Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska

Sędziowie: SSA Wiesława Stachowiak (spr)

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

Protokolant: st.sekr.sąd. Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2015 r. w Poznaniu

sprawy R. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.      

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji R. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 1 lipca 2014 r. sygn. akt VII U 5684/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń I Oddział w P. decyzją z 11 czerwca 2013 roku nr (...), na podstawie art. 57 i 61 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił R. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

Organ rentowy uzasadniając decyzję wskazał, że wnioskodawca nie został uznany za niezdolnego do pracy.

R. P. złożył odwołanie od decyzji, w którym wymienił schorzenia na które cierpi a które uniemożliwiają mu wykonywanie pracy. Odwołujący wniósł o rozstrzygnięcie jego sprawy przez Sąd.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z 1 lipca 2014 roku w sprawie VII U. 5684/13 oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny:

R. P. z wykształcenia jest elektromonterem budowlanym. W przeszłości pracował w zawodzie m.in. w Zakładzie (...).

Po wyczerpaniu okresu zasiłku chorobowego, w związku z rozpoznaniem w 2006 roku nowotworu krtani, 26 marca 2009 roku odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Lekarz orzecznik ZUS rozpoznał u odwołującego nowotwór złośliwy krtani po chemio - i radioterapii w 2006 roku, nadciśnienie tętnicze krwi niewyrównane, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, otyłość. Lekarz Orzecznik ZUS w czasie badania stwierdził znacznie podwyższone wartości ciśnienia tętniczego i małą tolerancję wysiłku fizycznego, po czym uznał badanego za częściowo niezdolnego do pracy, okresowo do listopada 2011 roku. Decyzją z 26 czerwca 2009 roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 marca 2009 roku, tj. od zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego, okresowo do 30 listopada 2011 roku.

Następnie, wskutek utrzymujących się, dalekich objawów po leczeniu nowotworowym (brak śliny, kaszel, chrypka, zaburzenia połykania suchych pokarmów) oraz nadciśnienia tętniczego w leczeniu, prawo dowołującego do renty uległo przedłużeniu do 31 maja 2012 roku (na mocy decyzji ZUS z 3 października 2011 roku) i do 31 maja 2013 roku (na mocy decyzji ZUS z 6 czerwca 2012 roku).

8 kwietnia 2013 roku odwołujący złożył kolejny wniosek o ustalenie prawa do renty na dalszy okres.

29 kwietnia 2013 roku lekarz orzecznik ZUS rozpoznał u wnioskodawcy nadciśnienie tętnicze, stan po radio- i chemioterapii z powodu nowotworu złośliwego krtani - aktualnie bez cech wznowy choroby nowotworowej, zespół bólowy kręgosłupa. Lekarz orzecznik w przeprowadzonym badaniu nie stwierdził u odwołującego wahań ciśnienia, odchyleń od normy w narządach wewnętrznych, objawów korzeniowych i zaburzeń ruchomości kręgosłupa, i na tej podstawie uznał, że nie zachodzi takie naruszenie ustroju u R. P., które uzasadniałoby dalszą niezdolność do pracy.

Komisja lekarska ZUS 6 czerwca 2013 roku podtrzymała zasadniczo rozpoznanie lekarza orzecznika, stwierdzając brak powikłań narządowych w przebiegu nadciśnienia tętniczego, brak zmian w naczyniach wieńcowych, stabilny stan po leczeniu raka krtani i brak objawów korzeniowych. W ocenie komisji lekarskiej ZUS, R. P. nie jest w dalszym ciągu niezdolny do pracy.

Powyższe ustalenie legło u podstaw decyzji ZUS z 11 czerwca 2013 roku.

Aktualnie u R. P. rozpoznaje się chorobę nadciśnieniową serca, niepowikłaną narządowo, zmiany zwyrodnieniowo - dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego z zespołem bólowym, bez istotnej dysfunkcji ruchowej, stan po radykalnej radiochemioterapii raka płaskonabłonkowego krtani z długotrwałym przebiegiem bez wznowy choroby nowotworowej.

R. P., w obecnym stanie nasilenia ww. dolegliwości, nie jest niezdolny do pracy w okresie po 31 maja 2013 roku. U odwołującego nie występuje istotny defekt hemodynamiczny, czy utrwalone złożone zaburzenia rytmu serca, nie stwierdza się nadto powikłań narządowych w przebiegu nadciśnienia tętniczego ani konieczności wykonania rekanalizacji wieńcowej. Zmiany w zakresie narządu ruchu nie powodują istotnego naruszenia sprawności organizmu - obserwuje się jedynie niewielkiego stopnia dysfunkcję ruchów czynnych kręgosłupa szyjnego. Na przestrzeni ostatnich lat, nie nastąpiła u odwołującego wznowa procesu nowotworowego, co należy do korzystnych czynników prognostycznych i czyni prawdopodobnym całkowite jego wyleczenie. Odległe, uboczne objawy przebytego leczenia onkologicznego, nie wywołują znaczącego ograniczenia komfortu życia, nie zmniejszają wydolności i sprawności ruchowej organizmu.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy jako właściwe do rozstrzygnięcia powołał przepisy art. 57 ust. 1 i ust. 2, art. 12, art. 13, art. 59 ust. 1 oraz art. 61 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd I instancji zaznaczył, że poza sporem pozostaje fakt, iż odwołujący legitymuje się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że R. P. odzyskał zdolność do pracy na otwartym rynku pracy. Przesłanką dotychczasowego, tj. przed 31 maja 2013 roku orzekania niezdolności do pracy u odwołującego był stan po radio - i chemioterapii nowotworu złośliwego krtani, a następnie ogólny stan kliniczny, związany z odległymi objawami po leczeniu onkologicznym, nadciśnieniem tętniczym oraz zespołem bólowym kręgosłupa na tle zmian zwyrodnieniowo - dyskopatycznych. Aktualnie u odwołującego, po upływie 8 lat od daty rozpoznania choroby nowotworowej, nie nastąpiła wznowa procesu chorobowego, co stanowi pozytywny czynnik prognostyczny i uzasadnia przekonanie o całkowitym wyleczeniu. Stan kardiologiczny u R. P. jest stabilny, odwołujący nie wymagał z jego powodu hospitalizacji. Podobnie zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, w szczególności - odcinku szyjnym, nie wywołują objawów korzeniowych i ubytkowych neurologicznych, ruchomość kręgosłupa jest zachowana i odwołujący może pracować w wyuczonym i w wykonywanym w przeszłości zawodzie elektromontera. Utrzymujące się chrypka, suchość w ustach i konieczność pokaszliwania, nie stanowią przesłanki do orzeczenia dalszej niezdolności do pracy.

Sąd I instancji zaznaczył, że R. P. nie zakwestionował skutecznie ustaleń biegłych lekarzy sądowych. Subiektywne odczucie odwołującego o jego złym stanie zdrowia, nie może prowadzić do ustalenia niezdolności do pracy na dalszy okres po 31 maja 2013 roku. Odwołujący przedłożył jedynie ponownie dokumentację medyczną, którą Sąd dysponował w aktach organu rentowego i wniósł o powołanie nowego zespołu biegłych.

Odwołujący zaskarżył wyrok w całości składając apelację. Skarżący wniósł o zmianę wyroku w całości poprzez uwzględnienie odwołania i przyznanie odwołującemu prawa do dalszej renty z tytułu niezdolności do pracy, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Apelujący podniósł zarzuty:

1. naruszenia art. 5 k.p.c. poprzez brak stosownego pouczenia odwołującego o czynnościach procesowych jakich mógłby dokonać celem weryfikacji swoich wątpliwości co do opinii biegłych;

2. niezasadnego pominięcie wniosku dowodowego w przedmiocie kolejnej opinii biegłych;

3. oparcia ustaleń faktycznych o opinię, której wnioski są sprzeczne z zasadami logiki a nadto, w zakresie opinii uzupełniającej, nie zawierającej żadnego uzasadnienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy na mocy z art. 57 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje osobie ubezpieczonej, jeżeli spełniła łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolna do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ustawy emerytalnej).

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1ustawy).

W oparciu o art. 61 ustawy, prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy. Przez ustąpienie prawa do renty należy rozumieć sytuację określoną w art. 102 ust. 1 ustawy emerytalnej, czyli upływ okresu czasu, na jaki świadczenie zostało przyznane. W przypadku postępowania o przywrócenie prawa do renty koniecznym i jedynym warunkiem jest ponownego przyznania jest ustalenie tylko jednej z przesłanek warunkujących przyznanie prawa do świadczenia, tj. niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy na podstawie dowodów z łącznej opinii biegłych lekarzy specjalistów kardiologa, ortopedy, onkologa oraz laryngologa ustalił, że odwołujący nie jest niezdolny do pracy.

Powód w apelacji zakwestionował ustalenia faktyczne ległe u podstaw orzeczenia. Zdaniem skarżącego, Sąd I instancji naruszył normy procedowania – art. 5 k.p.c., co w konsekwencji ograniczyło postępowanie dowodowe i ustalenia faktyczne w sprawie są niepełne.

Apelujący podniósł, że w sporządzonej na potrzeby procesu opinii nie wskazano na jakiej podstawie uznano poprawę stanu jego zdrowia, w stosunku do roku 2012 roku. Skarżący stanął na stanowisku, że stwierdzenie przywrócenia zdolności do pracy w oparciu o lepsze rokowania całkowitego wyleczenia jest kuriozalne. Aktualne objawy chorobowe odwołującego nie zmieniły się w stosunku do 2012 roku. Te same dolegliwości w roku 2012 przesądzały o niezdolności R. P. do pracy, natomiast rok później, zwielokrotnione bolesnością barku, już takiej niezdolności nie powodowały. Wnioski opinii stanowią jedynie wyraz zapatrywań lekarzy, iż stan pacjenta nie ulegnie pogorszeniu. Odwołujący podkreślił kilkukrotnie, że poprzednia decyzja o przedłużeniu prawa do renty również zapadła z uwagi na utrzymywanie się dalekich objawów po leczeniu nowotworowym. Oceniając zdolność do pracy można brać pod uwagę jedynie aktualny stan zdrowia a nie rokowania na odległą przyszłość, w szczególności w sytuacji gdy rokowania te nie mogą być pewne a opierają się na mglistych kategoriach większego lub mniejszego ryzyka.

Ze wskazanych powyżej względów, zdaniem apelującego, opinia biegłych nie mogła być uznana za w pełni wartościowy materiał dowodowy a postępowanie winno być uzupełnione, co najmniej w zakresie przesłuchania biegłych celem wyjaśnienia wskazanych powyżej wątpliwości.

Sąd Apelacyjny w wyniku kontroli instancyjnej orzeczenia nie znalazł podstaw do uwzględnienia powyższej argumentacji, w szczególności nie podzielił stanowiska skarżącego o konieczności uzupełnienia postępowania dowodowego.

Wskazać w tym miejscu należało, że w obecnym orzecznictwie sądów powszechnych nie budzi żadnych wątpliwości, że w postępowaniu, którego przedmiotem jest przyznanie prawa do renty związanej z całkowitą niezdolnością do pracy, koniecznym jest ustalenie stanu zdrowia osoby ubezpieczonej, z którym to stanem związana jest przedmiotowa niezdolność do pracy. Natomiast stan zdrowia osoby ubezpieczonej bezsprzecznie jest okolicznością, dla której ustalenia, niezbędne są wiadomości specjalne w rozumieniu art. 278 §1 k.p.c., wymagające udziału w procesie biegłych lekarzy sądowych. Kluczowa dla tego rodzaju spraw okoliczność stanu zdrowia oraz związana z nim niezdolność do pracy – w przypadku sporu co do tej okoliczności - nie może być ustalana przez Sąd samodzielnie lub wyłącznie na podstawie innych dowodów zgłaszanych przez strony postępowania, takich jak dokumenty, zeznania świadków, wyjaśnienia stron, oględziny.

Sporządzone w sprawie opinie nie budziły wątpliwości Sądu Apelacyjnego. Opinie te zostały wszechstronnie i jasno umotywowane. Dla Sądu Apelacyjnego argumentacja przeprowadzona przez biegłych na rzecz prezentowanego przez nich stanowiska jest przekonywująca.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia art. 5 k.p.c. Sąd Apelacyjny uznał, że odwołujący sam podważył jego zasadność argumentacją zawartą w uzasadnianiu apelacji.

Zgodnie z treścią art. 5 k.p.c., w razie uzasadnionej potrzeby sąd może udzielić stronom i uczestnikom postępowania występującym w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych.

Skarżący przekonując o potrzebie zastosowania powyższej regulacji w niniejszej sprawie podnosił, że jest osobą nieporadną, nieobeznaną z formalizmem postępowań sądowych. Jednocześnie apelujący podkreślał, że na rozprawach wprost wskazywał, że nie zgadza się z opiniami biegłych, przy czym uzasadniał swoje stanowisko nie tylko, jak błędnie uznał Sąd Okręgowy, swoimi subiektywnymi odczuciami, ale przedstawiając dokumentację medyczną i stanowisko lekarzy prowadzących jego leczenie. Odwołujący zgłosił konkretne uwagi w zakresie przeprowadzonego przez biegłych badania przedmiotowego. W związku z tym, pominięcie wniosku dowodowego przez Sąd I instancji było bezzasadne.

Innymi słowy, apelujący przekonywał, że rzeczowo i jednoznacznie wyrażał swoje stanowisko procesowe, jasno formułując i uzasadniając stosowne wnioski dowodowe. W takiej sytuacji nie zachodziła potrzeba sięgania przez Sąd Okręgowy do art. 5 k.p.c. Niezależnie jednak od powyższego stwierdzić należało, że Sąd Okręgowy wykonał obowiązek wynikający z art. 210 §2 k.p.c., i doręczył odwołującemu treść pouczeń o których mowa w tym przepisie, co wynika z zarządzenia z dnia 19.11.2013r. oraz ze zwrotnego poświadczenia odbioru pisma Sądu przez odwołującego.

Nie było również podstaw do prowadzenia przez Sąd I instancji postępowania dowodowego w szerszym zakresie. Sąd Okręgowy ustalił wyczerpująco okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił, że wnioski zawarte w opiniach, będące odpowiedzą na przedstawiony w tezie dowodowej problem, oparte są na wysokim poziomie wiedzy biegłych lekarzy sądowych w dziedzinach, w których się specjalizują oraz na ich pełnym profesjonalizmie w tej materii. Biegli sądowi, w swych rozważaniach nie pominęli żadnej, istotnej z punktu widzenia przedmiotu procesu, okoliczności i jak wynika to ze sporządzonego w opiniach wywiadu - uwzględnili szczegółowo wszelką złożoną do akt dokumentację medyczną.

Apelujący nie podjął rzeczowej polemiki ze stanowiskiem Sądu, zarzucając, że rokowania biegłych opierają się na „mglistych kategoriach”. Zarzut taki odczytać należało jako próbę podważania kompetencji opiniujących w sprawie biegłych. Ponieważ jednak nie został on w żaden sposób uzasadniony, Sąd Apelacyjny uznał do za nieuprawniony.

Zauważyć marginalnie można, że przedmiotowe wnioski sformułowane zostały przez biegłych w lutym i maju 2014 roku. W okresie półtora roku od sporządzenia opinii, odwołujący nie przedstawił dowodów, które mogłyby je podważyć. Innymi słowy, rokowania w szczególności biegłego onkologa, potwierdziły się.

Mając na uwadze powyższe, Sad Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.