Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

Sędziowie: SSA Mirosław Godlewski (spr.)

SSO del. Dorota Rzeźniowiecka

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2013 r. w Łodzi

sprawy K. P. s. J., małoletnich M. P. (1), M. P. (2), R. P. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego A. P. przy udziale K. P. s. K., małoletnich W. K., B. K., M. K. i Z. W. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o odpowiedzialność spadkobierców za składki na ubezpieczenia społeczne FP, FGŚP i ubezpieczenie zdrowotne należne od T. P.,

na skutek apelacji K. P. s. J., małoletnich M. P. (1), M. P. (2), R. P. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego A. P., K. P. s. K., małoletnich W. K., B. K., M. K. i Z. W. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego J. K.

od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu z dnia 31 stycznia 2012 r., sygn. akt: V U 556/11;

oddala apelacje.

Sygn. akt. III AUa 914/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem wydanym dnia 31 stycznia 2012 roku w sprawie VU 556/11 Sąd Okręgowy w Kaliszu oddalił odwołanie A. P. działającego także jako przedstawiciel ustawowy małoletnich M., R. i M. P. (2) oraz K. P. syna J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w O. z dnia 14 kwietnia 2011 roku wydanych za numerem (...) i (...) stwierdzających solidarną odpowiedzialność przywołanych spadkobierców za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za dłużniczkę M. P. (2).

Wezwani do udziału w sprawie zainteresowani K. P. syn K. i J. K. działająca także jako przedstawicielka ustawowa małoletnich B. K., M. K., W. K. i Z. W., nie zajęli stanowiska w sprawie.

Wydając przedmiotowy wyrok sąd pierwszej instancji przyjął za podstawę rozstrzygnięcia następujące ustalenia faktyczne.

T. P. prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą zatrudniając pracowników. W listopadzie 2002 roku T. P. wystąpiła z wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Wniosek dotyczył niezapłaconych należności za okres od stycznia 1999 roku do grudnia 2001 roku. Postępowanie restrukturyzacyjne zostało umorzone w styczniu 2003 roku z uwagi na śmierć przedsiębiorcy.

T. P. zmarła 5 grudnia 2002 roku, a spadek po niej nabyli z mocy ustawy mąż K. P., oraz syn zmarłej K. P. po ¼ części i wnuki Z. W., W. K., B. K., M. K. po 1/16 części, oraz wnuki M. P. (1), M. P. (2) i R. P. po 1/12 części. Krąg spadkobierców został ustalony orzeczeniem sądu. Wnuki spadkodawczyni w dacie powołania do spadku były małoletnie. W wyniku przeprowadzonego spisu inwentarza ustalono, że wartość masy spadkowej pozostawionej przez zmarłą wynosiła 297,000 złotych.

W tak ustalonym stanie faktycznym sąd pierwszej instancji uznał odwołania za niezasadne.

Przywołując przepis art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 8 ust. 6 pkt 1 i art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych skonstatował, że zmarła była płatnikiem składek tak na ubezpieczenie własne jak i zatrudnianych pracowników. Składek, które nie zostały opłacone i wysokość, których nie została ograniczona w toku postępowania restrukturyzacyjnego. Zaległe składki nie uległy również, przy uwzględnieniu art. 24 ust. 4 i ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przedawnieniu do daty wydania spornych decyzji.

Powyższe przy uwzględnieniu treści przepisu art. 97 i następnie ustawy Ordynacja podatkowa uzasadniało wydaną decyzję o przeniesieniu odpowiedzialności.

Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyli w całości apelacjami K. P. syn J., A. P. działający także jako przedstawiciel ustawowy małoletnich zainteresowanych M. P. (1), R. P. i M. P. (2), K. P. syn K. oraz J. K. działająca jako przedstawicielka ustawowa małoletnich W. K., B. K., M. K. i Z. W..

Apelacje K. P. syna J. oraz K. P. syna K. są tożsame w treści, podnosząc zarzut przedawnienia należności oraz przywołując fakt złożenia przez spadkodawczynię wniosku o restrukturyzację i związanym z tym nieustaleniem ostatecznej kwoty zobowiązania. Apelacja A. P., poza zarzutem przedawnienia akcentuje dodatkowo fakt ograniczenia odpowiedzialności małoletnich do wysokości masy czynnej spadku. J. K. w złożonej apelacji ogranicza się do kwestionowania samej zasady odpowiedzialności.

Wszyscy apelujący, wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji organu rentowego i ustalenie, że nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacje są bezzasadne i jako takie podlegają oddaleniu.

W sprawie poza sporem pozostaje to, że zaskarżoną decyzją dokonano przeniesienia odpowiedzialności za niezapłacone przez T. P. składki należne za okres od marca 1999 roku do grudnia 2002 roku. Bezsporne jest także, że krąg spadkobierców zmarłej został określony orzeczeniem sądu a wartość masy spadkowej została ustalona z określeniem jej wartości w postępowaniu o sporządzenie spisu inwentarza. Wskazana tam wartość jest wyższa od przeniesionej kwoty niezapłaconych przez zmarłą należności składkowych. Spadkobiercy T. P. nie przeprowadzili do daty wydania przez organ decyzji działu spadku. Organ dnia 14 kwietnia 2011 roku wydał decyzję co do wszystkich ustalonych spadkobierców, przenosząc na nich solidarnie odpowiedzialność za długi spadkowe do wartości ustalonego w spisie inwentarza stanu czynnego spadku i zobowiązując do uregulowania należności w kwocie 112.643,45 złotych. Jako podstawa prawna wydanych decyzji wskazane zostały przepisy art. 97§1 , art.98 § 1 i 2 pkt 1,2,5, i 7, art. 100, art. 101 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa ( Dz.U. z 2005 r. Nr 8 poz. 60 ze zmianami ) art. 83 ust. 6 oraz art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2009 r. Nr 205 poz. 1585 ) art. 922 § 1 , art. 1025 § 2, art. 1030, art. 1031 i art. 1034 k.c.

Uwzględnienie wskazanych okoliczności faktycznych nie wyeksponowanych należycie w motywach sądu pierwszej instancji, pozwala na merytoryczne rozpoznanie sprawy na etapie postępowania apelacyjnego.

Podniesiony zarzut przedawnienia nie jest zasadny. Podzielić w tym zakresie należy rozważania prawne sądu pierwszej instancji. Apelanci ponoszący wskazany zarzut, ograniczyli się do lakonicznego przywołania przepisu art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( t.j. Dz.U. z 2007 roku Nr 11 poz.74 ze zmianami) z konstatacją, iż zobowiązanie ulega przedawnieniu po 10 latach oraz art. 118 i art. 119 k.c. z tezą, że terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

W związku z treścią podniesionego zarzutu oraz jego motywacji, poprzestać należy na stwierdzeniu, że analizując bieg terminu przedawnienia sąd pierwszej instancji miał na uwadze przepis art.24 ust. 4 oraz art.24 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i trafnie wywiódł, iż mający zastosowanie dziesięcioletni termin przedawnienia w stosunku do najstarszej ze składek za marzec 1999 roku nie upłynął jeszcze w dniu wydawania zaskarżonych decyzji. Bieg terminu przedawnienia uregulowany jest całościowo przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i nie ma podstaw prawnych do odpowiedniego stosowania w tym zakresie przepisów art. 118 i art. 119 k.c., przepisów z innego systemu prawa, przepisy którego mogą mieć zastosowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych tylko gdy jest do tego szczególne umocowanie. Uwzględnienie powyższego, w sytuacji gdy składki za marzec 1999 roku stały się wymagalne w dacie płatności (15 kwietnia ) 1999 roku oraz w sytuacji gdy z uwagi na prowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, bieg terminu przedawnienia od 5 grudnia 2002 roku do 5 grudnia 2004 roku był zawieszony, czyni prawidłowym tak stanowisko organu jak i sądu pierwszej instancji, że dziesięcioletni termin przedawnienia składek należnych za marzec 1999 roku kończył się dopiero w dniu 15 kwietnia 2011 roku, czyli po wydaniu spornej decyzji.

Wbrew także zarzutom apelacji, krąg spadkobierców na których przeniesiono odpowiedzialność nie jest dowolny lecz wynika z treści postanowienia Sądu spadku - Sądu Rejonowego w Pleszewie wydanego dnia 31 października 2006 roku w sprawie o sygn. akt. I Ns 379/05, treść, którego była wiążąca w niniejszej sprawie. ( art. 1025 § 2 k.c. , art. 679 k.p.c. ).

Przed wydaniem decyzji przenoszącej odpowiedzialność na spadkobierców przeprowadzony został we właściwym trybie spis inwentarza, spis prawomocny. ( I Ns 236/07 ). Szczegółowe zasady sporządzenia spisu inwentarza reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 października 1991 roku ( Dz.U Nr 92 poz.411 ) wydane w oparciu o delegację ustawową zawarta w przepisie art. 639 k.p.c. W rozporządzeniu uregulowana także kwestię nadzoru nad prawidłowością sporządzenia spisu inwentarza ( § 2 rozporządzenia ). Nie przesądzając, z uwagi na zbędność powyższego dla potrzeb rozpoznania niniejszej sprawy, dopuszczalności kwestionowania treści spisu inwentarza poza tym postępowaniem, wskazać jedynie należy, że spis inwentarza, niewątpliwie ma moc dokumentu urzędowego, co przy przyjęciu domniemania z tym związanego i treści zarzutów przywoływanych w apelacji nie daje podstaw do kwestionowania ustaleń zawartych w protokole spisu inwentarza dotyczących rozpoznawanej sprawy. ( art.244 k.p.c. ).

Wobec powyższego stanu rzeczy, jedynie ubocznie wskazać należy na stanowisko judykatury wyrażone w sprawie SN IUK 174/12 , tak co do znaczenia ustalenia wartości masy czynnej w spisie inwentarza jak i wymagań formalnych decyzji przenoszącej odpowiedzialność co do wynikającego z tego ograniczenia odpowiedzialności .

W zaskarżonej decyzji wskazana jest kwota przenoszonego zobowiązania za które spadkobiercy odpowiadają solidarnie, zobowiązania, które w świetle poczynionych ustaleń nie przenosi masy czynnej spadku . Jak trafnie wywiódł sąd pierwszej instancji podnoszone w apelacji zarzuty co do prawidłowości ustalenia wielkości zaległości składkowych z odwołaniem się ogólnie do faktu prowadzenia postępowania o restrukturyzację, także nie mogło odnieść oczekiwanego skutku. Przypomnieć w tym miejscu należy, że T. P. złożyła wniosek o restrukturyzację należności należnych za okres od 1 stycznia 1999 roku do grudnia 2001 roku, dnia 15 listopada 2002 roku. Postępowanie w tej sprawie zostało umorzone decyzją z dnia 7 stycznia 2003 roku wydaną w oparciu o przepis art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców ( Dz.U. Nr 155 poz. 1287 z 2002 roku ze zmianami ) z uwagi na śmierć przedsiębiorcy. Apelujący nie kwestionując wskazanego trybu zakończenia postępowania o restrukturyzację , negując przyjętą wartość należności składkowych wyprowadzają skutki redukcji zadłużenia z faktu złożenia wniosku o restrukturyzację. Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić. Apelanci podnosząc wskazaną argumentację nie dostrzegają tego, że przy uwzględnieniu celu jak i istoty postępowania restrukturyzacyjnego decyzjami orzekającymi co do istoty sprawy i decyzjami merytorycznymi są decyzje z art. 18 ust. 1 i art. 21 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o restrukturyzacji a nie decyzja wydana w trybie art. 21 ust. 3 tejże ustawy. Decyzja procesowa, nie rozstrzygająca sprawy co do istoty, nie prowadząca do konkretyzacji przepisów prawa materialnego lecz umarzająca postępowanie z uwagi na bezprzedmiotowość postępowania restrukturyzacyjnego nie rodzi skutku w postaci umorzenia zgłoszonych do restrukturyzacji należności. W okolicznościach niniejszej sprawy nie ulga kwestii, że po złożeniu wniosku o restrukturyzację nie doszło do daty śmierci T. P. ( 5 grudnia 2002 roku ) do wydania decyzji o warunkach restrukturyzacji. W związku z czym, brak jest przesłanek aby w takim stanie rzeczy z decyzji umarzającej postępowanie wyprowadzać skutki związane z umorzeniem restrukturyzowanych należności.

W tych okolicznościach wobec, co podkreślono powyżej, braku działu spadku, decyzja o przeniesieniu odpowiedzialności solidarnie na ujawnionych spadkobierców znajdowała uzasadnienie w przywołanych w niej przepisach prawa.

Kierując się wskazaną argumentacją, nie podzielając zasadności poniesionych zarzutów apelacyjnych, akceptując ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji w których doszło do wydania zaskarżonego wyroku, podzielając przedstawioną interpretację prawa materialnego ( art. 24 ust. 4 i 6, art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 97 i art. 98 ustawy Ordynacja podatkowa, art. 922 k.c, art. 1031 § 1 k.c, art.1034 § 1 k.c ) oraz nie znajdując podstaw, które należałoby uwzględnić z urzędu, Sąd Apelacyjny na podstawie art.385 k.p.c. apelacje jako bezzasadne oddalił.