Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:SSA Beata Kozłowska

Sędziowie:SA Przemysław Kurzawa

SO (del.) Grzegorz Tyliński (spr.)

Protokolant:Paweł Szefer

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2015 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W.

przeciwko K. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 24 kwietnia 2014 r., sygn. akt I C 1020/10

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. na rzecz K. S. kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt I ACa 1231/14

UZASADNIENIE

Powód Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwana K. S. ma zapłacić powodowej Agencji kwotę 333 125,46 zł wraz z odsetkami liczonymi jak dla zaległości podatkowych począwszy od dnia 13 sierpnia 2009 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W dniu 20 kwietnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (sygn. akt I Nc 94/10) uwzględniający zgłoszone roszczenie.

Pozwana K. S. wniosła od tego nakazu zarzuty domagając się uchylenia nakazu i oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2014 r. (sygn. akt I C 1020/10) Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 20 kwietnia 2010 r. wydany przez Sąd Okręgowy w Warszawie, sygn. akt I Nc 94/10 i oddalił powództwo, zasądzając od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na rzecz K. S. kwotę 24 213,78 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał pobrać od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 7 045,91 zł tytułem nieuiszczonych przez strony kosztów sądowych. Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Na wniosek K. S. w dniu 14 maja 2005 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą w W. zawarła z K. K. umowę nr (...), która następnie aneksowana była kolejno w dniu 5 sierpnia 2005 r. oraz w dniu 28 listopada 2005 r. Przedmiotem zawartej umowy – zgodnie z jej § 1 - były warunki i tryb udzielania przez Agencję pomocy finansowej dla K. S. w zakresie prowadzenia działalności polegającej na zbieraniu zwłok zwierzęcych bydła, owiec, kóz i świń, transporcie zbieranych zwłok zwierzęcych bydła, owiec, kóz i świń do najbliższego zakładu przetwarzającego kategorii 1 lub kategorii 2 z listy zakładów wskazanych przez Główny Inspektorat Weterynarii do przerabiania materiałów kategorii 1 lub kategorii 2. Pomoc finansowa miała być udzielana na częściowe pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem działalności, w zakresie zbioru i przetwarzania zwłok zwierzęcych bydła, owiec, kóz i świń, z wyjątkiem zwłok zwierząt, których posiadacz nie zastosował się do obowiązków określonych w przepisach ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt lub przepisów ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, ponoszonych w okresie oznaczonym w umowie (§ 2 ust. 5 umowy). Pomoc ta miała ostatecznie wynieść 280 205,35 zł, jednak nie więcej niż 98% kosztów operacyjnych związanych z wykonywaniem działalności (§ 3 ust. 2 umowy). Strony postanowiły w umowie, że w przypadku, gdy poniesione koszty działalności będą wyższe od określonych w Załączniku (...) do umowy, a zakres rzeczowy wykonany w planowym rozmiarze, pomoc finansowa Agencji nie zostanie zwiększona, zaś w przypadku, gdy poniesione koszty będą niższe, pomoc finansowa ulegnie proporcjonalnemu zmniejszeniu (§ 3 ust. 5 i 6 umowy). Agencja zastrzegła sobie prawo dokonania wypłaty pomocy finansowej w kwocie niższej niż wnioskowana, bez wzywania pozwanej do poprawy wniosku o wypłatę, jeżeli wnioskowana kwota wypłaty przekraczała kwotę pomocy finansowej określoną w § 3 ust. 2 umowy, wykonany zakres działalności był niższy od przewidywanego lub złożony wniosek o wypłatę pomocy finansowej został naliczony niezgodnie z warunkami umowy (§ 4 ust. 8 umowy). Z kolei pozwana traciła prawo do otrzymanej pomocy, a przekazaną już pomoc finansową zobowiązała się zwrócić powódce w całości w razie wystąpienia jednego z następujących przypadków: uniemożliwienia dokonania kontroli dokumentów lub wizytacji terenowych, braku udokumentowania kosztów działalności, niezgodności pomiędzy zakresem rzeczowym zawartym we wniosku o wypłatę pomocy finansowej a rzeczywistym wykonaniem zakresu działalności oraz złożenia fałszywych informacji lub oświadczeń (§ 8 umowy). W razie wystąpienia choćby jednego ze wskazanych przypadków, Agencja miała wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym i wezwać pozwaną do zwrotu kwoty otrzymanej pomocy finansowej na rachunek Agencji wraz z odsetkami jak dla zaległości podatkowych liczonymi od daty przekazania przez powódkę pomocy finansowej na rzecz pozwanej, w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy (§ 9 ust. 1 umowy).

Zabezpieczeniem wykonania określonych w umowie zobowiązań przez K. S., jak ustalił to Sąd I instancji, był wystawiony przez nią weksel własny in blanco. W deklaracji wekslowej K. S. upoważniła Agencję do wypełnienia weksla w każdym czasie w przypadku niewykonania przez wystawcę weksla zobowiązań z umowy nr (...) na sumę całkowitego zobowiązania wynikającego z umowy łącznie z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych oraz do opatrzenia weksla datą płatności i miejscem według uznania, a także do uzupełnienia weksla brakującymi elementami, w tym klauzulą „bez protestu”, zawiadamiając o tym fakcie wystawcę weksla listem poleconym. Pismo takie powinno być wysłane przynajmniej na 7 dni przed terminem płatności weksla. Jednocześnie wystawca weksla zobowiązał się do zapłacenia sumy wekslowej na żądanie posiadacza weksla jako pokrycie zobowiązań wynikających z w/w umowy.

W roku 2005 r., na podstawie składanych przez K. S. w okresach miesięcznych wniosków o wypłatę, pomoc finansowa wyniosła 224 169,15 zł. Wysokość kwoty pomocy finansowej Agencji wnioskująca obliczała na podstawie faktycznie ponoszonych kosztów na zbiórkę i transport padłych zwierząt do utylizacji, do których zaliczała koszty eksploatacji środków transportu, koszty biurowe, koszty amortyzacji, koszty remontów i napraw, koszty płac pracowników oraz wszelkie inne koszty wynikające ze zbiórki padliny i jej transportu do utylizacji.

W dniu 7 października 2006 r. Urząd Kontroli Skarbowej w G. wszczął postępowanie kontrolne w (...) K. K. z siedzibą w S., który swym zakresem obejmował prawidłowość wykorzystania środków publicznych przeznaczonych w latach 2003 - 2005 na pomoc dla podmiotów zajmujących się zbieraniem zwłok padłych przeżuwaczy oraz świń, przetwarzaniem, transportowaniem oraz spalaniem mączek wyprodukowanych z tych zwłok. W trakcie tego postępowania stwierdzono, iż firma (...), za wyjątkiem miesiąca lipca 2005 r., dotrzymywała terminu składania wniosków do (...) w W., a wykazana we wnioskach o wypłatę za 2005 r. ilość padłych zwierząt zgodna była z ilością zwłok potwierdzonych przez właściwego Powiatowego Lekarza Weterynarii. Nadto ustalono, że do wyliczenia kwoty pomocy finansowej firma stosowała wyłącznie stawki ustalone w załącznikach do umowy z (...), nie były natomiast brane pod uwagę koszty rzeczywiście ponoszone przez jednostkę. Wyliczenia zaś kosztów zbiórki i transportu padłych zwierząt nie opierały się na ewidencji księgowej firmy. Dodatkowo kontrolujący stwierdzili, iż stosowany przez firmę (...) sposób wyliczenia kwoty pomocy finansowej, bez uwzględnienia kosztów wynikających z ewidencji księgowej firmy, był sprzeczny z zapisami umowy. W zakresie zbiórki i transportu padliny kontrolowana jednostka bowiem nie prowadziła odrębnej ewidencji księgowej, a wykazane w księdze przychodów i rozchodów koszty rodzajowe dotyczyły szerokiej grupy działalności realizowanej przez firmę (...). W związku z powyższym do ustalenia kosztów kontrolujący przyjęli metodę opierającą się na ilości przejechanych przez samochody (...) kilometrów w celu odbioru padliny i jej transportu do zakładu utylizacyjnego oraz zużycia paliwa przez te pojazdy. Następnie na tej podstawie dokonano ustalenia współczynnika kosztów zużytego paliwa związanego bezpośrednio ze zbiórką padliny do ogółu kosztów zakupionego paliwa. Wyliczony w ten sposób współczynnik posłużył zaś do wyliczenia wielkości kosztów pośrednich przypadających na dotowaną działalność. Dlatego też w wyniku przeprowadzonych wyliczeń stwierdzono, że łączna kwota zawyżenia pomocy finansowej z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za 2005 r. wyniosła 2 990,20 zł.

W takiej sytuacji Agencja po bezskutecznym wezwaniu K. S. do zwrotu pobranych środków wraz z odsetkami, wypełniła weksel in blanco na sumę 333 125,46 zł, która obejmowała kwotę przekazanej stronie pozwanej na podstawie umowy nr (...) pomocy w wysokości 224 169,15 zł oraz odsetki w kwocie 71 765,73 zł obliczone jak dla zaległości podatkowych i wezwała wystawcę weksla do osobistego stawiennictwa w dniu 12 sierpnia 2009 r. w (...) Banku (...) S. A. z siedzibą w W. przy ul. (...) w celu zapłaty sumy wekslowej. Pismo zostało wysłane w dniu 31 lipca 2009 r.

W tak ustalonych okolicznościach faktycznych Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności zważył, iż w związku z wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla gwarancyjnego, spór – wobec powoływania się na obie strony procesu na umowę z dnia 14 maja 2005 r. – winien być rozpoznawany na płaszczyźnie łączącego strony stosunku cywilnoprawnego, na podstawie którego K. S. wysławiła weksel. Ponadto – skoro spór rozpoznawany jest w związku z wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, przedmiotem rozważań winny być tylko i wyłącznie zarzuty podniesione przez pozwaną - zgodnie z art. 493 § 1 k. p. c. i art. 495 § 2 k. p. c. w brzmieniu sprzed dnia 3 maja 2012 r., wszelkie zarzuty pod rygorem ich utraty powinny być przedstawione w piśmie procesowym zawierającym zarzuty od nakazu zapłaty.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy dokonał oceny ważności przedstawionego przez powodową Agencję weksla i w tym zakresie wskazał, iż wystawiony przez pozwaną dokument miał charakter weksla niezupełnego (art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe; Dz. U. Nr 37, poz. 282 ze zm.). W takiej sytuacji do powstania ważnego zobowiązania wekslowego osoby podpisanej na wekslu dojść mogło z chwilą wydania weksla. Zobowiązanie to miało jednakże charakter warunkowy, gdyż mogło wywołać skutki prawne (z mocą wsteczną) dopiero wówczas, gdy weksel ten zostałby wypełniony w sposób odpowiadający przepisom prawa wekslowego i w sposób zgodny z wolą stron. Istnienie deklaracji wekslowej jako upoważnienia wierzyciela do wypełnienia weksla określoną treścią ma istotne znaczenie dowodowe. Wobec posiadacza, z którym została zawarta taka umowa, można podnieść zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z zawartym porozumieniem, a ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na dłużniku. Na tym tle Sąd Okręgowy wskazał, iż w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, iż K. S. wystawiła weksel in blanco i wydała go powódce. Zgodnie z deklaracją wekslową pozwana upoważniła powódkę do wypełnienia weksla w przypadku niewykonania przez pozwaną zobowiązań wynikających z zawartej umowy z dnia 14 maja 2005 r. W takiej sytuacji Sąd I instancji doszedł do przekonania, że weksel gwarancyjny in blanco wystawiony przez pozwaną spełniał w chwili jego wystawienia wszelkie warunki uznania go za ważny w rozumieniu art. 101 w zw. z art. 1 Prawa wekslowego.

Uznając, iż przedstawiony weksel był formalnie ważny, Sąd Okręgowy dokonał oceny zgłoszonego w niniejszym postępowaniu żądania mając na względzie treść łączącego strony stosunku prawnego. W tym zakresie wskazano, iż podstawy prawnej swego żądania powódka upatrywała w treści § 8 umowy łączącej strony - w braku udokumentowania kosztów działalności, co miało wynikać z nieewidencjonowania w odrębnych zestawieniach kosztów operacyjnych dotyczących działalności objętej pomocą i braku wiedzy na temat ich wysokości. Tym samym powodowa Agencja za prawidłowy uznawała system rozliczenia przyjęty przez kontrolerów Urzędu Kontroli Skarbowej w G. opierający swoje obliczenia na ilości przejechanych przez samochody (...) kilometrów w celu odbioru padliny i jej transportu do zakładu utylizacyjnego oraz zużycia paliwa przez te pojazdy. Jakkolwiek powodowa Agencja nie kwestionowała wykonania przez pozwaną umowy, jednak twierdziła, że K. S. pobrała pomoc w zawyżonej wysokości, ponieważ nieprawidłowo rozliczała koszty swej działalności (koszty transportu rozliczała bez rozróżnienia na działalność dotowaną i komercyjną). Na tym tle Sąd I instancji w pierwszej kolejności ocenił zgłoszony przez pozwaną zarzut , w myśl którego powódka nie dokonała – zgodnie z § 9 ust. 1 umowy – wypowiedzenia łączącego strony stosunku prawnego, a w jej ocenie jest to warunek konieczny domagania się zwrotu całej pobranej pomocy i uznał go za nietrafny. Analiza całokształtu umowy doprowadziła Sąd ten do stanowiska, iż wypowiedzenie umowy było warunkiem koniecznym domagania się zwrotu udzielonej pomocy jedynie w okresie jej obowiązywania. Trudno bowiem uznać za zgodne z zamiarem stron takie jej rozumienie, w świetle którego po stronie powódki istniałby obowiązek wypowiedzenia umowy, która z uwagi na upływ czasu, na jaki została zawarta, już nie obowiązuje. Sąd I instancji wskazał jednak, iż wobec ustalenia dalej, że w sprawie nie wystąpiła żadna z przesłanek określonych w § 8 umowy (a nie tylko ta opisana pod lit. b), kwestia dokonania lub niedokonania wypowiedzenia umowy nie ma praktycznego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Kontynuując Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, iż zgodnie z treścią § 6 ust. 1 umowy pozwana zobowiązała się do: a) pełnej realizacji działalności wymienionej w § 1 na obszarze określonym w § 2 ust. 1 i właściwego wykonywania działalności, b) umożliwienia przeprowadzenia przez Agencję kontroli realizacji działalności; c) przechowywania oryginałów dokumentów, w szczególności faktur, umów i rachunków związanych z realizacją działalności przez okres 5 lat, licząc od dnia dokonania przez Agencję ostatniej płatności dotyczącej pomocy należnej w danym roku; d) poinformowania dostawców surowca o możliwości kontroli przeprowadzanej przez przedstawicieli Agencji oraz e) udostępnienia kontrolującym, wymienionym w ust. 2, dokumentów i wszelkich innych dowodów źródłowych związanych z realizacją działalności. Ponadto pozwana zobowiązana była do zapewnienia kontrolującym dostępu do wszelkich dokumentów i informacji związanych z realizacją działalności oraz umożliwienia upoważnionym przedstawicielom Agencji przeprowadzenia wizytacji terenowych, w miejscu realizacji działalności i w siedzibie beneficjenta. Kontrole mogły być przeprowadzane w trakcie realizacji działalności oraz przez okres 5 lat od dokonania ostatniej płatności. Pozwana miała również zapewnić możliwość przeprowadzenia kontroli u dostawców surowca, z którymi współpracowała podczas realizacji działalności przez okres 3 lat licząc od dnia dokonania ostatniej płatności przez Agencję (§ 6 ust. 2 umowy). Z kolei w § 8 i 9 umowy zostały określone warunki utraty pomocy przez beneficjenta. Pozwana zatem traciła prawo do pomocy finansowej, a przekazaną już pomoc finansową zobowiązana była zwrócić Agencji w całości, jeżeli wystąpiłby jeden z poniższych przypadków: a) uniemożliwienie dokonania kontroli dokumentów lub wizytacji terenowych, o których mowa w § 6; b) brak udokumentowania kosztów działalności; c) niezgodność pomiędzy zakresem rzeczowym zawartym we wniosku o wypłatę pomocy finansowej a rzeczywistym wykonaniem zakresu działalności; c) złożenie przez Podmiot fałszywych informacji lub oświadczeń. W razie wystąpienia choćby jednego z powyższych przypadków Agencja miała prawo wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym i wezwać pozwaną do zwrotu kwoty otrzymanej pomocy finansowej wraz z odsetkami liczonymi jak dla zaległości podatkowych (§ 9 ust. 1 umowy). W realiach faktycznych tej sprawy powodowa Agencja domagała się zwrotu udzielonej pozwanej pomocy, powołując się na nieudokumentowanie kosztów prowadzonej działalności, a więc na wystąpienie przesłanki określonej pod lit. b § 8 umowy, co uprawniać miało powódkę do żądania zwrotu całej przekazanej dotacji. Na tym tle Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, iż żądanie powódki nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż nie zaktualizowały się żadne przesłanki wynikające z § 8 umowy. Wbrew stanowisku powodowej Agencji w sprawie nie miało miejsca nieudokumentowanie kosztów prowadzonej działalności, a zakres rzeczowy zawarty we wnioskach o wypłatę pomocy finansowej był zgodny z rzeczywistym wykonaniem zakresu działalności, o której mowa w umowie z dnia 14 maja 2005 r. Z wyniku protokołu kontroli Urzędu Kontroli Skarbowej w G. – jak zważył to Sąd I Instancji - nie płynie wniosek o braku udokumentowania kosztów objętych pomocą, a raczej o ich niewyodrębnieniu, a także przyjęciu nieprawidłowego – zdaniem kontrolujących – algorytmu ich ustalania, co skutkowało dokonaniem przez kontrolujących własnego wyliczenia kosztów związanych z wykonywaniem działalności objętej pomocą powodowej Agencji. Koszty te musiały zostać należycie udokumentowane, skoro możliwym stało się w toku kontroli ich szczegółowe wyodrębnienie, chociaż w w oparciu o inny wskaźnik. W ocenie Sądu Okręgowego problem w sprawie rozliczenia umowy i ustalenia należnej pozwanej kwoty pomocy ogniskuje się w istocie na ustaleniu i przyjęciu właściwej metody rozliczenia koszty. W tym miejscu zwrócono uwagę, iż łącząca strony umowa, ale także żaden inny powszechnie obowiązujący akt prawny nie określają, w jaki sposób kosztów takie winny być dokumentowane przez beneficjenta, odwołując się jedynie do zwykłych ogólników i treści wniosku o przyznanie pomocy, w którym zresztą również nie wskazano metody rozliczania kosztów działalności objętej pomocą powódki. W sytuacji, gdy beneficjent prowadząc ten sam rodzaj działalności korzysta w części jej prowadzenia z pomocy Agencji, a w części jest to działalność komercyjna – przyjąć należy, że umowa określając warunki i tryb udzielania pomocy przez Agencję winna być na tyle precyzyjna, szczegółowa i jasna, aby od początku beneficjent miał świadomość i wiedzę na temat prawidłowego sposobu rozliczania tych dwóch rodzajów prowadzonej działalności. Powodowa Agencja choć jest państwową osobą prawną, występuje w obrocie prawnym w pewnych jego obszarach jako organ administracyjny (zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - Dz. U. z 2008 r. Nr 98, poz. 634 ze zm.), co oznacza, że ciążą na niej szczególne zadania. Jednym z nich jest obowiązek należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy administracyjne czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek (co wynika wprost z art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego). Zadaniem Sądu I instancji uregulowania te znajdują także zastosowanie do oceny stosunków cywilnoprawnych tego rodzaju, jak ten łączący strony niniejszego postępowania, albowiem w działalności, jaka jest przedmiotem umowy łączącej strony oraz z uwagi na udzielanie przez powódkę beneficjentom pomocy publicznej, Agencja ma w pewnym zakresie, zwłaszcza gdy chodzi o ustalenie sposobu rozliczania dotowanej działalności, obowiązki równe obowiązkom organu administracji, w tym te wynikające z powyższych uregulowań. W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy Sąd Okręgowy uznał, że powodowa Agencja - wbrew ciążącym na niej obowiązkom - nie pouczyła pozwanej o sposobie dokumentowania kosztów działalności w sytuacji, gdy dotowana przez nią działalność nie byłą jedyną, jaką prowadziła pozwana. Obowiązkiem powódki jako autora postanowień umowy było precyzyjne określenie metodyki rozliczenia działalności podmiotu otrzymującego pomoc.

W dalszej kolejności Sąd I instancji wskazał, iż dowód z wyniku kontroli i protokołu Urzędu Kontroli Skarbowej w G. wykazał, iż pozwana wywiązała się w całości z umowy z powódką co do wykonania zakresu rzeczowego. Dowód ten w powiązaniu z przeprowadzonym w sprawie dowodem z opinii biegłego sądowego P. T. przekonał ten Sąd o rzetelnym prowadzeniu księgi przychodów i rozchodów, a na jego podstawie Sąd Okręgowy uznał za wykazane, iż K. S. wnioskując o dofinansowanie nie przyjmowała maksymalnych stawek wynikających z obowiązującej umowy, a czyniła to w oparciu o faktycznie ponoszone koszty. Użyte zaś przez pozwaną do wyliczenia kosztów działalności refundowanej przez powódkę wskaźniki były racjonalnie uzasadnione. Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę, iż nie sposób podzielić poglądu, zgodnie z którym rozliczenia powinny być wykonywane w cyklach miesięcznych, zwracając uwagę, iż wydatków związanych ze zbiórką i transportem padłych zwierząt w przypadku tego typu podmiotu i prowadzonej księgi przychodów i rozchodów, nie sposób podzielić na poszczególne miesiące. W tym zakresie zwrócono uwagę, iż jeżeli paliwo zatankowanie zostało dokonane na koniec danego miesiąca, wówczas koszt te został faktycznie poniesiony w tym miesiącu, jednak będzie miał on znaczenie dla zwierząt odebranych dopiero w kolejnym miesiącu. Przekroczenie zatem limitu w jednym miesiącu nie uzasadnia przyjęcia, że w kolejnym okresie uprawniony otrzyma jedynie część możliwej do uzyskania pomocy tylko dlatego, że rachunek wystawiony został na koniec poprzedniego miesiąca. Powyższy pogląd dotyczy również innych wydatków, chociażby dokonywanych okresowych przeglądów samochodów, czy też innych wydatków, które nie są ponoszone cyklicznie, w związku z czym przedmiotowe rozliczenie powinno być dokonywane globalnie za cały okres objęty umową. Brak jest tym samym podstaw do przyjęcia, uwzględniając treść sporządzonej opinii przez biegłego sądowego P. T., jakoby nastąpiły w tym zakresie jakiekolwiek przekroczenia w skali roku. Z tych też przyczyn Sąd Okręgowy uznał, że wbrew twierdzeniom Agencji pozwana udokumentowała w sposób prawidłowy i wystarczający poniesienie określonych we wnioskach o wypłatę pomocy kosztów na działalność będącą przedmiotem umowy z dnia 14 maja 2005 r. Z tych względów uznano, iż powódka nie miała podstaw do żądania zwrotu udzielonej pozwanej pomocy i dlatego na podstawie art. 496 k.p.c. należało nakaz zapłaty uchylić w całości i oddalić powództwo

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 oraz art. 108 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zaś o nieuiszczonych koszach sądowo orzeczono zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.), uwzględniając wynik sprawy.

Apelację od powyższego wyroku wniosła Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Apelujący zaskarżonemu wyrokowi zarzucił: 1) naruszenie art. 233 § 2 k.p.c. polegające na nierozważeniu przez sąd pierwszej instancji w sposób swobodny i wszechstronny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło Sąd pierwszej instancji do ustaleń sprzecznych z rzeczonym materiałem dowodowym poprzez przyjęcie, iż pozwana należycie udokumentowała koszty działalności objęte umową numer (...) zawartą w dniu 14 maja 2005 roku oraz iż w sprawie nie zaistniały przesłanki opisane w § 8 b) umowy, to jest brak udokumentowania kosztów działalności, które to uchybienie mogło mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku; 2) naruszenie art. 233 § 1 k. p. c. poprzez przyjęcie, iż problem rozliczenia umowy i ustalenia należnej pozwanej spółce kwoty pomocy ogniskuje się tylko na ustaleniu i przyjęciu właściwej metody rozliczenia kosztów, które to uchybienie mogło mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku; 3) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 244 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i zastosowanie, w szczególności polegające na bezzasadnym uznaniu, iż wynik kontroli Urzędu Kontroli Skarbowej w G. wykazał, że pozwana wywiązała się w całości z umów z powódką, mimo że z ww. dokumentu wynika, że do wyliczenia kwoty pomocy finansowej pozwana stosowała wyłącznie stawki ustalone w załącznikach do umowy z powodową Agencją, nie były natomiast brane pod uwagę koszty rzeczywiste ponoszone przez jednostkę, co w sposób oczywisty stanowi naruszenie § 4 ust. 1 umowy numer (...) z dnia 14 maja 2005 roku; 4) naruszenie art. 65 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 354 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię § 8 lit. b w związku z § 1, § 3 ust. 1 oraz § 6 ust. 1 pkt b) umowy numer (...) z dnia 14 maja 2005 roku zawartej pomiędzy stronami niniejszego postępowania, skutkujące uznaniem iż nie zaktualizowały się w przedmiotowej sprawie przesłanki braku udokumentowania przez pozwaną spółkę kosztów prowadzonej działalności; 5) naruszenie art. 355 § 1 i 2 k.c. poprzez jego nieuwzględnienie i niezastosowanie przez Sąd pierwszej instancji, w konsekwencji pominięcie okoliczności, iż pozwana przy realizacji umowy zobowiązana była do zachowania podwyższonego poziomu staranności wynikającej z zawodowego charakteru prowadzonej działalności, w tym w zakresie przygotowania, gromadzenia i posiadania dokumentacji dotyczącej poniesionych wydatków refundowanych przez powodową Agencję (...); 6) naruszenie przepisów prawa materialnego to jest § 2 ust. 2, § 3 ust. 1, § 6 ust. 1 punktu b) oraz § 8 lit. b umowy z dnia 11 maja 2005 roku nr (...) poprzez przyjęcie, iż pozwana wykonana w całości swoje zobowiązanie, wynikające z umowy, w sytuacji, gdy warunkiem otrzymania pomocy finansowej było nie tylko wykonanie zakresu rzeczowego umowy, ale również należyte udokumentowanie kosztów działalności objętej dofinansowaniem agencji; 7) naruszenie przepisów prawa materialnego to jest § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu poprzez zasądzenie na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w wysokości zbliżonej do podwójnej stawki minimalnej.

Podnosząc powyższe zarzuty apelująca wniosła o: 1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez utrzymanie w mocy nakazu zapłaty z dnia 20 kwietnia 2010 roku wydanego w postępowaniu nakazowym, alternatywnie o uwzględnienie powództwa i zasądzenie od pozwanej K. S. na rzecz powoda Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą w W. kwoty 333 125,46 zł wraz z odsetkami liczonymi od należności podatkowych od dnia 13 sierpnia 2009 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania za pierwszą instancję sądową w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych; 2) ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości przekazanie sprawy do Sądu I instancji do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania sądowego w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych; jak również 3) zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Podnoszone w apelacji zarzuty winny być uznane za nietrafne, zaś apelacja nie może prowadzić do zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku.

Dokonując w pierwszej kolejności oceny podniesionych w apelacji zarzutów o charakterze formalnym, wskazać należy, iż Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych na podstawie wszechstronnie ocenionego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a ustalenia te Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Dodatkowo jedynie zwrócić należy uwagę iż na podstawie dowodu z opinia biegłego P. T. należało ustalić także to, iż pozwana nie była zobowiązana do prowadzenia dokumentacji księgowej w ogóle, przy czym podatkowa księga przychodów i rozchodów nie może być utożsamiana z taką dokumentacją księgową. Co więcej dowód z uzupełniającej opinii pisemnej tego biegłego pozwala na dokonanie ustaleń w zakresie braku obowiązku po stronie pozwanej prowadzenia dodatkowej ewidencji księgowej w zakresie kosztów kwalifikowanych - dofinansowania pomocy. Oceniając na tym tle pierwszy z podniesionych przez powoda zarzutów, zwrócić należy uwagę iż już samego protokółu kontroli wynika, że wydatki ponoszone przez pozwaną były ewidencjonowane - pozwana dysponowała rejestrami padliny, dokumentami PZ poświadczającymi odbiór padłych zwierząt od hodowców, a także formularzami potwierdzonymi przez Powiatowego Lekarza Weterynarii przyjęcia zgłoszenia padłych zwierząt, jak również faktury obrazujące zakup paliwa. Zwrócić zresztą należy uwagę, iż pracownicy Urzędu Kontroli Skarbowej na podstawie przedstawionych przez pozwaną dokumentów potrafili obliczyć, jakie wydatki powinny być przez pozwaną poniesione na paliwo wg przyjętych przez siebie kryteriów. W tym zakresie zwrócić także należy uwagę, iż prawidłowo Sąd I instancji zważył, iż obowiązek prowadzenia księgowości szczególnego rodzaju powinien pozostać na pozwaną nałożony przepisami umowy, względnie powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Poza sporem było, iż w szczególności umowa nie nakładała na pozwaną obowiązku prowadzenia księgowości w takiej szczególnej formie.

Nie sposób podzielić kolejnego sformułowanego przez powoda zarzutu, zgodnie z którym do sposobu ewidencjonowania przez pozwanych kosztów ponoszonej działalności w zakresie łączącej strony umowy zastosowanie znajdywały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 roku w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. Nr 16, poz. 82 ze zm.). Adresatem norm zawartych w tym rozporządzeniu jest bowiem Agencja, nie zaś podmioty, które z Agencją nawiązują stosunki cywilnoprawne. Konsekwentnie zwrócić należy uwagę, iż także łącząca strony umowa z dnia 14 maja 2005 roku, a przede wszystkim jej § 6, wskazujący obowiązki podmiotu korzystającego z pomocy finansowej Agencji, nie nakłada na taki podmiot obowiązku prowadzenia księgowości w pewnej szczególnej formie - odmiennej od form prowadzenia księgowości, jaką podmiot ten jest zobowiązany stosować na podstawie ogólnych przepisów. Dokonując oceny kolejnego podniesionego przez apelującego zarzutu zwrócić należy uwagę, iż na podstawie opinii uzupełniającej biegłego, ustalić należy iż łącząca strony umowa została przez pozwaną wykonana w sposób prawidłowy. tym samym za gołosłowne i nieznajdujące odzwierciedlenia zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym uznać należy, formułowane przez apelującego twierdzenia co do tego, iż pozwana K. S. stosowała w rozliczeniach z powódką inne niż rzeczywiste, a w szczególności korzystniejsze dla siebie stawki kosztów.

Dokonując analizy podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego, w zakresie zarzutu naruszenia art. 65 § 1 i 2 k. c. w istocie powtórzyć należy wyżej przedstawioną argumentację, co do braku po stronie pozwanej obowiązku dokumentowania poniesionych wydatków w sposób kwalifikowany, odmienny aniżeli zostało to wskazane w § 6 ust. 1 umowy. Uznać należy także za niezasadny zarzut naruszenia art. 355 tego Kodeksu. Jakakolwiek rację ma apelujący, iż należyta staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określana jest przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności, co prowadzić musi do wniosku, iż pozwana w istocie zobowiązana jest do zachowanie tego kwalifikowanego poziomu staranności. Ta okoliczność nie może jednak uzasadniać – co zdaje się czynić apelująca Agencja - nałożenia na pozwaną szczególnych obowiązków, w szczególności co do ewidencjonowania prowadzonej działalności, jeżeli obowiązek taki nie wynika z umowy, ustawy, czy aktu administracyjnego. Jak już wskazano w sprawie niniejszej brak było podstaw dla domagania się od pozwanej takiego sposobu ewidencjonowania ponoszonych kosztów, jak domagał się tylko powód, czy też wytworzenia dokumentacji innej aniżeli ta, która wynikała z § 6 ust. 1 c) umowy. Dokonując oceny kolejnego podniesionego w apelacji zarzutu w zakresie kosztów postępowania zwrócić należy uwagę, iż zgodnie z § 2 ust. 2 zd. 2 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych… opłata zasądzona za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego nie może przekraczać sześciokrotności stawki minimalnej. W niniejszej sprawie granica ta nie została przez Sąd I instancji przekroczona, a zatem i ten zarzut okazał się być niezasadny.

Mając powyższe na uwadze oraz treść art. 385 k. p. c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako niezasadną.

O kosztach postępowania za II instancję orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 oraz 391 § 1 k. p. c., jak również na podstawie § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji.