Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 czerwca 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu w III Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący : SSO Tomasz Kaszyca

Protokolant: Agata Herman

Prokurator Anna Jastrzębska

po rozpoznaniu na posiedzeniu w sprawie R. P.

oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

z urzędu

w przedmiocie umorzenia postępowania

na podstawie art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k. i art. 340 § 1 k.p.k.

postanawia

I.  umorzyć postępowanie karne przeciwko R. P.o czyn polegający na tym, że w dniu 22 czerwca 2009r. we W., poprzez zawarcie z przedstawicielami (...) Państwowych S.A.Oddział G. (...)we W. umowy nr (...)dotyczącej zakupu 1544 sztuk betonowych płyt chodnikowych, po wcześniejszym ich demontażu z terenu placu w P., poprzez wprowadzenie w błąd co do możliwości i zamiaru wywiązania się z umowy i zapłaty ceny kupna, doprowadził ww spółkę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wysokości 213.072 zł, to jest czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

II.  na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Prokuratura Rejonowa w Kluczborku Ośrodek (...)z/s w N.prowadziła postępowanie przygotowawcze w sprawie doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) S.A. G. (...)we W.przez R. P., w kwocie 213.072 zł.

W dniu 3 stycznia 2013r. wpłynął akt oskarżenia. R. P. został oskarżony o popełnienie przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

W przedmiotowej sprawie ma zastosowanie przesłanka umorzenia postępowania z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. – brak skargi uprawnionego oskarżyciela.

W dniu 17 sierpnia 2009r. T. L.przedstawiciel (...) S.A.Oddział W.złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oszustwa przez R. P.na szkodę (...) S.A. O. G. (...)we W.(k. 3-4 akta 1 Ds. 3639/09). Czynności wyjaśniające w tej sprawie prowadzone było przez Prokuraturę Rejonową W.- Zachód pod sygn. akt 1 Ds. 3639/09. Natomiast w dniu 18 sierpnia 2009r. A. K.przedstawiciel (...) S.A.złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa kradzieży przez R. P.na szkodę (...) S.A. O. G. (...)we W.(k. 32 - 33). Czynności wyjaśniające w tej sprawie prowadzone było przez Prokuraturę Rejonową w Kluczborku Ośrodek (...)z/s w N.pod sygn. akt 2 Ds. 801/09.

W dniu 20 sierpnia 2009r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Kluczborku Ośrodek (...)z/s w N.wydał postanowienie (sygn. akt 2 Ds. 801/09) o odmowie wszczęcia dochodzenia w sprawie kradzieży płyt drogowych – betonowych z terenu przy dworcu PKP w miejscowości P.na szkodę (...) Oddział (...)we W. ul. (...)(k. 44 – 45).

W dniu 17 października 2009r. Prokurator Prokuratury Rejonowej Wrocław Krzyki - Zachód wydał postanowienie (sygn. akt 1 Ds. 3639/09) o odmowie wszczęcia śledztwa w sprawie doprowadzenia w dniu 22 czerwca 2009r. we (...) S.A.do niekorzystnego rozporządzenia jej mieniem w kwocie 213.072 zł wskutek zawarcia z R. P.reprezentującym firmę (...)i (...)z siedzibą we W.przy ul. (...)umowy sprzedaży płyt drogowych o powierzchni 4.632 m ² znajdujących się na placu w miejscowości P., z której to umowy kupujący nie wywiązał się nie uiszczając należnej zapłaty sprzedającemu pomimo odebrania towaru tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. (k. 138 – 139).

Niniejsza sprawa była prowadzona na skutek zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa, złożonych niezależnie od siebie, w dniu 15 grudnia 2010r. przez A. S.oraz w dniu 22 października 2010r. przez kancelarię Radców Prawnych (...) spółka partnerska. Postanowieniem z dnia 12 grudnia 2011r. wszczęto śledztwo w sprawie doprowadzenia w dniu 22 czerwca 2009r. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem P.K.P. S.A. Oddział (...)we W.(k. 67). W dniu 25 października 2012r. wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutu R. P.(k. 141).

W przedmiotowej sprawie rzecznik oskarżenia zarzucił R. P., że w dniu 22 czerwca 2009r. we W., poprzez zawarcie z przedstawicielami (...) Państwowych S.A. O. G. (...)we W. umowy nr (...)dotyczącej zakupu 1544 sztuk betonowych płyt chodnikowych, po wcześniejszym ich demontażu z terenu placu w P., poprzez wprowadzenie w błąd co do możliwości i zamiaru wywiązania się z umowy i zapłaty ceny kupna, doprowadził ww spółkę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wysokości 213.072 zł, to jest czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

W ocenie Sądu pomiędzy czynem zarzuconym oskarżonemu R. P. w przedmiotowej sprawie i czynem, co do którego prokuratorzy wydali postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania (w dniu 20.08.2009r. oraz w dniu 17.10.2009r.), zachodzi tożsamość przedmiotowa. Oczywistym przy tym jest, iż ustalenie tożsamości czynu może nastręczać poważnych trudności, zwłaszcza jeśli tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie, postępowania nie wkroczyły w fazie in personam. W tych przypadkach bowiem procesowy opis czynu, zamieszczony w postanowieniu o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, może odbiegać od obrazu zachowania, z związku z którym toczy się proces karny, głównie z powodu ograniczenia zakresu przeprowadzonych czynności, uzasadnionego ustaleniem przyczyny, pozwalającej na wydanie postanowienia. W omawianej materii sąd dokonując ustaleń dotyczących tożsamości czynu nie powinien brać pod uwagę jedynie procesowego opisu czynu zamieszczonego w postanowienia prokuratora, ale musi także uwzględnić okoliczności wynikające z czynności sprawdzających. Do kryteriów negatywnych, które wyłączają możliwość przyjęcia tożsamości przedmiotowej czynu zalicza się przede wszystkim różność przedmiotów ochrony, osoby pokrzywdzonego, czasu i miejsca czynu oraz przedmiotu wykonawczego.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić trzeba, że zarówno opis czynu zamieszczonego w postanowieniach prokuratorskich z dnia 20.08.2009r. o odmowie wszczęcia postępowania oraz dnia 17.10.2009r. o odmowie wszczęcia postępowania, ich uzasadnienia oraz lektura akt sprawy wskazująca na zakres czynności wyjaśniających przekonują, że postępowania te dotyczyły tego samego czynu, o którego popełnienie prokurator oskarżył R. P. w przedmiotowym postępowaniu. Świadczą o tym zwłaszcza ten sam przedmiot ochrony, ten sam podmiot, który miał zostać pokrzywdzony przestępstwem, data czynu, kwota szkody oraz ten sam przedmiot wykonawczy.

Skoro tak, to postępowanie w tym zakresie należało umorzyć na podstawie art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. Stwierdzić bowiem trzeba, że po prawomocnej odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego akcja publiczna może odżyć w sposób procesowo poprawny i skuteczny jedynie przy zachowaniu warunków i wymagań określonych w ustawie, a to art. 327 § 1 k.p.k. Cytowany przepis jednoznacznie stwierdza, że przy spełnieniu przewidzianych tam przesłanek, podjęcie postępowania na nowo następuje "na mocy postanowienia prokuratora". Wyraźnie został zatem wskazany organ uprawniony do wydania takiej decyzji procesowej, jak również określono jej treść i formę. Stanowisko to spotkało się z pełną akceptacją tak w orzecznictwie (tak SN w uchwale z dnia 26.09.2002r., sygn. akt I KZP 23/02, OSNKW 2002, nr 11-12, poz. 98, SN w wyroku z dnia 9.10.2008r., sygn. akt V KK 252/08 oraz SA w Katowicach w wyroku z dnia 27.07.2011r., sygn. akt II AKz 416/11) jak i w doktrynie (por. T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2008).

Art. 327 § 1 k.p.k. stanowi, że umorzone postępowanie przygotowawcze może być w każdym czasie podjęte na nowo na mocy postanowienia prokuratora, jeżeli nie będzie się toczyć przeciw osobie, która w poprzednim postępowaniu występowała w charakterze podejrzanego. Przepis ten stosuje się odpowiednio w sprawie, w której odmówiono wszczęcia śledztwa lub dochodzenia. Zgodnie z treścią zd. II, przepis § 1 stosuje się odpowiednio w sprawie, w której odmówiono wszczęcia śledztwa lub dochodzenia. Powyższe oznacza, że ustawodawca przyjmuje, iż jeżeli w sprawie odmówiono już raz wszczęcia, i tak się ona "zakończyła", to w razie zmiany oceny uprzedniego stanowiska należy wydać postanowienie o podjęciu postępowania, którego wszczęcia uprzednio odmówiono, a nie o jego wszczęciu. Odmowa następuje zawsze w sytuacji, gdy brak jest osoby o statusie podejrzanego, w związku z tym przyjmuje się, że nie ma w istocie różnic między umorzeniem postępowania w fazie in rem a odmową wszczęcia. Stąd takie właśnie stanowisko zajęte we fragmencie § 1 art. 327. Przepis oznacza zatem jedynie, że decyzję "o wszczęciu" rezerwuje się dla pierwszego rozważania kwestii wszczęcia w związku ze złożonym zawiadomieniem. Gdyby decyzja była tu ostatecznie negatywna (odmowa wszczęcia), to późniejsza zmiana stanowiska organu musi przyjąć postać podjęcia na nowo postępowania (tak T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 327 k.p.k., Warszawa 2004).

Kontynuowanie postępowania w niniejszej sprawie wymagało zatem wcześniejszej decyzji procesowej, zapadającej w formie postanowienia wydanego przez prokuratora, zawierającej treść stwierdzającą wyraźnie wolę podjęcia na nowo postępowania prawomocnie zakończonego. Takiego postanowienia w niniejszej sprawie nie wydano. Pamiętać trzeba, że prawomocne postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, dopóki funkcjonuje ono w obrocie prawnym nie może być traktowane jako niewiążące i to tylko przez jedną ze stron procesowych, tj. oskarżyciela publicznego. Sprzeciwiają się temu m.in.: wzgląd na konieczną stabilność prawomocnych rozstrzygnięć procesowych oraz elementarne względy gwarancyjne, wymagające przestrzegania reguł określających drogę pozbawiania decyzji procesowych waloru prawomocności. Ustawodawca przewidział przecież sytuację, w której mogą ujawnić się okoliczności wskazujące na konieczność kontynuowania postępowania i w art. 327 § 1 k.p.k. określił zasady, na jakich prokurator może odzyskać prawo do skargi. Nie ma dostatecznych argumentów do przyjęcia, że skarga publiczna może odżyć bez zachowania tych reguł, bądź też w jakiś inny, mniej lub bardziej dorozumiany sposób.

Podsumowując stwierdzić trzeba, że w sytuacji, gdy prawomocne postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania doprowadziły do wygaśnięcia skargi publicznej, a nie zastosowano instytucji procesowych pozwalających na jej odzyskanie (czego w niniejszej sprawie nie uczyniono), prokurator nie dysponuje prawem do oskarżania i nie może go odzyskać w sposób dorozumiany w drodze kontynuowania czynności procesowych w ramach ich przeprowadzenia w innym postępowaniu. Nie odzyskanie tego prawa w opisany wyżej sposób stanowi jedną z ujemnych przesłanek procesowych - wymienioną w art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w punkcie pierwszym sentencji.

Orzeczenie o kosztach podjęto na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k., który stanowi, że w sprawach z oskarżenia publicznego w razie uniewinnienia oskarżonego lub umorzenia postępowania koszty procesu ponosi Skarb Państwa.