Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Robert Obrębski (spr.)

Sędzia SA Dorota Markiewicz

Sędzia SO (del.) Beata Byszewska

Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Baranowska

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa C. D.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego dla (...) w W. i I. G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 26 września 2014 r., sygn. akt II C 1331/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od C. D. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa oraz na rzecz I. G. kwoty po 5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje na rzecz adwokata P. P. ze środków Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie kwotę 5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem kosztów zastępstwa procesowego powoda z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Dorota Markiewicz R. B. B.

Sygn. akt IA Ca 74/15

UZASADNIENIE

Pozwem z 29 listopada 2012 r., wniesionym przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Rejonowego dla (...) w W. oraz I. G. – komornikowi sądowemu przy tymże Sądzie, C. D. wniósł o zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kwoty 5821,54 zł z odsetkami w wysokości 10 % rocznie tytułem odszkodowania za niezapłacenie przez pozwanego składek na ZUS z powodu za zajęcia przez tegoż komornika środków na rachunku bankowym powoda podczas egzekucji alimentów, które w postępowaniu przed podanym Sądem zostały przyznane córce powoda w trybie zabezpieczenia, następnie zaś zostały objęte ugodą, mimo zawarcia której nie doszło do zakończenia egzekucji i zwolnienia rachunku, którego zajęcie nie było znane powodowi. Z tych samych powodów C. D. domagał się także zasądzenia na swoją rzecz: kwoty 4700 zł z odsetkami tytułem odszkodowania za poniesione koszty tłumaczenia książki, która nie została ostatecznie wydana z przyczyny obciążających obu pozwanych. Wnosił również o zasądzenie kwot: 24000 zł, 18000 zł i 27500 z odsetkami tytułem naprawienia szkody wynikłej z niemożności prowadzenia przez powoda działalności odpowiednio w okresach: od 1 maja do 8 grudnia 2010 r., od 1 stycznia do 4 października 2011r. i od 1 stycznia do 29 listopada 2012 r., oraz z tytułu wpisania powoda do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych. Powód żądał również zasądzenia od pozwanych kwoty 175000 zł z odsetkami tytułem odszkodowania za straty poniesione w wyniku niemożności wydania polskiej wersji książki M. F. pt. ,, (...) ^{( ,,)}; kwoty 1000 zł z odsetkami tytułem zadośćuczynienia za straty moralne i finansowe, spowodowane zaniechaniem doręczenia powodowi zawiadomień o rozprawach przeprowadzonych przed Sądem Rejonowym w czasie sprawy o alimenty z powództwa córki powoda. W toku procesu powód wystąpił ponadto o zasądzenie od pozwanych kwoty 84000 zł z odsetkami z tytułu dalszego odszkodowania oraz kwoty 60000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek sprzecznych z prawem działań podejmowanych przez pozwanych przy prowadzeniu powołanej sprawy i egzekucji alimentów, w szczególności wynikających z niedoręczania powodowi korespondencji na adres podany w pozwie i wniosku egzekucyjnym. Twierdził bowiem, że działania obu pozwanych naruszały dobra osobiste, w tym zwłaszcza godność powoda.

Pozwani wnosili o oddalenie powództwa w całości. Zaprzeczali, aby przy prowadzeniu powołanych spraw, dochodziło do bezprawnych działań ze strony organów prowadzących wskazane postępowania oraz by zachodził adekwatny związek przyczynowy pomiędzy nieodbieraniem korespondencji a doznaniem przez powoda szkody opisanej w pozwie, której wysokość również nie została wykazana.

Wyrokiem z dnia 26 września 2014 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo, zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 10800 zł oraz na rzecz I. G. kwotę 10817 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i przyznał na rzecz adwokata P. P. kwotę 10800 zł, powiększoną na należny podatek od towarów i usług, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu. Na podstawie zebranych dowodów, w tym akt sprawy alimentacyjnej, która była rozpoznawana przez powołany Sąd Rejonowy pod sygn. akt V RC 460/08, oraz akt egzekucji KMP 149/08 i KMP 83/09, Sąd Okręgowy ustalił, że w trybie zabezpieczenia, postanowieniem z dnia 27 czerwca 2008 r., wydanym przez Sąd Rejonowy, w pierwszej z tych sprawy, powód został obciążony alimentami na rzecz studiującej córki A. D. w wysokości 450 zł miesięcznie. Postanowienie zabezpieczające, jak ustalił Sąd Okręgowy, zostało wysłane do powoda na adres zamieszkania przy ul. (...) w W.. Wobec jego niepodjęcia, po awizowaniu, przesyłka została zwrócona do nadawcy. Taka sama sytuacja wystąpiła, według ustaleń Sądu Okręgowego, przy doręczaniu zawiadomień dla stron o rozprawie wyznaczonej na dzień 17 października 2008 r. Podczas następnego terminu rozprawy, wyznaczonego na 14 listopada 2008 r., wobec nieodebrania przesyłki i nieobecności C. D., podjęte zostały dodatkowe czynności sprawdzające. Sąd Rejonowy zwrócił się bowiem do Delegatury Biura Administracji i Spraw Obywatelskich w Dzielnicy P. o podanie aktualnego miejsca pobytu obowiązanego. Wystąpił także o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w miejscu zameldowania przez miejscową komendę policji i do (...) Biura (...) o informacje dotyczące zameldowania C. D.. Ustalono na tej podstawie, że obowiązany przebywa pod adresem (...) m.(...) w W.. W dniu 5 marca 2009 r., jak ustalił Sąd Okręgowy, powód złożył odpowiedź na pozew we wskazanej sprawie alimentacyjnej. Podczas rozprawy w dniu 20 marca 2009 r., doszło natomiast do zawarcia ugody, w której wysokość alimentów należnych córce powoda została ustalona na 500 zł miesięcznie.

Sąd Okręgowy ustalił także, w sprawie KMP 149/08, prowadzonej przez pozwanego komornika na podstawie tytułu zabezpieczenia uzyskanego przez córkę powoda w sprawie V RC 460/08, od 1 grudnia 2008 r. realizowane było zajęcie rachunku bankowego dłużnika na potrzeby wyegzekwowania zaległych alimentów w kwocie (...).94 zł i bieżących należności z tego tytułu. Ustalone też zostało, że zawiadomienie o egzekucji i zajęciach były wysyłane do dłużnika na adres (...). Nie zostało jednak odebrana, mimo jego awizowania. W dniu 6 stycznia 2008 r., do akt egzekucyjnych wpłynęło pismo dłużnika. Został w nim podany adres przy ul. (...) jako właściwy dla korespondencji. Sąd Okręgowy ustalił, że na wniosek wierzycielki z dnia 3 kwietnia 2009 r., doszło do zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Nowy wniosek córki powoda, z lipca 2009 r., spowodował jednak, że egzekucja była kontynuowana pod sygn. akt KMP 83/09 na podstawie ugody z dnia 20 marca 2009 r., która w dniu 22 czerwca 2009 r. została zaopatrzona w klauzulę wykonalności.

Według ustaleń Sądu Okręgowego, skarga na czynności komornika, która dotyczyła sprawy egzekucyjnej KMP 149/08, orzeczeniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe z dnia 15 marca 2010 r. została uwzględniona tylko w części dotyczącej nakazania komornikowi doręczenia zawiadomienia o wszczęciu egzekucji i zajęciu rachunku na adres podany przez dłużnika. Została natomiast oddalona w pozostałym zakresie, dotyczącym w szczególności zajęcia rachunku bankowego dłużnika i jego realizacji. Sąd Okręgowy ustalił również, że postępowanie w sprawie KMP 83/09 zostało częściowo umorzone. Z dniem 1 października 2010 r. ustały bowiem obowiązki alimentacyjne powoda wobec pełnoletniej córki. Egzekucja była natomiast prowadzona w dalszym ciągu w zakresie dotyczącym zaległych należności alimentacyjnych i kosztów sprawy egzekucyjnej przeciwko powodowi, który jest zawodowym fotografikiem i był ponadto dłużnikiem w sprawie Km 3387/11, prowadzonej przez komornika sądowego działającego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Północ.

Oceniając znaczenie prawne ustalonych okoliczności, Sąd Okręgowy nie doszukał się podstaw do uwzględnienia powództwa opartego: na art. 417 § 1 k.c. w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa; na art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji – wobec komornika; i na art. 23 w zw. z art. 448 k.c. – w stosunku do obu pozwanych. Sąd Okręgowy uznał, oceniając czynności podejmowane w sprawie alimentacyjnej, również w zakresie dotyczącym ekspedycji korespondencji, która wysyłana była na adres podany jako miejsce zamieszkania powoda, że było to zgodne z przepisami prawa procesowego. Nie mogło więc uzasadniać uznania, aby w tym zakresie działania Sądu Rejonowego były bezprawne, zwłaszcza że w dalszym toku czynności zostały podjęte wysiłki mające na celu ustalenie miejsca pobytu C. D.. Bezprawności działania Sąd Okręgowy nie dopatrzył się również w czynnościach pozwanego komornika, który również wysyłał do dłużnika zawiadomienie o wszczęciu egzekucji i zajęciu rachunku bankowego na ten sam adres dłużnika, który we wniosku egzekucyjnym został podany jako aktualne miejsce zamieszkania C. D.. Uwzględniając wynik postępowania ze skargi dłużnika na czynności komornika, podjętych w sprawie KMP 149/08, Sąd Okręgowy wskazał, że nakaz doręczenia dłużnikowi przez komornika wskazanych dokumentów wynikał z zaniechania ich doręczenia po złożeniu przez dłużnika pisma zawierającego aktualny adres. Zaznaczył zaś z drugiej strony, że oddalenie tej skargi w pozostałym zakresie, dotyczącym także zajęcia rachunku dłużnika, wykazało, że dokonanie tej czynności i realizowanie zajęcia w dalszym toku egzekucji nie stanowiło bezprawnego działania ze strony pozwanego komornika. Nie mogło więc uzasadniać jego odpowiedzialności z art. 23 ust. 1 powołanej ustawy w sytuacji, gdy chodziło o realizację wydanego na rzecz córki dłużnika tytułu zabezpieczenia, następnie tytułu wykonawczego, którym była ugodą sądową zaopatrzoną w klauzulę wykonalności, zaś zakres uprawnień komornika nie uzasadniał badania zasadności roszczeń, które były przedmiotem tych tytułów, stosownie do art. 804 k.p.c.

Sąd Okręgowy podzielił ponadto zasadność zarzutu pozwanych, zgodnie z którym nie zachodził adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą, na doznanie której powód powoływał się w tej sprawie, a czynnościami, które były podejmowane w sprawie alimentacyjnej oraz w toku wskazanych postępowań egzekucyjnych. Za prawidłowe zostało też uznane zgłoszenie dłużnika przez komornika do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych. Przy egzekucji roszczeń alimentacyjnych, obowiązek taki wynika bowiem z treści art. 1086 § 1 k.p.c. Egzekucja została ponadto ponownie podjęta, po okresie jej zawieszenia, ze względu na niewywiązywanie się przez C. D. z obowiązków określonych w ugodzie, która została przedstawiona przez córkę powoda. Była więc prawidłowo egzekwowanym tytułem wykonawczym. Nie dostrzegając, z podanych powodów, bezprawności w działaniach pozwanych, Sąd Okręgowy za bezzasadne uznał więc nie tylko roszczenie o naprawienie szkody, wysokość której nie została wykazana, ale też roszczenie dotyczące zadośćuczynienie z art. 448 k.c. O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 7 i § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie i ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w wysokości odpowiadającej stawkom minimalnym przewidzianym dla takich sprawy. Na podstawie powołanego rozporządzenia przyznał ponadto na rzecz pełnomocnika z urzędu taką samą kwotę za zastępstwo procesowe powoda.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód. Zaskarżając ten wyrok w całości, zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 23 i art. 448 k.c. poprzez pominięcie ustalenia i rozważania, czy działania komornika w sprawie KMP 149/08 oraz w sprawie KMP 83/09, mimo braku bezprawności, nie były przyczyną naruszenia dóbr osobistych powoda, w szczególności jego godności, czyli nierozpoznanie istoty sprawy w tym zakresie. Następny zarzut apelacji dotyczył naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 6 k.c. poprzez wadliwe uznanie, że nie zostało wykazane twierdzenie dotyczące bezprawnego naruszenia przez komornika dóbr osobistych powoda, jak również sprzeczne z ar. 233 § 1 k.p.c. pozbawienie wiarygodności dowodu z przesłuchania powoda. Ostatni zarzut apelacji dotyczył obciążenia skarżącego kosztami postępowania apelacyjnego w wyniku pominięcia, że okoliczności tej sprawy uzasadniały zastosowanie art. 102 k.p.c. na korzyść powoda. W uzasadnieniu apelacji, jak również z treści pisma, które stanowiło jej uzupełnienie, sporządzonego osobiście przez powoda, podniesione zostały ponadto zarzuty naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 361 k.c. poprzez bezpodstawne uznanie, że pomiędzy szkodą powoda a działaniami pozwanych i zaniechaniem doręczania korespondencji w sprawie o alimenty oraz w obu postępowaniach egzekucyjnych na drugi adres podany w pozwie i wniosku egzekucyjnym, nie występował adekwatny związek przyczynowy oraz że chodziło o zgodne z przepisami prawa prowadzenie tych postępowań. Na podstawie podanych zarzutów, skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości i obciążenie pozwanych kosztami za udział pełnomocnika z urzędu, ewentualnie o jego uchylenie oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy.

Pozwani wnosili o oddalenie apelacji i obciążenie powoda poniesionymi kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. Ustalenia Sądu Okręgowego były prawidłowe, zostały bowiem oparte na zawartości akt sprawy o alimenty, która była prowadzona pod sygn. V RC 460/08, jak też akt komorniczych KMP 149/08 i KMP 83/09. Nie zostały skutecznie zakwestionowane w apelacji, wśród zarzutów której podniesiona została bezpodstawna teza, jakoby działania strony pozwanej, w tym zwłaszcza komornika, były bezprawne oraz by ich podjęcie naruszało dobra osobiste powoda, w szczególności godność skarżącego. Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd Okręgowy oceniał nie tylko przesłanki roszczenia odszkodowawczego, którego powód dochodził na podstawie art. 417 § 1 k.c. w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa, jak też, wobec komornika, w oparciu o art. 23 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Rozważone przez Sąd Okręgowy, w końcowej części uzasadnienia wyroku, zostało bowiem także roszczenie o zadośćuczynienie z art. 448 k.c. Argumentacja Sądu Okręgowego była w tym zakresie wystarczająca. Nie było więc podstaw do uwzględnienia zarzutu, jakoby Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy w części dotyczącej roszczenia opartego na powołanym przepisie. Apelacja powoda stanowiła więc bezpodstawną polemikę z trafnie ustalonym stanem faktycznym tej sprawy, a zwłaszcza z prawidłową oceną jego znaczenia prawnego, która w nieznacznym tylko zakresie podlegała uzupełnieniu. Wszystkie argumenty Sądu Okręgowego zostały bowiem podzielone przez Sąd Apelacyjny.

Na tle okoliczności podanych jako podstawa faktyczna roszczeń opartych na twierdzeniu o doznaniu przez powoda szkody majątkowej wskutek działań podejmowanych przez organy prowadzące wskazane postępowania, nie było przede wszystkim podstawy do uznania ich bezprawności. W pozwie, który wszczynał postępowanie sprawie V RC 460/08, córka skarżącego podała dwa adresy. Pierwszy z nich, przy ul. (...), został określony jako miejsce rzeczywistego zamieszkania skarżącego; drugi, przy ul. (...), został wskazany jako miejsce zameldowania ojca obowiązanego do łożenia na koszty utrzymania studiującej wówczas córki skarżącego. Zgodnie z art. 135 k.p.c., Sąd Rejonowy, który prowadził sprawę alimentacyjną, miał obowiązek doręczenia postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia z dnia 17 czerwca 2008 r. w miejscu zamieszkania obowiązanego, nie zaś pod innym adresem jego zameldowania. Jeżeli z pozwu wynikało, że skarżący nie zamieszkuje w miejscu zameldowania, Sąd Rejonowy prawidłowo nie doręczał korespondencji pod ten adres. W pełni prawidłowe było więc również uznanie skuteczności doręczenia zastępczego, do którego doszło zgodnie z art. 139 k.p.c. ze względu na nieodebranie przesyłki sądowej przez adresata, mimo dwukrotnego, prawidłowego jej awizowania. Nie może więc budzić wątpliwości, że pomimo nieodebrania przesyłki, doręczenie dokonane na podstawie art. 139 k.p.c., jakkolwiek oparte na fikcji prawnej, było skuteczne. Prawidłowość takiej wykładni powołanego przepisu została przyjęta już w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1971 r., III CZP 10/71, która zachowuje aktualność do chwili obecnej. Z dowodów, które wskazują na prawidłowe awizowanie przesyłki adresowanej do skarżącego, nie wynikało, aby adres wskazany w pozwie jako miejsca zamieszczania C. D. nie był prawidłowy. Doręczyciel nie odnotował bowiem, aby nie był to adres aktualny, albo też by pod tym adresem skarżący nie zamieszkiwał. Córka skarżącego podawała natomiast Sądowi Rejonowemu, że była uprzedzana przez ojca o zamiarze przedłużania postępowania i nieodbierania korespondencji sądowej. Przy braku informacji o nieprawidłowości adresu podanego w pozwie jako miejsce zamieszkania skarżącego przez osobę pozostającą w najbliższej relacji rodzinnej, Sąd Rejonowy nawet nie miał obowiązku podejmowania w toku postępowania dalszych czynności zmierzających do ustalenia faktycznego miejsca pobytu skarżącego, a mimo to takie działania zostały podjęte, skarżący miał możliwość złożenia pisma, podania aktualnego adresu i uczestniczenia w dalszych czynnościach, w ramach których podczas rozprawy w dniu 21 marca 2009 r., doszło do zawarcia ugody sądowej. Brak bezprawności działania Sądu Rejonowego przy podejmowaniu wskazanych czynności wykluczał więc wprost zasadność powództwa opartego na art. 417 § 1 k.c.

W podobny sposób należy ocenić czynności pozwanego komornika w sprawie KMP 149/08, która została wszczęta w wyniku złożenia przez córkę powoda tytułu zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych, uzyskanego w sprawie V RC 460/08. Uchybienie komornika, które nie miało wpływy na ocenę zasady odpowiedzialności z art. 23 § ust. 1 powołanej ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, polegało tylko na tym, że po złożeniu przez skarżącego pisma z dnia 6 stycznia 2009 r., w którym skarżący podał aktualny adres, organ prowadzący postępowanie egzekucyjne nie doręczył dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji i zajęciu rachunku, czyli dokumentacji świadczącej o prawidłowym w istocie dokonaniu tych czynności na wcześniejszym etapie postępowania, czyli w fazie, w której doręczenia zastępcze na adres podany we wniosku, z racji ich prawidłowego awizowania, były skuteczne. Wynik postępowania ze skargi na czynności komornika, która w pozostałym zakresie została oddalona, wykazał, że czynność zajęcia rachunku, z dokonania której skarżący uczynił podstawę faktyczną twierdzenia dotyczącego doznania szkody, a nawet krzywdy, była prawidłowa. Nie można więc było uznać, aby dokonanie zajęcia rachunku oraz jego realizowanie w późniejszej fazie postępowania egzekucyjnego, naruszało przepisy prawa, czyli by było bezprawne w sytuacji, gdy do zajęcia rachunku dłużnika doszło przy wykonywaniu tytułu zabezpieczenia roszczeń o alimenty, którym było postanowienie o zabezpieczeniu z 17 czerwca 2008 r., jak też w sytuacji, gdy podstawą podjęcia zawieszonej egzekucji była zaopatrzona w klauzulę wykonalności ugoda sądowa z dnia 21 marca 2009 r. Kwestionując prawidłowość egzekucji, skarżący pominął okoliczność wykonywania przez pozwanego komornika obowiązków związanych z realizacją obu wymienionych tytułów. Przeoczył ponadto, że zawarcie ugody nie podważało skuteczności wcześniejszego wykonania tytułu zabezpieczenia. Doprowadziło ponadto do uzyskania przez córkę skarżącego osobnego tytułu wykonawczego, który był podstawą ponownego podjęcia czynności egzekucyjnych. Ustanie obowiązku alimentacyjnego w stosunku do córki, stanowiło podstawę umorzenie egzekucji tych należności za kolejne okresy. Nie mogło jednak uzasadniać zaprzestania czynności egzekucyjnych zmierzających do zaspokojenie roszczeń z tego tytułu za poprzedni okres, czyli zaległych alimentów, jeżeli wierzycielka nie cofnęła wniosku egzekucyjnego w tym zakresie. Prowadzenie egzekucji mającej na celu wyegzekwowanie od dłużnika należności objętych tytułem zabezpieczenia oraz powstałym później tytułem wykonawczym na rzecz córki skarżącego było więc zgodne z prawem. Nie było więc podstaw do uznania, że działania komornika były bezprawne.

Zasadnie Sąd Okręgowy przyjął również, że między doznaniem opisanej w pozwie szkody, wysokość której nie została udowodniona przez skarżącego, a niedoręczaniem korespondencji na adres zameldowania skarżącego przez Sąd Rejonowy prowadzący sprawę V RC 460/08 i przez pozwanego komornika nie zachodził adekwatny związek przyczynowy. Za trafnością tego stanowiska nie tylko przemawia niewykazanie przez skarżącego, że egzekucja alimentów, które w postanowieniu o ich zabezpieczeniu zostały ustalone na 450 zł miesięcznie, w ugodzie z dnia 21 marca 2009 r. zostały zaś zwiększone do 500 zł, nie była ani główną, ani też sprawczą przyczyną popadnięcia przez skarżącego w tak duże trudności finansowe. Nie były to bowiem aż tak duże obciążenia, aby nie można było kontynuować działalności i realizować kolejnych planów, na które powód powoływał się przed Sądem Okręgowym i w piśmie uzupełniającym apelację. Uznając trafność tego argumentu, skarżący nie przedstawił bowiem powodów, które podważałyby przyjętą przez Sąd Okręgowy ocenę wskazanego związku. Z drugiej strony, wskazać należy na następny argument wykazujący bezzasadność zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 361 k.c., dotyczący zasadności roszczenia alimentacyjnego, jak też niewywiązywania się przez skarżącego z obowiązku uczestniczenia w kosztach utrzymania córki, który był skarżącemu znany i powinien być realizowany. Nie może więc ulegać wątpliwości, że nawet gdyby odpis postanowienia z 7 czerwca 2008 r. został skarżącemu skutecznie doręczony, jego odebranie nie mogłoby stanowić podstawy pozbawienia mocy tytułu zabezpieczenia, który został wydany na rzecz córki skarżącego w sytuacji, gdy poza zawarciem ugody, która nie była wykonywana, nawet po uzyskaniu informacji o sprawie oraz o toczeniu się postępowania egzekucyjnego, skarżący nie podejmował działań mających na celu uregulowanie zaległości i regularne wywiązanie się z obowiązku alimentowania córki przed jego wygaśnięciem. Przyczyną popadnięcia przez skarżącego w kłopoty finansowe, związane z zajęciem rachunku bankowego i jego realizacją, nie było więc ani wydanie przez Sąd Rejonowy prowadzący sprawę V RC 460/08 postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, ani też jego wykonywanie przez pozwanego komornika, każde z tych działań było bowiem zgodne z prawem, lecz skorzystanie przez córkę skarżącego z uprawnienia dotyczącego dochodzenia roszczeń alimentacyjnych od zobowiązanego, również w trybie zabezpieczenia, jak również dotyczącego wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego w celu przymusowego wykonania uzyskanego tytułu zabezpieczenia, następnie tytułu wykonawczego, którym była zaopatrzona w klauzulę wykonalności ugoda sądowa z dnia 21 marca 2009 r. Skarżący bezpodstawnie więc dopatrywał się przyczyny swoich kłopotów finansowych w działaniach pozwanych w sytuacji, gdy rzeczywistą ich przyczyną było wyłącznie niewywiązywanie się przez powoda z obowiązku alimentowania córki i skorzystanie przez nią z drogi sądowego dochodzenia tych roszczeń i wykonywania uzyskanych tytułów.

Podstawy zasadności roszczenia dotyczącego zadośćuczynienia nie mógł ponadto stanowić art. 448 w zw. z art. 23 i 24 k.c. Z ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy, a nawet z twierdzeń skarżącego, nie wynika, by podczas sprawy alimentacyjnej V RC 460/08, w szczególności przy wydawaniu postanowienia z dnia 21 czerwca 2008 r., jak też przy zajmowaniu rachunku skarżącego oraz jego realizowaniu, dochodziło do naruszania godności powoda, która stanowi tzw. cześć wewnętrzną, dotyczy bowiem postrzegania własnej wartości przez skarżącego. Podejmowanie czynności przez organy sądowe działające zgodnie z obowiązującymi przepisami, w szczególności przy zachowaniu właściwej formy tych czynności oraz kultury urzędowania, nie może być uznane za naruszenie godności osoby pozwanej. Organy sądowe nie inicjują bowiem postępowań, lecz wywiązują się z ustrojowego i procesowego obowiązku prowadzenia spraw zainicjowanych przez stronę powodową. Ani więc wydanie postanowienia z dnia 21 czerwca 2008 r., ani też zajęcie rachunku bankowego przez komornika nie miało na celu naruszenia godności skarżącego, którego odmienne odczucie miało charakter subiektywny i nie było uzasadnione obiektywną oceną treści i sposobu dokonania wskazanych czynności, stanowiącą wyłączne kryterium ustalenia, czy doszło do naruszenia godności powoda. Subiektywne przekonanie powoda było w tym zakresie niewystarczające (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11 marca 1997 r., III CKN 3/97, z dnia 26 października 2001 r., V CKN 195/01, z dnia 19 września 2004 r., V CK 69/04, z dnia 12 stycznia 2005 r., I CK 346/04, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 października 2005 r., IA Ca 353/05 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 listopada 2012 r., IA Ca 612/12). Podjęcie wskazanych działań przez Sąd Rejonowy w sprawie V RC 460/08 oraz przez pozwanego komornika było zgodne z prawem. Forma i sposób dokonywania tych czynności nie wskazuje natomiast na to, aby działania pozwanych naruszały dobra osobiste skarżącego, który ugodą z dnia 21 marca 2009 r., potwierdził swoje obowiązki wobec córki i nie podnosił, ani tym bardziej nie wykazał, aby został potraktowany przez pozwanych w sposób poniżający. Działaniem takim nie jest ani zasadne wydanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych, ani też jego wykonywanie przez organ egzekucyjny. Nie było więc podstaw do pociągania pozwanych do odpowiedzialności przewidzianej art. 448 k.c.

Zupełnie chybiona była ponadto teza zaprezentowana w apelacji, jakoby brak bezprawności działania przedstawicieli władzy publicznej, nie wyłączał odpowiedzialności Skarbu Państwa i komornika z art. 448 k.c. Przy wykładni tego przepisu przyjmowany bywa pogląd, zgodnie z którym odpowiedzialność za krzywdę wywołaną naruszeniem dóbr osobistych nie jest zależna od winy (tak zwłaszcza Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 kwietnia 2013 r., III CZK 232/12; odmiennie jednak, czyli za koniecznością wykazania winy sprawcy, Sąd Najwyższy wypowiadał się w wyroku z dnia 18 grudnia 2013 r. I CSK 148/13). Odpowiedzialność z art. 448 k.c. podlega natomiast wyłączeniu w wypadku wykazania, że naruszenie tych dóbr nie było bezprawne. Wykazanie bowiem w konkretnej sprawie jednej z okoliczności wyłączających bezprawność, stanowi podstawę do oddalenia powództwa o roszczenie niemajątkowe z art. 24 k.c., jak też o roszczenie majątkowe z art. 448 k.c. Apelacja podlegała więc oddaleniu.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut dotyczący naruszenia art. 102 k.p.c. przez Sąd Okręgowy, zakres kompetencji którego obejmował ocenę podstaw zastosowania tego przepisu, i dawał podstawę do uznania, że nie było w tej sprawie szczególnych okoliczności, które uzasadniałyby odstąpienie od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy. Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu Okręgowego. Instancyjna korekta tego stanowiska byłaby uzasadniona tylko w wypadku oczywistego naruszenia powołanego przepisu ze strony Sądu Okręgowego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2013 r., III CZ 75/12). Nie było jednak w tej sprawie powodów do uznania, że przepis ten został rażąco naruszony przez Sąd Okręgowy.

Wynik postępowania apelacyjnego uzasadniał uwzględnienie wniosków pozwanych o obciążenie skarżącego kosztami postępowania apelacyjnego. Na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i § 13 ust. 1 pkt 2 w zw. § 6 pkt 7 i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Sąd Apelacyjny zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa i na rzecz I. G. kwoty po 5400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w stawce minimalnej właściwej dla takich spraw. Analogiczna kwota, powiększona o należną stawkę podatku od towarów i usług, została przyznana na rzecz pełnomocnika powoda z tytułu kosztów zastępstwa skarżącego z urzędu w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym, stosownie do § 19 tego rozporządzenia.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.