Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2015 r. w Szczecinie

sprawy T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do odsetek od odsetek

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 10 czerwca 2014 r. sygn. akt VII U 111/14

oddala apelację.

SSA Romana Mrotek SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak

Sygn. akt III AUa 617/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29.11.2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił T. S. wypłaty odsetek od wypłaconych odsetek za okres od 26.04.2004r. do 30.05.2008r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wypłacił ubezpieczonemu należne mu odsetki ustawowe zgodnie z wyrokiem Sądu z dnia 27.04.2012 roku za okres od 26.04.2004 roku do dnia wypłaty wyrównania tj. do 30.05.2008 roku.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się między innymi wypłaty odsetek za okres od 30.05.2008 roku do 24 sierpnia 2012 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podniósł, że przepisy prawa z zakresu ubezpieczeń społecznych nie przewidują możliwości wypłaty odsetek od odsetek, a zatem zgłoszone roszczenie należy uznać za bezzasadne.

Stanowiska stron w toku postępowania nie uległy zmianie.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem z dnia 10.06.2014 roku oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 3 kwietnia 2008 roku w sprawie VII U 2466/07 organ rentowy decyzją z dnia 23 maja 2008 roku przyznał wnioskodawcy rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową na stałe od dnia 1 kwietnia 2004 roku tj. od daty określonej wyrokiem sądu. Termin wypłaty świadczenia, podobnie jak wcześniej, ustalono na dwudziesty piąty dzień każdego miesiąca. Wypłata świadczenia rentowego oraz wyrównania za okres od 1 kwietnia 2004 roku do 31 maja 2008 roku nastąpiła w dniu 30 maja 2008 roku. Z ustaleń Sądu I Instancji wynika, że pismem z dnia 17 marca 2011 roku ubezpieczony zwrócił się do organu rentowego o wypłatę odsetek od wstrzymanego świadczenia rentowego od 1 kwietnia 2004 roku. Decyzją z dnia 18 lipca 2011 roku ZUS Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu wypłaty odsetek za okres od 1 kwietnia 2004 roku. W dniu 27 kwietnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie po rozpoznaniu odwołania ubezpieczonego T. S. w sprawie VII U 1865/11 od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 18 lipca 2011 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, iż przyznał ubezpieczonemu T. S. prawo do wypłaty odsetek od dnia 26 kwietnia 2004 roku do dnia wypłaty wyrównania, a w pozostałym zakresie oddalił odwołanie. Sąd Okręgowy w Szczecinie zwrócił akta organowi rentowemu po zakończeniu postępowania w dniu 19 czerwca 2012 roku. Wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 kwietnia 2012 roku, organ rentowy w dniu 24 sierpnia 2012 roku wypłacił ubezpieczonemu zasądzone na jego rzecz odsetki za okres od 26 kwietnia 2004 roku do 30 maja 2008 roku w kwocie 8776,39 złotych.

Sąd Okręgowy ustalił również, że ubezpieczony pismem z dnia 27 maja 2013 roku wezwał organ rentowy do zapłaty odsetek ustawowych za okres od 30 maja 2008 roku do 27 maja 2013 roku.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał,
że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie i wskazując na treść 85 ust. 1 ustawy
z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity opublikowany w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1442, ze zm.) - zwaną dalej ustawą systemową - podniósł, że prawo do wypłaty odsetek za okres od 26 kwietnia 2004 roku do dnia wypłaty wyrównania przyznane zostało ubezpieczonemu wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 kwietnia 2012 roku w sprawie VII U 1865/11. W dniu 24 sierpnia 2012 roku organ rentowy wypłacił ubezpieczonemu T. S. odsetki za okres wskazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 kwietnia 2012 roku, czyli za okres od 26 kwietnia 2004 roku do dnia wyrównania, czyli do 30 maja 2008 roku. W dniu 30 maja 2008 roku wypłacono ubezpieczonemu T. S. wyrównanie renty za okres od 1 kwietnia 2004 roku do 31 maja 2008 roku, co nastąpiło na podstawie decyzji z dnia 23 maja 2008 r. wykonującej wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia z dnia 3 kwietnia 2008 roku w sprawie VII U 2466/07. W ocenie Sądu Okręgowego żądanie ubezpieczonego wypłaty odsetek od już wypłaconych odsetek za dalszy okres po dniu 30 kwietnia 2008 roku do 27 maja 2013 roku należy uznać za niezasadne, bowiem organ rentowy dokonał już wypłaty odsetek ustawowych za okres od 26 kwietnia 2004 roku do dnia 30 maja 2008 roku w kwocie 8776,39 złotych i z tą chwilą przestał pozostawać w zwłoce.

Sąd Okręgowy wskazał, że w systemie ubezpieczeń społecznych brak jest podstawy prawnej do domagania się odsetek od odsetek. Odsetki należą się tylko od świadczenia niewypłacanego w terminie, w wysokości odsetek ustawowych, co przewiduje art.85 ust.1 zd. 1 ustawy systemowej.

Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie mogą mieć zastosowania przepisy Kodeksu cywilnego, bowiem w przepisach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych nie ma takiego odesłania, tj. do Kodeksu cywilnego. Również powoływany przez organ rentowy art.118 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1140, ze zm.) – zwanej dalej ustawą emerytalną - nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy.

Sąd Okręgowy podniósł, że w zakresie pozostałych żądań ubezpieczonego, nie wynikających z zaskarżonej decyzji, i zgłoszonych w toku procesu, nie pozostają one w kognicji Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się ubezpieczony. Zaskarżył wyrok w całości i zarzucił mu „naruszenie prawa materialnego nabytego świadczenia rentowego”, jak również zaniechanie przeprowadzenia postępowania dowodowego
z opinii biegłego sądowego.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o zmianę wyroku i przyznanie mu od organu rentowego kwoty około 13 tys. zł tytułem odsetek za okres od 27.04.2004r.
do dnia zapłaty (k.37 i k. 47). Na rozprawie apelacyjnej z dnia 14.04.2015r. ubezpieczony podał, że domaga się odsetek od odsetek w związku z faktem, że organ rentowy nie wykonał wyroku od razu i wypłacił zaległe odsetki w dwóch ratach
(k. 64).

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji w całości. Organ wskazał, że Sąd pierwszej instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz dokonał prawidłowej oceny prawnej, które to organ w pełni podziela, a nadto właściwie zastosował przepisy prawa materialnego i procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy w całości, jak również właściwie zastosowane w sprawie przepisy prawa materialnego. W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny przyjął poczynione w pierwszej instancji ustalenia faktyczne za własne, bez potrzeby ich korekty, czyniąc je zarazem integralną częścią niniejszego uzasadnienia, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania. W ocenie Sądu Apelacyjnego rozpoznający sprawę Sąd Okręgowy nie naruszył tak norm prawa materialnego, jak i zasad postępowania, które uzasadniałyby uwzględnienie wniosku apelacyjnego o zmianę wyroku w kierunku oczekiwanym przez skarżącego.

Sąd Apelacyjny mając na uwadze podniesione zarzuty apelacyjne ubezpieczonego wyjaśnia, że mogły one odnosić się wyłącznie do przedmiotu sporu,
a zatem w ramach zgłoszonego żądania przyznania odsetek od zaległych odsetek. Ubezpieczony zażądał odsetek od odsetek wyliczonych zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27.04.2012r., za okres począwszy od dnia 26.04.2006r. do dnia wypłaty wyrównania (sygn. VII U 1865/11) w związku z uprzednio zapadłym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 03.04.2008r., sygn. VII U 2466/07, na podstawie którego przyznano ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu trwałej, częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową począwszy od dnia 01.04.2004r.

Ubezpieczony potwierdził na rozprawie apelacyjnej z dnia 14.04.2015r., że domaga się odsetek od odsetek w związku z faktem, że organ rentowy nie wykonał wyroku od razu i wypłacił mu zaległe odsetki w dwóch ratach, z kilkumiesięczną przerwą (k. 64). Sąd Apelacyjny miał przy tym na względzie, że ubezpieczony bezspornie otrzymał zaległe świadczenie rentowe, które wypłacono mu w dniu 13.05.2008r. jednorazowo (z wyrównaniem zaległego świadczenia w kwocie 72.282,80 zł brutto, z czego do wypłaty w kwocie 51.887,27 zł (decyzja z k. 170 a.r., t. II PC). Ubezpieczonemu wypłacono również wyliczone odsetki ustawowe, których łączna suma za okres od 26.04.2004r. do 30.05.2008r. wyniosła kwotę 8776,39 zł (k.236 a.r., t. II). Organ rentowy poinformował ubezpieczonego
w piśmie z dnia 17.08.2012r., że w dniu 24.08.2012r. przekaże tak wyliczone odsetki (k.249 a.r., t. II), na co ubezpieczony zgłosił żądanie uiszczenia na jego rzecz odsetek od odsetek i powołał się na treść art. 482 k.c. (k.258, 261-267 a.r., t. II).

Zważywszy na tak zakreślony przedmiot sporu oraz kierunek apelacji
należy podnieść, że w niniejszej sprawie należało w pierwszej kolejności przesądzić, czy w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych ubezpieczony może domagać się przyznania (zasądzenia) odsetek od wypłaconych odsetek.

Kwestię odsetek w prawie ubezpieczeń społecznych reguluje art. 85 ust. 1 ustawy systemowej, należnych w przypadku uchybienia terminu wyjaśnienia ostatniej okoliczności i wydania decyzji, zgodnie z treścią art. 118 ust. 1 i ust. 1a ustawy emerytalnej. Przepis art. 85 ust. 1 odsyła do przepisów prawa cywilnego jedynie w zakresie wysokości odsetek, regulując w pozostałym zakresie kwestię odsetek w sposób wyczerpujący. Na gruncie przepisów prawa ubezpieczeń społecznych, w tym przywołanych ustaw systemowej jak również emerytalnej, brak jest jakikolwiek podstaw prawnych do żądania odsetek od odsetek. Nie przewiduje tego bowiem ani ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, ani ustawa emerytalna, czy jakikolwiek inny akt prawny z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych. W sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych nie znajdują też zastosowania przepisy art. 476 k.c., art. 481 k.c., jak również art. 482 § 2 k.c. Ubezpieczony mimo, że powołał się na przepis art. 482 § 1 k.c., to jednak nie dostrzegł ani braku odesłania do przepisów z dziedziny prawa cywilnego, a zatem podstawy prawnej swojego żądania, ani braku zbieżności rodzajowej zaległych świadczeń. W Kodeksie cywilnym obowiązuje zresztą zakaz anatocyzmu (oznaczający zakaz doliczania odsetek do odsetek), gdyż przepis art. 482 § 1 k.c. przewiduje możność żądania odsetek od zaległych odsetek wyjątkowo, bowiem tylko od chwili wytoczenia powództwa. W niniejszej zaś sprawie ubezpieczony nie wytoczył powództwa charakterystycznego dla spraw cywilnych sensu stricte, a jedynie wystąpił z wnioskiem do organu rentowego w trybie postępowania administracyjnego. Sprawy z dziedziny ubezpieczeń społecznych załatwia się z urzędu lub na wniosek, poprzez wydanie decyzji administracyjnej
a nie poprzez żądanie zapłaty, a następnie wytoczenie powództwa. Możliwość żądania skapitalizowanych odsetek od dnia wytoczenia powództwa dotyczy roszczeń cywilnoprawnych (a zatem z dziedziny prawa prywatnego), nie zaś zupełnie odmiennych rodzajowo świadczeń z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, należących do osobnej dziedziny prawa, tj. prawa publicznego oraz mających źródło w pobieranych daninach publicznoprawnych. Prawidłowo zatem Sąd Okręgowy wskazał, że żądanie ubezpieczonego nie ma umocowania we wskazanej podstawie prawnej, jako że przepis art. 482 § 2 k.c. nie może mieć zastosowania w sprawie.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o czym orzekł jak w sentencji.

SSA Romana Mrotek SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak