Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy
w następującym składzie :

Przewodniczący - Sędzia SO Andrzej Dyrda

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 1 września 2015 r. w Gliwicach

sprawy z powództwa Raport 4 Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w K.

przeciwko M. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 11 grudnia 2014 r., sygn. akt I C 1718/14

oddala apelację.

SSO Andrzej Dyrda

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej oddalił powództwo Raport 4 Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w K. przeciwko M. S. oraz przyznał adwokatowi P. K. kwotę 738 zł , w tym kwotę 138 zł podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej. Nadto polecił Kasie Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej wypłatę przyznanego wynagrodzenia do kwoty 600 zł z zaliczki zarejestrowanej w rejestrze przychodów pod pozycją D (...), a w pozostałej części z sum budżetowych Skarbu Państwa. Nakazał nadto pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej kwotę 138 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci części wynagrodzenia kuratora pozwanej.

W uzasadnieniu wskazał, że powód Raport 4 Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w K. domagał się zasądzenia od pozwanej M. S. na swoją rzecz kwoty 1 594,91 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 stycznia 2014 r. oraz kosztów sądowych w wysokości 30 zł i kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 900 zł.

W uzasadnieniu żądania powód wskazał, że umową cesji z dnia 17 października 2013r. nabył wierzytelność w stosunku do pozwanej wynikającą z umowy zawartej przez pozwanego z Cyfrowym P. o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawartej w dniu 3 listopada 2011 r. Pozwana zobowiązana była do regulowania stałych opłat abonamentowych w okresach rozliczeniowych trwających 1 miesiąc. W przypadku nieterminowego regulowania opłat operator uprawniony był do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym oraz naliczenia kary umownej na podstawie art. 57 ust. 6 ustawy z dnia 16 lipca 2004r. Prawo telekomunikacyjne. Powód wskazał, że na dochodzoną kwotę składa się kwota 1 365,38 zł należności głównej wynikającej z sumy wartości nieuiszczonych opłat z tytułu zawartej przez pozwaną umowy oraz kwota 229,53 zł skapitalizowanych odsetek ustawowych naliczonych od następnego dnia wymagalności poszczególnych płatności abonamentowych lub not obciążeniowych oraz ich wartości do dnia poprzedzającego dzień złożenia pozwu.

Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie w dniu 17 lutego 2014 r., w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 13753/14 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym uwzględnił w całości żądanie pozwu.

Postanowieniem z dnia 5 maja 2014 r. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie uchylił nakaz zapłaty z dnia 17 lutego 2014 r. na podstawie art. 499 pkt 4 k.p.c. i przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej.

Zarządzeniem z dnia 23 września 2014 r. ustanowiono na wniosek powoda kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej M. S. w osobie adwokata P. K. do zastępowania nieobecnej.

W odpowiedzi na pozew kurator pozwanej wniósł o oddalenie powództwa i przyznanie mu kosztów zastępstwa według norm przepisanych wraz z podatkiem VAT. Kurator pozwanej zarzucił nieprawidłowe nabycie przez powoda wierzytelności przysługującej względem pozwanej i zakwestionował skuteczność nabycia tej wierzytelności (dotyczy tzw. trwałego zapisu elektronicznego, zawierającego załącznik w postaci wykazu dłużników na płycie CD, który nie stanowi dokumentu w rozumieniu prawa cywilnego). Podniósł też zarzut braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda, niewykazanie przez niego kwoty dochodzonego roszczenia oraz zarzut przedawnienia roszczenia powoda.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana M. S. zawarła w dniu 3 listopada 2011r. z (...) Spółką Akcyjną w W. umowę abonencką nr (...), na podstawie której (...) S.A. zobowiązała się do świadczenia na rzecz pozwanej usług w zakresie dostarczania programów telewizyjnych i/lub radiowych oraz w zakresie udostępnienia urządzenia dekodującego, a pozwana zobowiązała się do wnoszenia opłat za udostępnienie sprzętu i aktywację a także opłat abonamentowych w wysokości określonej w Promocyjnych Warunkach Umowy bądź Cenniku.

W dniu 2 września 2012 r. (...) S.A. wystawiła pozwanej notę obciążeniową nr (...) tytułem kary umownej z tytułu rozwiązania umowy w okresie podstawowym na kwotę 1 041,51 zł płatną do 19 października 2012 r.

W dniu 17 października 2013 r. (...) Spółka Akcyjna w W. i (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w K. zawarli umowę sprzedaży wierzytelności, której przedmiotem było przeniesienie– w rozumieniu art. 509 i n. k.c. - przez (...) S.A. na rzecz powoda wierzytelności pieniężnych przysługujących zbywcy od Abonentów (Dłużników), wynikających z niezapłaconych należności głównych (opłat abonamentowych oraz naliczone kary umowne z tytułu niedotrzymania warunków umowy) oraz odsetek od tych należności. Wierzytelności będące przedmiotem umowy zostały wymienione w „Wykazie Wierzytelności do Umowy z dnia(...) r.” stanowiącym jako Załącznik nr 1 integralną część mowy. Zgodnie z umową Wykaz Wierzytelności miał zostać utrwalony na płycie CD zabezpieczonej hasłami dostępu. W § 9 pkt 1 mowy sprzedaży wierzytelności strony zastrzegły dla tej umowy formę pisemną pod rygorem nieważności.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy stwierdził, że pozwaną oraz (...) Spółkę Akcyjną w W. łączyła umowa abonencka z dnia (...)., przy czym kurator kwestionował skuteczność nabycia przez powoda wierzytelności przysługującej względem pozwanej z uwagi na to, że wykaz wierzytelności będących przedmiotem umowy został sporządzony w formie zapisu elektronicznego na płycie CD i nie jest dokumentem w rozumieniu prawa cywilnego.

Sąd Rejonowy, przytaczając treść art. 511 k.c. wskazał, że pisemna forma czynności prawnej jest zastrzeżona dla celów dowodowych. Zwrócił przy tym uwagę, że w art. 9 ustęp 1 umowy sprzedaży wierzytelności z (...)r. zawartej pomiędzy powodem a pierwotnym wierzycielem – (...) Spółką Akcyjną strony zastrzegły dla tej umowy formę pisemną pod rygorem nieważności. Uwzględniając treść art. 76 k.c., Sąd stwierdził, że skoro strony umowy przelewu wierzytelności z 17 października 2013 r. zastrzegły dla tej umowy formę pisemną pod rygorem nieważności, umowa ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy. Sąd przy tym wskazał, że zgodnie z art. 78 § 1 k.c. do zachowania formy pisemnej czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. W przypadku zastrzeżenia formy pisemnej dla umowy, wszystkie postanowienia tej umowy powinny być wyrażone na piśmie i objęte podpisem stron. Sąd wskazał nadto, że umowa przelewu wierzytelności powinna określać wierzytelność, która przenoszona jest przez wierzyciela na osobę trzecią na mocy tej umowy i również ten element winien być objęty formą pisemną.

Mając na względzie powyższe, Sąd ten wskazał, że w niniejszej sprawie wykaz wierzytelności będących przedmiotem umowy przelewu z dnia(...) r. miał formę zapisu elektronicznego utrwalonego na płycie CD, który strony uczyniły załącznikiem do umowy. Forma elektroniczna, w której został sporządzony wykaz wierzytelności będących przedmiotem umowy przelewu niewątpliwie nie spełnia wymagań formy pisemnej przewidzianych w art. 78 § 1 k.c. Z tych względów, wobec zastrzeżenia przez strony dla umowy przelewu wierzytelności z 17 października 2013 r. formy pisemnej pod rygorem nieważności, niezachowanie formy pisemnej dla elementu przedmiotowo istotnego umowy w postaci wierzytelności będących przedmiotem umowy skutkuje nieważnością umowy przelewu wierzytelności.

Z tych względów sąd uznał, że powód nie wykazał, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c., aby nabył od pierwotnego wierzyciela wierzytelność przeciwko pozwanej, a zatem powodowi nie przysługuje legitymacja procesowa czynna w niniejszym postępowaniu.

Na marginesie Sąd zwrócił uwagę, że zgodnie z § 2 ust. 13 Regulaminu świadczenia usług w sytuacji, gdy abonentowi umowy zawartej na czas określony została udzielona ulga rozwiązanie umowy abonenckiej przez abonenta lub przez wierzyciela pierwotnego z przyczyn leżących po stronie abonenta, uprawniało Cyfrowy P. do naliczenia kary umownej w wysokości nieprzekraczającej wartości ulgi udzielonej abonentowi pomniejszonej o proporcjonalną jej wartość za okres od dnia zawarcia umowy abonenckiej do dnia jej rozwiązania. Zgodni z cytowanym postanowieniem regulaminu warunkiem obciążenia abonenta karą umowną było uprzednie rozwiązanie umowy. Powód tymczasem nie wykazał aby pozwanej umowa abonencka została wypowiedziana przez pierwotnego wierzyciela i aby pierwotny wierzyciel był uprawniony do wystawienia noty obciążeniowej z 28 września 2012 r. na kwotę 1 041,51 zł tytułem kary umownej za rozwiązanie umowy w okresie podstawowym.

Sąd przyznał adw. P. K. kwotę 738 zł, w tym kwotę 138 zł podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej na podstawie § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1982 r. w sprawie stawek, warunków przyznawania i wypłaty ryczałtu przysługującego sędziom i pracownikom sądowym za dokonanie oględzin oraz stawek należności kuratorów (Dz.U. z 1982, nr 27, poz. 197 ze zmian.) oraz § 6 pkt 3 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1348 ze zmian.)

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd orzekł na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zmianami) w zw. z art. 98 k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia, zaskarżając je w całości, wniósł powód zarzucając rażące naruszenie przepisów regulujących postępowanie cywilne, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 509 k.c. poprzez naruszenie przez Sąd obowiązku rozpoznania całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i nieuwzględnienie, iż powód wykazał skuteczne nabycie wierzytelności, przysługującej wobec pozwanego od wierzyciela pierwotnego, tj. (...) S.A., wynikających z nienależytego wykonania przez pozwanego umowy o świadczenie usług telewizyjnych tj. umowy nr (...) z dnia 03 listopada 2011 r., zawartej na okres 36 miesięcy; poprzez błędne przyjęcie, iż z przedłożonych przez powoda dokumentów nie wynika jednoznacznie wysokość zobowiązania pozwanej do zapłaty z tytułu zawartej umowy, a Sąd orzekający nie miał możliwości dokonania weryfikacji zasadności naliczonego pozwanej zobowiązania, podczas gdy wysokość zobowiązania pozwanej została wskazana wprost w treści złożonego pozwu; błędną ocenę mocy dowodowej przedłożonej przez powoda umowy cesji wierzytelności z dnia (...) r. wraz z wyciągiem z listy wierzytelności stanowiących przedmiot umowy cesji dotyczącym wierzytelności przysługującej od pozwanej w formie wydruku z systemu informatycznego, którym dysponuje, w imieniu powoda, podmiot zarządzający wierzytelnościami nabytymi przez powoda, tj, spółka (...) s.a. z siedzibą w K.; nieuwzględnienie odesłania do płyty CD i jej zawartości, na którą składa się lista wierzytelności stanowiących przedmiot umowy cesji wierzytelności w samej treści umowy cesji, co winno skutkować uwzględnieniem mocy dowodowej wydruku ze wskazanej płyty w odniesieniu do wierzytelności przysługującej wobec pozwanej, przy czym jako że przedłożony wraz z pozwem wydruk stanowi de facto wydruk z płyty CD brak było możliwości złożenia pod nim podpisów stron umowy cesji wierzytelności - do wskazanego dokumentu odniesiono się bezpośrednio w treści postanowień umowy cesji, czy podpisu osoby sporządzającej wydruk, stąd brak było możliwości, wbrew twierdzeniom Sądu, odmówienia mocy dowodowej dokumentowi w formie wydruku ze wskazanej płyty; poprzez nieuwzględnienie wykazania przez powoda, za pomocą dokumentów przedłożonych wraz z pozwem legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda w niniejszej sprawie, w tym wydruku z płyty CD z listy wierzytelności stanowiącej przedmiot umowy cesji wierzytelności w odniesieniu do wierzytelności przysługującej wobec pozwanej ; art. 232 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 248 § 1 k.p.c. oraz w zw. z art. 6 k.c. wskutek nieuwzględnienia wniosków dowodowych zgłoszonych przez powoda w treści pozwu, tj. m.in. wniosku o zobowiązanie wierzyciela pierwotnego do przedstawienia szczegółowych wyliczeń naliczonych pozwanej opłat za korzystanie z usług telewizyjnych, w tym wskazania okoliczności, przyczyn oraz daty rozwiązania zawartej z pozwaną umowy na okoliczność zasadności, wysokości oraz wymagalności kwoty stanowiącej przedmiot niniejszego postępowania, zgłoszonego przez powoda w pozwie, w razie uznania przez Sąd, iż przedłożone przez powoda dokumenty są niewystarczające dla oceny zasadności dochodzonego roszczenia, podczas gdy powód wykazał zarówno podstawę naliczenia pozwanemu zarówno opłat abonamentowych w wyszczególnieniem miesięcznej wysokości tych opłat, jak i wysokość kary umownej, natomiast pozwana przy zawarciu umowy o świadczenie usług abonenckich, jak i w czasie jej trwanie nie zgłosiła operatorowa żądania wystawienia faktur VAT obejmujących opłaty abonenckie, a tym samym brak było podstaw do żądania przedstawienia tych faktur; przy czym wskazane naruszenia przepisów postępowania cywilnego, w szczególności oparcie rozstrzygnięcia wyłącznie na gołosłownych twierdzeniach jednej ze stron z pominięciem twierdzeń i wniosków powoda, miały niewątpliwy wpływ na treść wydanego w sprawie wyroku.

Na tych podstawach wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uwzględnienie powództwa powoda w całości oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów' postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za postępowanie w obu instancjach;

Z ostrożności procesowej, w razie uznania przez Sąd orzekający, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nic dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku w zaskarżonej części, wnoszę o uchylenie pkt. 2 wyroku i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym, a Sąd Okręgowy w postępowaniu odwoławczym nie przeprowadził postępowania dowodowego.

Artykuł 505 ¹³ § 1 k.p.c. jest przepisem szczególnym do art. 387 § 1 k.p.c. Jeżeli Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku winno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Mając na względzie powyższe unormowania, Sąd Okręgowy dokonując oceny całości ustaleń i oceny prawnej uznał, że apelacja jest nieuzasadniona.

Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, że powód nie udowodnił swego roszczenia ani co do zasady ani co do wysokości. Zgodnie bowiem z art. 6 k.c., obowiązek złożenia dowodu na poparcie swych twierdzeń spoczywa na stronie dochodzącej swych roszczeń. Obowiązkiem powoda było wykazanie, że nabył konkretne wierzytelności oraz udowodnienie ich powstania.

Odnosząc się do przedstawionego przez powoda materiału dowodowego w pierwszej kolejności wskazać należy, że powód przedstawił umowę cesji wierzytelności, lecz nie wykazał, że została ona skutecznie zawarta. Jak wynika z jej treści, imieniem powoda przy zawieraniu tej umowy działała (...) Spółka akcyjna w K., której uprawnienie do zastępowania powoda nie zostało wykazane (nie przedstawiono pełnomocnictwa). Tym samym wobec stanowiska pozwanego, który wnosił o oddalenie żądania pozwu uznać należy, że już w tym zakresie powód nie wykazał zasadność swego roszczenia, bowiem nie wykazał swej legitymacji procesowej. Ponadto w art. 2 pkt 5 umowy wskazano, w jaki sposób mają zostać określone w załączniku do umowy cesji zbyte wierzytelności, określając dokładnie dane, jakie powinny być w nim zawarte( w punktach a-q). Wśród danych, jakie miały być wymienione w załączniku wskazano datę rozwiązania umowy z dłużnikiem (art. 2 ust. 5 pkt c). Przedstawiony wydruk - wyciąg opisany jako wyciąg z załącznika do cesji (k. 49-51) nie wymienia wszystkich tych danych, w szczególności nie wymienia daty rozwiązania umowy.

Nadto zgodnie z art. 3 ust.2 umowy, zbywca zobowiązał się przekazać nabywcy dokumenty konieczne do skutecznego dochodzenia wierzytelności od dłużników, co podważa zasadność podniesionego w apelacji zarzutu o niezwróceniu się przez Sąd do zbywcy wierzytelności w trybie art. 248 k.p.c. o udostępnienie wskazanej w apelacji dokumentacji.

Zgodnie z art. 248 § 1 k.p.c., każdy obowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera informacje niejawne.

W ocenie Sądu Okręgowego, zwrócenie się przez Sąd o przedstawienie dokumentacji dotyczącej dochodzonego przez powoda roszczenia w sytuacji, gdy zgodnie z umową cesji nabywca ma prawo żądania przedstawienia mu przez zbywcę wszystkich koniecznych dokumentów stanowiłoby naruszenie rozkładu ciężaru dowodów w sprawie . Powód nie wskazywał bowiem, że zbywca wierzytelności odmówił mu wydania dokumentacji. Zatem brak złożenia kompletu dokumentów przez powoda należy oceniać w kontekście jego zaniedbania i niedochowania obowiązku z art. 6 kc. Podnieść przy tym należy, że wniosek zawarty w tym zakresie w pozwie dotyczył jedynie kwestii potwierdzenia zbycia konkretnych wierzytelności, a nie przedstawienia wszelkiej dokumentacji, jak ujmowała to apelacja. Wniosek o zwrócenie się w trybie art. 248 § 1 k.p.c. o wskazane w apelacji dokumenty zawarty został natomiast w piśmie powoda z 23 października 2014r., ale i on nie był uzasadniony odmową wydania takich dokumentów wprost powodowi przez zbywcę.

Nadmienić należy, że powód występując z pozwem zobowiązany był należycie przygotować się do procesu, a tym samym zgromadzić odpowiednie dokumenty, które jak wynika z umowy cesji mógł uzyskać od zbywcy.

W ocenie Sądu Okręgowego tak ujęty wniosek oraz zarzut apelacji pozostaje w sprzeczności z zasadą kontradyktoryjności procesu, zważywszy dodatkowo, że wskazywane przez skarżącego działanie Sądu na podstawie art. 248 k.p.c. miałoby dotyczyć „wyręczania” profesjonalisty w obrocie wierzytelnościami, jakim jest powód, w wykonaniu procesowego obowiązku dostarczenia całego materiału dowodowego niezbędnego do wykazania roszczenia. Tak sformułowany zarzut został uznany przez Sąd odwoławczy za chybiony.

Tym samym procesowe konsekwencje niezłożenia wypowiedzenia umowy oraz dowodu jego doręczenia, niezłożenia dowodu doręczenia wezwania z dnia 3 grudnia 2013r. (k. 30), jak i niezłożenia regulaminu świadczenia usług, na który powód powołuje się w apelacji i wcześniejszym piśmie procesowym (k. 98-107)- obciąża procesowo powoda zgodnie z art. 232 k.p.c.

Tym samym zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na uznanie, że powód udowodnił wypowiedzenie umowy. Jak wynika z pkt 14 umowy abonenckiej (k. 54), przewidywała ona naliczenie kary umownej jedynie w razie rozwiązania umowy przez abonenta lub przez operatora z winy abonenta.

Tym samym brak podstaw do uznania, że powód udowodnił powstanie okoliczności uzasadniających naliczenie kary umownej, a tym samym nie udowodnił, aby istniały podstawy do jej zasądzenia od pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył ponadto, że zasądzeniu pozostałych dochodzonych należności stoi na przeszkodzie niewykazanie przez powoda skuteczności dokonanej cesji, a to nieprzedstawienie pełnomocnictwa udzielonego przez powoda podmiotowi który podpisał tę umowę za powoda, jak i niewykazanie, że osoby podpisane na umowie były uprawnione do reprezentowania pełnomocnika.

W tym kontekście uznać należy, że zarzuty powoda dotyczące naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. oraz 232 k.p.c. w zw. z art. 227 k.c. w zw. z art. 6 k.c. są chybione.

Z tych względów apelacja podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c.

SSO Andrzej Dyrda