Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2015 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S.

przeciwko M. R.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 12 czerwca 2014 r. sygn. akt I C 1151/13

I/ oddala apelację,

II/ zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

Sygn. akt I ACa 75/15

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. wniósł przeciwko pozwanym (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L., M. R., Z. C. oraz I. C. pozew o zapłatę w postępowaniu nakazowym, domagając się zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 127.920 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18.12.2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania.

Następnie powód wniósł przeciwko tym samym pozwanym kolejny pozew o zapłatę w postępowaniu nakazowym, domagając się zasądzenia od nich solidarnie kwoty 440.013,51 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 4.01.2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania.

Nakazem zapłaty z dnia 11.03.2013 r. wydanym w postępowaniu nakazowym w sprawie o sygn. akt I Nc 21/13 Sąd Okręgowy w Gdańsku zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 127.920 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu zgodnie z żądaniem pozwu.

Nakazem zapłaty z dnia 11.03.2013 r. wydanym w postępowaniu nakazowym w sprawie o sygn. akt I Nc 41/13 Sąd Okręgowy w Gdańsku zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 440.013,51 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany M. R. wniósł w terminie zarzuty od wydanych nakazów zapłaty, domagając się uchylenia każdego z nich i oddalenia powództw w całości oraz zasądzenia od powoda na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 7.02.2014 roku Sąd Okręgowy w Gdańsku połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawę o sygn. akt I C 1161/13 (pierwotnie I Nc 41/13) z powództwa (...) S.A. z siedzibą w S. przeciwko M. R. ze sprawą o sygn. akt I C 1151/13 (pierwotnie I Nc 21/13) z powództwa (...) S.A. z siedzibą w S. przeciwko M. R. i postanowił obie prowadzić w dalszym ciągu pod sygn. akt I C 1151/13.

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2014r. Sąd Okręgowy w Gdańsku:

I.utrzymał w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 11 marca 2013 roku wydany w sprawie o sygn. akt I Nc 41/13 w części dotyczącej pozwanego M. R. (R.);

II.uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 11 marca 2013 roku wydany w sprawie o sygn. akt I Nc 21/13 w części dotyczącej pozwanego M. R. (R.) i oddalił powództwo przeciwko pozwanemu M. R. (R.) w sprawie pierwotnie prowadzonej pod sygn. akt I Nc 21/13;

III.zasądził od powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz pozwanego M. R. (R.) kwotę 4.117 (cztery tysiące sto siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV.nakazał ściągnąć od powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 4.297 (cztery tysiące dwieście dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem kosztów sądowych, których nie miał obowiązku uiścić pozwany M. R..

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 16.02.2012 r. pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w S. (powodem) jako gwarantem a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. jako zobowiązanym zawarta została umowa o gwarancję ubezpieczeniową, potwierdzona polisą nr (...), w której powód zobowiązał się do udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej należytego wykonania umowy oraz usunięcia wad i usterek na kwotę odpowiednio 440.013,51 zł oraz 176.005,40 zł na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. jako beneficjenta gwarancji, ważnej w okresie od dnia 14.02.2012 r. do dnia 4.04.2014 r. z datą składania roszczeń 4.04.2014 r. w zakresie gwarancji należytego wykonania umowy oraz od dnia 5.04.2014 r. do dnia 4.06.2019 r. z datą składania roszczeń 4.06.2019 r. w zakresie gwarancji usunięcia wad i usterek. Zobowiązany wyraził zgodę na ponoszenie pełnej i całkowitej odpowiedzialności oraz przejął na siebie ryzyko związane z udzieleniem gwarancji według wzoru przedłożonego przez zobowiązanego i stanowiącego załącznik do umowy oraz jej integralną część. Uzgodniono, że zabezpieczeniem roszczeń regresowych gwaranta będzie weksel własny in blanco z wystawienia (...) Sp. z o.o. poręczony przez M. R. (pozwanego), Z. C. i I. C.. Umowę zawarto na podstawie ogólnych warunków umów o gwarancje ubezpieczeniowe z dnia 1.01.2004 r., w których § 11 postanowiono, że z chwilą wypłaty świadczenia pieniężnego beneficjentowi, powodowi przysługuje w stosunku do zobowiązanego roszczenie o zwrot wypłaconego świadczenia, powiększonego o poniesione koszty związane z jego wypłatą wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po dniu wypłaty świadczenia lub poniesienia kosztów (ust. 1). Decyzja o wypłacie świadczenia pieniężnego beneficjentowi była wiążąca dla zobowiązanego i nie mogła być przez niego podważana, jeśli wypłata nastąpiła w ramach terminowo zgłoszonego powodowi przez beneficjenta żądania zapłaty, a do żądania tego zostały dołączone wszystkie dokumenty wymagane postanowieniami udzielonej gwarancji (ust. 2).

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 16.02.2012 r. (...) Sp. z o.o. wystawił weksel in blanco na zlecenie powoda, który został poręczony przez M. R., Z. C. oraz I. C.. (...) Sp. z o.o., powód oraz wskazani poręczyciele wekslowi zawarli deklarację wekslową, w której wystawca weksla upoważnił powoda do uzupełnienia weksla w każdym czasie na sumę roszczeń wynikających z umowy o gwarancję ubezpieczeniową potwierdzonej polisą nr (...) z dnia 16.02.2012 r. łącznie z odsetkami i wszelkimi kosztami, które powód poniesie w związku z dochodzeniem od wystawcy swoich roszczeń z tytułu umowy. Remitent został upoważniony do opatrzenia weksla klauzulą "bez protestu", miejscem oraz datą płatności według swojego uznania w dacie lub po dacie wymagalności roszczeń z tytułu w/w umowy, zawiadamiając wystawcę pod wskazanym adresem wysłanym przynajmniej na 7 dni przed terminem płatności. Poręczyciele oświadczyli, że poręczają solidarnie za wszelkie zobowiązania wystawcy weksla oraz, że wyrażają zgodę na treść powyższej deklaracji. W razie wypełnienia weksla, winni być na równi z wystawcą zawiadomieni o tym na 7 dni przed terminem płatności.

Sąd Okręgowy ustalił również, iż w tym samym dniu (...) S.A. z siedzibą w S. jako gwarant wystawił gwarancję ubezpieczeniową należytego wykonania umowy w okresie realizacji i w okresie gwarancji i rękojmi nr (...), w związku z umową nr (...) zawartą w R. dnia 6.02.2012 r., zmienioną aneksem nr (...), pomiędzy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. a (...) S.A. z siedzibą w W.. W ramach przedmiotowej gwarancji powód zobowiązał się nieodwołalnie i bezwarunkowo do zapłaty na rzecz beneficjenta kwoty do łącznej wysokości 440.013,51 zł (łącznej sumy gwarancyjnej), w tym:

1)kwoty do wysokości 440.013,51 zł z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez zobowiązanego,

2)kwoty do wysokości 176.005,40 zł z tytułu roszczeń Beneficjenta w związku z niewykonaniem zobowiązań lub nienależytym wykonaniem zobowiązań w okresie rękojmi i gwarancji wynikających z umowy (§ 2 pkt 1 i 2).

Powyższe kwoty powód miał zapłacić w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu pierwszego pisemnego wezwania do zapłaty zawierającego oświadczenie beneficjenta, że żądana kwota jest należna z tytułu wymienionego w § 2 pkt 1 lub pkt 2 oraz wskazującego rachunek bankowy beneficjenta, na który powód powinien dokonać zapłaty z tytułu udzielonej gwarancji (§ 3). Przedmiotowe wezwanie powinno być podpisane przez osoby uprawnione do składania oświadczeń woli w imieniu beneficjenta, a do wezwania powinna być dołączona kopia odpisu z właściwego rejestru wystawionego w okresie nie dłuższym niż 90 dni przed dniem złożenia wezwania do zapłaty z gwarancji, potwierdzona za zgodność z oryginałem przez radcę prawnego lub wezwanie do zapłaty powinno zostać złożone do powoda za pośrednictwem banku prowadzącego rachunek beneficjenta, który potwierdzi, że podpisy w oryginale widniejące na wezwaniu do zapłaty zostały złożone przez osoby uprawnione do składania oświadczeń majątkowych w imieniu beneficjenta (§ 4).

W § 6 postanowiono z kolei, że gwarancja obowiązuje:

1)od dnia 14.02.2012 r. do dnia 4.04.2014 r. - z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez zobowiązanego, oraz

2)od dnia 5.04.2014 r. do dnia 4.06.2019 r. - z tytułu roszczeń Beneficjenta w związku z niewykonaniem zobowiązań lub nienależytym wykonaniem zobowiązań w okresie rękojmi i gwarancji wynikających z umowy i tylko wezwanie do zapłaty doręczone w tych okresach oraz spełniające wszystkie wymogi formalne określone w § 4 będzie powodowało obowiązek zapłaty z tytułu w/w gwarancji.

Następnie, w dniu 5.03.2012 r. pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w S. (powodem) jako gwarantem a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. jako zobowiązanym zawarta została umowa o gwarancję ubezpieczeniową, potwierdzona polisą nr (...), w której powód zobowiązał się do udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej należytego wykonania umowy oraz usunięcia wad i usterek na kwotę odpowiednio 127.920 zł oraz 38.376 zł na rzecz (...) S.A. z siedzibą w K. jako beneficjenta gwarancji, ważnej w okresie od dnia 1.03.2012 r. do dnia 30.06.2012 r. z datą składania roszczeń 30.06.2012 r. w zakresie gwarancji należytego wykonania umowy oraz od dnia 1.07.2012 do dnia 14.06.2015 r. z datą składania roszczeń 14.06.2015 r. w zakresie gwarancji usunięcia wad i usterek. Zobowiązany wyraził zgodę na ponoszenie pełnej i całkowitej odpowiedzialności oraz przejął na siebie ryzyko związane z udzieleniem gwarancji. Oświadczył również, że dokona zwrotu należności wypłaconej przez gwaranta z tytułu gwarancji wystawionej na podstawie w/w umowy niezależnie od tego, który z wykonawców wymienionych w treści gwarancji nie wykonał przedmiotu umowy, a także niezależnie od tego w robotach, którego z wykonawców wymienionych w treści gwarancji wystąpiły wady lub usterki. Ponadto uzgodniono, że zabezpieczeniem roszczeń regresowych gwaranta będzie weksel z wystawienia (...) Sp. z o.o. poręczony przez M. R. (pozwanego) oraz Z. C. i I. C.. Umowę zawarto na podstawie ogólnych warunków umów o gwarancje ubezpieczeniowe z dnia 1.01.2004 r., w których § 11 postanowiono, że z chwilą wypłaty świadczenia pieniężnego beneficjentowi, powodowi przysługuje w stosunku do zobowiązanego roszczenie o zwrot wypłaconego świadczenia, powiększonego o poniesione koszty związane z jego wypłatą wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po dniu wypłaty świadczenia lub poniesienia kosztów (ust. 1). Decyzja powoda o wypłacie świadczenia pieniężnego beneficjentowi była wiążąca dla zobowiązanego i nie mogła być przez niego podważana, jeśli wypłata nastąpiła w ramach terminowo zgłoszonego powodowi przez beneficjenta żądania zapłaty, a do żądania tego zostały dołączone wszystkie dokumenty wymagane postanowieniami udzielonej gwarancji (ust. 2).

W dniu 5.03.2012 r. (...) Sp. z o.o. wystawił weksel in blanco na zlecenie powoda, który został poręczony przez M. R., Z. C. oraz I. C.. (...) Sp. z o.o., powód oraz wskazani poręczyciele wekslowi zawarli deklarację wekslową, w której wystawca weksla upoważnił powoda do uzupełnienia weksla w każdym czasie na sumę roszczeń wynikających z umowy o gwarancję ubezpieczeniową potwierdzonej polisą nr (...) z dnia 5.03.2012 r. łącznie z odsetkami i wszelkimi kosztami, które powód poniesie w związku z dochodzeniem od wystawcy swoich roszczeń z tytułu umowy. Ponadto remitent został upoważniony do opatrzenia weksla klauzulą "bez protestu", miejscem oraz datą płatności według swojego uznania w dacie lub po dacie wymagalności roszczeń z tytułu w/w umowy, zawiadamiając wystawcę pod wskazanym adresem wysłanym przynajmniej na 7 dni przed terminem płatności. Poręczyciele oświadczyli, że poręczają solidarnie za wszelkie zobowiązania wystawcy weksla oraz, że wyrażają zgodę na treść powyższej deklaracji. W razie wypełnienia weksla winni być na równi z wystawcą zawiadomieni o tym na 7 dni przed terminem płatności.

W tym samym dniu (...) S.A. z siedzibą w S. jako gwarant wystawił gwarancję ubezpieczeniową należytego wykonania umowy i usunięcia wad lub usterek nr (...), w związku z umową z dnia 28.11.2011 r. zwartą pomiędzy konsorcjum utworzonym przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. oraz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. a (...) S.A. z siedzibą w K.. W ramach przedmiotowej gwarancji powód zagwarantował (...) S.A. jako beneficjentowi nieodwołalnie i bezwarunkowo na zasadach przewidzianych w gwarancji zapłatę za powstałe w okresie ważności gwarancji zobowiązania wykonawcy, wynikające z umowy:

1)do wysokości 127.920 zł, w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przedmiotu umowy,

2)oraz do wysokości 38.376 zł w przypadku nie usunięcia lub nienależytego usunięcia przez wykonawcę wad lub usterek powstałych w przedmiocie umowy.

W ust. 3 przedmiotowej gwarancji przewidziano, że gwarancja jest ważna:

1)od dnia 1.03.2012 r. do dnia dokonania odbioru przedmiotu umowy, potwierdzonego protokołem odbioru stwierdzającego należyte wykonanie przedmiotu umowy, nie dłużej jednak niż do dnia 30.06.2012 r. - w zakresie roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przedmiotu umowy, oraz

2)od dnia dokonania odbioru przedmiotu umowy, potwierdzonego protokołem odbioru stwierdzającym należyte wykonanie przedmiotu umowy, do dnia 14.06.2015 r. - w zakresie roszczeń z tytułu nieusunięcia lub nienależytego usunięcia wad lub usterek powstałych w przedmiocie umowy.

Jednocześnie, beneficjent zobowiązany był zgłosić w terminie ważności gwarancji kompletne, to jest zgodne z ust. 6, żądanie zapłaty, pod rygorem odmowy wypłaty świadczenia z gwarancji (ust. 4). Wypłata nastąpić miała na pierwsze pisemne żądanie zapłaty zawierające kwotę roszczenia, pod warunkiem dostarczenia gwarantowi - w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przedmiotu umowy:

a)dokumentów potwierdzających, że osoby, które podpisały żądanie zapłaty w imieniu beneficjenta uprawnione są do jego reprezentowania,

b)oświadczenia, że żądana kwota jest należna z tytułu Gwarancji w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przedmiotu umowy przez wykonawcę,

c)wykazu niewykonanych lub nienależycie wykonanych robót objętych przedmiotem umowy wraz z określeniem ich wartości.

Aneksem z dnia 29.06.2012 r. do umowy o gwarancję ubezpieczeniową, potwierdzonej polisą nr (...), zawartym pomiędzy zobowiązanym (...) Sp. z o.o., w którego imieniu występował M. R. jako wiceprezes zarządu spółki, a powodem zmianie uległ termin ważności gwarancji - w zakresie gwarancji należytego wykonania umowy uległ przedłużeniu do dnia 15.11.2012 r., natomiast w zakresie gwarancji usunięcia wad i usterek termin ważności określono na okres od dnia 11.11.2012 r. do dnia 30.11.2015 r.

Na podstawie powyższego aneksu do umowy o udzielnie gwarancji, powód wystawił aneks nr (...) z dnia 29.06.2012 r., w którym wprowadzono zmianę w ust. 3 gwarancji ubezpieczeniowej z dnia 5.03.2012 r., zgodnie z którą gwarancja była ważna:

1)od dnia 1.03.2012 r. do dnia dokonania odbioru przedmiotu umowy, potwierdzonego protokołem odbioru stwierdzającego należyte wykonanie przedmiotu umowy, nie dłużej jednak niż do dnia 15.11.2012 r. - w zakresie roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przedmiotu umowy, oraz

2)od dnia dokonania odbioru przedmiotu umowy, potwierdzonego protokołem odbioru stwierdzającym należyte wykonanie przedmiotu umowy, do dnia 30.11.2015 r. - w zakresie roszczeń z tytułu nie usunięcia lub nienależytego usunięcia wad lub usterek powstałych w przedmiocie umowy.

Jednocześnie w przedmiotowym aneksie M. R., działający w imieniu (...) Sp. z o.o. jako zobowiązanego, oświadczył, że treść gwarancji jest zgodna ze złożonym przez spółkę wnioskiem o udzielenie gwarancji.

Sąd Okręgowy ustalił dalej, że w piśmie z dnia 12.09.2012 r., (...) S.A. z siedzibą w K. jako beneficjent gwarancji należytego wykonania umowy i usunięcia wad lub usterek nr (...) zmienionej aneksem nr (...) z dnia 29 czerwca 2012 r. wystąpił do powoda jako gwaranta z żądaniem zapłaty kwoty 127.920 zł, wskazując, że żądana kwota należna jest z tytułu w/w gwarancji w związku z niewykonaniem przedmiotu umowy przez wykonawcę i obejmuje roszczenia stanowiące:

a)kwotę 45.000 zł z tytułu niewykonanych robót obejmujących dokonanie pomiarów kabla 110 kV, podłączenie i uruchomienie w/w kabla i opracowania dokumentacji powykonawczej, objętych przedmiotem umowy,

b)kwotę 82.920 zł z tytułu części kary umownej (w wysokości dopełniającej kwotę gwarancyjną) za odstąpienie zamawiającego od realizacji umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.

Jednocześnie, w przedmiotowym piśmie beneficjent zwrócił się o przekazanie żądanej kwoty w terminie 14 dni od dnia otrzymania przez gwaranta żądania na wskazany w piśmie nr konta oraz dołączył aktualny odpis z rejestru przedsiębiorców celem wykazania posiadania uprawnień osób podpisujących żądanie do reprezentowania beneficjenta.

W dniu 3.10.2012 r. powód dokonał przelewu żądanej kwoty 127.920 zł na wskazane przez beneficjenta gwarancji konto bankowe.

W piśmie z dnia z 4.10.2012 r., doręczonym powodowi w dniu 17.10.2012 r., (...) S.A. z siedzibą w W. jako beneficjent gwarancji nr (...) z dnia 16.02.2012 r. wezwał powoda zapłaty kwoty 440.013,51 zł z w/w gwarancji ubezpieczeniowej należytego wykonania umowy w okresie realizacji i w okresie gwarancji i rękojmi na wskazany rachunek bankowy. Jednocześnie oświadczył, że żądana kwota jest beneficjentowi należna z tytułu nienależytego wykonania umowy nr (...) z dnia 6.02.2012 r. zmienionej aneksem nr (...) z dnia 6.02.2012 r. przez zobowiązanego - (...) Sp. z o.o. Przedmiotowe pismo zostało złożone do powoda za pośrednictwem (...) S.A. Oddział w Polsce, który potwierdził, że podpisy w oryginale widniejące na wezwaniu do zapłaty zostały złożone przez osoby uprawnione do składania oświadczeń majątkowych w imieniu (...) S.A.

W dniu 14.11.2012 r. powód dokonał przelewu żądanej kwoty 440.013,51 zł na wskazane przez beneficjenta konto bankowe.

W piśmie z dnia 12.10.2012 r., doręczonym w dniu 24.10.2012 r., powód zawiadomił zobowiązanego (...) Sp. z o.o. o dokonanej wypłacie w wysokości 127.920 zł na rzecz (...) S.A. i wezwał do zapłaty wypłaconej kwoty wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wypłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania.

Powód wypełnił weksel in blanco, zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty bez protestu na zlecenie powoda kwoty 127.920 zł sumy wekslowej, z terminem płatności na dzień 17.12.2012 r. Jednocześnie, w piśmie z dnia 3.12.2012 r. pełnomocnik powoda zawiadomił wystawcę i poręczycieli weksla o wypełnieniu weksla i wezwał ich do zapłaty w terminie do dnia 17.12.2012 r. kwoty 127.920 zł na rachunek bankowy powoda, tytułem zwrotu wypłaconego w dniu 3.10.2012 r. na rzecz (...) S.A. świadczenia z tytułu umowy gwarancji. Przedmiotowe pismo zostało doręczone pozwanemu M. R. w dniu 8.12.2012 r.

Powód wypełnił również weksel in blanco, zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty bez protestu na zlecenie powoda kwoty 440.013,51 zł sumy wekslowej, z terminem płatności na dzień 3.01.2013 r. Jednocześnie w piśmie z dnia 20.12.2012 r. pełnomocnik powoda zawiadomił wystawcę weksla i poręczycieli wekslowych o wypełnieniu weksla i wezwał ich do zapłaty w terminie do dnia 3.01.2013 r. kwoty 440.013,51 zł na rachunek bankowy powoda, tytułem zwrotu wypłaconego w dniu 14.11.2012 r. na rzecz (...) S.A. świadczenia z tytułu umowy gwarancji. Przedmiotowe pismo zostało doręczone pozwanemu M. R. w dniu 31.12.2012 r.

Mimo wezwania do zapłaty i wykupu powyższych weksli, w/w sumy wekslowe nie zostały zapłacone.

Dalej Sąd Okręgowy w swoich rozważaniach wyjaśnił, że poczynił ustalenia w oparciu o dowody w postaci dokumentów złożonych do akt sprawy, gdyż zostały one sporządzone prawidłowo pod względem formalnym, nie budziły wątpliwości w zakresie merytorycznej zawartości i nie były również kwestionowane przez strony postępowania co do ich wiarygodności i autentyczności.

Sąd Okręgowy odwołał się do treści art. 103 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37 poz. 282 ze zm., dalej: prawo wekslowe), zgodnie z którym poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej. Przytaczając poglądy wyrażone w orzecznictwie Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że w świetle art. 10 prawa wekslowego należy przyjąć, iż w razie uzupełnienia blankietu weksla niezgodnie z upoważnieniem osoba, która złożyła na nim podpis, ma możliwość w zakresie, w jakim nie zostało to przez ten przepis wyłączone, powoływania się, że jej zobowiązanie w całości lub w części nie powstało albo ma inną treść. Możliwość podnoszenia takich zarzutów w zakresie stosunku podstawowego, jakie przysługują wystawcy weksla, przysługują również poręczycielowi jako dłużnikowi solidarnemu. Zarzut taki ma charakter indywidualny i przysługuje poręczycielowi niezależnie od dłużnika głównego. W konsekwencji w ocenie Sądu Okręgowego rozpoznając zarzuty poręczyciela od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla, Sąd może uwzględnić stosunek zobowiązaniowy, w związku z którym weksel został wystawiony, wówczas, gdy strona zainteresowana przeniesieniem sporu na płaszczyznę stosunku podstawowego podejmie stosowne czynności, a więc podniesie stosowne zarzuty wekslowe dotyczące stosunku zobowiązaniowego będącego podstawą wystawienia weksla.

Przenosząc to na grunt przedmiotowej sprawy Sąd uznał, że pozwany M. R. był uprawniony do podniesienia zarzutów dotyczących stosunku podstawowego, przy czym stosunkiem tym nie jest stosunek łączący (...) Sp. z o.o. z beneficjentami gwarancji, ale wystawcę weksla z gwarantem .

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że stosunek prawny gwarancji ubezpieczeniowej nie został przez ustawodawcę uregulowany wprost w sposób oddający jego źródło, elementy istotne, treść i formę. Gwarancja ubezpieczeniowa jako jeden z dopuszczalnych przejawów aktywności ubezpieczycieli została jedynie przewidziana w art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej w katalogu czynności ubezpieczeniowych oraz w dziale II ust. 15 załącznika do ustawy dotyczącego typizowania ryzyk ubezpieczeniowych. Sama dopuszczalność udzielenia przez ubezpieczyciela gwarancji nie budzi zdaniem Sądu wątpliwości, przy czym z uwagi na podobieństwo charakteru, celu i znaczenia, konstrukcja prawna tej gwarancji przedstawia się analogicznie do konstrukcji gwarancji bankowej. Sytuacja ubezpieczyciela jako gwaranta przedstawiać się będzie analogicznie do sytuacji banku udzielającego gwarancji.

Sąd Okręgowy podkreślił, że udzielenie gwarancji nieodwołalnej, bezwarunkowej i na pierwsze żądanie prowadzi do powstania silnej i stabilnej więzi prawnej, w ramach której odpowiedzialność gwaranta nie jest uzależniona od żadnego zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunku w rozumieniu art. 89 k.c.), a gwarant zapewnia uprawnionemu wypłatę umówionej sumy od razu po zgłoszeniu przez niego stosownego żądania. Beneficjent zatem może domagać się spełnienia stosownego świadczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela po złożeniu mu oświadczenia o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (tzw. pierwsze żądanie).

Pozwany M. R., wnosząc zarzuty od nakazu zapłaty, w obu rozpoznawanych sprawach podniósł, że gwarancja ubezpieczeniowa zabezpieczała ewentualne, czyli tylko rodzajowo wskazane roszczenia z umowy o roboty budowlane zawartej pomiędzy (...) Sp. z o.o. a beneficjentem ubezpieczenia, co wymagało zbadania stosunku prawnego i faktycznego wynikającego nie tylko z umowy ubezpieczenia, ale również takiego stosunku wynikającego z umowy, z której roszczenia dana polisa zabezpieczała.

Sąd Okręgowy tych zarzutów nie podzielił podkreślając, że zobowiązanie powoda miało charakter abstrakcyjny, a zatem jego wykonanie nie było zależne od zasadności roszczeń wynikających ze stosunku podstawowego, zabezpieczonego przedmiotową gwarancją. Innymi słowy powód jako gwarant nie był uprawniony do uchylenia się od obowiązku realizacji roszczenia wynikającego z umowy gwarancji ubezpieczeniowej wobec gwarantariusza, albowiem zobowiązanie ubezpieczyciela miało charakter abstrakcyjny, a zatem było oderwane od stosunku podstawowego łączącego zlecającego z podmiotem, na rzecz którego dokonano zabezpieczenia.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, istniało zobowiązanie (...) Sp. z o.o. zapłaty kwoty 440.013,51 zł, stanowiące podstawę wypełnienia weksla in blanco, które poręczył pozwany M. R.. Powód wypełnił weksel zgodnie z deklaracją wekslową, co zaktualizowało istnienie zobowiązania wekslowego obciążającego zarówno wystawcę weksla, jak i awalistów weksla, w tym pozwanego M. R..

Podstawę zasądzenia odsetek za opóźnienie stanowił art. 48 pkt 2 prawa wekslowego, zgodnie z którym posiadacz weksla może żądać od zobowiązanego zwrotnie przy wekslach wystawionych i płatnych w Polsce odsetek ustawowych od dnia płatności. Termin ten określono w wekslu na 3.01.2013 r., roszczenie o zapłatę odsetek od 4.01.2013 r. było zatem zasadne.

O kosztach procesu orzeczono w nakazie zapłaty na podstawie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. obciążając nimi przegrywającego sprawę pozwanego.

Z tych też względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 496 k.p.c., art. 103 w zw. z art. 32 prawa wekslowego i § 11 Ogólnych Warunków Umów o Gwarancje Ubezpieczeniowe utrzymał w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 11.03.2013 r. wydany w sprawie o sygn. akt I Nc 41/13 - w stosunku do pozwanego M. R. (pkt I wyroku).

Co do sprawy pierwotnie prowadzonej pod sygn. o sygn. akt I Nc 21/13 Sąd Okręgowy zauważył, że konkluzja o bezzasadności zarzutów opartych na stosunku łączącym zlecającego z beneficjentem gwarancji nie przesądza jeszcze o zasadności powództwa. Sąd uznał, iż rozważenia wymagały dalsze zarzuty pozwanego dotyczące zwiększenia zakresu odpowiedzialności poręczyciela wekslowego bez jego zgody, poprzez wydłużenie okresu ważności gwarancji nr (...) wskazanego w aneksie z dnia 29 czerwca 2012 r., jak i zarzuty wypłaty świadczenia, mimo niespełnienia wymogów wynikających z ust. 6 pkt 1 b) i c) gwarancji ubezpieczeniowej nr (...). Odwołując się do poglądów doktryny i orzecznictwa wskazał Sąd, że jeżeli poręczyciel złożył swój podpis na wekslu in blanco, art. 10 prawa wekslowego rozstrzyga o zakresie przysługujących mu zarzutów, co w szczególności dotyczy rozszerzenia zakresu odpowiedzialności poręczycieli przez wypełnienie weksla in blanco w związku z innym roszczeniem niż zabezpieczone pierwotnie. W takim bowiem wypadku wierzyciel pragnąc objąć nowy tytuł odpowiedzialności zabezpieczeniem pochodzącym od avalisty, powinien uzyskać na to zgodę avalisty. W przeciwnym razie zarzut nieprawidłowego uzupełnienia weksla podniesiony przez avalistę będzie skuteczny. Sąd zwrócił także uwagę, że w judykaturze i doktrynie podkreśla się, iż zasada wyrażona w prawie cywilnym, że zakres poręczenia nie może być bez wyraźnej zgody poręczyciela rozszerzony, obowiązuje również przy poręczeniu wekslowym. Wynika to również z ogólnych zasad prawa wekslowego. Do zwiększenia zakresu poręczenia prowadzi w szczególności podwyższanie wielkości świadczenia, do jakiego jest dłużnik zobowiązany, zmiana przesłanek, od zaistnienia których uzależniona jest odpowiedzialność dłużnika lub czynność prawna wierzyciela z dłużnikiem, która pośrednio prowadzi do pogorszenia sytuacji prawnej poręczyciela, np. w postaci przedłużenia stosunku trwałego.

W rozpoznawanej sprawie, aneksem z dnia 29.06.2012 r. do umowy o gwarancję ubezpieczeniową, potwierdzonej polisą nr (...), zawartej pomiędzy zobowiązanym (wystawcą weksla in blanco) a powodem dokonano zmiany terminu ważności gwarancji - w zakresie gwarancji należytego wykonania umowy uległ ten termin przedłużeniu do dnia 15.11.2012 r., przy pierwotnym terminie końcowym ważności gwarancji określonym w dniu udzielenia poręczenia wekslowego na 30.06.2012 r. Stosownie do tego powód wystawił aneks nr (...) z dnia 29.06.2012 r., w którym wprowadzono zmianę w ust. 3 gwarancji ubezpieczeniowej z dnia 5.03.2012 r.

W rezultacie Sąd pierwszej instancji uznał, że po udzieleniu poręczenia wekslowego poprzez czynność prawną dokonaną przez dłużnika wekslowego ( (...) Sp. z o.o.) z wierzycielem (powodem) sytuacja prawna poręczyciela uległa pośrednio pogorszeniu w postaci przedłużenia terminu ważności gwarancji. Brak jest przy tym podstaw do stwierdzenia, by powód uzyskał zgodę pozwanego M. R. jako poręczyciela wekslowego na takie rozszerzenie zakresu poręczenia wekslowego udzielonego w dniu 5.03.2012 r. Zakres poręczenia wekslowego nie może być bowiem bez wyraźnej zgody poręczyciela rozszerzony. Oceny tej zdaniem Sądu Okręgowego nie zmienia również fakt, że aneks z dnia 29.06.2012 r. do umowy o gwarancję ubezpieczeniową podpisany został przez pozwanego. Złożenie przez pozwanego podpisu jako wiceprezes zarządu w sąsiedztwie pieczęci spółki (...) niewątpliwie powinno być odczytywane jako złożenie oświadczenia w imieniu tej spółki (jako zobowiązanego) i można tutaj jedynie mówić o wiedzy pozwanego o przedłużeniu terminu ważności gwarancji, co jednak nie oznacza zgody na rozszerzenie zakresu poręczenia udzielonego przez pozwanego. Z kolei nie budziło wątpliwości Sądu, że żądanie zapłaty skierowane zostało przez beneficjenta gwarancji (...) S.A. do powoda po upływie pierwotnie określonego okresu ważności gwarancji w zakresie roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przedmiotu umowy.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że skierowanie do pozwanego żądania zapłaty z weksla in blanco na kwotę 127.920 zł było bezzasadne, ponieważ roszczenie o zapłatę powstało w okresie wykraczającym poza okres objęty poręczeniem wekslowym udzielonym przez pozwanego. Z tego względu zarzuty podniesione przez pozwanego M. R. należało uznać za zasadne i powództwo przeciwko niemu oddalić - na mocy art. 10 prawa wekslowego.

Na marginesie Sąd Okręgowy uznał za zasadny zarzut wypłaty świadczenia, mimo niespełnienia wymogów formalnych wskazanych w ust. 6 pkt 1 b) i c) gwarancji należytego wykonania umowy i usunięcia wad lub usterek nr (...).

(...) S.A. występując w piśmie z dnia 12.09.2012 r. do powoda jako gwaranta z żądaniem zapłaty kwoty 127.920 zł wskazały, że żądana kwota należna jest z tytułu w/w gwarancji w związku z niewykonaniem przedmiotu umowy przez wykonawcę. Przedmiotowe pismo zawierało zatem oświadczenie, o którym mowa w ust. 6 pkt 1 b) dokumentu gwarancji. Podano w nim również zakres niewykonanych robót w zakresie żądania zapłaty kwoty 45.000 zł (dokonanie pomiarów kabla 110 kV, podłączenie i uruchomienie w/w kabla i opracowanie dokumentacji powykonawczej), co w ocenie Sądu uzasadnia wniosek o spełnieniu w tej mierze wymogu, o którym mowa w ust. 6 pkt 1 c dokumentu gwarancji.

Odmiennie Sąd Okręgowy ocenił wskazanie, że żądana kwota obejmuje roszczenie stanowiące kwotę 82.920 zł z tytułu części kary umownej (w wysokości dopełniającej kwotę gwarancyjną) za odstąpienie zamawiającego od realizacji umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy. Wprawdzie kara umowna za odstąpienie od umowy jest w istocie karą umowną za szkodę spowodowaną niewykonaniem zobowiązania, co uzasadnia wniosek, iż żądana kwota jest należna w związku z niewykonaniem przedmiotu umowy przez wykonawcę, niemniej nie wskazano zakresu niewykonanych robót objętych przedmiotem umowy.

Z tych też względów Sąd Okręgowy w sprawie o sygn. akt I C 1151/13, na podstawie art. 496 k.p.c., art. 10 prawa wekslowego i umowy o gwarancję ubezpieczeniową potwierdzonej polisą nr (...) uchylił w stosunku do pozwanego M. R. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 11.03.2013 r. wydany w sprawie o sygn. akt I Nc 21/13 i w tym zakresie powództwo w tej sprawie oddalił (pkt II wyroku).

O kosztach procesu w tym zakresie Sąd orzekł na podstawie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i zasądził od powoda na rzecz pozwanego M. R. kwotę 4.117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą składają się: uiszczona opłata od zarzutów od nakazu zapłaty w wysokości 500 zł, wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 3.600 zł ustalonej w oparciu o § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 490), opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł (pkt III sentencji wyroku).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594, ze zm.) Sąd nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 4.297 zł tytułem brakującej części opłaty od zarzutów, od której uiszczenia zwolniony był pozwany M. R. (pkt IV sentencji wyroku).

Apelację od tego wyroku wniósł powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S., zaskarżając wyrok w części , to jest co do punktów I, III oraz IV.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że:

1. odpowiedzialność poręczyciela wekslowego – pozwanego M. R. została ograniczona czasowo, podczas gdy:

a) z treści deklaracji wekslowej do weksla in blanco wystawionego przez pozwanego (...) spółka z o.o. takie twierdzenie nie wynika;

b) z aneksu z dnia 29.06.2012r. do umowy o gwarancję ubezpieczeniową, potwierdzonej polisą numer (...) nie wynika, aby strony zniosły zabezpieczenie roszczeń powoda w postaci weksla in blanco;

2. poprzez zawarcie aneksu z dnia 29.06.2012r. do umowy o gwarancję ubezpieczeniową potwierdzonej polisą numer (...) rozszerzona została odpowiedzialność poręczyciela weksla in blanco – pozwanego M. R., podczas gdy jego odpowiedzialność pozostała niezmieniona;

3. beneficjent gwarancji (...) S.A nie spełnił warunków formalnych wypłaty z gwarancji ubezpieczeniowej w zakresie kwoty 82.920,-zł określonych w ust. 6 pkt 1 b i c gwarancji poprzez niewskazanie zakresu robót, w związku z niewykonaniem których zostały naliczone kary umowne, podczas gdy z żądania zapłaty z gwarancji wynika wprost, iż kary umowne zostały naliczone w związku z niewykonaniem robót wskazanych w części dotyczącej żądania zapłaty kwoty 45.000,-zł;

II. naruszenie prawa materialnego, to jest:

1.art. 10 prawa wekslowego i art. 32 prawa wekslowego w zw. z art. 878§1 kc przez przyjęcie, że pozwany podpisując weksel in blanco jako poręczyciel wekslowy działał z zamiarem udzielenia poręczenia za dług przyszły, które to poręczenie było ograniczone czasowo, w sytuacji gdy ani z treści weksla, ani z treści deklaracji wekslowej żadne ograniczenia nie wynikały;

2. art.65 kc poprzez błędną wykładnię deklaracji wekslowej i przyjęcie, że poręczyciel wekslowy działał z zamiarem udzielenia poręczenia za dług przyszły, które to poręczenie było ograniczone czasowo, w sytuacji gdy ani z treści weksla, ani z treści deklaracji wekslowej żadne ograniczenia nie wynikały.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

1.zmianę w części zaskarżonego wyroku poprzez utrzymanie w mocy nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Gdańsku, Wydział I Cywilny z dnia 11 marca 2013r. w sprawie o sygn. akt I Nc 21/13 w części dotyczącej pozwanego M. R.,

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych;

3. ewentualnie o uchylenie wyroku w części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach procesu.

W uzasadnieniu skarżący zarzucił, że Sąd Okręgowy błędnie ustalił, iż poręczenie wekslowe udzielone przez pozwanego M. R. było ograniczone w czasie. Pozwany M. R. poręczył za dług przyszły pozwanego (...) spółka z o.o.., natomiast z deklaracji wekslowej nie wynika, aby poręczenie wekslowe było ograniczone czasowo, do pewnej daty. Poręczenie wekslowe nie może być bowiem zdaniem skarżącego ograniczone do pewnego czasu- terminu , daty. Wynika to z wykładni a contrario art. 30 ust.1 prawa wekslowego, który przewiduje jedynie możliwość ograniczenia poręczenia do części sumy wekslowej. W ocenie skarżącego za wykładnią taką przemawia także właściwość poręczenie wekslowego.

Dalej skarżący podkreślił, iż z aneksu do umowy o gwarancję ubezpieczeniową nie wynika, aby strony postanowiły uchylić zabezpieczenie roszczeń w postaci weksla in blanco. Nie została także zmieniona deklaracja wekslowa. Zgodnie z jej treścią weksel zabezpieczał roszczenia z umowy o gwarancję ubezpieczeniową. Po wprowadzeniu aneksu z dnia 29 czerwca 2012r. zobowiązanie, za które poręczył pozwany M. R. pozostało bez zmian. Aneks do umowy o gwarancję ubezpieczeniową – to jest do zobowiązania podstawowego – nie jest zmianą deklaracji.

Skarżący zwrócił także uwagę na tożsamość osób działających w imieniu spółki i jako poręczyciel weksla. Dodał, że pojęcie rozszerzenia zakresu odpowiedzialności poręczyciela powinno być rozumiane wąsko, zaś sama odpowiedzialność ma charakter zobiektywizowany, abstrakcyjny i jest oparta na zasadzie ryzyka. Odwołując się do orzecznictwa skarżący wskazał, że poręczyciel zaciąga wobec remitenta własne zobowiązanie, zaś sama deklaracja wekslowa upoważniająca uprawnionego posiadacza weksla do wypełnienia go w uzgodniony sposób czyni zadość przesłankom poręczenia cywilnego za dług przyszły.

W ocenie skarżącego Sąd Okręgowy błędnie także ustalił, że beneficjent gwarancji nie spełnił warunków formalnych wypłaty z gwarancji ubezpieczeniowej w zakresie kwoty 82.920,-zł określonych w ust. 6 pkt 1 b i c gwarancji przez niewskazanie zakresu robót, w związku z niewykonaniem których zostały naliczone kary umowne. Zwrócił uwagę, iż kary umowne w kwocie 82.900,-zł zostały naliczone w związku z niewykonaniem robót wskazanych w części dotyczącej żądania zapłaty kwoty 45.000,-zł.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie była uzasadniona.

W aktualnie obowiązującym modelu postępowania apelacyjnego sąd drugiej instancji, wskutek zaskarżenia apelacją wyroku sądu pierwszej instancji, rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia. Dokonuje własnych ustaleń faktycznych prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestając na zaaprobowanym materiale zebranym w pierwszej instancji, kontroluje prawidłowość postępowania przed sądem pierwszej instancji, pozostając związany zarzutami procesowymi przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne, ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, stosuje przepisy regulujące postępowanie apelacyjne oraz, gdy brak takich przepisów, odpowiednio przepisy dotyczące postępowania przed sądem pierwszej instancji. Sąd odwoławczy samodzielnie ustala podstawę materialnoprawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania, nie wykraczając poza wniosek zawarty w apelacji i nie naruszając zakazu reformationis in peius oraz rozstrzyga o kosztach postępowania (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r. III CZP 49/07- zasady prawnej, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55).

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne, co czyni zbędnym ich ponowne przytaczanie. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2014r. I CSK 628/13 LEX nr 1554252). Podobnie Sąd Apelacyjny podziela dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, oraz ocenę prawną prawidłowo ustalonego stanu faktycznego- z wyłączeniem dotyczącym możliwości oceny, że beneficjent gwarancji (...) Spółka Akcyjna nie spełnił warunków formalnych wypłaty z gwarancji ubezpieczeniowej w zakresie kwoty 82.920,-zł określonych w ust. 6 pkt 1 b i c gwarancji.

Przechodząc do poszczególnych zarzutów apelacji nie sposób podzielić zarzutu dotyczącego sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Sąd w oparciu o dokumenty w postaci: umowy gwarancji należytego wykonania umowy i usunięcia wad lub usterek nr (...) z dnia 5 marca 2012r. – mającej charakter gwarancji nieodwołalnej i bezwarunkowej - ustalił, że pierwotnie końcowy termin obowiązywania gwarancji to data 30 czerwca 2012r. Taką też datę końcową ważności gwarancji – odnośnie roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przedmiotu umowy – określili zleceniodawca gwarancji (...) spółka z o.o. w L. oraz powód w umowie o gwarancję ubezpieczeniową potwierdzoną polisą numer (...) z 5 marca 2012r.

Z treści polisy wynika, że zabezpieczeniem roszczeń regresowych gwaranta – na wypadek obowiązku wypłaty świadczenia na rzecz beneficjenta gwarancji – był weksel wystawiony przez (...) spółka z o.o., poręczony między innymi przez pozwanego M. R..

Wbrew zarzutom apelacji nie sposób przy tym deklaracji wekslowej do weksla in blanco odczytywać w oderwaniu od treści umowy o gwarancję ubezpieczeniową. Skoro pierwotnie w umowie tej określono termin końcowy ważności gwarancji na dzień 30 czerwca 2012r., to uznać należało, że wszelkie zabezpieczenia – w tym weksel – dotyczą zobowiązań powstałych do tego dnia. Brak terminu końcowego wypełnienia weksla w deklaracji wekslowej ( k.17) nie może tego zmieniać, bo nie można odrywać weksla in blanco i deklaracji wekslowej od stosunku podstawowego, w związku z którym weksel został wystawiony. W tym przypadku tym stosunkiem podstawowym była umowa o gwarancję ubezpieczeniową potwierdzona polisą numer (...) z 5 marca 2012r, zawarta pomiędzy powodem a (...) spółka z o.o. w L..

Trafnie zatem wskazał Sąd Okręgowy, że wszelkie czynności prawne dokonane przez dłużnika głównego – w tym przypadku (...) spółka z o.o. w L. – z gwarantem po udzieleniu poręczenia nie mogły zwiększyć zobowiązania poręczyciela, czy też prowadzić do pogorszenia jego sytuacji prawnej, bez jego zgody. Obejmuje to także przedłużenie czasu trwania stosunku prawnego (w tym przypadku gwarancji) ponad okres wskazany w umowie o gwarancję ubezpieczeniową, do której odnosiło się zabezpieczenie w postaci weksla, poręczonego między innymi przez pozwanego. Skoro zatem w chwili wystawienia weksla i podpisania deklaracji wekslowej strony ustaliły, że weksel zabezpiecza roszczenia regresowe gwaranta wynikające z umowy o gwarancję wykonania robót mogące powstać do dnia 30 czerwca 2012r., to wszelkie zmiany dotyczące przedłużenia zabezpieczenia wekslowego wymagały zgody wszystkich osób podpisanych na wekslu.

Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutu, że „z aneksu z dnia 29 czerwca 2012r. do umowy o gwarancję ubezpieczeniową potwierdzonej polisą numer (...) nie wynika, aby strony zniosły zabezpieczenie roszczeń powoda w postaci weksla in blanco”. Rzeczywiście, z aneksu z dnia 29 czerwca 2012r wynika, że wystawca weksla – dłużnik ze stosunku podstawowego będący jednocześnie zleceniodawcą gwarancji, czyli spółka (...) akceptowała przedłużenie ważności gwarancji oraz gwarancji ubezpieczeniowej i jej zabezpieczeń. Nie można jednak tego odnieść do poręczycieli weksla.

Jak to bowiem wskazano w orzecznictwie i doktrynie (M. Czarnecki, L. Bagińska, Prawo wekslowe i czekowe, Komentarz, Wydawnictwo CH Beck, Warszawa 2013, teza 8 do art. 32 prawa wekslowego) – i Sąd Apelacyjny ten pogląd podziela – rozszerzenie zakresu poręczenia wymaga zgody poręczyciela. Nie jest możliwa jednostronna zmiana treści porozumienia wekslowego przez wierzyciela, w tym również w zakresie postanowień dotyczących terminu zapłaty zabezpieczonej wierzytelności. W rezultacie modyfikacja zasad, na których upoważniono wierzyciela do uzupełnienia weksla in blanco wymaga dla swej skuteczności zgody wystawcy weksla. Dotyczy to także odpowiedzialności poręczycieli wekslowych, którzy podpisali deklarację wekslową . Słusznie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, że zasada wyrażona w prawie cywilnym, iż zakres poręczenia nie może być bez wyraźnej zgody poręczyciela rozszerzony, obowiązuje również przy poręczeniu wekslowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2003 r. w sprawie II CK 80/02, nie publik.). Jeśli zatem deklaracja wekslowa podpisana została przez wystawcę weksla in blanco i przez poręczycieli, to dla zmiany jej postanowień konieczna jest zgoda wszystkich sygnatariuszy tego dokumentu. Czynności zmierzające do zmiany porozumienia wekslowego zdziałane przez wierzyciela wyłącznie z wystawcą weksla in blanco nie mogą wywoływać skutków wobec pozostałych dłużników wekslowych.

Co do pozostałych zarzutów odnoszących się do poczynienia błędnych ustaleń, za trafny należało uznać zarzut dotyczący ustalenia przez Sąd Okręgowy, że „beneficjent gwarancji (...) SA nie spełnił warunków formalnych wypłaty z gwarancji ubezpieczeniowej w zakresie kwoty 82.920,-zł określonych ust. 6 pkt 1 b i c gwarancji poprzez niewskazanie zakresu robót, w związku z niewykonaniem których zostały naliczone kary umowne”– aczkolwiek z innych względów, aniżeli wskazane w apelacji.

Otóż wskazać należy, że stosunek prawny gwarancji – w tym przypadku łączący powoda z beneficjentem gwarancji – (...) SA jest autonomiczny w odniesieniu do umowy, na podstawie której zleceniodawca gwarancji (w tym przypadku (...) spółka z o.o.) zlecił udzielenie gwarancji (umowa o gwarancję ubezpieczeniową). Oznacza to, że pozwanemu – jako poręczycielowi weksla – nie przysługują względem gwaranta zarzuty, które mogłyby powoływać jedynie strony umowy gwarancji – powód i (...) SA. Tym samy pozwany nie może zarzucać gwarantowi, że spełnił świadczenie wbrew obowiązkowi wynikającemu z gwarancji. Takie zarzuty mógłby podnosić jedynie wobec beneficjenta gwarancji, w ramach stosunku podstawowego. Słusznie bowiem powód wskazywał w toku postępowania, że „w razie zapłaty przez gwaranta gwarantariuszowi sumy gwarancyjnej, mimo braku uzasadnienia materialnoprawnego w stosunku podstawowym, rozliczenie korzyści majątkowej następuje między stronami tego stosunku.” ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2010 r. V CSK 233/09, OSNC 2010/11/146, Biul.SN 2010/7/8, M.Prawn. 2011/15/828-833)

Niemniej jednak nie zmieniało to oceny co do trafności rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji.

Przechodząc do zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, wskazać należy, iż naruszenia przepisów prawa materialnego mogą wystąpić w dwojaki sposób: poprzez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Pierwsza postać naruszenia polegać może na mylnym zrozumieniu treści zastosowanego przepisu lub też na ustaleniu treści ogólnych pojęć prawnych. Druga forma dotyczy kwestii prawidłowego odniesienia normy prawa materialnego do ustalonego stanu faktycznego, a więc skonfrontowania okoliczności stanu faktycznego z hipotezą konkretnej normy prawnej i poddanie tego stanu ocenie prawnej na podstawie treści tej normy ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2003r. I CKN 160/01 LEX nr 78813).

Żadna z wyżej wskazanej postaci naruszenia prawa materialnego nie miała miejsca w niniejszej sprawie.

Sąd Apelacyjny nie podzielił bowiem zarzutów dotyczących naruszenia przepisów prawa materialnego – art. 10 i art. 32 prawa wekslowego w zw. z art. 878§1 kc, które miało nastąpić poprzez przyjęcie, że pozwany podpisując weksel in blanco jako poręczyciel wekslowy działał z zamiarem udzielenia poręczenia za dług przyszły, które to poręczenie było ograniczone czasowo, w sytuacji, gdy ani z treści weksla, ani też z deklaracji wekslowej takie ograniczenia nie wynikały.

Zarzut ten można zatem sprowadzić do błędnego przyjęcia przez Sąd pierwszej instancji, że poręczenie było ograniczone czasowo.

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936r. prawo wekslowe (Dz.U z 1936 nr 37 poz.282 z późn. zm.) „jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa”. Z kolei art.32 prawa wekslowego stanowi : „poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej. Poręczyciel wekslowy, który zapłacił weksel, nabywa prawa, wynikające z wekslu, przeciw osobie, za którą poręczył, i przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają z wekslu. Wedle natomiast powołanego przez skarżącego art. 878 kc „można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej ( §1). Bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym czasie ( §2)”.

Przede wszystkim wskazać należy, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury, poręczyciel, który udzielił poręczenia wekslowego na wekslu in blanco, może - do czasu indosowania weksla przez remitenta - powoływać się na wypełnienie weksla niezgodnie z zawartym porozumieniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 1997 r., II CKN 185/97, OSNC 1997, nr 12, poz. 201, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2000 r., V CKN 264/00, LEX nr 52788, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2006 r. I CSK 101/06 , LEX nr 195416).

Kwestia jednak, jaka była treść deklaracji wekslowej i czy uległa ona w jakimkolwiek zakresie zmianie, czy też nie - należy do ustaleń faktycznych. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie jest trafne wykazywanie wadliwością ustaleń faktycznych naruszenia prawa materialnego. Jak już to bowiem wskazano, naruszenie prawa materialnego polegać może na wadliwym rozumieniu określonej normy prawnej (błąd wykładni) albo na wadliwym zastosowaniu lub niezastosowaniu określonej normy prawnej do ustalonego stanu faktycznego (błąd subsumpcji). Jeżeli zatem skarżący twierdzi, że nie doszło do zmiany deklaracji wekslowej, zaś z jej treści nie wynika, aby poręczenie było czasowo ograniczone, to kwestionuje w istocie ustalony w sprawie stan faktyczny.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie przez wypełnienie weksla niezgodnie z porozumieniem należy rozumieć wypełnienie weksla na kwotę wypłaconą z tytułu gwarancji na żądanie zgłoszone już po upływie pierwotnego terminu obowiązywania gwarancji – czyli 30 czerwca 2012r. Odnosi się to do poręczycieli weksla, bo z ustaleń wynika, że wystawca weksla akceptował przedłużenie gwarancji.

Jak już to bowiem wcześniej wskazano wszelkie czynności prawne dokonane przez dłużnika głównego – w tym przypadku (...) spółka z o.o. w L. z gwarantem po udzieleniu poręczenia nie mogły zwiększyć zobowiązania poręczyciela, czy też prowadzić do pogorszenia jego sytuacji prawnej – bez jego zgody. Zgody tej w tym przypadku nie można domniemywać, czy też wyprowadzać z faktu, iż pozwany M. R. jako Vice – Prezes zarządu spółki (...) podpisywał aneks do polisy z 29 czerwca 2012r. przedłużający jej termin ważności do 15.11.2012r. Jak trafnie wskazał Sąd pierwszej instancji „złożenie przez pozwanego podpisu jako wiceprezes zarządu w sąsiedztwie pieczęci spółki (...) winno być odczytywane jako złożenie oświadczenia w imieniu tej spółki i można mówić jedynie o wiedzy pozwanego o przedłużeniu terminu ważności gwarancji, co jednak nie oznacza zgody na rozszerzenie zakresu poręczenia udzielonego przez pozwanego”. (strona 14 uzasadnienia). Wiedza pozwanego o przedłużeniu gwarancji w stosunku do dłużnika głównego, w tym także w zakresie zabezpieczenia wekslowego nie jest bowiem tożsama z oświadczeniem woli poręczyciela o wyrażeniu zgody na przedłużenie czasu trwania zabezpieczenia wekslowego. Taka zgoda musiałaby bowiem być wyraźna, tymczasem w niniejszej sprawie nie można mówić nawet o zgodzie dorozumianej.

Z podobnych względów nie był trafny podnoszony przez skarżącego zarzut naruszenia przepisu art. 65 kc, który miał polegać na „błędnej wykładni deklaracji wekslowej i przyjęciu, że poręczyciel wekslowy działał z zamiarem udzielenia poręczenia za dług przyszły, które to poręczenie było ograniczone czasowo, w sytuacji gdy ani z treści weksla, ani z treści deklaracji wekslowej żadne ograniczenia nie wynikały”. Przepis art. 65 kc dotyczy wykładni oświadczeń woli stron umowy. Zarzut ten w istocie stanowił powielenie wcześniejszego zarzutu dotyczącego poczynienia przez Sąd pierwszej instancji błędnych ustaleń faktycznych i z tych samych względów nie mógł być uznany za skuteczny.

Z tych też względów Sąd Apelacyjny na podstawie wyżej cytowanych przepisów, oraz art. 385 kpc apelację oddalił.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z wyrażoną w art. 98§1 kpc zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Skoro apelacja została oddalona, stronie pozwanej należał się zwrot poniesionych przez niego kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość tych kosztów obliczona została na podstawie §6 pkt 6 w zw. z §12 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( t. jedn. Dz.U z 2013r. poz. 490), przy uwzględnieniu wartości przedmiotu zaskarżenia 127.920,-zł (3.600,-zł x 75% = 2.700,-zł).