Straży Miejskiej w P., udzielił odpowiedzi w takim zakresie, jakiej w danych okolicznościach mógł udzielić.

Należy wskazać, że obwiniony korzysta z domniemania niewinności (art. 8 kpw w zw. z art. 5 § 1 kpk), a niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na jego korzyść (art. 8 kpw w zw. z art. 5 § 2 kpk). Z tych względów wydanie wyroku uniewinniającego jest konieczne nie tylko wówczas, gdy wykazano niewinność obwinionego, lecz również wtedy, gdy nie udowodniono mu, że jest winny popełnienia wykroczenia. W tym ostatnim wypadku wystarczy zatem, że twierdzenia obwinionego, negującego tezy wniosku o ukaranie, zostaną uprawdopodobnione. Co więcej, wyrok uniewinniający musi zapaść jednak również i w takiej sytuacji, gdy wykazywana przez obwinionego teza jest wprawdzie nieuprawdopodobniona, ale też nie zdołano udowodnić mu winy (vide postanowienie SN z 18 grudnia 2008, V KK 267/08, LEX nr 485030).

Reasumując powyższe rozważania, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że obwinionemu P. S. nie udowodniono w tym postępowaniu winy, w konsekwencji zmienił zaskarżony wyrok i uniewinnił wyżej wymienionego od popełnienia przypisanego mu wykroczenia.

O kosztach procesu orzeczono w pkt 2, na podstawie art. 118 § 2 kpw, z racji uwolnienia obwinionej od zarzutu popełnienia wykroczenia, obciążono nimi Skarb Państwa.

SSO Anna Judejko