Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca – SSO Lucyna Stąsik - Żmudziak

Protokolant prot. sądowy Przemysław Ochal

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2015 roku w Lublinie

sprawy H. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania H. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 3 lutego 2015 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala H. B. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szkodliwych od dnia (...) roku.

Sygn. akt VII U 512/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 03 lutego 2015 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił H. B. prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). W uzasadnieniu podano, że na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawczyni nie udowodniła co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (k. 22 akt emerytalnych).

W odwołaniu od tej decyzji H. B. podała, że wbrew twierdzeniom organu rentowego przez ponad 15 lat pracowała w warunkach szczególnych jako obuwnik montażysta i brakarz wyrobu gotowego. Wnosiła o przyznanie emerytury (k. 2 akt sądowych).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (k. 3-4 as).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

H. B. urodzona (...) w dniu (...) roku złożyła wniosek o emeryturę (k. 1 ae). Do wniosku ubezpieczona dołączyła poświadczone za zgodność z oryginałem kserokopie dokumentów uzyskanych z Archiwum w postaci umowy o naukę zawodu oraz wykaz zarobków z byłych (...) Zakładów (...) w C. (k. 10-12ae) oraz świadectwo z pracy z (...) Zakładów (...) w Upadłości. (k. 13ae)

Nie posiadała świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionego przez (...) Zakłady (...) w upadłości a jedynie w/w świadectwo pracy. Z dokumentu tego wynikało, że wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Zakładach (...) w okresie od 22.05.1971r. do 30.11.1994r. i pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach: ucznia – pracownika młodocianego, obuwnika montażysty i brakarza wyrobu gotowego, z wyłączeniem okresu od 02.12.1974r. do 30.09.1976r. i 12.07.1977r. do 18.11.1979r.– kiedy to korzystała z urlopu wychowawczego.

Na podstawie przedłożonych wraz z wnioskiem dokumentów organ rentowy ustalił na dzień 1 stycznia 1999 r. łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 25 lat, 4 miesięcy i 9 dni okresów składkowych nieskładkowych. Nadto ustalono, że wnioskodawczyni nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego oraz ukończyła 55 lat.

H. B. (wcześniej T.) została przyjęta do Zakładów (...) w C. do pracy na podstawie umowy o naukę zawodu od 22.03.1971r. Szkolenie miało trwać 18 miesięcy do 30 czerwca 1972r. na stanowisko obuwnika przemysłowego. Jednakże z uwagi na trudności ze zdaniem egzaminów nauka trwała dłużej. W tym okresie pracowała na wszystkich stanowiskach przyuczając się do zawodu w ramach zasadniczej szkoły zawodowej.

Po ukończeniu szkoły i zdaniu egzaminu kwalifikacyjnego została zatrudniona od 01.01.1973r. w oparciu o umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy i powierzono jej obowiązki obuwnika przemysłowego na wydziale montażu – wklejanie zakładek. W kolejnych angażach, w tym od 01.05.1973r., podwyższających stawkę zaszeregowania określano wnioskodawczynię jako pracownika obuwnika montażystę na wydziale montażu i takie stanowisko widniało do czasu odejścia wnioskodawczyni na urlop wychowawczy w okresie od 02.12.1974r. do 30.09.1976r., a następnie od 12.07.1977r. do 18.11.1979r. (w sumie 4 lata 2 miesiące i 8 dni). Po powrocie w urlopów wychowawczych wnioskodawczyni nadal powierzano obowiązki obuwnika montażysty i pracowała na tym stanowisku do 30.09.1980r.

W (...) Zakładach (...) praca związana z montażem, końcowym etapem produkcji butów i podklejaniem elementów obuwia odbywała się na jednej wielkiej hali, na której w systemie dwuzmianowym po 8 godzin, na akord, pracowało wiele osób. Na hali znajdowało się 10 i więcej taśm produkcyjnych, przy których pracowało po 30-40 osób, wykonujących klejenie elementów a także, kolejne czynności technologiczne produkcji obuwia.

Wnioskodawczyni została tam zatrudniona na taśmie na stanowisku klejowym. Obok niej inni pracownicy wykonywali kolejne czynności związane z produkcją obuwia. Odwołująca się wykonywała swoją pracę w warunkach szczególnych – w wymuszonej, pochylonej pozycji, praca wymagała bardzo dużej sprawności manualnej w związku z tym, że klej był nakładany ręcznie pędzelkiem. Oprócz wklejania zakładek wnioskodawczyni zajmowała się wklejaniem wyściółek i powlekaniem spodów butów klejem toksycznym. Praca na stanowisku klejowym była bardzo trudna, wykonywana w warunkach szkodliwych, bo były używane substancje chemiczne a mianowicie toluen, benzen, aceton, benzyna ekstrakcyjna, wszystko to środki, które znajdowały się w używanym kleju. Kleje były śmierdzące, praca była wykonywana przy taśmie, przy której siedzący obok siebie lub naprzeciwko pracownicy wykonywali kolejne czynności montażowe. Na stanowisku było zapylenie, unosił się opar z klejów, używano butaprenu, apretur, rozpuszczalników, terpentyny, farb do czyszczenia i retuszowania obuwia. Był potworny hałas, bo na całej hali obok pracowało 10 taśm i na każdej taśmie była obciągarka, drasarka, ścierarka, prasowarka. Zainstalowane były lampy, które suszyły obuwie, wytwarzając dużą temperaturę.

Z dniem 01.10.1980r. wnioskodawczynię przeniesiono do Działu (...)powierzając stanowisko brakarza wyrobu gotowego. Pracowała na tym stanowisku do końca zatrudnienia, tj. do 30.11.1994r., za wyjątkiem okresu od 23.09.1984r. do 31.01.1985r., kiedy to ponownie nastąpiła przerwa w zatrudnieniu związana z korzystaniem z urlopu bezpłatnego.

Praca na stanowisku brakarza nadal była wykonywana na tym samym wydziale montażu, przy tej samej taśmie albo na tzw. małej taśmie, bezpośrednio po stanowisku apretury.

Wnioskodawczyni odbierała wykonane buty, każdą parę sprawdzała czy nie ma wad pod kątem ich jakości. Było to stanowisko pracownika fizycznego, kontrolera jakości, mającego za zadanie sklasyfikować wyrób tzn. sprawdzić jego jakość wzrokowo. Praca na stanowisku brakarza też była szkodliwa, bo wnioskodawczyni otrzymywała gotowy świeży but, z klejem z apreturą i musiała każdą parę odebrać. Praca jako brakarza była wykonywana w identycznych warunkach jak na poprzednim stanowisku montażysty. H. B. w dalszym ciągu pracowała na wydziale, na którym jako podstawowe wykonywane były prace w warunkach szkodliwych przez pracowników zajmujących się pracami związanymi ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego – tj. prace obuwników montażystów, pracujących przy ścieraniu, ścienianiu, i szlifowaniu elementów buta, przy nanoszeniu klejów i sklejaniu elementów wyrobów z użyciem klejów toksycznych, przy wykańczaniu wyrobów środkami chemicznymi, Wnioskodawczyni była narażona na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia, tych samych, co na poprzednio wykonywanym stanowisku oraz na wszystkich innych stanowiskach pracy przy taśmie, gdzie wykonywano pracę w warunkach szkodliwych. Tu tak samo pracowała w hałasie, zapyleniu, w oparach klejów i innych substancji chemicznych, używanych do produkcji obuwia. Pracowała w systemie zmianowym, 8 godzinnym, na akord. Była uprawniona do dodatku szkodliwego, wliczanego do wynagrodzenia.

(zeznania wnioskodawczyni – k.24v- 25as w zw. z 26 a.s., zeznania Z. O. – k. 25v a.s., zeznania M. S. – k. 25v-26 a.s., akta osobowe – k. 11a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody. Przystępując do oceny dowodów osobowych należy stwierdzić, że przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce dla wnioskodawczyni.

Z. O. jak i M. S. byli zatrudnieni w tym samym zakładzie pracy.

Z. O. znał wnioskodawczynię ze szkoły zawodowej oraz z okresu zatrudnienia w (...), gdzie pracował od 1 lipca 1974 roku do czerwca 1995 roku jako stażysta, brygadzista jakości, brygadzista produkcji, mistrz produkcji, zastępca kierownika montażu. Cały czas pracował na montażu i tam przez okres aktywności zawodowej została zatrudniona wnioskodawczyni.

Podał, że w okresie wspólnej pracy wnioskodawczyni pracowała przy klejeniu oraz wykonując kontrolę jakości produkowanego na wydziale montażu obuwia. Jako osoba związana przez cały okres zatrudnienia z wydziałem montażu doskonale orientował się w panujących na wydziale warunkach oraz w charakterze zatrudnienia wnioskodawczyni.

M. S. pracował w (...) od 1976 roku do końca 1994 roku na wydziale montażu jako pracownik fizyczny przy taśmie, później jako brygadzista. Podobnie jak poprzedni świadek będąc związany z tym wydziałem doskonale orientował się w charakterze jej pracy, obowiązkach oraz warunkach wykonywania pracy. Świadkowie mieli bezpośredni wgląd i styczność z wykonywanymi przez wnioskodawczynię czynnościami. Dysponowali niezbędnymi wiadomościami w zakresie charakteru czynności wykonywanych przez wnioskodawczynię, jej obowiązków, warunków zatrudnienia i zasad organizacji pracy. Zeznania świadków są logiczne i spójne, korelują ze sobą nawzajem i z zeznaniami skarżącej. Nie ma podstaw, by kwestionować ich zeznania i zarzucać im nieprawdę czy stronniczość.

W związku z powyższym Sąd obdarzył w całości wiarą zeznania wszystkich zeznających w sprawie świadków. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania złożone przez H. B. uznając je za jasne, pełne, logiczne, spójne z zeznaniami świadków oraz analizą dowodów w postaci dokumentów, w szczególności ze znajdującymi się w aktach osobowych angażami i pismami pracodawcy.

Sąd obdarzył wiarą zgromadzone w sprawie dowody nieosobowe w postaci dokumentów, znajdujących się w aktach organu rentowego oraz aktach osobowych. Były one przechowywane przez uprawniony podmiot, nie noszą śladów podrobienia ani przerobienia. Ich treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nie budziły one również wątpliwości Sądu. W aktach tych znajdują się angaże, pisma pracodawcy, na podstawie których, w powiązaniu z zeznaniami wnioskodawczyni i świadków, możliwe było ustalenie okresów pracy i zakresu obowiązków skarżącej. Wnioskodawczyni nie posiadała świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych ani takiego świadectwa nie było w aktach osobowych. Jednakże powyższe nie dyskwalifikuje wnioskodawczyni jako osoby ubiegającej się o ustalenie jej prawa do emerytury we wcześniejszym wieku. Sądowi z urzędu w oparciu o rozstrzygane w niniejszym wydziale sprawy jest wiadome, że (...) nie wydały pracownikom tego typu świadectw. Zakłady upadły, świadectwa pracy wydawał zwolnionym pracownikom syndyk, który nie udokumentował w nich ani w innych dokumentach okresów pracy w warunkach szczególnych. Obecnie pracownicy nie mają możliwości uzyskania takich świadectw. Postępowanie upadłościowe zakończyło się, akta osobowe pracowników, nie zawsze pełne zostały przekazane do Archiwum.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego H. B. pracowała w (...) Zakładach (...), wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy opisane obowiązki i przepracowała w warunkach szczególnych, po pominięciu okresu zatrudnienia w charakterze pracownika młodocianego i urlopów wychowawczych oraz bezpłatnego jako obuwnik montażysta - pracownik na stanowisku klejowym, wykonujący prace związane z klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego od 01.01.1973r. do 01.12.1974r. (1 rok i 11 miesięcy) oraz od 01.10.1976r. do 11.07.1977r. (9 miesięcy i 11 dni) i od 19.11.1979r. do 30.09.1980r. (10 miesięcy i 11 dni). Łącznie prace związane z klejeniem i wykańczaniem wyrobów skórzanych to okres 3 lat, 6 miesięcy i 22 dni.

Jako brakarz wyrobów gotowych – kontroler jakości produkcji wydziału montażowego pracowała w okresie od 01.10.1980r. do 23.09.1984r. (3 lata, 11 miesięcy i 23 dni) oraz od 01.02.1985r. do 30.11.1994r. (9 lat i 10 miesięcy). Łącznie na tym stanowisku 13 lat, 9 miesięcy i 23 dni.

W sumie na stanowisku obuwnika montażysty i brakarza wnioskodawczyni pracując w warunkach szczególnych wykonywała pracę przez okres 17 lat, 4 miesiące i 15 dni.

Odwołanie H. B. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 roku, Nr 39, poz. 353 z póź. zm.), zwanej dalej ustawą FUS, kobietom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Ustęp 2. artykułu 32 stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Zgodnie z ustępem 4 wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust.1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr
8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie, przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Zdaniem Sądu Okręgowego, całość zgromadzonego w przedmiotowym postępowaniu wiarygodnego materiału dowodowego przemawia za uznaniem, iż w okresach od 01.01.1973r. do 01.12.1974r. oraz od 01.10.1976r. do 11.07.1977r. i od 19.11.1979r. do 30.09.1980r. - łącznie to okres 3 lat, 6 miesięcy i 22 dni wykonywała prace w szczególnych warunkach związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego wskazane w wykazie A, dziale VII poz. 14 załącznika do wskazanego rozporządzenia. Szczegółowe stanowiska wskazano w zarządzeniu Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG z dnia 3 sierpnia 1987 r.). Stanowiskami odnoszącymi się do pracy wnioskodawczyni są stanowiska wskazane w wykazie A, dziale VII poz. 14 pkt 2.

Natomiast jako brakarz wyrobów gotowych – kontroler jakości produkcji wydziału montażowego pracując w okresie od 01.10.1980r. do 23.09.1984r. oraz od 01.02.1985r. do 30.11.1994r. - łącznie przez 13 lat, 9 miesięcy i 23 dni wykonywała prace w szczególnych warunkach związane z kontrolą jakości produkcji na wydziale, w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A, działu VII, poz.14 czyli prace w warunkach szczególnych opisane w wykazie A, dziale XIV poz. 24 rozporządzenia z 1983roku.

Jak wskazano wyżej w sumie na stanowisku obuwnika montażysty i brakarza wnioskodawczyni pracując w warunkach szczególnych wykonywała pracę przez okres 17 lat, 4 miesiące i 15 dni.

Z powyższych ustaleń wynika, że H. B. legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym ponad 25 lat, ma ukończone 55 lat życia oraz nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego.

W niniejszym postępowaniu ustalono również, iż wnioskodawczyni legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym ponad wymagane 15 lat. Tym samym spełnione są wszelkie przesłanki ustalenia jej prawa do emerytury od dnia (...) roku tj. od dnia złożenia wniosku o emeryturę.

Na podstawie przepisu art. 118 ust. 1a powołanej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS organ odwoławczy stwierdza odpowiedzialność organu rentowego w razie nieustalenia prawa do świadczenia we wskazanym w przepisie terminie. Przy czym Zakład wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji.

Z tych względów Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.