Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2015roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu w XV Wydziale Cywilnym Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Michał Wysocki

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 czerwca 2015 roku,

sprawy z powództwa E. P.

przeciwko M. G.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu

z dnia 19 lutego 2015r.,

sygn. akt I C 1975/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 300zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Michał Wysocki

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 lutego 2015r. wydanym w sprawie I C 975/14 Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu w sprawie z powództwa E. P. przeciwko M. G. o zapłatę, zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.600zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 stycznia 2014r. do dnia zapłaty (pkt 1) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 717zł z tytułu kosztów procesu w tym kwotę 600zł z tytułu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2).

Wydając p owyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód był najemcą lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się w nieruchomości położonej w S. przy ul. (...).

Postanowieniem z dnia 24 października 2011r. Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu dokonał m.in. działu spadku po Z. G. i J. G. i podziału ich majątku wspólnego. Zgodnie z postanowieniem prawo do nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) przypadło M. G.. Postanowienie uprawomocniło się 15 listopada 2011r.

Zanim pozwana stała się właścicielem budynku w którym znajdował się lokal powoda powód uiszczał należny za lokal czynsz B. P.. Czynsz uiszczany był w następujących kwotach: okresie od lipca 2011r. do grudnia 2011r. w kwocie 220zł, w okresie od stycznia 2012r. do sierpnia 2012r. w kwocie 250zł, w okresie od września 2012r. do marca 2013r. w kwocie 270zł, w okresie od kwietnia 2013r. do grudnia 2013r. w kwocie 300zł.

Powód otrzymał od pozwanej pismo nieopatrzone datą, w którym pozwana domagała się od powoda opróżnienia lokalu, wskazując że w przypadku nieopuszczenia lokalu pozwana będzie domagała się zapłaty czynszu w kwocie 500zł za okres 1,5 roku.

W piśmie z dnia 15 lipca 2013r. pełnomocnik powoda poinformował pozwaną, iż dopiero po otrzymaniu w/w pisma powód powziął informację o fakcie, iż pozwana stała się właścicielką nieruchomości oraz, że pozwana nie przedłożyła na tę okoliczność żadnych dokumentów. W związku z powyższym pełnomocnik powoda wskazał, iż niezrozumiałym jest żądanie zapłaty czynszu za 1,5 roku wstecz. Pełnomocnik powoda wezwał pozwaną do wznowienia dostaw wody do lokalu.

W kolejnym piśmie stanowiącym odpowiedź na w/w pismo pełnomocnika powoda, pozwana wskazała, iż nie chce od powoda żadnych pieniędzy i chce mu pomóc.

W związku z zamierzoną przez pozwaną, sprzedażą nieruchomości, w której znajdował się lokal zajmowany przez powoda, w dniu 28 listopada 2013r. strony zawarły umowę, w której powód zobowiązał się opróżnić i wydać zajmowany lokal w terminie do dnia 31 grudnia 2013r. oraz dokonać wymeldowania z lokalu. W zamian za opróżnienie i wydanie lokalu pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz powoda kwoty 10.800zł płatnej w trzech równych ratach rocznych, po 3.600zł każda. Zgodnie z umową płatność pierwszej części świadczenia miała nastąpić miała po dokonaniu przez pozwaną sprzedaży nieruchomości, nie później jednak niż w terminie 14 dni od opróżnienia i wydania lokalu przez pozwanego.

W dniu 29 listopada 2013r. powód wymeldował się z zajmowanego lokalu.

W dniu 30 grudnia 2013r. powód wydał pozwanej lokal.

Pismem z dnia 8 stycznia 2014r. pozwana wystosowała do powoda oświadczenie o potrąceniu wierzytelności powoda z wierzytelnością pozwanej z tytułu nieuiszczonego czynszu najmu.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dokumenty prywatne zgromadzone w sprawie, a także zeznania świadka B. P. oraz częściowo zeznania pozwanej M. G..

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego, Sąd Rejonowy dokonał następujących rozważań prawnych:

Na wstępie Sąd Rejonowy podniósł, że poza sporem w niniejszej sprawie pozostawało, że strony zawarły umowę, na mocy, której powód zobowiązał się w terminie do dnia 31 grudnia 2013 r. wydać pozwanej zajmowany przez niego lokal, znajdujący się w nieruchomości, której właścicielką jest pozwana. Nadto powód zobowiązał się w terminie 2 dni od zawarcia przedmiotowej umowy, dokonać czynności wymeldowania z lokalu. W zamian opróżnienie i wydanie lokalu w ww. terminie pozwana zobowiązała się zapłacić powodowi kwotę 10.800zł, w trzech równych ratach rocznych, po 3.600zł każda. Płatność pierwszej raty nastąpić miała po dokonaniu przez pozwaną sprzedaży nieruchomości, nie później jednak niż w terminie 14 dni od opróżnienia i wydania lokalu przez pozwanego. Bezspornym było także, iż pozwany wywiązał się ze swojej części umowy tj. wymeldował się z zajmowanego lokalu i wydał go pozwanej. Pozwana natomiast nie zapłaciła powodowi pierwszej raty w wysokości 3.600zł w ustalonym przez strony w umowie terminie.

W toku postępowania pozwana nie kwestionowała faktu zawarcia z powodem umowy oraz faktu, że zobowiązała się ona do zapłaty na rzecz powoda wskazanej w umowie kwoty w zamian za opróżnienie i wydanie przez niego lokalu. Jednakże pozwana podniosła, iż przysługuje jej względem powoda wierzytelność z tytułu nieuiszczonego przez powoda czynszu za korzystanie z należącego do niej lokalu. W związku z powyższym pozwana zgłosiła zarzut potrącenia i wywodziła, że wierzytelność dochodzona pozwem, jako niższa uległa umorzeniu w całości.

Następnie wskazując na treść art. 498 § 1 kc i art. 499 kc Sąd I instancji wskazał, że zarzut potrącenia jest formą dochodzenia roszczenia zrównaną w skutkach z powództwem. Podlega zatem wymaganiom stawianym wobec pozwu co do określenia żądania, przytoczenia okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie oraz wskazania dowodów. Powód zaprzeczył jakoby pozwanej przysługiwała względem niego jakakolwiek wierzytelność, którą można byłoby skutecznie przedstawić do potrącenia. Powód podniósł, iż przez cały okres pozostawania w stosunku najmu, terminowo uiszczał należny czynsz. Uiszczanie przez powoda należności za zajmowanie lokalu wynikało z zeznań świadka B. P.. Zgodnie z art. 6 kc to na pozwanej, który podnosiła zarzut potrącenia spoczywał obowiązek wykazania istnienia wierzytelności podlegającej potrąceniu z wierzytelnością powoda. Pozwana nie sprostała ciążącemu na niej obowiązkowi wykazania tych okoliczności. Zeznań pozwanej nie sposób uznać za pozwalające na niewątpliwe ustalenie, iż pozwanej przysługuje względem powoda wierzytelność w łącznej wysokości 12.200zł z tytułu nieuiszczonego przez powoda czynszu za okres od listopada 2011r., do grudnia 2013r., za korzystanie z lokalu mieszkalnego nr (...) mieszczącego się w S. przy ulicy (...). Sąd Rejonowy nie znalazł jakichkolwiek podstaw, aby prowadzić w tym zakresie postępowanie dowodowe z urzędu. W ocenie Sądu Rejonowego pozostawałoby to w sprzeczności z zasadą kontradyktoryjności postępowania i bezstronności sądu. Nie bez znaczenia przy tym pozostawało, że pozwana była reprezentowana w niniejszej sprawie przez pełnomocnika będącego adwokatem.

Mając na uwadze, iż powód skutecznie wykazał istnienie swojego roszczenia względem pozwanej, Sąd Rejonowy w pkt. 1 wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.600zł.

O odsetkach ustawowych od dochodzonego roszczenia Sąd ten orzekł w oparciu o treść art. 481 § 1 kc. Termin płatności wynikał z umowy łączącej strony i został określony po dokonaniu przez pozwaną sprzedaży nieruchomości, nie później jednak niż w terminie 14 dni od opróżnienia i wydania lokalu przez pozwanego. W dniu 30 grudnia 2013r., powód wydał pozwanej lokal. Zatem powodowi należały się odsetki ustawowe od dnia 14 stycznia 2014r.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 98 kpc oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013r. poz. 490). Z tych względów zasadzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 717zł na którą składały się kwoty: 100zł tytułem uiszczonej opłaty od pozwu, 600zł koszty zastępstwa procesowego i kwota 17zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana M. G., która zaskarżyła go w całości, zarzucając przy tym Sądowi I instancji:

1)  naruszenie art. 299 kpc poprzez uznanie, iż nie występuje potrzeba wysłuchania stron, pomimo iż wciąż pozostają niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy;

2)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na:

- przyjęciu, iż pozwana nie chciała od powoda żadnych pieniędzy za najem lokalu przy ul. (...) w S. ani tez nie domagała się należności od powoda, podczas gdy wypowiedź pozwanej dotyczyła ewentualnych roszczeń po opróżnieniu mieszkania przez powoda;

- uznaniu, że pozwanej nie przysługuje wierzytelność w wysokości 12.200zł wobec powoda, w związku z tym nie przysługuje zarzuty potrącenia wierzytelności;

- braku ustalenia przez Sąd wysokości wymaganego czynszu uiszczanego świadkowi B. P. oraz podstawy do jego podwyższenia przez powoda.

Z uwagi na powyższe zarzuty apelująca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelacje pozwanej powód E. P. wniósł o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej oraz zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje (art. 505 ¹³ § 2 kpc ):

W pełni należy podzielić jako prawidłowe ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy - z tej przyczyny Sąd II instancji na podstawie art. 382 kpc poczynił je podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy również w całości podziela rozważania prawne poczynione przez Sąd Rejonowy, w szczególności co do tego, że nie zasługiwał na uwzględnienie podniesiony przez pozwaną zarzut potrącenia. Chybione okazały się w tym zakresie zarzuty podniesione w apelacji. Jak trafnie wskazał Sąd I instancji, w okolicznościach niniejszej sprawy nie budziło żadnych wątpliwości, że żądanie zgłoszone w pozwie przez powoda było zasadne. Pozwana przyznała fakt zawarcia z powodem umowy z dnia 28 listopada 2013r. i w toku postępowania nie kwestionowała wynikającego z niej zobowiązania do zapłaty kwoty 10.800zł w trzech rocznych ratach. Pozwana ograniczyła się jedynie do podniesienia zarzutu potrącenia w/w należności, z należnością mającą przysługiwać jej względem powoda z tytułu zalegania przez niego z zapłatą czynszu najmu za zajmowany lokal w wysokości 12.200zł. Zdaniem Sądu I instancji, pozwana nie zdołała wykazać w toku postępowania, że taka wierzytelność względem powoda E. P. w ogóle jej przysługuje (tak co do zasady, jak i wysokości). Wbrew zarzutom apelacji, z tym stanowiskiem należy się zgodzić. Pozwana M. G., mimo iż w tym zakresie spoczywał na niej ciężar dowodu (art. 6 kc w związku z art. 232 kpc), poza dowodem z własnych zeznań, nie przedstawiła żadnych innych dowodów, które wskazywały by na to, że powód był zobowiązany do uiszczenia na jej rzecz kwoty 12.200zł. Podkreślić w tym miejscu należy, że Sąd I instancji w sposób prawidłowy ocenił zeznania pozwanej i uznał, że ich treść nie pozwala na jednoznaczne ustalenie, iż w/w wierzytelność przysługuje pozwanej. Wbrew twierdzeniom podniesionym w apelacji nie sposób przyjąć, że to Sąd I instancji winien samodzielnie ustalić wysokość należnego pozwanej czynszu. Wskazać trzeba za Sądem Rejonowym, że ewentualne przeprowadzenie dowodów z urzędu przez sąd (art. 232 zd. 2 kpc) jest możliwe jedynie w wyjątkowych sytuacjach, gdyż inaczej może doprowadzić do naruszenia podstawowych zasad procesu cywilnego – kontradyktoryjności i bezstronności. Nie budzi żadnych wątpliwości, że taka wyjątkowa sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie, tym bardziej że pozwana w toku całego postępowania była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika. W żadnym razie nie jest uprawnione przyjęcie, że z uwagi na wartość przedmiotu sporu powoływanie biegłego na okoliczność ustalenia wysokości czynszu było bezzasadne. Niewątpliwie, wobec zaprzeczenia twierdzeń pozwanej przez powoda, ustalenie tej okoliczności wymagało wiedzy specjalnej, tym bardziej że pozwana w sposób dowolny i jednostronny uznała, że należy się jej czynsz w wysokości 500zł miesięcznie, tj. znacznie wyższej niż wcześniej uiszczał powód na rzecz świadka B. P., a następnie pozwanej. W ocenie Sądu Odwoławczego, w niniejszej sprawie nie doszło również do naruszenia art. 299 kpc, poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z przesłuchania powoda. Po pierwsze Sąd Rejonowy nie miał obowiązku przeprowadzenia z urzędu tego dowodu, gdyż w/w przepis daje sądowi jedynie taką możliwość i decyzja w przedmiocie przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron, należy każdorazowo do sądu. Po drugie natomiast, w sytuacji w której powód nie mógł złożyć zeznań (choroba) bądź po prostu odmówił ich złożenia, Sąd I instancji miał prawo zadecydować, że dowód z przesłuchania stron zostanie ograniczony do przesłuchania pozwanej (art. 302 § 1 kpc). Podkreślić trzeba, że pozwana w ogóle nie złożyła wniosku dowodowego o przesłuchanie powoda, natomiast powód nie wnosił o przesłuchanie stron, jednocześnie zgadzając się na ograniczenie tego dowodu do przesłuchania pozwanej (k. 65). W tej sytuacji nie sposób zarzucić Sądowi Rejonowemu naruszenia art. 299 kpc.

W tym miejscu wskazać należy, że kwestia ewentualnego ustalenia wysokości czynszu należnego pozwanej od powoda i tak nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż uznać należy, że pozwana skutecznie zwolniła powoda z długu (art. 508 kc). Analiza korespondencji prowadzonej przez strony przed procesem wskazuje, że w piśmie skierowanym do powoda (k. 48-49) – stanowiącym odpowiedź na pismo pełnomocnika powoda z dnia 15 lipca 2013r. – powódka złożyła oświadczenie o zwolnieniu powoda długu („i ja żadnych pieniędzy nie chce żeby te pieniążki pan P. przeznaczył na mieszkanie”; „i prosiłam Pana P. żeby te pieniądze co mi miał dać przekazuję panu E. na mieszkanie”) z tytułu czynszu najmu – we wcześniejszym piśmie (k. 43) pozwana wzywała powoda do zapłaty zaległości za 1,5 roku. W późniejszym okresie, przed złożeniem oświadczenia o potrąceniu pozwana nie domagała się zapłaty tytułem czynszu najmu. Okoliczności sprawy jednoznacznie przy tym wskazują, że powód przyjął to zwolnienie – wyraził zgodę na zwolnienie z długu w sposób co najmniej dorozumiany (art. 60 kc), zaprzestając uiszczania czynszu najmu na rzecz pozwanej. W tej sytuacji nie ma wątpliwości, że zwolnienie to było skuteczne. Bez znaczenia dla oceny skuteczności złożonego przez pozwaną oświadczenia woli o zwolnieniu powoda z długu jest to, że już po opróżnieniu przez niego spornego lokalu i wymeldowaniu się z lokalu, a także wezwaniu jej do zapłaty kwoty 3.600zł wynikającej z umowy z dnia 28 listopada 2013r., ona wezwała go do zapłaty kwoty 12.200zł tytułem zaległego czynszu i złożyła oświadczenie o potrąceniu. Do zwolnienia z długu doszło bowiem niewątpliwie przed dokonaniem w/w czynności.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc, apelację powódki oddalił w całości jako bezzasadną (pkt 1).

Z uwagi na oddalenie apelacji i uznanie powódki jako przegrywającej sprawę, na podstawie art. 98 kpc oraz §2 § 6 pkt 3 w związku z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Sąd II instancji zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 300zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym (pkt 2).

SSO M. Wysocki