Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borek

Sędziowie: SSO Marcin Świerk

SSO Anna Romańska (spr.)

Protokolant: protokolant Patrycja Miazga

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Rzeszowie – Renaty Stopińskiej – Witkowskiej oraz oskarżyciela posiłkowego K. S.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 września 2015 r.

sprawy oskarżonego J. M. o przestępstwo z 177 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Strzyżowie

z dnia 4 grudnia 2014 r., sygnatura akt XIV K 215/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania.

SSO Anna Romańska SSO Andrzej Borek SSO Marcin Świerk

Sygn. akt II Ka 247/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 4 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Rzeszowie XIV Zamiejscowy Wydział Karny z/s w Strzyżowie uznał oskarżonego J. M. za winnego tego, że w dniu 24 maja 2014 roku w miejscowości F., na ulicy (...), droga wojewódzka (...), gmina F., powiatu (...), woj. (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego kierując samochodem marki I. (...) o nr rej. (...) w ten sposób, że nie zachował należytej ostrożności podczas wykonywania manewru skrętu w lewo w drogę boczną dojazdową do bazy GS, nie upewnił się czy może bezpiecznie wykonać ten manewr, jak też nie obserwował sytuacji na jezdni za pojazdem kierowanym przez niego oraz nie zachował szczególnej ostrożności podczas zmiany kierunku jazdy i nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który wjechał, doprowadzając do zderzenia z prawidłowo jadącym wykonującym manewr wyprzedzania motocyklem marki S. (...) o nr rej. (...), kierowanym przez K. S., który w wyniku tego zdarzenia doznał obrażeń ciał w postaci: stłuczenia głowy, wstrząśnienia mózgu, wieloodłamowego złamania łopatki lewej, złamania żebra I i V po stronie lewej, które to obrażenia naruszyły czynności narządów jego ciała na okres powyżej dni siedmiu trwający, tj. przestępstwa z art. 177 §1 k.k. i za to na podstawie art. 177 § 1 k.k. skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 69§1 k.k. i art. 70§1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesił oskarżonemu wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby 2 lat. Na podstawie art. 42§1 k.k. orzekł zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 1 roku. Na podstawie art. 43§3 k.k. zobowiązał oskarżonego do zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdów mechanicznych. Na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w całości w kwocie 1.900,53 złotych.

Powyższy wyrok zaskarżył osobistą apelacją oskarżony J. M.. Zaskarżył wyrok w całości i zarzucił:

- na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się zarzucanego mu czynu, a także błąd polegający na nieustaleniu, że pokrzywdzony swoim działaniem doprowadził do zdarzenia, w wyniku którego poniósł obrażenia,

- na podstawie art. 438 pkt 4 wymierzenie oskarżonemu środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 1 roku w sytuacji, gdy stopień zawinienia oskarżonego, stopień społecznej szkodliwości czynu oraz dotychczasowe nienaganne zachowanie oskarżonego prowadzą do wniosku, że wymierzenie tego środka karnego uznać należy za niesłuszne,

- zasądzenie od oskarżonego kosztów procesu w sytuacji, gdy jego sytuacja rodzinna nie pozwala mu na ich poniesienie.

W uzasadnieniu apelacji podniósł dodatkowo zarzut naruszenia jego prawa do obrony.

Oskarżony wniósł o :

- zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu,

- ewentualnie uchylenie wyroku i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji,

- ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie orzeczonego środka w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres jednego roku oraz zwolnienie oskarżonego z kosztów sądowych w całości.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest zasadna w zakresie, w jakim skarżący podnosi naruszenie jego prawa do obrony, co mogło mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zwrócić bowiem należy uwagę, że po wpłynięciu aktu oskarżenia do Sądu Rejonowego i wydaniu wyroku nakazowego wraz ze sprzeciwem od tego wyroku zostało złożone pismo oskarżonego z dnia 20.10.2014r. zawierające wniosek o wydanie kopii dokumentów z akt sprawy w postaci protokołów zeznań świadków, protokołów oględzin, szkicu, opinii z zakresu badań wypadku z zaznaczeniem, że przedmiotowe dokumenty konieczne są w celu przygotowania się do obrony w niniejszej sprawie. Oskarżony został wezwany pismem wysłanym dnia 5.11.2014r. i doręczonym dnia 12.11.2014r. o uzupełnienie braków wniosku poprzez uiszczenie opłaty. Równocześnie został wyznaczony termin rozprawy na dzień 4.12.2014r., a oskarżony wezwanie na rozprawę otrzymał również dnia 12.11.2014r. Oskarżony w zakreślonym terminie w dniu 18.11.2014r. uiścił opłatę za wnioskowane kopie dokumentów (k.165). Przed terminem rozprawy oskarżony wnioskowanych kopii nie otrzymał. Jak wynika ze zwrotnego poświadczenia odbioru kserokopie dokumentów zostały oskarżonemu doręczone w dniu rozprawy 4.12.2014r. do rąk dorosłego domownika (k. 191).

Natomiast przed terminem rozprawy oskarżony w piśmie z dnia 3.12.2014r. wystąpił z wnioskiem o odroczenie terminu rozprawy wyznaczonej na 4.12.2014r. z uwagi na brak doręczenia dokumentów (k. 166-167). Wniosek ten nie został przez Sąd uwzględniony (k. 180) z argumentacją, iż oskarżony w dniu 12.11.2014r. otrzymał wezwanie na rozprawę, a więc miał stosowny czas na powołanie obrońcy i przygotowanie się do rozprawy.

Stwierdzić należy, że już z uwagi na powyższe prawo oskarżonego do obrony zostało naruszone. Zgodnie bowiem z art. 6 kpk oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy. Prawo do obrony obejmuje wszelkie czynności podejmowane w interesie oskarżonego, które zmierzają do odparcia oskarżenia albo do odpowiedniego zmniejszenia jego odpowiedzialności, jak i do zmniejszenia wszelkich uciążliwości procesowych. Prawo do obrony znajduje dalsze rozwinięcie w wielu przepisach kodeksowych. Jest oczywiste, że warunkiem realności prawa do obrony w toku postępowania, jest dostęp oskarżonego do akt sprawy, do zgromadzonego materiału dowodowego. W tym zakresie ustawa procesowa statuuje w przepisie art. 156 § §2 kpk, iż na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy wydaje się odpłatnie kopie dokumentów z akt sprawy.

Potrzeba realnego umożliwienia skorzystania z powyższego uprawnienia w toku procesu sądowego wymagała, aby oskarżony, który ze swojej strony w zakresie złożonego wniosku nie działał opieszale, dochował terminu uiszczenia opłaty, otrzymał kopie dokumentów przed terminem rozpoznania sprawy, tak aby miał rzeczywistą możliwość odniesienia się do materiału dowodowego, złożenia ewentualnych wniosków dowodowych. Brak doręczenia oskarżonemu kopii dokumentów przed rozprawą, na której zapadł wyrok skazujący mogło więc mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, tym bardziej, jeśli zważy się, że zakres żądanych przez oskarżonego dokumentów obejmował m.in. opinię biegłego, która w każdej sprawie o wypadek drogowy wymaga niewątpliwie głębszej lektury i analizy, a zatem oskarżony miał uzasadnione prawo do uzyskania tego dokumentu na własny użytek, a nie tylko prawo do zapoznania się z nim w Prokuraturze czy w Sądzie.

Ponadto należy zważyć na kwestię być może jeszcze istotniejszą w zakresie realizacji prawa do obrony oskarżonego przed Sądem I instancji. Otóż, w ostatnim zdaniu wniosku do Sądu z dnia 3.12.2014r. oskarżony napisał „ Chciałbym również skorzystać z pomocy obrońcy w tej sprawie i proszę o to wysoki Sąd, jak również o doręczenie wnioskowanych dokumentów”. Jakkolwiek w postępowaniu przygotowawczym oskarżony deklarował, że będzie korzystał z pomocy obrońcy z wyboru, to jednak powyższe zdanie powinno co najmniej wzbudzić wątpliwości Sądu, czy jednak oskarżony nie chciał skorzystać z pomocy obrońcy z urzędu, o co prosił sąd. Sąd co najmniej powinien był wezwać oskarżonego o sprecyzowanie pisma w tym zakresie i w przydatku wskazania, że chodziło o wyznaczenie obrońcy z urzędu taki wniosek rozpoznać.

Powyższe uchybienia skutkować musiały uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu bez potrzeby odnoszenia się do pozostałych zarzutów apelacji. Na miejscu jednak będzie wskazanie na pewne uchybienia dostrzegalne już obecnie, a które skutkować muszą dalszymi wskazaniami dla Sądu Rejonowego.

Otóż, jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy przyjął, że prędkość motocyklisty wyniosła ok. 47 km/h, że na pewno nie przekroczył dozwolonej prędkości, podczas gdy biegły (k. 93) wskazał, że prędkość ta wynosiła nie mniej niż ok. 47 km/h i opisał, że prędkość ta mogła być większa. Nie wskazał przy tym, jaki mógł być rząd wartości tej prędkości powyżej wskazanej jako wartość w przybliżeniu. O ile, jak wynika z opinii, ewentualne przekroczenie prędkości przez motocyklistę nie pozostawałoby w związku z przyczynowym z samym wypadkiem, gdyż biegły wskazał, że przy poruszaniu się z prędkością dozwoloną 50 km/h motocyklista nie zdołałby uniknąć zderzenia, ale zawsze pozostaje do rozważenia kwestia rozmiarów skutków ewentualnego zderzenia w zależności od prędkości motocyklisty, co może mieć wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu.

Powyższa uwaga wskazuje na konieczność dopuszczenia dowodu z opinii uzupełniającej biegłego. Przy czym rozważyć należy inne kwestie poruszone przez oskarżonego w apelacji, a dotyczące zarzutów pod adresem opinii ewentualnie wezwać biegłego na rozprawę celem umożliwienia zadania pytań przez oskarżonego.

Wpierw jednak Sąd Rejonowy w odpowiedni sposób ustosunkuje się do wniosku oskarżonego zawartego w słowach „Chciałbym również skorzystać z pomocy obrońcy w tej sprawie i proszę o to wysoki Sąd”, a prowadząc ponownie postępowanie w całości respektować będzie prawo do obrony oskarżonego, w tym prawo dostępu do akt w odpowiednich jego formach przewidzianych w art. 156 kpk.

Rozstrzygnięcie Sądu odwoławczego znajduje oparcie w treści art. 437§1 i 2 kpk.

SSO Anna Romańska SSO Andrzej Borek SSO Marcin Świerk