Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód J. O. domagał się zasądzenia od pozwanej Z. B. kwoty 15 885,94 zł z tytułu odsetek ustawowych od kwoty 12 000 zł za okres od dnia 1sierpnia 2003r. do dnia 3 marca 2014r., z tytułu pożyczki niezwróconej do dnia dzisiejszego.

Wyrokiem z dnia 26 września 2014r. Sąd Rejonowy w Inowrocławiu:

- oddalił powództwo w zakresie dochodzonych odsetek ustawowych od kwoty 12 000 zł za okres od 1 sierpnia 2003r. do dnia 1 stycznia 2004r. (w punkcie 1);

- odrzucił pozew w pozostałej części (w punkcie 2);

- nie obciążył powoda kosztami sądowymi w sprawie (w punkcie 3 wyroku).

Sąd Rejonowy ustalił, że w lipcu 2003r. powód J. O. w ramach ustnej umowy zawartej z pozwaną Z. B. pożyczył jej kwotę 12 000 zł. Pozwem z 16 lipca 2008r. dochodził od pozwanej zapłaty kwoty 12 000 zł z ustawowymi odsetkami od 1 stycznia 2004r., ale prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 18 lutego 2009r. w sprawie I C 438/08 jego powództwo zostało oddalone, zasadniczo z tej przyczyny, że pozwana nie wyraziła zgody na przeprowadzenie postępowania dowodowego (w ramach art.74 ∫ 2 kc).

Następnie prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Inowrocławiu wydanym w dniu 12 września 20013r. w sprawie karnej (VI K 335/13) Z. B. uznana została za winną popełnienia przestępstwa polegającego na doprowadzeniu J. O. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez wprowadzenie w błąd co do możliwości pomocy przy odwołaniu od orzeczenia komisji lekarskiej i uzyskania w ten sposób od niego pożyczki w kwocie 12 000 zł, za co została prawomocnie skazana na karę pozbawienia wolności z zawieszeniem jej wykonania, a także została zobowiązana do naprawienia szkody poprzez zapłacenie na rzecz J. O. kwoty 12 000 zł w terminie 3 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku. Pozwana spłaca to odszkodowanie od stycznia 2014r. – ratalnie.

W ramach oceny prawnej tych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy stwierdził, że jego uprzedni prawomocny wyrok z dnia 18 lutego 2009r. w sprawie I C 438/08 oddalający powództwo J. O. wobec pozwanej Z. B. o zapłatę kwoty 12 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami spowodował tzw. stan rzeczy osadzonej, co oznacza, że ponowne procesowanie się przez te same strony o to samo roszczenie nie jest dopuszczalne, a ponownie wniesiony pozew podlega odrzuceniu (jak stanowi art.199 ∫ 1 pkt 2 kpc). W konsekwencji takiego zapatrywania uznał, że zachodził stan rzeczy osądzonej co do odsetek ustawowych dochodzonych przez powoda w tej sprawie za okres od dnia 1 stycznia 2004r. i w tej części jego pozew odrzucił (w punkcie 2 wyroku). W pozostałej części – obejmującej żądanie zasądzenia odsetek ustawowych za okres od sierpnia 2003r. do 31 grudnia 2004r. – powództwo oddalił, jako nieuzasadnione. Uznał bowiem, że co prawda powód J. O. wykazał, iż strony łączyła umowa pożyczki, ale nie wykazał daty jej zawarcia i treści jej istotnych postanowień, w szczególności daty wymagalności zwrotu pożyczki, jej wysokości i wysokości należnych odsetek. Sąd Rejonowy podkreślił, że co prawda był związany ustaleniami wyroku karnego co do popełnienia przestępstwa przez pozwaną Z. B., ale nie był związany wysokością szkody ustalonej w tym wyroku, bowiem była ona dla sądu karnego jedynie elementem posiłkowym i nie stanowiła elementu stanu faktycznego określającego znamiona przestępstwa.

Z treści całej apelacji powoda J. O. wnosić należy, że domagał się zmiany zaskarżonego wyroku w całości poprzez zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty 12 000 zł w wysokości określonej w pozwie i obejmującej okres od 1 sierpnia 2003r. do dnia 3 marca 2014r.

Czynił zarzut, że – wbrew ocenie Sądu Rejonowego – był on związany prawomocnym wyrokiem karnym skazującym Z. B. za popełnienie przestępstwa polegającego na wyłudzeniu od niego konkretnej kwoty pieniężnej tj. 12 000 zł. Zatem zachodziły – zdaniem skarżącego – uzasadnione podstawy do zasądzenia na jego rzecz odsetek ustawowych od kwoty, której został bezprawnie pobawiony, a z której pozwana do dziś korzysta (apelacja powoda – k.41 do 43).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda J. O. podlegała uwzględnieniu, ale jedynie częściowo.

Sąd Rejonowy poczynił w zasadzie prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy, ale dokonał częściowo wadliwej ich oceny prawnej.

Wstępnie zwrócić należy uwagę, że w uprzedniej sprawie rozpoznanej przez Sąd Rejonowy w Inowrocławiu pod sygn. IC 438/08 powód J. O. dochodził od pozwanej zapłaty kwoty 12 000 zł (z tytułu niespłaconej pożyczki) wraz ustawnymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2004r. W pozwie wskazał bowiem, że pożyczki udzielił w lipcu 2003r. i pozwana miała ją zwrócić do końca 2003r., co oznaczałoby, że jej zwrot stał się wymagalny dopiero z dniem 1 stycznia 2004r. (por. akta I C 438/08 – k.2). Postępowanie w tej sprawie, zakończone prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 18 lutego 2009r. oddalającym powództwo (I C 438/08), nie zostało wznowione po uprawomocnieniu się wyroku karnego skazującego pozwaną za popełnienie przestępstwa. Zatem ten prawomocny wyrok Sądu Rejonowego z dnia 18 lutego 2009r. wykluczał możliwość ponownego procesowania się między stronami o zapłatę kwoty głównej 12 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2004r. do dnia wydania tego wyroku tj. do dnia 18 lutego 2009r. (zgodnie z zasadą wyrażoną w art.366 kpc). Z tego wyjaśnienia płyną zasadniczo dwa wnioski, a mianowicie:

- skoro w sprawie I C 438/08 powód J. O. sam twierdził, że pożyczka udzielona pozwanej w lipcu 2003r. miała być przez nią zwrócona do końca 2003r., to w niniejszej sprawie nie mógł domagać się zasądzenia od pozwanej odsetek ustawowych od kwoty 12 000 zł za okres od 1 sierpnia 2003r. do 31 grudnia 2003r., gdyż w tym czasie pozwana nie pozostawała w opóźnieniu ze zwrotem pożyczki (w ujęciu art.476 kc), a tym samym oddalenie powództwa w tej części przez Sąd Rejonowy w punkcie pierwszym wyroku było trafne, aczkolwiek z innej przyczyny niż wskazana w jego uzasadnieniu;

- że pozew J. O. złożony w niniejszej sprawie przeciwko pozwanej Z. B. w części obejmującej żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty 12 000 zł za okres od 1 stycznia 2004r. do dnia 18 lutego 2009r., z racji powagi rzeczy już raz osądzonej w sprawie I C 438/08, Sąd Rejonowy zasadnie odrzucił (na podstawie art.199 ∫ 1 pkt 2 kpc).

Natomiast niezasadnie postąpił odrzucając pozew J. O. w pozostałej części.

Zgodzić się należy z apelującym, że w zakresie żądania od pozwanej zasądzenia odsetek ustawowych za okres od dnia następnego po wydaniu wyroku w sprawie I C 438/08 tj. od 19 lutego 2009r. do dnia końcowego wskazanego w pozwie, a więc do 3marca 2014r., nie zachodził stan rzeczy osądzonej i mógł on się procesować. Drogę powodowi otworzył bowiem prawomocny wyrok w sprawie karnej wydany przez Sąd Rejonowy w Inowrocławiu w dniu 12 września 20013r. (VI K 335/13), którym uznano Z. B. winną popełnienia przestępstwa polegającego na doprowadzeniu J. O. w lipcu 2003r. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez wprowadzenie w błąd co do możliwości pomocy przy odwołaniu od orzeczenia komisji lekarskiej i uzyskania w ten sposób od niego pożyczki w kwocie 12 000 zł, za co została prawomocnie skazana na karę pozbawienia wolności z zawieszeniem jej wykonania, a także została zobowiązana do naprawienia szkody poprzez zapłacenie J. O. kwoty 12 000 zł odszkodowania(ustalenia Sądu Rejonowego – j.w.).Skoro przestępstwo popełnione przez pozwaną miało miejsce już w lipcu 2003r., jak wynika z prawomocnego wyroku Sądu karnego, to – wyłączając okres objęty powagą rzeczy osądzonej wyrokiem w sprawie I C 438/08 tj. do 18 lutego 2009r. – powód miał prawo domagania się od pozwanej zapłaty odsetek ustawowych od kwoty 12 000 zł za okres od dnia 19 lutego 2009r. do dnia 3 marca 2014r. (na podstawie art.481 ∫ 1 kc).W tym całym okresie odsetki ustawowe sięgały 13% w stosunku rocznym (por. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 04.12.2008r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych – Dz U. 220 poz.1434). Zatem suma odsetek ustawowych liczona od kwoty 12 000 zł za wyżej wskazany okres wyniosła 7 873 zł i taką kwotę Sąd odwoławczy zasądził od pozwanej na rzecz powoda wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia o nie powództwa (do czego powód miał prawo zgodnie z art.482∫1 kc). Zmiana zaskarżonego orzeczenia w tej części znajduje także uzasadnienie w ogólnym poczuciu sprawiedliwości, bowiem osoba, która tak dawno uzyskała pożyczkę (w lipcu 2003r.) popełniając przy tym przestępstwo i jej nie zwróciła, nie może korzystać na tym, że zwróci jedynie jej kwotę nominalną (bez odsetek) i to tylko dlatego, że została zobowiązana do naprawienia szkody prawomocnym wyrokiem karnym w ciągu kolejnych trzech lat od jego uprawomocnienia.

Zmiany zaskarżonego orzeczenia w punkcie drugim Sąd odwoławczy dokonał na podstawie art.386 ∫ 1 kpc, przy czym dla jasności, w części obejmującej żądanie powoda zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty 12 000 zł za okres od 1stycznia 2004r. do dnia 18 lutego 2009r. pozew odrzucił, choć w tym zakresie orzeczenie Sądu Rejonowego w istocie nie uległo zmianie. Co do odrzucenia pozwu w tej części zachowują aktualność argumenty już wcześniej przywołane. Oddalił apelację powoda w pozostałej części, jako nieuzasadnioną (na podstawie art.385 kpc). O kosztach sądowych w postępowaniu apelacyjnym, od których powód był zwolniony, Sąd odwoławczy orzekł po myśli art.102 kpc.