Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 marca 2015r. w S.

odwołania S. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 14 kwietnia 2014r., znak: (...)

w sprawie S. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo S. M. do emerytury od 1 marca 2014r.

Sygn. akt: IV U 538/14 UZASADNIENIE

Decyzją z 4 kwietnia 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił S. M. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął (...)staż pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy podniósł, że udowodniony staż pracy w szczególnych warunkach z tytułu zatrudnienia u różnych pracodawców - w Gminnych Spółdzielniach (...) w W., G. i Ł. oraz w Społem (...) w W. wynosi łącznie 14 lat, 4 miesiące i 22 dni.

Odwołanie od w/w decyzji złożył S. M. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach należy doliczyć okres pracy w Gminnej Spółdzielni w W. w charakterze młodocianego pracownika. Praca, którą wówczas wykonywał była pracą w szczególnych warunkach i nieuwzględnienie tego okresu jest dla niego krzywdzące (odwołanie k.1).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji. Nadto wskazał, że praca wykonywana w ramach nauki zawodu z uwagi na warunki jej świadczenia nie może być uznana za pracę w szczególnych warunkach (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.2-4).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony S. M. w dniu 4 marca 2011r. ukończył (...)rok życia. W dniu 14 marca 2014r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek o emeryturę z 14 marca 2014r. k.1 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy, uzupełniony pracą w gospodarstwie rolnym, w wymiarze 25 lat, z czego okresy składkowe wynoszą 17 lat, 4 miesiące i 22 dni, a okresy nieskładkowe 6 miesięcy i 18 dni. Ponadto organ rentowy ustalił, że do dnia 1 stycznia 1999r. ubezpieczony osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 4 miesięcy i 22 dni. Z uwagi na brak wymaganego ustawą stażu pracy w szczególnych warunkach decyzją z 14 kwietnia 2014r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja z 14 kwietnia 2014r. k.15 akt emerytalnych).

Ubezpieczony wykonywał pracę w Gminnej Spółdzielni (...) z siedzibą w W. od 1 września 1967r. do 31 marca 1975r. w pełnym wymiarze czasu pracy, przy czym w okresie od 26 kwietnia 1972r. do 16 kwietnia 1974r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Ubezpieczony pracował na stanowisku piekarza (świadectwo pracy z 28 marca 1975r. k.11 akt rentowych za wnioskiem z 24 lipca 2007r.). Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy zaliczył okres zatrudnienia w powyższej Spółdzielni poczynając od 1 września 1970r. (vide: zaskarżona decyzja k.15 akt emerytalnych).

Ubezpieczony był zatrudniony w w/w Spółdzielni od 1 września 1967r., przy czym w okresie od 1 września 1967r. do 31 sierpnia 1970r. miał być zatrudniony w Spółdzielni w ramach umowy o naukę zawodu, którą to umowę w dniu 31 sierpnia 1967r. zawarł w imieniu ubezpieczonego jego ojciec W. M. (umowa o naukę zawodu z 31 sierpnia 1967r. k.17-19 akt sprawy). W okresie trwania powyższej umowy ubezpieczony pracował w piekarni funkcjonującej w ramach Spółdzielni. Uczył się zawodu pracując razem z wykwalifikowanym piekarzem. Pracował od poniedziałku do piątku przez 8 godzin dziennie, przy czym w pierwszym i drugim roku nauki zawodu raz w miesiącu jeździł do większej piekarni znajdującej się w Ł., gdzie odbywały się zajęcia teoretyczne dotyczące procesu wypieku pieczywa. W trzecim roku nauki zawodu zajęcia takie już się nie odbywały. Ubezpieczony pracował wówczas, tak jak pozostali piekarze – od poniedziałku do piątku, na dwie zmiany, po 8 godzin dziennie wykonując prace bezpośrednio przy wypieku pieczywa - przy piecu, przy formowaniu chleba. W trzecim roku od zawarcia umowy o naukę zawodu wynagrodzenie ubezpieczonego określone było, tak jak pozostałych pracowników, wg stawki godzinowej - §10 pkt 3 umowy o naukę zawodu (k.18 akt sprawy). Ubezpieczony ukończył szkołę podstawową i poza w/w zajęciami teoretycznymi w piekarni w Ł., nie kontynuował nauki np. w szkole zawodowej. W dniu 20 stycznia 1972r. ubezpieczony zdał egzamin przed Państwową Komisją Egzaminacyjną w W. i otrzymał tytułu robotnika wykwalifikowanego w zawodzie piekarza (odpis świadectwa robotnika wykwalifikowanego k.11 akt emerytalnych, zeznania ubezpieczonego k.21 – nagranie od minuty 15 do 21 i k.20-21 – nagranie od minuty 1 do 15).

Od 12 kwietnia 1995r. do 31 grudnia 1998r. ubezpieczony był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku piekarza (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 27 kwietnia 2004r. k.41-43 akt o ustalenie kapitału początkowego). W okresie tego zatrudnienia przebywał na zwolnieniu lekarskim od 23 października 1995r. do 27 października 1995r. (5 dni), od 23 czerwca 1997r. do 28 czerwca 1997r. (6 dni), od 18 września 1997r. do 28 września 1997r. (11 dni), od 5 stycznia 1998r. do 25 stycznia 1998r. (21 dni) oraz od 3 czerwca 1998r. do 7 listopada 1998r. (5 miesięcy i 4 dni) , co łącznie stanowi 6 miesięcy i 17 dni (informacja z 18 lutego 2003r. k.45 akt o ustalenie kapitału początkowego). Organ rentowy nie uwzględnił okresu przebywania ubezpieczonego na zwolnieniu lekarskim do stażu pracy w szczególnych warunkach (zaskarżona decyzja k.15 akt emerytalnych).

Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego (raport z analizy konta k.6 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie S. M. podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.z 2009r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ,tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art.32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z §2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach. Poza sporem pozostawało bowiem, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek oraz spełnił przesłankę ogólnego stażu ubezpieczenia. Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że decyzja organu rentowego powinna być zmieniona, chociaż nie do końca z przyczyn podniesionych przez ubezpieczonego. W pierwszej kolejności wskazać należy, że organ rentowy niezasadnie pomniejszył okres pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach w trakcie zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) w Ł. o okres pobytu ubezpieczonego na zwolnieniu lekarskim. Jak wynika z przedstawionych wyżej ustaleń, ubezpieczony pracował w tej Spółdzielni od 12 kwietnia 1995r. i w okresie do 31 grudnia 1998r. korzystał ze zwolnień lekarskich w łącznym wymiarze 6 miesięcy i 17 dni. W ocenie Sądu brak jest podstaw do wyłączenia wskazanego okresu ze stażu pracy w szczególnych warunkach. W orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych ugruntowany jest pogląd, że osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art.184 ust.1 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego wg zasad wynikających z art.32 ust.1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od 1 lipca 2004r. (tak SN w wyroku z 23 kwietnia 2010r. w sprawie II UK 313/09, OSNP 2011/19-20/260; analogicznie Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 3 kwietnia 2014r. w sprawie III AUa 74/14, Lex nr 1451729). W tych okolicznościach, po dodaniu do stażu pracy w szczególnych warunkach - ustalonego w zaskarżonej decyzji na 14 lat, 4 miesiące i 22 dni - w/w okresu 6 miesięcy i 17 dni, ubezpieczony legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 11 miesięcy i 9 dni. Wymiar ten w dalszym ciągu nie odpowiada ustawowemu minimum w ilości co najmniej 15 lat. Do tego jednak wymiaru dodać należy okres pracy ubezpieczonego w Gminnej Spółdzielni (...) z siedzibą w W. od 1 września 1969r. do 31 sierpnia 1970r. Z przedstawionych wcześniej ustaleń wynika, że okres ten przypada na czas trwania umowy o naukę zawodu zawartej w dniu 31 sierpnia 1967r. na trzy lata ,tj. do 31 sierpnia 1970r. W sprawie zachodzą jednak okoliczności nakazujące uznanie, że w okresie od 1 września 1969r. do 31 sierpnia 1970r. ,tj. w trzecim roku licząc od daty zawarcia umowy o naukę zawodu ubezpieczony w rzeczywistości nie odbywał już nauki zawodu, a praca przez niego świadczona na stanowisku piekarza była pracą w pełnym wymiarze czasu pracy i w związku z tym była pracą w szczególnych warunkach, o której mowa w wykazie A dział X poz.11 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Od 21 lipca 1958r. umowy o naukę zawodu były zawierane w oparciu o uregulowania ustawy z 2 lipca 1958r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. 1958r., Nr 45, poz.226 ze zm.). Przepisy te dotyczyły młodocianych, którymi w myśl art.1 ustawy były osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 lat życia. W chwili zawarcia umowy o naukę zawodu (31 sierpnia 1967r.) ubezpieczony miał ukończony 16. rok życia, a 18. rok życia ukończył w dniu 4 marca 1969r., a zatem przed upływem drugiego roku nauki zawodu, co nastąpiło z dniem 31 sierpnia 1969r. Należy podkreślić, że w przepisie art.4 ust.1 w/w ustawy przewidziano, że nauka zawodu młodocianego trwa zależnie od zawodu od 2 do 4 lat. Na podstawie delegacji zawartej w powyższej ustawie, w dniu 17 marca 1964r. Przewodniczący Komitetu Drobnej Wytwórczości wydał rozporządzenie w sprawie czasu trwania nauki rzemiosła (Dz.U. z 1964r. Nr 14, poz. 83) i w załączniku do niego zawarł wykaz czasu trwania nauki rzemiosła w poszczególnych jego rodzajach. Zgodnie z §1 tego rozporządzenia czas trwania nauki w poszczególnych rzemiosłach trwa tyle, ile przewidziano w rozporządzeniu, przy czym w §2 rozporządzenia przewidziano możliwość skrócenia bądź przedłużenia czasu trwania nauki w uzasadnionych przypadkach. I tak zgodnie z poz.603 załącznika do w/w rozporządzenia czas trwania nauki w zakresie piekarstwa trwa 24 miesiące. W tych okolicznościach uznać należy, że mimo, iż umowa o naukę zawodu przez ubezpieczonego zawarta została na 3 lata, to w rzeczywistości nauka ta nie mogła trwać dłużej niż przewidywały to przepisy ustawy i wydanego na jej podstawie rozporządzenia. Należy podkreślić, że na fakt 2-letniego okresu nauki zawodu wskazują również spójne i logiczne zeznania ubezpieczonego. Wynika z nich, że w ramach obowiązkowego dokształcania się w zakresie obranego zawodu (art.12 ust.3 ustawy) ubezpieczony w pierwszym i drugim roku nauki zawodu w każdym miesiącu brał udział w zajęciach teoretycznych prowadzonych w piekarni w Ł.. W trzecim roku – licząc od zawarcia umowy – zajęć takich już nie odbywał i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w piekarni w W., a jego wynagrodzenie określone było stawka godzinową, tak jak pozostałych pracowników (zeznania k.21 – nagranie od minuty 15 do 21 i k.20-21 – nagranie od minuty 1 do 15). W tych okolicznościach ,tj. wobec ustawowego ograniczenia czasu trwania nauki w zakresie piekarstwa do 2 lat, a także wobec tego, że w trzecim roku (od zawarcia umowy) ubezpieczony nie był już osobą młodocianą uznać należy, iż już od 1 września 1969r., a nie od 1 września 1970r. (jak uznał organ rentowy) ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach ,tj. w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę przy wypieku pieczywa.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd uznał, że ubezpieczony spełnił przesłankę 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999r. i dlatego na podstawie art.477.14§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że S. M. przysługuje prawo do emerytury od 1 marca 2014r. ,tj. od miesiąca, w którym ubezpieczony wystąpił w wnioskiem o emeryturę.