Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2015r. w Katowicach

sprawy z odwołania W. M. (W. M. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do wcześniejszej emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego W. M.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 11 kwietnia 2014r. sygn. akt XI U 2009/13

oddala apelację.

/-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSO del. M. Pierzycka-Pająk

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1289/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 lipca 2013 roku organ rentowy odmówił ubezpieczonemu W. M. przyznania prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż odwołujący nie udowodnił do dnia 1 stycznia 1999 roku wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie udokumentował 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie ukończył 60 roku życia.

Ubezpieczony w odwołaniu od w/w decyzji wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych, albowiem posiada wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy a nadto do jego ogólnego stażu pracy winien być doliczony okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w T. od dnia 1 września 1971 roku do dnia
30 sierpnia 1973 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, tj. brak przedłożenia przez ubezpieczonego stosownego świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Wskazał nadto, że ubezpieczony nie uwzględnił do stażu pracy ubezpieczonego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 1 września 1971 roku do dnia 30 sierpnia 1973 roku ze względu na okoliczność, że ubezpieczony uczęszczał do Zespołu Szkół Budowlanych w T. i mieszkał w internacie, a zatem praca w gospodarstwie rolnym nie miała charakteru pracy stałej.

Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2014r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołanie.

Sąd ustalił:

Ubezpieczony W. M. urodził się w dniu (...). Ukończył 60 lat
w dniu (...). W dniu 25 czerwca 2013 roku złożył wniosek o emeryturę
w obniżonym wieku. Nie jest członkiem OFE. Na dzień 1 stycznia 1999 roku posiadał łącznie 24 lata, 11 miesięcy i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy
w zaskarżonej decyzji nie uwzględnił W. M. okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 1 września 1971 roku do dnia 30 sierpnia 1973 roku. W decyzji tej uwzględnił 3 lata, 7 miesięcy i 10 dni okresu pracy w warunkach szczególnych, tj. od dnia
27 kwietnia 1976 roku do dnia 31 marca 1977 roku oraz od dnia 9 sierpnia 1995 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku.

Ubezpieczony w okresie od dnia (...) roku do dnia 23 lipca 1986 roku był zameldowany i zamieszkiwał w T. (gmina C.) u swoich rodziców, tj. J.
i A., którzy posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni 2,31 ha. Ukończył 16 rok życia
w dniu (...) roku. Do czerwca 1970 roku uczęszczał do Szkoły Podstawowej
w T. i co najmniej do tego czasu pracował w w/w gospodarstwie rolnym od poniedziałku do soboty po 5 - 8 godzin dziennie oraz w okresie wakacyjnym. Wykonywał wówczas prace przy żniwach oraz przy hodowli bydła (konia, krów, trzody chlewnej, drób). Od dnia
1 września 1970 roku do dnia 20 czerwca 1973 roku był uczniem Zespołu Szkół Zawodowych w T. w zawodzie mechanika maszyn budowlanych i mieszkał wówczas w internacie. Do domu w T. przyjeżdżał w okresie wakacyjnym oraz na ferie.

Od dnia 11 lipca 1977 roku do dnia 29 lutego 2000 roku ubezpieczony pracował
w Przedsiębiorstwie (...) w D., przy czym od dnia 17 lutego 1990 roku do dnia 2 sierpnia 1992 roku oraz od dnia 7 sierpnia 1995 roku do dnia 29 lutego 2000 roku przebywał na urlopie bezpłatnym w związku
z wyjazdami na budowę eksportową do Rosji jako ślusarz (od dnia 17 lutego 1990 roku do dnia 30 czerwca 1992 roku), do Republiki Czeskiej jako lakiernik natryskowy (od dnia
9 sierpnia 1995 roku do dnia 30 kwietnia 1998 roku) oraz ponownie do Rosji jako monter konstrukcji stalowych (od dnia 3 września 1998 roku do dnia 27 lutego 1999 roku).

Od dnia 11 lipca 1977 roku do dnia 16 lutego 1990 roku ubezpieczony pracował na stanowisku ślusarza remontowego (ślusarza, mechanika maszyn budowlanych) w Zakładzie Sprzętu (Zakładzie Sprzętowo - Remontowym) w/w Przedsiębiorstwa. Z dniem 17 listopada 1986 roku skierowano odwołującego na zajmowane stanowisko do Kierownictwa Robót Montażowych.

W świadectwie pracy ubezpieczonego z Przedsiębiorstwa (...) w D. z dnia 29 lutego 2000 roku wskazano, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach jedynie w okresie od dnia 3 sierpnia 1992 roku do dnia
31 lipca 1995 roku (wykaz A, dział XIV, poz. 12, pkt 1 załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku
w sprawie wykazu stanowisk w zakładach pracy nadzorowanych przez MBiPMB.

W dniu 23 maja 1986 roku odwołujący uzyskał uprawnienie do konserwacji dźwignic III kategorii w zakresie wyposażenia mechanicznego (urządzenia wyposażone w mechanizmy
i zespoły mechaniczne z wyłączeniem układów hydraulicznych i pneumatycznych).

W dniu 1 października 1987 roku W. M. uzyskał uprawnienia podstawowego spawania łukowego.

Od dnia 3 sierpnia 1992 roku do dnia 6 sierpnia 1995 roku odwołujący pracował jako ślusarz - spawacz w Kierownictwie Robót Montażowych (od dnia 24 stycznia 1994 roku w Dziale Środków Produkcji i Kontroli). Był zdolny do pracy na wysokości.

Ubezpieczony w Przedsiębiorstwie (...) w D. pracował w jego warsztacie (hali remontowej) oraz na budowach prowadzonych przez ten zakład. Zajmował się naprawą sprzętu budowlanego (np. wymianą części, olejów, uszczelek i podzespołów z maszyn budowlanych), tj. agregatów tynkarskich, wyciągów budowlano - towarowych, betoniarek. Niektóre z tych maszyn naprawiał w warsztacie, a inne bezpośrednio na poszczególnych budowach ( Huta (...), Osiedle (...)). W miarę potrzeby, przy remoncie maszyny, wykonywał spawanie jej elementów, ale spawaniem zajmowały się zasadniczo inne brygady.

Naprawą ciężkiego sprzętu budowlanego zajmowały się także inne osoby. Nieraz ubezpieczony cały dzień spędzał na konkretnej budowie, a innym razem dzielił pracę na budowie z pracą w warsztacie.

Wobec poczynionych ustaleń Sąd uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie podnosząc w motywach rozstrzygnięcia co następuje:

Ubezpieczonemu do udokumentowania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych do dnia 1 stycznia 1999 roku brakowało jedynie 14 dni ogólnego stażu pracy.

Całość zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym zeznania świadków: H. D. i C. W., zeznania samego ubezpieczonego, a także zgromadzone
w aktach organu rentowego dokumenty wskazują jednoznacznie, iż w okresie od dnia 9 lipca 1969 roku do dnia 31 sierpnia 1970 roku ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy. Miało to miejsce szczególnie w czasie przerw wakacyjnych i w związku z tym należy z całą stanowczością uznać, że okres ten jest oczywiście wystarczający do wylegitymowania się przez odwołującego łącznym 25-letnim ogólnym stażem pracy.

Z mocy art. 32 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem
1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 powoływanej ustawy. Dla celów ustalenia uprawnień do emerytury wcześniejszej
z tytułu pracy w warunkach szczególnych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. W myśl art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej obniżony wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Do przepisów tych należy zaliczyć rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Na zasadzie §2 ust. 1 owego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z mocy §4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W dziale V wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia pod pozycją 3 wymieniono prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, jako wykonywane w warunkach szczególnych.

Natomiast w dziale XIV wykazu A stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia pod pozycją 12 wymieniono prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym, a pod pozycją 25 wskazano prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione
w wykazie, jako wykonywane w warunkach szczególnych.

Warunkiem zaliczenia pracy do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest wykonywanie jej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie jest to jednak równoznaczne
z zajmowaniem jednego stanowiska lub wykonywaniem pracy jednego rodzaju. Istotnym jest, aby rodzaj wymienionej pracy, a w przypadku, gdy chodzi o kilka różnych prac - wszystkie te prace były wymienione w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Takie właśnie stanowisko znajduje oparcie w orzecznictwie.

Treść zeznań przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków - współpracowników ubezpieczonego, jak i treść zeznań jego samego, a także pozostały zgromadzony materiał dowodowy, a w szczególności akta osobowe, nie potwierdzają tego, że w kluczowych okresach spornych W. M. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę
w warunkach szczególnych, tj. prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano - montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu,
w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, czy też prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym. Sąd w oparciu
o zgromadzony materiał dowodowy ustalił bowiem, że ubezpieczony nie pracował stale
i w pełnym wymiarze czasu (8 godzin dziennie) na oddziałach będących w ruchu, ani też stale nie wykonywał prac przy spawaniu. W szczególności ubezpieczony nie wykonywał wówczas pracy określonej w wykazie A, dział V pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. pracy maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych.

Sąd uznał na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, iż ubezpieczony przede wszystkim obok prac remontowych i konserwacyjnych urządzeń i maszyn na oddziałach nie będących w ruchu, wykonywał jedynie okresowo prace spawalnicze, tj. prace bezpośrednio przy spawaniu. Fakt ten przyznał zarówno odwołujący, jak i wskazani przez niego świadkowie.

Dla przyznania prawa do emerytury w niższym wieku na podstawie art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z §4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze konieczne jest kumulatywne spełnienie wszystkich przesłanek, w tym tej odnoszącej się do wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Wszystkie ustawowe przesłanki w sytuacji ubezpieczonego W. M., stanowiące warunek przyznania mu prawa do przedmiotowego świadczenia, nie zostały spełnione łącznie, gdyż nie wykazał on do dnia 1 stycznia 1999 roku co najmniej 15-stu lat pracy
w warunkach szczególnych, o której mowa w w/w przepisach a zatem decyzja organu rentowego była prawidłowa.

Apelację od tego wyroku wywiódł ubezpieczony zarzucając:

1)  dokonanie błędnych ustaleń faktycznych przez przyjęcie, iż ubezpieczony w okresie:

-

od dnia 11 lipca 1977r. do dnia 16 lutego 1990r.,

-

od dnia 3 sierpnia 1992r. do 6 sierpnia 1995r.

nie wykonywał stale, w pełnym wymiarze czasu pracy, pracy w warunkach szczególnych;

2)  nieuwzględnienie w całości wiarygodności dokumentu stanowiącego świadectwo pracy z dnia 29.02.2000r. wskazującego, iż ubezpieczony od dnia 11 lipca 1977r. do 29.02.2000r. świadczył pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze jako spawacz;

3)  brak odpowiednich pouczeń ubezpieczonego co do skutków prawnych podejmowanych przez niego działań w tym możliwości skorzystania z pomocy prawnej;

4)  naruszenie przepisów prawa materialnego polegające na przyjęciu, iż ubezpieczony
w okresie: od 11 lipca 1977r. do dnia 16 lutego 1990r., od 3 sierpnia 1992r. do 31.07.1995r. nie świadczył pracy w warunkach szczególnych podczas gdy ubezpieczony we wskazanym okresie świadczył pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Wskazując na przytoczone zarzuty skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku
i uwzględnienia odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Stosownie do art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U.
z 2009r. nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się obecnie do kwestii czy ubezpieczony posiada wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Sąd I instancji uznał, że postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony nie legitymuje się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

W świetle treści zarzutów apelacyjnych kluczową kwestią dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy jest zatem prawidłowość poczynionych w tym względzie przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych i tym samym prawidłowość dokonanej przez tenże Sąd oceny dowodów.

Na wstępnie tych rozważań należy podnieść, iż ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów. Obejmuje ona rozstrzygnięcie o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się
ze świadkami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli więc z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). Musi się ona zatem ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Odnosząc te uwagi ogólne do rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje
za własne. Skarżący nie wykazał bowiem, aby wnioskowanie Sądu I instancji wykraczało poza schematy logiki formalnej albo dokonywane było wbrew zasadom doświadczenia życiowego, czy nie uwzględniało nadto jednoznacznych związków przyczynowo-skutkowych, natomiast skuteczność procesowych zarzutów apelacji zależna była właśnie od wykazania powyższego.

W szczególności logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego są wnioski wysnute przez Sąd I instancji na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych ubezpieczonego z zakładu zatrudniającego go w spornym okresie oraz zeznań przesłuchanych świadków i ubezpieczonego. Treść tych dokumentów w powiązaniu z owymi zeznaniami pozwalała na dokonanie takich właśnie ustaleń faktycznych. W świetle zgromadzonego materiału dowodowego istotnie brak było podstaw do przyjęcia, że ubezpieczony wykonywał wówczas pracę określoną w wykazie A, dział V pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. pracę maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Brak także było podstaw do przyjęcia, że ubezpieczony stale wykonywał prace spawalnicze
o jakich mowa w dziale XIV wykazu A stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia pod pozycją 12.

Wreszcie nie można także stwierdzić, że ubezpieczony będąc zatrudniony jako ślusarz wykonywał stale prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano - montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Prawidłowo także Sąd I instancji zastosował prawo materialne uznając, że ubezpieczony nie spełnił przesłanek warunkujących prawo do emerytury na podstawie art.184 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Apelacyjny nie stwierdził także, aby doszło do uchybień proceduralnych i naruszenia praw ubezpieczonego jako strony.

Z przytoczonych względów Sąd Apelacyjny na mocy art.385 k.p.c. oddalił apelację jako pozbawioną podstaw.

/-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSO del. M. Pierzycka-Pająk

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM