Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2013r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2013r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa T. H.

przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w O. i Zakładowi Karnemu w K.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 19 grudnia 2012r. sygn. akt I C 1322/11

1. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 3 w ten sposób, że nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w W.;

2. oddala apelacje w pozostałej części;

3. nakazuje wypłacić z sum Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Kaliszu) na rzecz adw. J. M. kwotę 6.642 (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa) złote tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi w postępowaniu apelacyjnym;

4. nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w W..

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu oddalił powództwo osadzonego skierowane przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w O. i Zakładowi Karnemu w K. o zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie 5.000.000 złotych z tytułu naruszenia jego dóbr osobistych podczas przebywania w tych jednostkach spowodowane warunkami w nich panującymi oraz o zasądzenie kwoty 500.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za nieprawidłową opiekę lekarską w zakresie zdiagnozowanych u powoda chorób i orzekł w przedmiocie kosztów procesu, w tym zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7.200 złotych tytułem zastępstwa procesowego strony pozwanej (k 244).

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, powód nie wykazał przebywania jednostkach penitencjarnych wymienionych w pozwie w warunkach przeludnienia oraz nieprawidłowości warunków panujących w nich.

Podczas pobytu w Zakładzie Karnym w K. w okresie od dnia 3 listopada 2008 r. do 12 listopada 2008 r. powód był osadzony w celi mieszkalnej nr (...) o powierzchni 15.81 m ^{( 2)}, w której było osadzonych 5 osób, zaś w okresie od 12 listopada 2008 r. do dnia 2 marca 2009 r. powód był osadzony w celi nr (...) o powierzchni 15.71 m ^{( 2)}, w której przebywało w 5 osób. Powierzchnia przypadająca we wskazanych celach na jedną osobę przekraczała nieznacznie minimalną normę 3 m ^{( 2)}, spełniając wymóg określony w art. 110 § 2 kkw. Z informacji o pobycie powoda w Areszcie Śledczym w O. wynika również, że powód nie przebywał w celi przeludnionej.

Odnosząc się do zarzutów powoda dotyczących złego stanu cel, w których przebywał we wskazanych jednostkach penitencjarnych pozwanego Skarbu Państwa, sąd okręgowy analogicznie stwierdził, że w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powód nie zdołał wykazać prawdziwości swoich zarzutów, nie sprostał bowiem opisanemu w art. 6 kc ciężarowi rozkładu dowodu.

Strona pozwana przedłożył dokumenty w postaci notatek funkcjonariuszy Służby Więziennej i protokołów kontroli sanitarnej, z których wynika, że prawem przepisane warunki odbywania kary pozbawienia wolności były przestrzegane w pozwanych jednostkach penitencjarnych. Pozwana przyznała, że w Zakładzie Karnym w K. infrastruktura techniczna nie jest przystosowana do zaopatrzenia cel mieszkalnych w ciepłą wodę, ale obowiązujące przepisy nie nakładają na jednostki penitencjarne obowiązku zapewnienia osadzonym takiego warunku. Powód mógł korzystać i korzystał z łaźni na zasadach określonych obowiązującymi przepisami.

Czasowe zaistnienie miejscowego zawilgocenia ścian lub sufitów było świadomym działaniem samych osadzonych, którzy zasłaniali otwory wentylacyjne oraz grzali wodę za pomocą grzałek elektrycznych w celu stworzenia wrażenia przebywania w nieodpowiednio wentylowanych pomieszczeniach.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że pomimo tego rodzaju uchybień w funkcjonowaniu Zakładu Karnego w K., stopień ich nasilenia nie miał takiej formy, przy której można by uznać, że powód był osadzony w warunkach naruszających jego dobra osobiste w zakresie godności i prawa do intymności. Tego rodzaju niedogodności nie przekraczały nieuniknionych skutków przebywania w warunkach izolacji więziennej. Dokonując oceny zasadności formułowanych w tym zakresie roszczeń powoda sąd okręgowy miał na uwadze występujące w Polsce realia społeczno - gospodarcze, a także zasady współżycia społecznego (art. 5 kc), w tym szczególnie fakt, że w opisanych warunkach izolacji powód znalazł się wyłącznie w wyniku swojego przestępczego zachowania.

Osadzeni w Areszcie Śledczym w O. mieli zapewniony dostęp do ciepłej wody, środków higieny, oświetlenia naturalnego i sztucznego, odpowiedniej wentylacji, wyodrębnionych kącików sanitarnych w celach. W celach mieszkalnych był zachowany odpowiedni poziom techniczny i poziom czystości. Administracja Aresztu w celu wyeliminowania występujących na jego terenie szkodników przeprowadzała odpowiednie zabiegi deratyzacyjne i dezynsekcyjne, a w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu czystości dokonywała - w miarę swoich finansowych możliwości - remontów i modernizacji. Dokładała więc należytej staranności w celu wyeliminowania wszelkich niedogodności związanych z pobytem w jednostce penitencjarnej. Powód nie zgłaszał skarg ani próśb dotyczących warunków bytowych w Areszcie Śledczym w O..

Dokonując oceny zasadności roszczeń powoda w zakresie uchybień co do opieki zdrowotnej i twierdzeń o doprowadzeniu w efekcie ich wystąpienia do pogorszenia jego stanu zdrowia sąd okręgowy stwierdził, że powód nie wykazał zasadności formułowanych zarzutów, jak również związku pomiędzy nimi a pogorszeniem jego stanu zdrowia.

Przed osadzeniem w Zakładzie Karnym w K. powód w wywiadzie przeprowadzanym w Areszcie Śledczym we W. poinformował o chorobach HIV i WZW C, których był nosicielem, jednak odmówił wówczas badania w kierunku zakażenia wirusem HIV. W konsekwencji nie zlecono wówczas powodowi żadnych badań ani leków. Powód nie przedstawił też żadnej dokumentacji dotyczącej dotychczasowego leczenia ani nie poinformował, czy kontynuuje leczenie, bądź czy istnieje konieczność jego kontynuowania. Z dokumentacji medycznej powoda, a w szczególności książeczek zdrowia osadzonego nie wynika, żeby po przyjęciu do Zakładu Karnego w K. powód zgłaszał nosicielstwo wskazanych chorób, jak też konieczność ich leczenia. Dopiero w dniu 20 lutego 2009 r. powód wyraził zgodę na badania w kierunku zakażenia wirusem HIV i WZW C, ze względu na znaczne pogorszenie samopoczucia i utrzymującą się wysoką gorączkę. W trakcie hospitalizacji na Oddziale (...) Szpitala(...)we W. stwierdzono u powoda Zespół (...) (AIDS) z limfocytami CD4 380 kom/ml i HIV RNA 670000 kopii/ml, z gruźlicą węzłów chłonnych szyjnych, gruźlicą płuc oraz gruźliczym zapaleniem opon mózgowo - rdzeniowych mózgu. W dniu 2 kwietnia 2009 r. podjęto u powoda leczenie antyretrowirusowe lekami truvada i stocrin, które kontynuowano podczas jego hospitalizacji w (...) Szpitala(...)we W. oraz w Szpitalu (...) w O..

W warunkach ambulatoryjnych powód dalej się leczył zgłaszając się do Poradni (...)we W., jednak z czasem zaprzestał wizyt i przyjmowania leków antyretrowirusowych, a przy ponownym przyjęciu do odbywania kary pozbawienia wolności nie poinformował
o przebytym leczeniu. Powód przerwał leczenie w warunkach wolnościowych - w trakcie przerwy w karze - i nie zamierzał go kontynuować w następnych miesiącach w czasie odbywania kary. Decyzja o przerwaniu leczenia była samodzielną decyzją powoda, podjętą w warunkach wolnościowych, zatem strona pozwana nie może ponosić odpowiedzialności za pogorszenie wyników badań wirusologicznych i odpornościowych powoda. Tym bardziej, że z dokumentacji medycznej powoda wynika, że miał on zapewnioną pełną i specjalistyczną opiekę, otrzymywał leki adekwatne do zgłaszanych dolegliwości oraz rozpoznania chorobowego, co potwierdziło również postępowanie wyjaśniające na skutek złożonej przez powoda skargi.

W konsekwencji zgłoszone przez powoda żądania sąd pierwszej instancji oddalił.

Mając na uwadze wynik sprawy oraz sytuację majątkową i osobistą powoda, nie obciążył go kosztami sądowymi, natomiast obciążył kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej, zasądzając od niego na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa koszty zastępstwa procesowego w myśl § 6 pkt 7 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa pomocy prawnej udzielonej z urzędu (k 247 - 252v).

Apelację od powyższego wyroku w całości złożył powód, zarzucając obrazę prawa:

I. procesowego:

1) art. 233 kpc i art. 227 kpc przez dokonanie sprzecznych ustaleń ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, polegające na błędnej ocenie dowodów i niesłusznym przyjęciu, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dał podstawę do przyjęcia winy pozwanych w związku z niezapewnieniem godziwych i humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności oraz pozbawienia właściwej opieki medycznej potrzebnej do leczenia choroby HIV i HCV, podjęcie niewłaściwego leczenia doprowadzając organizm powoda do skrajnego wyczerpania wywołując u niego objawy gruźliczego zapalenia opon mózgowych, gruźlicę prątkującą oraz dalsze osłabienie i spadek odporności skutkujące przeistoczeniem się choroby HIV w AIDS;

2) art. 102 kpc, poprzez jego niezastosowanie i obciążenie powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej w kwocie 7.200 złotych;

II. prawa materialnego tj. art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 zd. 3 kc, poprzez niezastosowanie tych przepisów i bezzasadne oddalenie powództwa.

W konkluzji apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w obu instancjach, ewentualnie o uchylenie kwestionowanego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Dodatkowo pełnomocnik powoda wniósł o nieobciążanie powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej na wypadek oddalenia apelacji (k 257 - 259).

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej odrzucenie, w zakresie, w jakim powód zaskarżył punkt 2 kwestionowanego wyroku oraz o jej oddalenie w pozostałej części (k 264 - 266).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jedynie w części dotyczącej zaskarżenia punktu 3 kwestionowanego wyroku, odnoszącego się do obciążenia powoda obowiązkiem uiszczenia kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej jest zasadna.

Urzeczywistniający zasadę słuszności art. 102 kpc, stanowi wyjątek od zasady odpowiedzialności stron za wynik sporu (art. 98 kpc), zatem nie podlega wykładni rozszerzającej i może znaleźć zastosowanie wyłącznie w wypadkach szczególnie uzasadnionych, które ze względów przedmiotowych i podmiotowych przemawiają za nieobciążaniem strony przegrywającej obowiązkiem zwrotu kosztów przeciwnikowi procesowemu.

Taki stan zaistniał po stronie powoda. Uzasadniony jest szczególnie trudną sytuację osobistą (stanem zdrowia powoda, nieuleczalnym, śmiertelnym charakterem schorzenia oraz konieczność ciągłego, szerokiego leczenia, faktem odbywania kary pozbawienia wolności co najmniej do 2021 r.) oraz majątkową (brakiem dochodów, środków utrzymania, niemożnością zatrudnienia, co wynika także z umiarkowanego stopienia niepełnosprawności).

Okoliczności te, w ocenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi świadczą, że po stronie powoda zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek w rozumieniu art. 102 kpc. Sąd pierwszej instancji zauważył szczególną sytuację powoda, lecz niezasadnie uznał, że może ona wpływać jedynie częściowo na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania. Tymczasem, zwłaszcza stan zdrowia powoda warunkujący brakiem możliwości podjęcia pracy skutkować powinien nieobciążaniem w ogóle powoda kosztami postępowania. Spowodowało to na podstawie art. 386 § 1 kpc zmianę zaskarżonego wyrok w punktu 3 poprzez nie obciążenie powoda obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego stronie pozwanej.

Podniesione w zgłoszonym środku odwoławczym zarzuty obrazy zarówno prawa procesowego - z wyjątkiem obrazy art. 102 kpc - jak i materialnego są bezzasadne.

Sąd pierwszej instancji dokonał wnikliwej, logicznie uzasadnionej, przez to przekonującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, na podstawie której poczynił rzeczowe, wyczerpujące - z punktu widzenia istoty sprawy - ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny w Łodzi podzielił i przyjął za własne.
Analiza dowodów zawnioskowanych przez strony i przeprowadzonych w sprawie, przy uwzględnieniu zasad decydujących o obowiązku dowodzenia pozwalała na wyprowadzenie wniosku, że powód nie zdołał udowodnić zgłoszonych roszczeń.

Zgodnie z art. 23 kc i 24 kc powód ma obowiązek wykazać naruszenie określonego dobra osobistego. W przypadku drugiego z żądań pozwów połączonych do wspólnego rozpoznania (dotyczącego niewłaściwej opieki medycznej i skutku w postaci pogorszenia się stanu zdrowia powoda) braku właściwego działania, bądź zaniechania służy więziennej, szkody i związku pomiędzy nią a tym działaniem, czy zaniechaniem. Apelujący wprawdzie nie powołuje się na naruszenie przepisów o czynach niedozwolonych, to trzeba zauważyć, że to one w przypadku tego roszczenia miałyby zastosowanie.

Art. 6 kc rozkłada ciężar dowodu w zależności od charakteru sprawy, jednakże co do zasady w sprawach o naruszenie dobra osobistego ciężar ten, co do podstawowej przesłanki odpowiedzialności jakim jest naruszenie dobra osobistego obciąża powoda, podobnie jak wskazane wcześniej przesłanki w zakresie odpowiedzialności deliktowej. Brak tych przesłanek odpowiedzialności strony pozwanej przez powoda rodzi skutek oddalenia powództwa.

Powód nie zaoferował w sprawie wiarygodnych środków dowodowych, za pomocą których mógłby choćby co do zasady dowieść trafności swojego żądania. Zdaje się przy tym nie dostrzegać, że mimo twierdzeń o przebywaniu w warunkach przeludnienia oraz w celach, których stan techniczny był niewłaściwy na poparcie swoich twierdzeń był w stanie w istocie wskazać na własne stanowisko wyrażone w wyjaśnień informacyjnych (k 115 - 121). Przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanego przez tę stronę świadka z przyczyn niezależnych od sądu (brak możliwości skutecznego wezwania wobec niewskazania adresu jego zamieszkania przez powoda) okazało się niemożliwe.

Dodać należy, ze obowiązek poszukiwania potencjalnych źródeł dowodowych dla wykazanie twierdzeń stron nie spoczywał na sądzie. Powód był w sprawie reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika i pouczony o skutkach niedokonania czynności w postaci wskazania adresu świadka. Adresu świadka do zakończenia postępowania przed sądem okręgowym nie podał (k 121, k 124). Skarżący nie kwestionuje zresztą w złożonej apelacji oddalenia tego wniosku dowodowego (k 241).

Na okoliczność warunków przeludnienia podczas odbywania kary pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w O. powód podał jedynie, że „jego zdaniem cele były przeludnione”, a powierzchnie cel zna, gdyż je zmierzył (k 118). Podał, że zgłaszał zastrzeżenia w tym zakresie wychowawcy, ale nie zna jego nazwiska. W żaden inny sposób nie uprawdopodobnił nawet tych swoich twierdzeń. Podczas pobytu w Areszcie Śledczym w O. złożył jedynie skargę dotyczącą opieki medycznej, w wyniku której przeprowadzono postępowanie wyjaśniające z udziałem Naczelnego Lekarza Okręgu, lecz nie stwierdzono podstaw do uwzględnienia skargi powoda. Skarg na warunki panujące w celach nie składał.

Powód podał, że we wskazanych jednostkach penitencjarnych miały miejsce poważne uchybienia w zakresie stanu technicznego cel oraz warunków higieny, ale również w tym zakresie nie zaoferował żadnych dowodów dla udowodnienia tych twierdzeń.

Wbrew stanowisku powoda (k 116) z treści zgromadzonych w sprawie dowodów z dokumentów (dokumentacji medycznej osadzonego z ZK w K.) wynika, że przy przyjęciu do tej placówki w sierpniu 2008 r. powód nie podał, że jest nosicielem wirusa HIV i odmówił zgody na wykonanie badania w tym kierunku. Powód wyjaśniając w sprawie podał, że przed osadzeniem nie korzystał z leków (k 117), co pozostaje w zgodzie z ustaleniami dokonanymi przez sąd pierwszej instancji.

Dopiero w lutym 2009 r. w związku z odczuwanymi dolegliwościami, powód wyraził zgodę na badanie w kierunku zakażenia wirusem HIV i WZW typu C. W konsekwencji pogorszenia stanu zdrowia oraz wyników zleconych badań powód został przetransportowany na Oddział (...)Szpitala (...)we W., gdzie wdrożono stosowne leczenie. Po zakończonym leczeniu w szpitalu we W., następnie O. powód w warunkach wolnościowych zaniedbywał leczenie, dopuszczając do przerw w przyjmowaniu zaordynowanych leków, koniecznych z uwagi na przebytą gruźlicę, jaki i preparatów antyretrowirusowych. Podczas wizyty w Poradni (...)we W. w kwietniu 2010 r. powód podał, że leków antyretrowirusowych nie brał od dłuższego czasu. Podał też, że odbył wizytę kontrolną w Poradni Chorób Płuc, choć nie potwierdza tego żadna dokumentacja.

Strona pozwana zgłosiła dowody w sprawie celem wykazania braku swojej odpowiedzialności. Zdołała zakwestionować twierdzenia powoda, przedkładając dokumentację świadczącą o braku przeludnienia oraz spełnieniu przepisanych warunków osadzenia we wskazanych placówkach penitencjarnych.

Dowody te pozwalają także na obalenie ujętego w art. 24 § 1 kc domniemanie bezprawności zachowania sprawcy (naruszyciela dóbr osobistych).

Podobnie na okoliczność uchybień sprawowanej w stosunku do powoda opieki medycznej (jej braku, czy nieodpowiedniego leczenia) powód nie zdołał wykazać swoich twierdzeń, zwłaszcza wobec wniosków przeprowadzonego w sprawie dowodu w postaci opinii biegłej na okoliczność poprawności sprawowanej wobec powoda opieki medycznej w warunkach izolacji.

W konsekwencji zgłoszony zarzut obrazy art. 233 § 1 kpc
w zw. z art. 227 kpc należało uznać za nieuzasadniony.

Biegła w swojej opinii pisemnej (k 130 - 137) i pisemnej opinii uzupełniającej (k 228 - 230) wyraźnie wskazała, że w wywiadzie przeprowadzonym w związku z osadzeniem powód nie ujawnił, że jest nosicielem wirusa HIV i przebył ciężką postać gruźlicy. W warunkach wolnościowych powód nie przyjmował systematycznie koniecznych leków, dopuszczając do przerw w ich stosowaniu, a nawet przerwał farmakoterapię, nie stosując się do zaleceń lekarskich. Powód nie przywiązywał właściwego znaczenia do przebytej ciężkiej postaci gruźlicy oraz konieczności leczenia AIDS. Natomiast wdrożone wobec powoda procedury i zastosowana opieka po wykryciu AIDS nie budziły zastrzeżeń. Przy powtórnym osadzeniu powoda po powrocie z przerwy w odbywaniu karny wobec powoda zastosowano konieczne leczenie.

Powód, kwestionując poprawności i wiarygodność przeprowadzonego w sprawie i w istocie rozstrzygającego dowodu z opinii biegłej z zakresu chorób zakaźnych, nie zdołał wskazać uchybień, które mogłyby dyskwalifikować ów dowód, czy umniejszać jego wiarygodność, bądź moc dowodową.

Opinie biegłych podlegają, jak inne dowody ocenie według art. 233 § 1 kpc, lecz co odróżnia je pod tym względem, to szczególne dla tych dowodów kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (zob. wyrok SN z 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00, opubl. w LEX nr 77046). W efekcie specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienia przyczyn uznania opinii biegłych za przekonujące (wyrok SN z 7 kwietnia 2005 r., II CK 572/04, opubl. w LEX nr 151656).

Polemika oraz dezaprobata powoda w stosunku do wniosków biegłej - niekorzystnych z punktu widzenia jego interesów w sprawie - nie mogły stanowić skutecznej podstawy dla uznania zasadności wniesionego środka odwoławczego.

Wnioski środka dowodowego w postaci opinii biegłego mają być jasne, kategoryczne i przekonujące dla sądu jako bezstronnego arbitra w sprawie, dlatego gdy opinia biegłego czyni zadość tym wymogom, co pozwala uznać znaczące dla istoty sprawy okoliczność za wyjaśnioną, to nie zachodzi potrzeba dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (wyrok SN z 21 listopada 1974 r., II CR 638/74, opubl. w OSP 1975/5/108). Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza, podlegająca kontroli instancyjnej, ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, okoliczność zaś, że opinia biegłego nie ma treści odpowiadającej stronie, nie stanowi dostatecznego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z kolejnych opinii. Potrzeba powołania innego biegłego (instytutu) powinna wynikać
z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony (postanowienie SN z 3 września 2008 r., I UK 91/08, opubl. w LEX nr 785520).

Dodatkowo - jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 grudnia 2011 r., w sprawie II CSK 141/11 (LEX 1110969) - uzasadnienie opinii biegłego powinno wskazywać między innymi opis sposobu i metody badania i wskazywać jego podstawy. Zastrzeżenia strony mogą dotyczyć także elementów opinii, jeżeli wpłynęły ona na wnioski biegłego. W takiej sytuacji strona, która je kwestionuje ma prawo dowodzić swoich twierdzeń w każdy sposób przewidziany w kodeksie postępowania cywilnego. Jeżeli wiadomość o istnieniu takich dowodów powzięła po zakończeniu postępowania przed sądem pierwszej instancji, to wniosek o ich przeprowadzenie powinna zgłosić w apelacji wraz z uzasadnieniem wskazującym, że wcześniej ich powołanie nie było możliwe lub potrzebne (art. 386 § 1 pkt 4 kpc w zw. z art. 381 kpc).

Tymczasem reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika powód nawet po przeprowadzeniu przez sąd okręgowy dowodu z pisemnej uzupełniającej opinii powołanej w sprawie biegłej ograniczył się jedynie do oświadczenia, że opinia biegłej jest kwestionowana oraz wniósł o dopuszczenie dowodu z innego biegłego na tożsamą okoliczność, nie motywując w istocie swojego żądania w żaden sposób i nie zgłaszał już żadnych innych wniosków dowodowych. Nie próbował się ustosunkować do twierdzeń biegłej w zakresie niekompletności złożonej przez powoda dokumentacji poprzez złożenie wniosku o jej dalsze uzupełnienie. Wobec oddalenia tego wniosku postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 19 grudnia 2012r. (k 241) pełnomocnik powoda nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń w trybie art. 162 kpc. W konsekwencji już tylko na marginesie należy podnieść, że zachowanie uprawnienia do powoływania się na uchybienie przepisom postępowania, z wyjątkiem określonym w art. 162 zd. 2 kpc, jaki in casu nie zachodzi, wymaga - poza dochowaniem terminu zgłoszenia zastrzeżenia - wskazania spostrzeżonego przez stronę uchybienia z wyczerpującym przytoczeniem naruszonych przepisów postępowania wraz z wnioskiem o wpisanie tak sformułowanego zastrzeżenia do protokołu, przy czym niewpisanie zastrzeżenia do protokołu wywołuje skutek w postaci utraty zarzutów. Chodzi bowiem o to, by sąd mógł usunąć skutki naruszenia przepisom postępowania (wyrok SA w Katowicach z 1 lutego 2013 r., V ACa 844/12, LEX nr 1280282). Niezgłoszenie zastrzeżenia do protokołu rozprawy uniemożliwia zatem skuteczne powoływanie się w apelacji na zarzuty związane z uchybieniem przepisom postępowania (wyrok SA w Warszawie z 20 grudnia 2012 r., VI ACa 1188/11, LEX nr 1293070).

Wobec treści zarzutu dotyczącego oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i odniesienia go do realiów występujących w niej Sąd Apelacyjny w Łodzi uznał podniesione przez apelującego twierdzenia wadliwej oceny dowodów oraz dokonania błędnych ustaleń faktycznych za niesłuszne.

Za nietrafne uznał również sformułowane przez powoda zarzuty obrazy prawa materialnego, gdyż sąd pierwszej instancji nie tyle nie zastosował in casu art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 zd. 3 kc, co uznał, że w sprawie nie zachodziła podstawa faktyczna do ich zastosowania, skoro powód nie zdołał udowodnić swoich twierdzeń.

O uwzględnieniu zgłoszonego przez powoda żądania zasądzenia należnej kwoty zadośćuczynienia za błędy w leczeniu powoda można byłoby mówić jedynie w przypadku stwierdzenia określonych w powołanych przepisach ustawowych przesłankach odpowiedzialności deliktowej strony pozwanej, tj. zaistnienia konkretnej szkody po stronie powoda w wyniku bezprawnego zachowania pozwanego, pozostającej w adekwatnym związku przyczynowym z tym zachowaniem, co w niniejszej sprawie nie zaistniało. Wprawdzie bez wątpienia u powoda doszło na przestrzeni wskazanego okresu czasu do pogorszenia jego stanu zdrowia, niemniej strona pozwana nie może ponosić odpowiedzialności za ten stan (k 230). Powód bowiem wyłącznie swoim zachowaniem, tj. ukrywaniem zakażenia wirusem HIV oraz faktu przebycia ciężkiej postaci gruźlicy, lekceważeniem wynikających z tego zagrożeń dla jego stanu zdrowia, nieprzestrzeganiem w warunkach wolnościowych zaordynowanych zaleceń, przerwaniem leczenia, a zatem brakiem współpracy i troski o swoje zdrowie doprowadził do pogorszenia swojego stanu zdrowia. W efekcie doznana krzywda pozostaje bez związku z zachowaniem strony pozwanej, które nadto nie nosi znamion bezprawności, bowiem z chwilą umożliwienia przez powoda odpowiedniej diagnostyki, więzienna służba zdrowia wdrożyła w stosunku do przebywającego w okresie izolacji powoda właściwe leczenie i określiła konieczne zalecenia, których powód samodzielnie w warunkach wolnościowych nie przestrzegał.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 kpc, Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację w pozostałej części jako bezzasadną.

Na podstawie § 2 ust. 1 - 3 w zw. z § 6 pkt 7 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.) nakazał wypłacić z sum Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kaliszu kwotę 6.642 złote ( jest to suma brutto, gdyż § 2 ust. 3 cyt. rozporządzenia MS w obecnym brzmieniu nie przewiduje innej możliwości) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodów z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Na podstawie tożsamych okoliczności, jakie zdecydowały o zmianie kwestionowanego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia w przedmiocie obowiązku zwrotu kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej, na podstawie art. 102 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc, i art. 391 § 1 kpc sąd odwoławczy nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej w postępowaniu apelacyjnym.