Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 sierpnia 2015 roku

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Tadeusz Kiełbowicz (spr.)

Sędziowie: SSA Bogusław Tocicki

SSA Edward Stelmasik

po rozpoznaniu

w sprawie III Ko 13/15 Sądu Okręgowego w Świdnicy

skargi M. K.

wniesionej w dniu 20 lipca 2015 roku

na naruszenie jego prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki

na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. z 2004 r., nr 179, poz.1843).

p o s t a n a w i a

skargę oddalić.

UZASADNIENIE

W dniu 20 lipca 2015 r. M. K. wniósł skargę na przewlekłość postępowania sądowego w sprawie III Ko 445/13 Sądu Okręgowego w Świdnicy, domagając się:

- stwierdzenia, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Świdnicy III Wydział Karny sygn. akt III Ko 445/13 nastąpiła przewlekłość postępowania w okresie od 1 maja 2014 r. do 13 lipca 2015 r.,

- przyznania mu kwoty 20 000 zł tytułem rekompensaty;

- zwrotu kwoty uiszczonej tytułem opłaty skargowej.

Sąd Apelacyjny ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskiem z dnia 7 listopada 2011 r. M. K. wystąpił do Sądu Okręgowego w Świdnicy o przyznanie mu odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie. Sprawa toczyła się pod sygn. akt III Ko 134/11.

W jej toku wnioskodawca wniósł cztery skargi na przewlekłość postępowania. Skargi te zostały zarejestrowane pod sygn. akt II S 5/12, 18/12, 20/12,12/13 Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu.

Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 8 maja 2013 r. sygn. akt II S 12/13 oddalił skargę wnioskodawcy na przewlekłość postępowania w sprawie III 134/11.

Wyrokiem z dnia 24 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy oddalił żądanie wnioskodawcy o przyznanie mu odszkodowania z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania.

Apelację od niniejszego wyroku wniósł w dniu 29 lipca 2013 r. M. K. (data wpływu do Sądu 31.07.2013 r.).

Dnia 20 sierpnia 2013 r. akta sprawy wraz z apelacją wpłynęły do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt II Aka 317/13.

Zarządzeniem z dnia 9 września 2013 r. termin rozprawy został wyznaczony na dzień 17 października 2013 r.

Rozprawa w dniu 17 października 2013 r. została odroczona na kolejny termin ze względu na złożony przez M. K. wniosek dowodowy.

Zarządzeniem z dnia 28 października 2013 r. termin rozprawy został wyznaczony na dzień 28 listopada 2011 r.

Wyrokiem z dnia 28 listopada 2013 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu (sygn. akt II Aka 317/13) uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Świdnicy.

Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt III Ko 445/13.

Zarządzeniem Przewodniczącego III Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 9 stycznia 2014 r. termin pierwszej rozprawy został wyznaczony na dzień 14 lutego 2014 r.

Na rozprawie w dniu 14 lutego 2014 r. wnioskodawca M. K. złożył wniosek o wyłączenie sędziów oraz jednocześnie o wystąpienie przez Sąd Okręgowy w Świdnicy z wnioskiem w trybie art. 37 k.p.k. do Sądu Najwyższego o przekazanie sprawy innemu sądowi równorzędnemu. Celem rozpoznania obu tych wniosków Sąd postanowił odroczyć rozprawę na kolejny termin.

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy nie uwzględnił wniosku M. K. o wyłączenie wskazanych we wniosku sędziów od udziału w sprawie.

Postanowieniem z dnia 12 marca 2014 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy zwrócił się do Sądu Najwyższego o przekazanie sprawy z wniosku M. K. innemu sądowi równorzędnemu z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwości.

Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2014 r. Sąd Najwyższy wniosku jednak nie uwzględnił.

Akta sprawy zostały zwrócone do Sądu Okręgowego w Świdnicy w dniu 11 kwietnia 2014 r.

Zarządzeniem z dnia 24 kwietnia 2014 r. został wyznaczony termin rozprawy na dzień 9 czerwca 2014 r.

Pismem datowanym na dzień 8 maja 2014 r. M. K. zwrócił się do Sądu Najwyższego za pośrednictwem Prezesa Sądu Okręgowego w Świdnicy o ponowne przeanalizowanie możliwości przekazania jego sprawy w trybie art. 37 k.p.k. innemu sądowi równorzędnemu.

Na rozprawie w dniu 9 czerwca 2014 r. ujawniono wniosek o odszkodowanie z dnia 7 listopada 2011 r. wraz z załącznikami oraz wysłuchano częściowo wnioskodawcę M. K.. Wniósł on bowiem o przerwanie rozprawy ze względu na wysoką temperaturę panującą wówczas na sali rozpraw. Kolejny termin rozprawy został wyznaczony na dzień 25 czerwca 2014 r.

Pismem datowanym na dzień 23 czerwca 2014 r. Prokurator złożył wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z wskazanych dokumentów.

Na kolejnej rozprawie w dniu 25 czerwca 2014 r. w dalszym ciągu był słuchany wnioskodawca M. K., który przedkładając pisma z dnia 18 czerwca 2014 r. i 25 czerwca 2014 r. wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego. Celem zapoznania się z przedstawionymi przez strony nowymi dowodami i podjęcia decyzji w sprawie powołania biegłego Sąd rozprawę przerwał do dnia 18 lipca 2014 r.

Na rozprawie w dniu 18 lipca 2014 r. Sąd Okręgowy postanowił o powołaniu w sprawie dwóch biegłych z zakresu księgowości i finansów oraz z zakresu ekonomii i zakreślił im termin do wydania opinii do dnia 28 listopada 2014 r. W dniu 22 lipca 2014 r. odpisy tego postanowienia zostały przesłane biegłym.

Zarządzeniem z dnia 21 lipca 2014 r. akta sprawy III Ko 445/13 zostały przesłane do Sądu Okręgowego w Opolu z wnioskiem o ich niezwłoczne zwrócenie po wykorzystaniu.

W dniu 31 lipca 2014 r. i 11 października 2014 r. wpłynęły do Sądu Okręgowego pisma procesowe M. K. zawierające kolejne wnioski dowodowe.

W dniu 9 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy zwrócił się do Sądu Okręgowego w Opolu o zwrot wypożyczonych akt. Pismem z dnia 16 października 2014 r. (data wpływu 20 października 2014) Sąd Okręgowy w Opolu poinformował, że akta III Ko 445/13 nie mogą zostać zwrócone ze względu na toczące się postępowanie międzyinstancyjne w sprawie I C 740/13.

Pismem z dnia 17 października 2014 r. M. K. wniósł o niezwłoczne pisemne udzielenie informacji o wynikach opinii biegłych. W odpowiedzi na nie, pismem z dnia 20 października 2014 r. Sędzia poinformował wnioskodawcę, że akta sprawy III Ko 445/13 pozostają w ich dyspozycji Sądu Okręgowego w Opolu. W związku z czym powołani w sprawie biegli będą mogli przystąpić do pracy dopiero po zwrocie akt do Sądu Okręgowego w Świdnicy.

Pismem z dnia 24 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy zwrócił się ponownie do Sądu Okręgowego w Opolu z prośbą o odesłanie wypożyczonych akt.

Jednocześnie pismem z dnia 29 października 2014 r. przewodniczący w odpowiedzi na pisma wnioskodawcy zarzucające przewlekłość i opieszałość Sądu poinformował M. K., że bieg sprawy nie może być nadany z przyczyn od Sądu niezależnych, w dużej części spowodowanych działaniami samego skarżącego.

Dnia 7 listopada 2014 r. akta sprawy III Ko 445/13 zostały zwrócone Sądowi Okręgowemu w Świdnicy.

Pismem z dnia 18 listopada 2014 r. (doręczonym w dniu 20 listopada 2014 r.) Sąd zwrócił się do biegłej sądowej M. A. o przedstawienie wstępnych kosztów opiniowania, a także podanie terminu w jakim opinia może zostać wydana.

W odpowiedzi na pismo biegła oznaczyła wstępny termin wydania opinii na marzec 2015 r.

M. K. złożył następnie kolejne pisma procesowe z dnia 19 grudnia 2014 r., 29 grudnia 2014 r., 29 stycznia 2015 r.

Pismem dniu 6 marca 2015 r. biegła M. A. wniosła o przedłużenie terminu do sporządzenia opinii do dnia 20 kwietnia 2015 r., uzasadniając to rozmiarem opinii oraz koniecznością jej rozszerzenia w związku z pytaniami zawartymi w pismach wnioskodawcy.

Postanowieniem z dnia 17 marca 2015 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy zmienił poprzednie postanowienie w przedmiocie powołania biegłych poprzez zakreślenie biegłym terminu do wydania opinii do dnia 20 kwietnia 2015 r.

W dniu 10 kwietnia 2015 r. wpłynęła do Sądu Okręgowego opinia biegłych sądowych.

Zarządzeniem z dnia 15 kwietnia 2015 r. termin rozprawy został wyznaczony na dzień 3 czerwca 2015 r.

Na rozprawie w dniu 3 czerwca 2015 r. przewodniczący poinformował, iż w dniu 1 czerwca 2015 r. wnioskodawca złożył dokumenty w których odniósł się do opinii biegłych, a które Sąd ze względu na krotki czas do terminu rozprawy nie mógł przedstawić biegłym oraz drugiej stronie procesu. Celem zapoznania się przez biegłe przed wydaniem ustnej opinii z pismami procesowymi wnioskodawcy Sąd zarządził przerwę w rozprawie do dnia 6 lipca 2015 r.

W dniach 8,11,15,18,19,22 i 29 czerwca 2015 r. oraz 6 lipca 2015 r. do Sądu Okręgowego w Świdnicy wpłynęły kolejne pisma procesowe wnioskodawcy.

Na rozprawie w dniu 6 lipca 2015 r. słuchani byli świadkowie. Opinię ustną złożyły również biegłe K. S. i M. A.. Celem odniesienia się do wniosku M. K. o powołanie kolejnych biegłych w sprawie Sąd rozprawę przerwał do dnia 13 lipca 2015 r.

W dniach 9, 10, 13 lipca 2015 r. wpłynęły do Sądu kolejne pisma wnioskodawcy wraz z załącznikami.

Na posiedzeniu w dniu 13 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy postanowił wyznaczyć kolejny termin rozprawy na dzień 5 października 2015 r. (z uwagi na przebywanie sędziów na urlopach wypoczynkowych) oraz jednocześnie oddalił dalsze wnioski dowodowe wnioskodawcy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga wnioskodawcy M. K. nie zasługuje na uwzględnienie.

Przy ocenie, czy doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania jej sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, należy – zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. – mieć na uwadze terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter owej sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

W orzecznictwie wskazuje się, że „przez przewlekłość postępowania rozumie się w praktyce brak czynności zmierzających do rozstrzygnięcia zachodzący dłużej niż jest to konieczne do rozważenia sprawy bądź zgromadzenia dowodów. Chodzi o to, by czynności zmierzające do wydania orzeczenia kończącego zabierały odpowiednią ilość czasu, to jest odbywały się bez zbędnej zwłoki (…). Taką zbędną zwłoką nie jest każdy upływ czasu, ale dopiero nadmierne odstępstwo od czasu zwykle koniecznego dla wykonania określonych czynności. Przewlekłość postępowania zachodzi wtedy tylko, gdy zwłoka w czynnościach jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy” (postanowienie Sądu Apelacyjny w Krakowie z dnia 23 listopada 2010 r. sygn. akt II S 28/10; por. również postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2010r. sygn. akt WSP 13/10).

Nie można również pomijać treści art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a zwłaszcza użytego w nim pojęcia „ rozsądny termin zakończenia sprawy”. Zgodnie z tym przepisem każdy ma prawo do rozpoznania jego sprawy w rozsądnym terminie. Ocena, czy przewlekłość postępowania jest uzasadniona, musi być dokonywana w świetle szczególnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem takich kryteriów określonych w orzecznictwie Trybunału jak stopień złożoności sprawy, zachowanie skarżącego i odpowiednich władz oraz znaczenie materii objętej skargą (zob. m.in. Kubiszyn v. Polska, wyrok ETPC 37437/97 z 30.01.2003; Jagiełło v. Polska, decyzja ETPC 61437/00 z 30.04.2002 r.; Jedamski v. Polska, wyrok ETPC 29691/96 z 26.07.2001 r.)

Poddając analizie ustalone powyżej fakty należy stwierdzić, iż podniesiony w skardze zarzut przewlekłości postępowania sądowego nie znajduje potwierdzenia.

Sąd Apelacyjny przeanalizował przy tym sprawność postępowania od momentu wniesienia przez M. K. ostatniej skargi w toku postępowania III Ko 134/11. Kontrola ta objęła zatem swym zakresem zarówno postępowanie międzyinstancyjne, jak i również postępowanie przed Sądem Apelacyjnym we Wrocławiu o sygn. akt II Aka 317/13. Postępowanie w tym zakresie toczyło się sprawnie, nie sposób dopatrzeć się w tym zakresie jakichkolwiek znamion przewlekłości.

Ponowne postępowanie sądowe w sprawie pod sygn. akt III Ko 445/13 początkowo również toczyło się sprawnie. W lipcu 2014 r. uległo znacznemu wyhamowaniu, jednakże jednak z przyczyn niezależnych od Sądu Okręgowego w Świdnicy. Sprawność tego postępowania została bowiem częściowo zakłócona z uwagi na konieczność wypożyczenia akt sądowych Sądowi Okręgowemu w Opolu.

Równolegle z postępowaniem III Ko 445/13 toczyło się bowiem również postępowanie przed Sądem Okręgowym w Opolu z powództwa M. K. przeciwko T. B. o sygn. akt I C 740/13. Wnioskodawcy fakt wypożyczenia akt na potrzeby zainicjowanego przez niego przed sądem cywilnym postępowania był znany. O konieczności wypożyczenia akt wnioskodawca został bowiem poinformowany zarówno na rozprawie w dniu 18 lipca 2014 r., a następnie uzyskał również tego potwierdzenie w rozmowie telefonicznej z pracownikiem sekretariatu w dniu 25 lipca 2014 r. (k. 2049 t. XI). Z uwagi niemożliwe stało się wcześniejsze przekazanie akt biegłym. Niezwłocznie po zwrocie akt tj. 7 listopada 2014 r., zostały one im przekazane.

Okres oczekiwania na akta był relatywnie długi, jednakże niezależny od Sądu Okręgowego w Świdnicy. W związku z apelacją wniesioną przez M. K. w postępowaniu I C 740/13 wcześniejszy zwrot akt był niewykonalny ( vide pismo z dnia 16 października 2014 r. Sądu Okręgowego w Opolu k. 2076). W związku z tym nie sposób uznać by przyczyna ta stanowiła nieuzasadnioną przewlekłość postępowania przed Sądem Okręgowym w Świdnicy w sprawie III Ko 445/13.

Czteromiesięczny okres oczekiwania na wydanie przez biegłych opinii jest typowy w praktyce wymiaru sprawiedliwości. Termin ten musiał ulec wydłużeniu o kolejny miesiąc ze względu na działania samego wnioskodawcy, który w licznych pismach procesowych kierowanych do Sądu podnosił nowe okoliczności i zagadnienia, które wymagały odpowiedzi ze strony powołanych w sprawie biegłych. Procedura ich każdorazowego doręczenia stronie przeciwnej oraz biegłym niewątpliwe wydłużyła tok postępowania w sposób całkowicie niezależny od Sądu. Czas trwania postępowania nie jest bowiem wyznaczany wyłącznie przez czynności Sądu, ale również poprzez aktywność procesową strony.

Terminy rozpraw w toku sprawy III Ko 445/13 były natomiast wyznaczane bez zbędnej zwłoki, a odstępy czasowe między nimi nie były rażące.

Co jednak należy podkreślić, dla oceny wystąpienia przewlekłości oprócz terminowości czynności podjętych przez Sąd, miarodajne są jednak również okoliczności takie jak: zachowanie strony skarżącej (o czym była mowa powyżej), ale również charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości. Przedmiotową sprawę należy zaliczyć do spraw skomplikowanych ze względu na obszerny i stale poszerzany przez wnioskodawcę materiał dowodowy w sprawie, a także ze względu na doniosłość żądania wnioskodawcy ( 40 mln. zł. tytułem odszkodowania).

Nie należy również tracić z pola widzenia, że standard ochrony prawa do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki ma charakter zindywidualizowany. Miarą procesu jurysdykcyjnego jest sprawiedliwość werdyktu. Aspekt ten może pozostawać w opozycji do postulatu szybkości postępowania. Podstawową rolą sądów jest stworzenia warunków umożliwiających wydanie sprawiedliwego wyroku. Realizacja tego założenia nie jest możliwa bez odpowiedniej wnikliwości na każdym etapie postępowania, która jest realizowana kosztem czasu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2014 r. III SPP 225/14, LEX nr 1544569 )

Niewątpliwie postępowanie z wniosku M. K. toczy się już relatywnie długo (wniosek został złożony w dniu 7 listopada 2011 r.). Sam ten fakt nie przesądza jednak o wystąpieniu nieuzasadnionej przewlekłości w sprawie. Aktualnie postępowanie odwoławcze toczy się w tej sprawie po raz drugi. Treść uzasadnienia skargi nie dostarcza żadnych innych (poza kwestiami omówionymi powyżej) merytorycznych argumentów pozwalających na uwzględnienie żądania skarżącego.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny uznał, że złożona przez wnioskodawcę M. K. skarga na przewlekłość postępowania jest bezzasadna, w związku z czym orzekł jak na wstępie.

SSA Tadeusz Kiełbowicz SSA Bogusław Tocicki SSA Edward Stelmasik