Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2015 r. w Szczecinie

sprawy J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 3 kwietnia 2014 r. sygn. akt VII U 4078/12

zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje ubezpieczonej J. W. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 3 września 2012 roku na stałe.

SSA Romana Mrotek SSA Jolanta Hawryszko SSA Zofia Rybicka - Szkibiel

Sygn. akt III AUa 581/14

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 3.09.2012r. ubezpieczona J. W. zwróciła się do organu rentowego o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia.

Decyzją z dnia 31.10.2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ mimo stwierdzonej całkowitej niezdolności do pracy po dniu 31.10.2013r. ubezpieczona nie spełniła ustawowej przesłanki, aby w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku, tj. w okresie od 04.09.2002r. do 03.09.2012r. posiadała udowodnione co najmniej 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W odwołaniu od decyzji organu rentowego ubezpieczona podniosła, że z treści art. 58 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) – zwanej dalej ustawą emerytalną - wynika, że okres pięciu lat powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, zaś w niniejszej sprawie zbadano jedynie niezdolność do pracy w płaszczyźnie dziesięcioletniego okresu przypadającego przed datą zgłoszenia wniosku. Nadto, do wymaganego pięcioletniego stażu ubezpieczeniowego winien być doliczony okres czteroletni wychowywania syna, a zatem przynajmniej do dnia 20.04.2014r. Ubezpieczona podniosła również, że już pod koniec 2006 roku wystąpiły u niej objawy choroby, lecz nie miała wówczas świadomości, iż są one syndromem poważnej i nieuleczalnej choroby, wobec czego podjęła zatrudnienie jeszcze w październiku 2007 roku. Leczenie tego schorzenia trwa jednak do chwili obecnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Jednocześnie wskazał, że ubezpieczona była całkowicie niezdolna do pracy do dnia 31.10.2012r., lecz nie była niezdolna
do pracy według stanu na dzień 12.04.2005r. Nadto, ostatnie ubezpieczenie ustało
z dniem 31.10.2007r., wobec czego J. W. w dziesięcioletnim okresie od 04.09.2002r. do 03.09.2012r., tj. poprzedzającym złożenie wniosku rentowego, wykazała zaledwie 7 miesięcy i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zamiast wymaganych 5 lat stażu ubezpieczeniowego.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 3.04.2014 roku oddalił odwołanie.

Sąd I Instancji ustalił, że J. W., urodzona (...), jest z zawodu szwaczką, pracowała w wyuczonym zawodzie, jak również w charakterze montera grzejnictwa, a ostatnio jako pracownik introligatorni (od 1 października 2007 roku do 31 października 2007 roku). W dniu (...) urodził się syn ubezpieczonej D. W.. J. W. 3 września 2012 roku wystąpiła z wnioskiem o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Organ rentowy uznał za udokumentowane przez ubezpieczoną 10 lat, 6 miesięcy i 10 dni okresów składkowych okresów składkowych oraz 3 lata okresów nieskładkowych, tj. łącznie 13 lat, 6 miesięcy i 10 dni okresów ubezpieczenia.

Orzeczeniem z 11 października 2012 roku Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy do 31 października 2013 roku, z tym zarazem, że niezdolność do pracy nie istniała na dzień 12 kwietnia 2005 roku.

W celu ustalenia stanu zdrowia i niezdolności do pracy ubezpieczonej Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii łącznej zespołu biegłych sądowych lekarzy o specjalności z zakresu reumatologii (dr n.med. A. Z.), pulmonologii (dr n.med. W. W.) i interny – (dr n.med. H. F.) i w oparciu o ten dowód ustalił, że u ubezpieczonej rozpoznaje się:

1.  twardzinę układową,

2.  nadciśnienie tętnicze,

3.  włóknienie płuc w przebiegu choroby podstawowej.

Stan zdrowia J. W. czyni ją całkowicie niezdolną do pracy
z ogólnego stanu zdrowia od 19 lutego 2008 roku, tj. od dnia pierwszej hospitalizacji na oddziale (...). Brak jest danych pozwalających na orzekanie o wcześniejszej – choćby częściowej – niezdolności do pracy. Niezdolność do pracy spowodowana jest przewlekłym schorzeniem układowym, postępującym. Obecnie proces chorobowy jest aktywny, od kilku lat występuje progresja zmian w zakresie skóry. Stwierdzone zajęcie wielonarządowe (płuca, serce) wymaga kontynuacji leczenia w warunkach Kliniki (...) (wlewy dożylne sterydów, cytostatki leków rozszerzających naczynia krwionośne). Intensywne leczenie obciążone jest potencjalnym działaniem ubocznym leków. Stan dróg oddechowych ubezpieczonej daje podstawę do orzekania o trwałej niezdolności do pracy.

Nadciśnienie tętnicze nie wpływa natomiast w istotny sposób na zdolność do pracy wnioskodawczyni, ponieważ jest obniżone skutecznie lekami hipotensywnymi, nie dało też przewlekłych powikłań sercowo-naczyniowych.

W oparciu o przywołane ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie i przywołując treść art. 57 ust. 1, 2, art. 58 ust. 1 pkt 5 , ust. 2 i ust. 4, art. 12 ust. 1- ust. 3 ustawy emerytalnej - podniósł, że w sprawie bezspornym pozostawało to, że ubezpieczona jest osobą niezdolną do pracy, zaś spór sprowadzał się na płaszczyźnie art. 57 ust. 1 pkt 2 i 3 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 cyt. ustawy do ustalenia w jakiej dacie niezdolności ta powstała. W celu ustalenia powyższej kwestii Sąd orzekający dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu reumatologii, pulmonologii i interny. Biegli na podstawie analizy źródłowej dokumentacji medycznej, zebranego od ubezpieczonej wywiadu oraz po przeprowadzeniu badań rozpoznali u J. W. wskazane w uzasadnieniu niniejszego wyroku schorzenia. Stan zdrowia spowodowany podstawową chorobą ubezpieczonej – twardziną układową powoduje całkowitą niezdolność do pracy od 19 lutego 2008 roku tj. od dnia pierwszej hospitalizacji na oddziale (...). Zdaniem Sądu Okręgowego, ocena stanu zdrowia ubezpieczonej dokonana przez biegłych spełniła wszystkie wymagania stawiane opiniom biegłych i uwzględniała wymogi prawne stawiane przez ustawodawcę przy orzekaniu o niezdolności do pracy. W zgromadzonym materiale dowodowym brak jest natomiast jakichkolwiek przesłanek pozwalających na uznanie, że przed dniem 19 lutego 2008 roku choroba skarżącej czyniła ją osobą niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej. Ustalenie, że wnioskodawczyni stała się osobą niezdolną do pracy dopiero od dnia 19 lutego 2008 roku powoduje, że niezdolność do pracy ubezpieczonej powstała w okresie o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Ubezpieczona nie spełniała jednak przesłanek z art. 57 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 5 i art. 58 ust. 2 ustawy emerytalne, tj. warunku posiadania pięcioletniego okresu ubezpieczenia w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem powstania niezdolności do pracy, ani na przestrzeni ostatnich 10 lat przed zgłoszeniem wniosku o rentę. Brak wymaganego pięcioletniego stażu ubezpieczeniowego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem powstania niezdolności do pracy, jak również w ostatnich 10 lat przed zgłoszeniem wniosku o rentę, skutkuje koniecznością odmowy przyznania J. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Doliczenie bowiem okresu sprawowania opieki przez ubezpieczoną nad jej synem nie mogłoby doprowadzić do zmiany zaskarżonej decyzji, gdyż przepis art. 5 ust. 2 cyt. ustawy stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe (tj. m.in. okresy opieki nad dziećmi) uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. Skoro zaś ubezpieczona w dziesięcioleciu przypadającym przed powstaniem niezdolności do pracy – od 20 lutego 1998 roku do 19 lutego 2008 roku – zdołała udowodnić 3 lata, 3 miesiące i 6 dni okresów składkowych, tym samym możliwym byłoby doliczenie jedynie 1 roku, 1 miesiąca i 2 dni okresów nieskładkowych, co po zsumowaniu i tak nie dałoby wymaganych ustawą 5 lat ubezpieczenia.

Sąd Okręgowy tak argumentując uznał zaskarżoną decyzję organu rentowego

za prawidłową i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodziła się ubezpieczona. Zaskarżyła wyrok w całości. W złożonej apelacji wyrokowi zarzuciła sprzeczność istotnych ustaleń Sądu w zakresie istnienia przesłanek wymaganych przepisami prawa do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z treścią materiału dowodowego, uzupełnionego wraz z apelacją w postaci zaświadczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. - Inspektoratu w S. - z dnia 16.05.2014r. potwierdzającego podleganie ubezpieczonej ubezpieczeniom emerytalno – rentowym i wypadkowemu w okresie od 01.03.2001r. do 30.04.2003r. (kod (...)) w związku z opłacaniem składek przez (...) w S. (k.565).

Wskazując na powyższe, skarżąca wniosła:

1.  o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie dochodzonego prawa,

2.  ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Ubezpieczona wniosła przy tym o przeprowadzenie dowodu z dokumentu
w postaci zaświadczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 16.05.2014 r. w celu ustalenia okresu pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego w okresie od 01.03.2001r. do 30.04.2003 r. wypłacanego przez (...) (...) w S. i opłacania z tego tytułu składek, w konsekwencji dla wykazania istnienia 5-letniego okresu ubezpieczenia w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem powstania niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu apelacji, skarżąca podniosła, że w toku postępowania przed Sądem I instancji nie powołałam się na okres pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego wypłacanego przez (...) (...) w S. w okresie od 01.03.2001 r. do 30.04.2003 r. gdyż uważał, iż pobieranie tego zasiłku zalicza się do okresów nieskładkowych i dopiero po otrzymaniu wyroku z uzasadnieniem udała się do inspektoratu ZUS w S. w celu uzyskania zaświadczenia o opłaconych składkach na ubezpieczenie społeczne i zweryfikowania zasadności obliczenia okresów uwzględnionych przez Sąd I instancji. Wówczas to okazało się, iż okres pobierania zasiłku z (...) S. jest traktowany jako okres składkowy, gdyż (...) opłacał za nią składki na ubezpieczenie społeczne. W tej sytuacji konieczne jest zatem przeprowadzenie uzupełniającego dowodu z dokumentu w postaci poświadczenia dla celów świadczeń emerytalno-rentowych, gdyż dowód ten wskazuje jednoznacznie na okres składkowy, którego uwzględnienie przesądza, iż przysługuje skarżącej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Biorąc bowiem pod uwagę dodatkowo okres składkowy od 01.03.2001 r. do 30.04.2003 r. , spełniony został ostatni warunek wymagany do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Organ rentowy w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wyprowadził
z nich należycie uzasadnione wnioski w zakresie ustalenia niespornego zresztą
stanu zdrowia ubezpieczonej i jego wpływu na całkowitą i trwałą utratę zdolności ubezpieczonej do jakiejkolwiek pracy, jak również daty postania tej niezdolności
od 19 lutego 2008r. W związku jednak z przedłożonym przez ubezpieczoną wraz z apelacją zaświadczeniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 16.05.2014 r. doszło do poczynienia przez Sąd Odwoławczy własnych i odmiennych od dotychczasowych poczynionych ustaleń faktycznych w zakresie posiadania przez ubezpieczoną, dodatkowego stażu ubezpieczeniowego. (...) (...) w S. opłacał za ubezpieczoną składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w okresie od 01.03.2001 r. do 30.04.2003 r., co jednak pominął organ rentowy w toku własnego postępowania, jak również nie ujawnił w toku postępowania przed Sądem I Instancji. Nadto, doliczeniu podlegał uzupełniająco okres opieki nad dzieckiem, tj. do 19.04.2004r. (pismo ZUS z k. 600). W konsekwencji doszło do wykazania spełnienia wymogu co najmniej 5-letniego okresu ubezpieczenia w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem powstania niezdolności do pracy. Zgodnie bowiem z art. 58 ust. 1 cyt. ustawy warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2 ppkt 5 tej ustawy osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Zgodnie z art. 58 ust. 2 cyt. ustawy okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Sąd Apelacyjny, mając na uwadze ustalenia poczynione w oparciu o posiadany w sprawie materiał dowodowy (w tym własne ustalenia faktyczne co do dodatkowo wykazanego przez ubezpieczoną okresu ubezpieczeniowego - składkowego od 01.03.2001r. do 30.04.2003r. w związku z ich opłacaniem przez pomoc społeczną i okresu nieskładkowego z tytułu opieki nad dzieckiem) doszedł do wniosku, że ubezpieczona będąc w myśl art. 12 ust. 1 i ust. 2 ustawy emerytalnej całkowicie i trwale niezdolna do jakiejkolwiek pracy począwszy od 19 lutego 2008r. z powodów pulmonologicznych w związku z rozpoznaną twardziną układową, z zajęciem wielonarządowym (w tym płuc i serca), postępującej i w stanie aktywnym, wymagającej leczenia klinicznego, oraz włóknienia płuc, potwierdzonego w badaniu TK, spełniła również pozostałe konieczne ustawowe warunki, niezbędne do przyznania jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W okresie dziesięciolecia poprzedzającego powstanie niezdolności do pracy, tj. od 19.02.1998r. do 18.02.2008r. ubezpieczona wykazała 6 lat i 7 miesięcy stażu ubezpieczeniowego, a zatem spełniła wymagany w myśl art. 58 ust. 1 pkt 5 w zw. z ust. 2 ustawy emerytalnej warunek posiadania co najmniej 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Stan zdrowia ubezpieczonej ustalony w opinii biegłych, zarówno co do stopnia niezdolności do pracy, jak i czasu jej trwania nie był kwestionowany przez organ rentowy.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji, przyznając rentę od daty złożenia wniosku rentowego.

SSA Romana Mrotek SSA Jolanta Hawryszko SSA Zofia Rybicka - Szkibiel