Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 grudnia 2013 r., o nr (...), na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 6c, art. 29 ust. 1i w zw. z art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (dalej: utk) oraz art. 104 § 1 k.p.a., działając z urzędu w sprawie zawarcia pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W. a (...) S.A. z siedzibą w W. umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób w rozkładzie jazdy pociągów (...), Prezes Urzędu Transportu Kolejowego:

I. ustalił warunki udostępnienia infrastruktury kolejowej spółce (...) S.A. przez zarządcę infrastruktury (...) na rozkład jazdy pociągów obowiązujący od dnia 15 grudnia 2013 r. do dnia 13 grudnia 2014 r., w sposób określony szczegółowo w decyzji.

II. nadał decyzji rygor natychmiastowej wykonalności.

Uzasadniając powyższą decyzję Prezes UTK stwierdził, iż biorąc pod uwagę fakt, że strony nie doszły do porozumienia w terminie wyznaczonym do zakończenia negocjacji, tj. do dnia 5 listopada 2013 r., organ regulacyjny uznał, że spełnione zostały wszystkie wymagania formalne określone w art. 29 ust. 1i utk, pozwalające Prezesowi UTK na ustalenie w drodze decyzji warunków udostępnienia (...) infrastruktury kolejowej będącej w zarządzie (...). Prezes Urzędu wskazał nadto, że decyzja zawiera, bez zmian postanowienia co do których strony nie zgłaszały rozbieżności w zakresie, w jakim odpowiadają wymaganiom dotyczącym zgodności z przepisami prawa, a także wpływają na interesy obu stron i dobro rynku kolejowego. Jednocześnie podniesiono, że z uwagi na fakt, że Prezes UTK pełni rolę organu regulacyjnego, działając w ramach uznania administracyjnego, zasadnym i właściwym było w decyzji rozszerzenie lub usunięcie niektórych postanowień wynegocjowanych przez strony lub dodanie nowych, nieprzewidzianych przez strony zapisów. W ocenie Prezesa UTK, powyższe jest uzasadnione realizacją jego kompetencji wynikających z art. 13 ustawy o transporcie kolejowym. Tymi samymi kryteriami Prezes UTK kierował się rozstrzygając występujące między stronami kwestie sporne. Ponadto, organ podniósł, że z uwagi na zapewnienie prawidłowej i spójnej konstrukcji decyzji, Prezes UTK postanowił dostosować brzmienie zapisów projektu umowy do treści i charakteru prawnego decyzji.

( decyzja, k. 5-66 ).

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 30 grudnia 2013 r. (data prezentaty) wniósł powód - (...) S.A. z siedzibą W. - zaskarżając decyzję w całości i wnosząc o jej uchylenie w całości, ewentualnie, wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia w postulowanym w odwołaniu zakresie. Powód zakwestionował regulację zawartą w§ 1 pkt 4 decyzji odnoszącą się do uzupełnienia definicji regulaminu poprzez wskazanie , iż stanowi on wzorzec umowy w rozumieniu art. 384-385 k.c. a także zapisy § 2ust 7 , § 5 ust 10, § 9 , § 10 ust 6-11, §15 ust 6 , § 16 ust 4 decyzji . Zakwestionował także zmiany wprowadzone w załącznikach nr (...). Proponowane przez powoda zmiany zaskarżonej decyzji miały polegać na wykreśleniu dodanych przez Prezesa zapisów bądź przywrócenia proponowanych w negocjacjach wersji. Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1) naruszenie prawa materialnego, polegające na błędnej wykładni art. 10 pkt 1 u.t.k. w zw. z art. 13 u.t.k. w zw. art. 29 ust. 1i u.t.k., skutkujące bezzasadnym przyjęciem, iż Prezes Urzędu Transportu Kolejowego w ramach zadań z zakresu regulacji, jest uprawniony do dowolnego kreowania praw i obowiązków licencjonowanego Przewoźnika i Zarządcy zamierzających zawrzeć umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej, podczas gdy, prawidłowa interpretacja regulacji z art. 29 ust. 1i u.t.k. winna prowadzić do wniosku, iż Prezes UTK władny jest podjąć jedynie ograniczone działania w tym zakresie, w szczególności nie naruszających integralności ekonomicznej podmiotów gospodarczych oraz nie tworzących dodatkowych zobowiązań i uzgodnień nie postulowanych przez strony w trybie negocjacji lub postulowanych tylko przez jedną ze stron;

2) naruszenie prawa materialnego, tj. art 29 ust. 1i u.t.k., art. 32 ust. 1 w zw. z art. 384 k.c., § 19 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej, polegające na błędnym przyjęciu, iż regulamin przydzielania tras pociągów, o którym mowa w art. 32 ust. 1 u.t.k. jest wzorcem umowy w rozumieniu art. 384 k.c., co jednocześnie w odniesieniu do innych umów zawieranych przez Zarządcę z licencjonowanymi przewoźnikami narusza zasadę równego traktowania wszystkich przewoźników w zakresie zawieranych z nimi umów.

( odwołanie, k. 99-120 ).

Odpowiadając na odwołanie w dniu 23 kwietnia 2014 r. (data stempla pocztowego) Prezes UTK wniósł o oddalenie odwołania w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego postępowania, według norm przepisanych z uwzględnieniem nakłady pracy radcy prawnego, charakteru i stopnia zawiłości sprawy.

( odpowiedź na odwołanie, k. 132-167 ).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pismem z dnia 18 października 2013 r. - działając w oparciu o 61 § 1 i § 4 k.p.a. w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 6c, art. 14 ust. 4 i art. 29 ust. 1i ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym - Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (dalej: Prezes, Prezes Urzędu, Prezes UTK) zawiadomił strony o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w przedmiocie zawarcia między (...) S.A. z siedzibą w W. a (...) S.A. z siedzibą w W. umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób w rozkładzie jazdy pociągów (...).

(dowód: pismo nr (...), k. 11-13 akt admin.).

Postanowieniem z dnia 24 października 2013 r. Prezes UTK:

I. wyznaczył stronom termin zakończenia negocjacji dotyczących zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób w rozkładzie jazdy pociągów (...) na dzień 5 listopada 2013 r.;

II. nałożył na strony obowiązek dostarczenia, w terminie 5 dni od dnia zakończenia negocjacji, projektu umowy oraz aktualnych stanowisk stron, z zaznaczeniem tych części umowy, co do których strony nie doszły do porozumienia.

(dowód: postanowienie nr (...), k. 27-29 akt admin.).

Pismem z dnia 12 listopada 2013 r. (...) S.A. poinformowała Prezesa UTK, że w dniu 5 listopada 2013 r. zostały zakończone negocjacje w sprawie zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej, a strony nie uzgodniły wszystkich zapisów umowy. (...) S.A. przedstawił informację dotyczącą zagadnień odnośnie których nie doszedł do porozumienia z drugą stroną tj. (...) w zakresie:

- § 1 pkt 2, § 2 ust. 7, § 5 ust.: 1, 6, 9, 10, 11, 12, § 9 ust.1, § 10 ust. 6-11, § 11 ust. 7 , § 15 ust. 7, § 16 sut. 11,

- załącznik nr (...) tj.: ust. 6,ust. 4 pkt 11, ust. 9-16

- załącznik nr (...) tj.: ust. 20, tabela pkt 2

- załącznik nr (...)

(dowód: pismo (...) znak: (...), k. 41-109 akt admin).

Pismem z dnia 13 listopada 2013 r. (...) poinformował Prezesa UTK, że w dniu 5 listopada 2013 r. zostały zakończone negocjacje w sprawie zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej, a strony nie uzgodniły wszystkich zapisów umowy. (...) przedstawił informację dotyczącą zagadnień odnośnie których nie doszedł do porozumienia z drugą stroną tj. (...) w zakresie:

- § 1 pkt 2, § 2 ust. 7, § 5 ust.: 1, 6, 9, 10, 11, 12, § 9 ust.1, § 10 ust. 6-11, § 11 ust. 7 , § 15 ust. 7, § 16 ust. 11 oraz pkt 2,

- załącznik nr (...) tj.: ust. 2 pkt 1) lit. b) i pkt 2) , ust. 4 pkt 11 ust. 8, ust. 9-16

- załącznik nr (...) „wzory podstawowych komunikatów megafonowych”,

- załącznik nr (...).

(dowód: pismo (...) znak: (...), k. 113-177 akt admin).

Wezwaniem z dnia 25 listopada 2013 r. Prezes UTK zobowiązał (...) S.A. do uzupełnienia uzasadnienia stanowiska z dnia 12 listopada 2013 r. w zakresie § 5 ust. 10, § 15 ust. 7, § 16 ust. 11 projektu umowy o udostępnienie infrastruktury oraz załącznika nr 8 ust. 20 w zakresie zmiany stanowisk wysokości kar umownych, w tym do propozycji (...) zapisu załącznika nr 7 ust. 8 w brzmieniu: „ W przypadku niekorzystnego rozpatrzenia zastrzeżeń Przewoźnikowi przysługuje prawo do złożenia odwołania w terminie do 15 dnia następnego miesiąca, które zostanie rozpatrzone w terminie do 20 dnia następnego miesiąca”.

(dowód: wezwanie Prezesa UKT znak: (...) k. 179 akt admin.)

Wezwaniem z dnia 25 listopada 2013 r. Prezes UTK zobowiązał (...) do uzupełnienia uzasadnienia stanowiska z dnia 13 listopada 2013 r. w zakresie § 5 ust. 6 i ust. 12 projektu umowy o udostępnienia infrastruktury kolejowej.

(dowód: wezwanie Prezesa UTK(...) k. 189 akt admin.).

Zawiadomieniem z dnia 5 grudnia 2013 r. Prezes UTK poinformował strony, że w poczet materiału dowodowego przyjmuje:

- regulamin przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rozkładu jazdy pociągów 2013/2014r,

- księgę standardów utrzymania czystości stacji kolejowych, zasady wykonywania usługi ich kontroli,

- instrukcję (...) o postępowaniu w sprawach poważnych wypadków, wypadków, incydentów oraz trudności eksploatacyjnych na liniach kolejowych,

- instrukcję (...) o kontroli biegu pociągów pasażerskich i towarowych.

(dowód: zawiadomienie Prezesa UTK znak: (...) k. 199-204 akt admin)

W piśmie z dnia 12 grudnia 2013 r. (...) przedstawił informację dotyczącą szacowanej wartości usług świadczonych przez (...) w ramach udostępniania infrastruktury kolejowej dla (...) .

(dowód: pismo (...) znak:(...), k. 597-599 akt admin.).

W dniu 13 grudnia 2013 r. Prezes UTK wydał decyzję, która została zaskarżona w niniejszym postępowaniu.

Postanowieniem z dnia 10 marca 2014r. Prezes UTK na podstawie art. 113 par 1 kpa na wniosek (...) sprostował oczywiste omyłki w decyzji odmawiając sprostowania decyzji w pozostałej części .

(dowód : postanowienie k.163 akt sąd.)

Powyżej opisany stan faktyczny został ustalony przez Sąd w oparciu o ww. dowody, których wiarygodność i moc dowodowa nie budziły zastrzeżeń.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Według treści art. 29 ust 1i ustawy z dnia 28 marca 2003r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2007r. Nr 16 poz. 94 ze zm.) - dalej jako u.t.k - Prezes UTK wydaje, po bezskutecznym upływie terminu zakończenia negocjacji, decyzję w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej, która zastępuje umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej. Umowa o udostępnianie infrastruktury kolejowej zawarta z zarządcą infrastruktury lub zastępująca ją decyzja daje przewoźnikowi kolejowemu prawo do korzystania z przydzielonych i wyznaczonych w rozkładzie jazdy pociągów tras pociągów i umożliwia mu korzystania z niezbędnej infrastruktury kolejowej (art. 29 ust.1 u.t.k.), a w zamian za udostępnienie infrastruktury kolejowej jej zarządca nabywa prawo do opłat, o których mowa w art. 33 u.t.k. (art. 29 ust. 4 u.t.k.). Umowa zawierana jest na okres obowiązywania rozkładu jazdy pociągów.

Essentialia negotii umowy o korzystanie z przydzielonych tras pociągowych zostały wymienione w § 20 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz.U.2009.35.274 dalej: jako rozporządzenie w sprawie warunków dostępu), które w szczególności prawodawca wskazuje jako :

1) rozkład jazdy pociągów przewoźnika;

2) warunki udostępniania oraz korzystania z infrastruktury kolejowej związanej z przydzieloną trasą pociągu;

3) usługi, które zarządca zapewnia na rzecz przewoźnika;

4) jednostki organizacyjne wyznaczone do współpracy;

5) zasady dokumentowania świadczonych usług;

6) zastosowane ulgi i współczynniki zwiększające stawki;

7) termin, a także sposób uiszczenia:

a) opłaty podstawowej,

b) opłat dodatkowych,

c) opłaty rezerwacyjnej,

d) innych zobowiązań finansowych wynikających z umowy;

8) zakres i sposób ustalania odpowiedzialności stron umowy w przypadku wystąpienia szkód;

9) zasady postępowania i regulowania ewentualnych zobowiązań w przypadku powstania przeszkód w wywiązaniu się z zobowiązań wynikających z umowy;

10) sposób odstąpienia od umowy albo jej rozwiązania;

11) sposób rozstrzygania sporów.

Istotna z punktu widzenia elementów umowy jest również zasada, że strony uczestniczące w procesie zawierania umowy o korzystanie z przydzielonych tras pociągów określaną jako umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej obowiązuje regulamin przydzielania tras pociągów (dalej jako: Regulamin), opracowany, zgodnie z treścią § 19 ust. 1 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu, przez zarządcę infrastruktury po przeprowadzeniu konsultacji z przewoźnikami. Regulamin wydawany jest na podstawie upoważnienia ustawowego wynikającego wprost z art. 32 ust. 1 u.t.k.

Oznacza to, że umowa nie może być sprzeczna z regulaminem, tym bardziej, że zarządcę obowiązuje zasada zapewnienia równoprawnego traktowania przewoźników kolejowych do infrastruktury kolejowej. Zatem granicą ingerencji Prezesa UTK w ukształtowanie stosunku prawnego o udostępnienie infrastruktury kolejowej mocą decyzji zastępującą tę umowę wydaje się, że jest przepis art. 31 ust 9 u.t.k., który stanowi, że prawa i obowiązki w niej wyrażone nie mogą naruszać zasad bezpieczeństwa ruchu kolejowego, bezpiecznego przewozu osób i rzeczy oraz ochrony środowiska, a także ochrony zabytków.

Odnosząc się do pierwszego zarzutu odwołania, stwierdzić należy, że nie ma racji skarżący zarzucając Prezesowi UTK brak kompetencji w uregulowaniu umowy między stronami w sposób kompleksowy.

Według art. 29 ust. 1i u.t.k po bezskutecznym upływie terminu zakończenia negocjacji, wyznaczonego w postanowieniu, o którym mowa w ust. 1e i 1 h, Prezes UTK wydaje decyzję w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej. Oznacza to, zdaniem Sądu możliwość dowolnego kreowania przez Prezesa UTK praw i obowiązków przewoźnika i zarządcy w wydanej przez niego decyzji zastępującej umowę, której przewoźnik i zarządca ostatecznie nie zawarli. Podkreślenia wymaga okoliczność, że Prezes Urzędu Transportu Kolejowego jest centralnym organem administracji rządowej, będącym krajową władzą bezpieczeństwa i krajowym regulatorem transportu kolejowego w rozumieniu przepisów Unii Europejskiej z zakresu bezpieczeństwa i regulacji transportu kolejowego, właściwym w sprawach m.in. regulacji transportu kolejowego. Przepisy prawa nie ograniczają jego kompetencji do regulowania jedynie kwestii spornych, jak również brak jest ograniczenia jedynie do istotnych postanowień umowy. Wynika stąd, że Prezes UTK uprawniony jest do szczegółowego uregulowania całokształtu kwestii dotyczących relacji gospodarczych pomiędzy zarządcą infrastruktury kolejowej w celu zapewnienia przewoźnikom prawa do korzystania z przydzielonych w rozkładzie jazdy tras pociągów. W niniejszym przypadku pozwany nie przekroczył swych kompetencji wynikających z art.29 ust.1i ustawy o transporcie kolejowym. Pozwany ma również możliwość wprowadzenia zapisu, który w ogóle nie był przedmiotem rozważań stron prowadzących negocjacje, jak również takiego, o który wnioskowała tylko jedna ze stron. Skoro jak wyżej wskazał Sąd, że art. 31 ust 9 u.t.k., jest granicą ingerencji Prezesa UTK w treść kształtowanego stosunku prawnego, stąd też za bezzasadne uznać należy zarzuty powoda odnoszące się do zapisu § 2 ust. 7 umowy, § 5 ust. 10, § 9 ust. 9 umowy, § 10 ust. 6-11 umowy, § 15 ust. 6 umowy, § 16 ust. 4 umowy, oraz treści załącznika nr 7 8 i 9 do umowy, bowiem zarzuty te nie wykazują przekroczenia zasad bezpieczeństwa ruchu kolejowego, bezpiecznego przewozu osób i rzeczy, ochrony środowiska, a także ochrony zabytków. Mając zatem na uwadze , że wydana decyzja nie przekracza zakresu regulacji brak jest podstaw do uwzględnienia zarzutów przekroczenia kompetencji przez organ.

Nie potwierdził się również drugi zarzut powoda. Zasadnie Prezes UTK uznał Regulamin za wzorzec umowy. Zgodnie z art. 384 k.c. ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże druga stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy. Brak jest podstaw, aby wykluczyć posługiwanie się wzorcami umów w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami. Przedmiotowy Regulamin, określa zasady współpracy pomiędzy przedsiębiorcami których dotyczy, tj. przewoźników kolejowych i zarządcy infrastruktury. Ponadto według art. 384 k.c. wzorzec umowny ma być ustalony przez jedną ze stron, nie jest zaznaczone w tym przepisie, czy ma ona działać w porozumieniu z drugą stroną umowy, czy też nie, zaś w § 19 ust. 1 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu jest mowa o konsultacjach zarządcy z przewoźnikami, czyli zarządca sam ustala Regulamin (po zgromadzeniu ewentualnych opinii przewoźników). W omówionym wyżej znaczeniu regulamin przydzielania tras pociągów stanowi więc wzorzec umowy o jakim mowa w art. 384-385 k.c.

Biorąc powyższe pod uwagę na mocy art.479 ⁷⁵ § 1 k.p.c. odwołanie podlegało oddaleniu.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparto na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

SSO Hanna Kulesza