Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lipca 2015r.

Sąd Rejonowy w Świdnicy I Wydział Cywilny

W składzie następującym:

Przewodniczący SSR Maja Snopczyńska

Protokolant Anna Kozioł

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2015r w Świdnicy

sprawy z powództwa A. H.

przeciwko D. H.

o zapłatę

I.  powództwo oddala;

II.  zasądza od powódki A. H. na rzecz pozwanej D. H. kwotę 1217,00 zł tytułem kosztów procesu w tym kwotę 1200,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 533/14

UZASADNIENIE

Powódka A. H. wniosła o zasądzenie od pozwanej D. H. kwoty 6500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu podniosła, że postanowieniem z 25 X 2013r wydanym w sprawie I Ns(...) spadek po J. K. na podstawie testamentu nabyła córka D. H.; spadkodawca był wdowcem, miał dwie córki i gdyby dziedziczyły spadek z ustawy to obie córki dziedziczyłyby po 1/2; majątek spadkowy po J. K. stanowi udział ½ w nieruchomości położonej w J. przy ul. (...); zgodnie z art. 991 kc powódka jest uprawniona do żądania zachowku od pozwanej.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu; min. podniosła, że powództwo powinno zostać oddalone w oparciu o art. 5 kc, gdyż powódka dopiero po śmierci ojca zainteresowała się jego osobą – tzn. majątkiem; wcześniej nie interesowała się ojcem, jego potrzebami, wyżywieniem całą opiekę sprawowała pozwana, zaś obecni powódka domaga się zachowku; ponadto pozwana podarowała rodzicom pieniądze na wykup mieszkania i koszty notarialne oraz sądowe; podniosła także, że opłaciła długi spadkowe oraz – z ostrożności procesowej wniosła o rozłożenia należności na raty. W toku postępowania podniosła ponadto zarzut potrącenia.

W (...) SĄD USTALIŁ

NASTĘPUJĄCY STAN FAKTYCZNY:

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Świdnicy z dnia 25 października 2013 roku spadek po J. K. zmarłym w dniu 12 VII 2013 roku nabyła na podstawie testamentu córka D. H. w całości. Tym samym postanowieniem stwierdzono nabycie spadku po I. K. zmarłej w dniu 27 września 2004 roku na podstawie testamentu przez obie córki.

DOWÓD: postanowienie z 25 X 2013 w sprawie I Ns (...) k. 5

Powódka i pozwana są dziećmi J. K..

BEZSPORNE

W skład spadku po J. K. wchodzi udział w wysokości ½ w lokalu stanowiącym odrębną nieruchomość położonym w J. przy ul. (...). Wartość nieruchomości wynosi 44.000 zł.

BEZSPORNE

Rodzice stron mieszkali w spornej nieruchomości, kiedy mieszkanie było jeszcze własnością Gminy. Kiedy pojawiła się możliwość wykupu mieszkania od Gminy pozwana pomogła rodzicom w załatwieniu wszystkich formalności i dała pieniądze na wykup mieszkania oraz związane z tym koszty.

Po śmierci matki stron ojciec pozostał w mieszkaniu sam. Powódka mieszka w G., po śmierci matki przyjeżdżała do ojca 2-3 razy w roku, aby go odwiedzić; utrzymywała kontakt telefoniczny. Ojciec stron był w powódki ostatni raz w rok po śmierci żony na święta Bożego Narodzenia. Na miesiąc przed śmiercią ojca powódka załatwiła z pomocy społecznej opiekunkę, która miała pomagać ojcu. Płacił za to ojciec stron.

Pozwana mieszka we W.. Po śmierci matki to pozwana przejęła opiekę na ojcem. Przyjeżdżała do niego co tydzień lub co dwa na weekend, robiła zakupy, sprzątała, prała, myła okna, pilnowała terminowości uiszczania opłat, pomagała w ogródku, nosiła węgiel. Pozwana spędzała z ojcem święta Wielkanocne i Bożego Narodzenia.

DOWÓD: zeznania świadka S. B. k. 90 (płyta CD k. 100)

G. P. k. 91-92(płyta CD k. 100)

M. K. k. 92-94(płyta CD k. 100)

Z. H. k. 94-98(płyta CD k. 100)

P. H. k. 156

J. H. k. 156-157

Zeznania powódki k. 157

Pozwanej k. 202-203 (płyta CD k. 204)

Powódka wzywała pozwaną do zapłaty.

DOWÓD: wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem odbioru k. 10-11

Pomiędzy stronami toczy się przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia Śródmieście we Wrocławiu sprawa z powództwa D. H. przeciwko A. H. o zapłatę kwoty 1309,62 zł tytułem zwrotu 1/4 kosztów poniesionych na remont nieruchomości wspólnej (VII Nc 3462/15).

DOWÓD: kopia pozwu i sprzeciwu z akt VII Nc 3462/15 k. 209-16

W TAK USTALONYM STANIE FAKTYCZNYM

SĄD ZWAŻYŁ:

Powództwo jest bezzasadne.

Powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej kwoty 6.500 zł tytułem zachowku po zmarłym ojcu J. K..

Zgodnie z treścią art. 991 kc zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy należy się zachowek, jego wysokość wynosi – w przypadku osób trwale niezdolnych do pracy lub małoletnich 2/3 wartości udziału spadkowego, który by przypadał tej osobie, zaś w przypadku pozostałych osób – ½ tego udziału.

Bezspornym pomiędzy stronami było, że wobec odziedziczenia na podstawie testamentu spadku po zmarłym ojcu przez pozwaną powódka co do zasady jest uprawniona do zachowku po zmarłym ojcu; po ostatecznym sprecyzowaniu stanowisk bezsporna była także wartość spadku po ojcu (22.000 zł).

Pozwana podniosła, że powódce nie należy się zachowek ze względu na zasady współżycia społecznego, gdyż powódka przed śmiercią ojca nie interesowała się jego losem, dopiero po jego śmierci zainteresowała się majątkiem po ojcu, a ponadto pozwana podarowała rodzicom pieniądze na wykup mieszkania.

Zgodnie z treścią art. 5 kc nie można czynić ze swojego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego; takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

W orzecznictwie1 nie podlega wątpliwości, że ze względu na zasady współżycia społecznego zachowek może być obniżony, bądź też strona może zostać całkowicie pozbawiona zachowku.

Wskazać należy, że zarówno powódka, jak i pozwana mieszkały daleko od ojca (powódka w dalszej odległości). Jednak – obie córki powinny pomyśleć o opiece nad ojcem i ponosić ją w jednakowym zakresie. W sprawie o zachowek należy mieć na względzie zasady współżycia społecznego i przedewszytskim okoliczność, które z dzieci opiekowało się spadkodawcą. Pozwana pomimo, że nie mieszkała w J. tylko we W., gdzie miała męża i swój dom to przyjeżdżała do ojca co tydzień, dwa, na weekend , sprzątała, prała, robiła zakupy, organizowała wizyty u lekarza, pilnowała terminowości opłat, pomagała w ogródku. Okoliczność, że jedynie pozwana pomagała ojcu wynika nie tylko z zeznań pozwanej ale także z zeznań świadków S. B., G. P., M. K., Z. H.. Natomiast sama powódka zeznała że była u ojca 2-3 razy w roku (potwierdziły to także zeznania P. H. i J. H.). Podkreślić należy, że ewentualne rozmowy przez telefon nie zastąpią opieki – np. codziennych lub cotygodniowych zakupów, sprzątania, opieki, zapewnienia opieki lekarskiej. Jeżeli powódka przyjechała dwa razy w roku i zrobiła zakupy czy posprzątała, to nie było to wystarczające, gdyż czynności tych należy dokonywać na bieżąco przez cały rok. Spadkodawca wymagał pomocy w codziennym życiu np. zrobienia zakupów, zawiezienia do lekarza, posprzątania mieszkania czy przyniesienia węgla. Czynności te nie mogą być wykonywane 2-3 razy do roku. Działania podjęte przez powódkę nie są wystarczające, szczególnie w porównaniu z tym co robiła pozwana. Nie jest tu wytłumaczeniem, że powódka mieszkała daleko od ojca – to rzeczą powódki było podjęcie czynności koniecznych dla pomocy choremu ojcu (samodzielnie lub przez zatrudnione osoby). Pomoc zorganizowania przez powódkę w postaci opiekunki z pomocy społecznej (na koszt ojca - co wynika z zeznań J. H.) nastąpiła dopiero na miesiąc przed śmiercią spadkodawcy, zaś mieszkał on sam od 2004 roku.

Tym samym uznać nalazło, że zasady współżycia społecznego (w tym obowiązek udzielenia pomocy ojcu i zaopiekowania się nim w chorobie) – nie pozwalają – w sytuacji kiedy to pozwana podjęła wysiłek i zorganizowała swoje życie w ten sposób, aby pomóc ojcu w codziennym życiu (nie tylko okazjonalnie) uznać, że powódce należy się zachowek po zmarłym ojcu.

Ponadto nie można zapomnieć, że całą masę spadkową stanowi udział spadkodawcy w nieruchomości, zaś to pozwana załatwiała formalności związane z wykupem mieszkania i dała rodzicom całą kwotę na wykup mieszkania i na koszty notariusza. Wynika to z zeznań pozwanej oraz świadków – świadek S. B. zeznała, że matka stron mówiła, że córka da pieniądze na wykup mieszkania, świadek G. P. zeznała, że J. K. mówił, że to D. wykupiła mieszkanie, świadek Z. H. zeznał, że pozwana powiedziała, że dała pieniądze rodzicom na wykup mieszkania; jedynie świadek E. H. zeznała, że państwo K. dali córce pieniądze i ona wykupiła mieszkanie, jednak z dalszych zeznań świadka wynika, że są to domniemania świadka, gdyż nie wie skąd państwo K. mieli pieniądze na wykup, nie rozmawiała z nimi o tym i nie widziała przekazywania pieniędzy. Powódka zaś wskazała w swoich zeznaniach, że nie wie skąd rodzice mieli pieniądze na wykup mieszkania, co też świadczy o braku zainteresowania losem rodziców i braku zaangażowania w ich sprawy. Sprzeczne z zasadami współżycia społecznego byłoby uzyskanie przez powódkę zachowku, w sytuacji kiedy nie wykazała zainteresowania kiedy rodzice wykupywali mieszkanie od gminy czy rodzice mają na to środki, czy nie trzeba w czymś pomóc. Gdyby nie działania podjęte przez pozwaną to w skład masy spadkowej po J. K. nie wchodził by udział w nieruchomości i w tym przypadku powódka nie żądałaby zasądzenia od pozwanej zachowku.

Mając powyższe na uwadze na podstawie powołanych przepisów powództwo oddalono jako bezzasadne.

W związku z powyższym rozważaniom Sądu nie podlegał podniesiony przez pozwaną zarzut potrącenia i poniesienia długów spadkowych.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc mając na względzie wynik procesu i koszty poniesione przez pozwaną (1200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynikającej z § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 IX 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349) oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa).

1 Wyrok SA w Łodzi z 9 III 2015r, I ACa 1310/14, cyt. za LEX 1665836; wyrok SA w Szczecinie z 26 VI 2014r I ACa 929/3, cyt. za LEX 1488704; wyrok SA w Lublinie z 13 VI 2014r, cyt. za LEX 149864;