Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Jolanta Węs

Protokolant – starszy sekretarz sąd. Alicja Machnio

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2015 roku w Lublinie

sprawy B. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego

na skutek odwołania B. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 23 maja 2014 roku znak (...)

oddala odwołanie.

VIII U 1296/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 23 maja 2014 roku odmówił B. M. przyznania prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

W uzasadnieniu podano, że wnioskodawczyni nie udowodniła wymaganego, co najmniej 20-letniego okresu wykonywania pracy w jednostkach, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć. Na dzień złożenia wniosku o świadczenie udowodniono 19 lat, 6 miesięcy i 20 dni, a tym samym wnioskodawczyni nie spełniła wszystkich warunków z art. 4 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (decyzja k. 43 akt ZUS).

Odwołanie od tej decyzji złożyła B. M.. Zaskarżonej decyzji zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, że odwołująca nie udowodniła dwudziestoletniego okresu wykonywania pracy w jednostkach, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć, podczas gdy w rzeczywistości spełniła ona wszystkie wymagane przesłanki do uzyskania nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, w tym osiągnęła i udowodniła wymagany okres wykonywania pracy w określonych w ustawie jednostkach. Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie jej prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego (odwołanie k. 2-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, w całości podtrzymując argumentację zaprezentowaną
w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (k. 8-8v a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawczyni B. M., urodzona w dniu (...), w dniu 28 lutego 2014 roku złożyła wniosek o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (k. 1-3 akt ZUS).

W okresie od 1 października 1980 roku do 31 sierpnia 1983 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w(...) w C. jako nauczyciel w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresach od 1 lipca 1981 roku do 30 lipca 1981 roku i od 19 maja 1983 roku do 31 maja 1983 roku przebywała na urlopie bezpłatnym (pismo Zespołu Szkół (...) w C. z dnia 14 maja 2014 roku k. 40 akt ZUS).

W okresie od 1 września 1983 roku do 31 sierpnia 2000 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) P. – (...) w C. na stanowisku psychologa w wymiarze 20 godzin tygodniowo (świadectwo pracy k. 10 akt ZUS, akta osobowe k. 35 a.s.).

Charakter pracy wnioskodawczyni w tym okresie obejmował opiekę nad szkołami i przedszkolami, diagnozę psychologiczną, terapię dzieci i młodzieży, szkolenia dla nauczycieli, spotkania z młodzieżą na terenie szkół, porady dla rodziców. Wnioskodawczyni zajmowała się przeprowadzaniem badań psychologicznych dzieci od wieku przedszkolnego do młodszoszkolnego. Jeździła w teren do szkół i tam na miejscu przeprowadzała badania na zlecenie dyrektorów szkół. Badania były też prowadzone na terenie Poradni. Prowadziła też pracę terapeutyczną z dziećmi na zlecenie dyrektorów szkół lub rodziców, którzy mogli wnioskować o taką terapię. Wówczas w szkołach nie były psychologów. Wnioskodawczyni otrzymywała dodatek za pracę w warunkach trudnych taki jaki przysługiwał nauczycielom. Podlegała Karcie Nauczyciela. Wymiar czasu wnioskodawczyni był taki jak wszystkich pedagogów i wynosił 20 godzin tygodniowo (zeznania wnioskodawczyni - k. 19v, 61v a.s. i świadka A. S. - k. 43v a.s.).

W okresie od 1 września 2000 roku do 28 lutego 2014 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w Zespole Szkół (...) w C. jako psycholog szkolny w wymiarze pełnego etatu. W okresie od 1 września 2013 roku do 28 lutego 2014 roku pozostawała w stanie nieczynnym. W okresie od 15 października 2004 roku do 18 października 2014 roku korzystała z urlopu szkoleniowego. W okresach od 14 grudnia 2009 roku do 15 grudnia 2009 roku, od 4 czerwca 2012 roku do 8 czerwca 2012 roku, od 29 kwietnia 2013 roku do 30 kwietnia 2013 roku korzystała z urlopu bezpłatnego (świadectwo pracy k. 20 akt ZUS).

W okresie zatrudnienia w(...) oraz w Zespole Szkół (...) wnioskodawczyni pracowała dodatkowo:

- w(...) w C. jako wychowawca w internacie w okresie od 1 września 1984 roku do 31 sierpnia 1986 roku w wymiarze ½ etatu;

- w Studium (...) w C. jako nauczyciel psychologii w okresie od 1 września 1986 roku do 31 sierpnia 1987 roku w wymiarze 7/15 etatu oraz w okresie od 1 września 1987 roku do 31 sierpnia 1988 roku w wymiarze 5/15 etatu (akta osobowe k. 32 a.s., pismo(...) w C. z dnia 14 kwietnia 2015 roku i z dnia 12 czerwca 2015 roku - k. 55, 62 a.s.).;

- w (...)w C. jako nauczyciel – psycholog w okresie od 1 września 1996 roku do 31 sierpnia 1997 roku w wymiarze ¼ etatu, w okresie od 1 września 1997 roku do 31 sierpnia 1999 roku w wymiarze ½ etatu, w okresie od 1 września 1999 roku do 31 sierpnia 2000 roku w wymiarze ¼ etatu, w okresie od 1 września 2000 roku do 30 kwietnia 2003 roku w wymiarze ½ etatu, w okresie od 1 maja 2003 roku do 31 sierpnia 2005 roku w wymiarze ¼ etatu, w okresie od 3 października 2005 roku do 28 lipca 2006 roku w wymiarze ¼ etatu (świadectwo pracy k. 12 akt ZUS);

- w (...) w C. jako konsultant – psycholog w okresie od 15 lipca 1998 roku do 31 grudnia 1999 roku w wymiarze 1/8 etatu (świadectwo pracy k. 11 akt ZUS);

- w (...) w C. jako psycholog w okresie od 15 października 2008 roku do 31 sierpnia 2009 roku w wymiarze ½ etatu (świadectwo pracy k. 14 akt ZUS).

Na podstawie przedłożonych wraz z wnioskiem dokumentów organ rentowy uwzględnił wnioskodawczyni do prawa do świadczenia łącznie 34 lata, 3 miesiące i 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 19 lat, 6 miesięcy i 20 dni okresu pracy w jednostkach określonych w art. 2 pkt 1 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (karta przebiegu zatrudnienia k. 42 akt ZUS).

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawczyni do pracy w warunkach szczególnych następujących okresów:

- od 1 września 1983 roku do 31 sierpnia 2000 roku w (...)w C., gdyż placówka ta nie jest wymieniona w art. 2 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych;

- od 1 września 1986 roku do 31 sierpnia 1988 roku w Studium (...) w C. z uwagi na zatrudnienie w wymiarze niższym niż ½ etatu;

- od 1 września 1996 roku do 31 sierpnia 1997 roku, od 1 września 1999 roku do 31 sierpnia 2000 roku, od 1 maja 2003 roku do 31 sierpnia 2005 roku, od 3 października 2005 roku do 28 lipca 2006 roku w (...)w C. z uwagi na zatrudnienie w wymiarze niższym niż ½ etatu;

- od 15 lipca 1998 roku do 31 grudnia 1999 roku w (...)w C., gdyż placówka ta nie jest wymieniona w art. 2 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych;

- od 15 października 2004 roku do 18 października 2004 roku (urlop szkoleniowy), od 14 grudnia 2009 roku do 15 grudnia 2009 roku, od 4 czerwca 2012 roku do 8 czerwca 2012 roku, od 29 kwietnia 2013 roku do 30 kwietnia 2013 roku (urlopy bezpłatne), od 1 września 2013 roku do 28 lutego 2014 roku (stan nieczynny) w Zespole Szkół (...) w C. (pismo ZUS z dnia 2 lutego 2015 roku k. 46 -46v a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej wskazane dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sądowych, aktach osobowych wnioskodawczyni, aktach organu rentowego, a także zeznania wnioskodawczyni (k. 19v, 61v a.s.) i świadka A. S. (k. 43v a.s.).

Sąd w całości obdarzył wiarą dowody z dokumentów uznając, iż nie budzą one wątpliwości zarówno co do formy, jak i treści oraz faktu sporządzenia ich przez uprawnione do tego podmioty. Dokumenty te nie były kwestionowane przez strony, toteż brak było podstaw do odmówienia im waloru wiarygodności.

Sąd obdarzył wiarą również zeznania wnioskodawczyni B. M. i świadka A. S..

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Warunki nabycia prawa do świadczenia kompensacyjnego określa art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 roku o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U.2009.97.800), przewidując, że świadczenie to przysługuje nauczycielom, którzy spełnili łącznie następujące warunki:

1) osiągnęli wiek, o którym mowa w ust. 3,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - wynoszący 30 lat, w tym 20 lat wykonywania pracy w jednostkach, o których mowa w art. 2 pkt 1 tej ustawy, w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,

3) rozwiązali stosunek pracy.

Wnioskodawczyni ukończyła w dniu 2 listopada 2013 roku wymagany wiek 55 lat, udowodniła okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 30 lat, rozwiązała stosunek pracy, jednak nie udowodniła 20 lat wykonywania pracy w jednostkach, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.

W toku postępowania przed Sądem wnioskodawczyni domagała się zaliczenia do tego okresu zatrudnienia w (...) w C. od 1 września 1983 roku do 31 sierpnia 2000 roku oraz w Studium (...) w C. w okresie od 1 września 1986 roku do 31 sierpnia 1987 roku (k. 19 a.s.).

W kwestii uprawnień do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego należy podkreślić, iż prawo do takiego świadczenia przysługuje nauczycielowi wykonującemu pracę w jednostkach, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.

Zgodnie z art. 2 tej ustawy nauczycielem jest nauczyciel, wychowawca i inny pracownik pedagogiczny zatrudniony w publicznych i niepublicznych przedszkolach, szkołach publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego i placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 5 i 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).

Zakres przedmiotowy obejmuje zatem trzy grupy jednostek. Pierwsza to przedszkola, druga szkoły i trzecia placówki kształcenia ustawicznego i placówki, o których mowa w art. 2 pkt 5 i 7 ustawy o systemie oświaty.

Odnosząc się do zatrudnienia wnioskodawczyni w (...) w C. nie ma wątpliwości, iż sporny okres zatrudnienia od 1 września 1983 roku do 31 sierpnia 2000 roku nie przypadał w przedszkolu, jak też szkole, ani też w placówce kształcenia ustawicznego.

Wnioskodawczyni nie była również w tym okresie zatrudniona w placówce opisanej w art. 2 pkt 5 i 7 ustawy o systemie oświaty.

Zgodnie z treścią art. 2 pkt 5 ustawy o systemie oświaty do tych placówek zalicza się: młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.

Z kolei art. 2 pkt 7 omawianej ustawy wymienia placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.

Wnioskodawczyni nie była zatrudniona w jednostce, o której mowa w treści art. 2 pkt 5 i 7 ustawy o systemie oświaty, gdyż zatrudniająca ją (...) nie mieści się w definicji wyżej opisanych jednostek. Co więcej poradnie psychologiczno – pedagogiczne wymienione są w punkcie 4 art. 2 ustawy o systemie oświaty i nie zostały objęte dyspozycją art. 2 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych. Przy czym bez znaczenia jest, że w okresie zatrudnienia w(...) w C. wnioskodawczyni wykonywała taką samą pracę, jak w późniejszym okresie w Zespole Szkół (...) w C., jak też nie ma znaczenia to, że podlegała Karcie Nauczyciela.

Analiza obowiązujących w tej kwestii przepisów wskazuje, że do uzyskania nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego nie wystarczy sam status nauczyciela, lecz konieczne jest wykonywanie pracy w określonych przepisami prawa placówkach oświatowych.

W tym miejscu należy powołać wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2013 roku, w sprawie SK 49/12, zgodnie z którym art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 roku o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych w zakresie w jakim nie uwzględnia wśród uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego instruktorów praktycznej nauki zawodu, zatrudnionych w innych jednostkach niż wskazane w tym przepisie jest zgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 10 kwietnia 2013 roku, wydanym w sprawie II UK 205/12 Sąd Najwyższy podkreślił, iż zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, jej celem było wprowadzenie przejściowego rozwiązania adresowanego do nauczycieli z długim stażem pracy, będącego alternatywą dla emerytur pomostowych, które przysługują nauczycielom w ograniczonym zakresie (tylko nauczycielom, wychowawcom i innym pracownikom pedagogicznym zatrudnionym w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych - poz. 21 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.). Celem wprowadzenia tego świadczenia - podobnie jak wprowadzenia emerytur pomostowych - było złagodzenie możliwości przechodzenia na emeryturę przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne są świadczeniami pieniężnymi o charakterze okresowym i przysługują nauczycielom, którzy po osiągnięciu wymaganego okresu zatrudnienia w jednostkach organizacyjnych oświaty rozwiązali stosunek pracy przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Świadczenia te mają autonomiczny charakter, ustawodawca od początku zdecydował o ich stopniowym wygasaniu i finansowaniu bezpośrednio z budżetu państwa, a nie z wyodrębnionego funduszu, co może wskazywać że nie są to już świadczenia o charakterze ubezpieczeniowym, lecz mają charakter zaopatrzeniowy. Powyższe argumenty przemawiają za koniecznością dokonywania ich samodzielnej oceny bez szerszego odwoływania się do wcześniej wypracowanych stanowisk dotyczących nauczycielskich świadczeń emerytalnych.

Sąd Najwyższy wskazał też, iż przepisy uprawniające do nabycia świadczeń o wyjątkowym charakterze wymagają ścisłej wykładni, a więc nie jest dopuszczalne w takim przypadku stosowanie rozwiązań przyjętych na potrzeby świadczeń o innym charakterze. Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, o którym mowa w art. 4 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, jest świadczeniem dla tych ubezpieczonych, którzy poza innymi jeszcze przesłankami spełniają także warunek faktycznego wykonywania pracy nauczyciela w jednostkach, wymienionych w art. 2 pkt 1 tej ustawy w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć.

W świetle powyższych rozważań należy podkreślić, że jeśli osoba nie pracuje w określonej kategorii jednostek, to nie uzyskuje prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, nawet jeśli pracuje w charakterze nauczyciela.

O ile praca w poradniach psychologiczno - pedagogicznych jest objęta system oświaty i może być oceniana pod kątem art. 88 Karty Nauczyciela w kontekście prawa do emerytury, to nie można dokonać takiej oceny w kontekście prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, gdyż jest ono uregulowane odrębną ustawą i zawiera ściśle określone przesłanki do uzyskania świadczenia.

Tak więc zatrudnienie nauczyciela w placówce innej, niż wymieniona w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 roku o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych nie powoduje powstania prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Odnośnie okresu zatrudnienia wnioskodawczyni w Studium (...) od 1 września 1986 roku do 31 sierpnia 1987 roku, okres ten nie może by wliczony do 20 – letniego okresu pracy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, z uwagi na to, iż zatrudnienie to było wykonywane w wymiarze 7/15 etatu. Wnioskodawczyni zaś nie przedstawiła żadnych dowodów wskazujących na to, iż praca w tym okresie była przez nią świadczona w wymiarze co najmniej połowy obowiązującego wymiaru zajęć.

W tym stanie rzeczy wnioskodawczyni nie spełnia warunków opisanych w treści art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 roku o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.

Z tych względów Sąd Okręgowy na mocy powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzekł, jak w sentencji wyroku.