Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Ewa Lisowiec

Protokolant: sekr. sądowy Anita Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2015 roku w Toruniu

sprawy z powództwa G. L.

przeciwko Bankowi (...) Spółka Akcyjna w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. n rzecz powódki G. L. kwotę 47.770,97 (czterdzieści siedem tysięcy złotych siedemset siedemdziesiąt złotych i dziewięćdziesiąt siedem groszy) z odsetkami ustawowymi od dnia 16 maja 2014r. z uwzględnieniem zmian stopy odsetek ustawowych do dnia zapłaty

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 591,45 (pięćset dziewięćdziesiąt jeden złotych czterdzieści pięć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu

4.  nakazuje pobrać od na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Toruniu

a)  od powódki z zasądzonego roszczenia kwotę 5.444,00zł (pięć tysięcy czterysta czterdzieści cztery złote)

b)  od pozwanego kwotę 2.223 (dwa tysiące dwieście dwadzieścia trzy złote)

---- tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 1237/15

UZASADNIENIE

Powódka G. L. wniosła o zasądzenie od Banku (...) Spółka Akcyjna w W. kwoty 10.001,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozowanego na rzecz powódki kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu m.in. wskazała, iż w dniu 15 lutego 1994 r. założyła u pozwanego lokatę na okaziciela nr (...)(obecnie: (...)). W listopadzie 2009 r. powódka udała się do oddziału pozwanego w celu wypłaty środków z lokaty. Bank odmówił wypłaty z powołaniem się na fakt, iż w dniu 15 września 1997 r. lokatę zamknięto. Powódka złożyła reklamację. W kolejnych pismach bank podtrzymał swoje stanowisko. Powódka złożyła pozew do sądu. Prawomocnym wyrokiem z dnia 24 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy w Toruniu zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 40.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu. Powódka wywiodła, iż przedmiotowa lokata podlegała oprocentowaniu. Zgodnie z §30.2 Regulaminu dla posiadaczy rachunków lokat terminowych osób fizycznych w (...) Banku (...) w S. (poprzednika prawnego pozwanego) wysokość oprocentowania lokat terminowych oraz wysokość oprocentowania lokat podejmowanych z naruszeniem warunków umowy ustala zarząd (...) S.A. – Grupa (...) S.A. Tym samym na obecną chwilę powódka nie jest w stanie wskazać ostatecznej kwoty odsetek należnej jej od pozwanego. Powinien być w tym celu powołany biegły na okoliczność wyliczenia wysokości odsetek.

Pismem z dnia 30 maja 2014r. (k. 92) powódka doprecyzowała, iż odsetek od lokaty dochodzi od dnia 15 lutego 1994r. (data założenia lokaty) do dnia 21 października 2010r. (od dnia 22 października 2010r. umowy o prowadzenie anonimowych rachunków na okaziciela wygasły z mocy prawa).

W odpowiedzi na pozew (k. 96-100 akt) pozwany podniósł zarzut przedawnienia oraz wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych.

Motywując swoje stanowisko wskazał m.in. że otwarcie lokaty terminowej - z faktu którego powódka dochodzi swoich roszczeń - stanowiło zawarcie umowy rachunku bankowego. Znajduje to oparcie w przepisach art. 13 ust. 1 i 2 ustawy dnia 31 stycznia 1989 Prawo bankowe oraz w art. 731 kc. Podczas rozpoznawania sprawy o roszczenie główne, sądy obu instancji nie miały wątpliwości, iż mamy w sprawie do czynienia z „wkładem oszczędnościowym”. Powoływany przez powódkę „wniosek o otwarcie lokaty terminowej” stanowi „dowód na okaziciela na włożony wkład oszczędnościowy” w rozumieniu art. 18 ustawy z dnia 31 stycznia 1989r. Prawo bankowe. Umowa zawarta z powódką to „umowa o wkład oszczędnościowy, w związku z którą wystawiono dowód na okaziciela” w rozumieniu przejściowego przepisu art. 183 ust. 2 i 1 Prawa Bankowego z 1997r. Umowa ta wygasła z dniem 1 stycznia 2006r. na mocy znowelizowanego w dniu 13 czerwca 2005r. art. 183 Prawa Bankowego z 1997r. Termin przedawnienia roszczeń powódki z w/w umowy unormowany jest w art. 731 kc i wynosi 2 lata. Jego bieg rozpoczął się od dnia wygaśnięcia stosunku rachunku oszczędnościowego tj. od dnia 1 stycznia 2006r. Roszczenie powódki przedawniło się zatem z dniem 1 stycznia 2008r.

Pismem z dnia 6 lipca 2015r. (k. 265-266) powódka rozszerzyła powództwo i zażądała od pozwanego zapłaty kwoty 163.332,79 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Rozszerzenie uzasadniła tym, iż powołany w toku sprawy biegły na taką sumę wyliczył wysokość przysługujących jej od pozwanego odsetek.

Postanowieniem z dnia 9 lipca 2015r. Sąd Rejonowy w Toruniu uznał się za niewłaściwy rzeczowo i przekazał niniejszą sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Toruniu (k. 268).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 15 lutego 1994 r. G. L. założyła w (...) Banku (...) Spółka Akcyjna w S. Oddział w T. lokatę na okaziciela nr (...). Lokata opiewała na kwotę 400.000.000,00 złotych sprzed denominacji. W dniu założenia lokaty obowiązywał ‘Regulamin dla posiadaczy rachunków lokat terminowych osób fizycznych’ w (...) Banku (...) SA w S.. Zgodnie z § 93 pkt 2 regulaminu podstawę dla dokonania wypłaty stanowiła kopia wniosku przedkładana przez osobę wnioskującą o dokonanie wypłaty. Kopia wniosku stanowiła drugi egzemplarz wniosku, który był zaopatrzony w oryginalną pieczęć banku oraz oryginalne podpisy dwóch pracowników banku. Lokata wg § 17 podlegała przedłużeniu automatycznie na kolejne sześć miesięcy jeśli do wypłaty nie doszło.

(dowód: wniosek o otwarcie rachunku lokat terminowych, dowód wpłaty, Regulamin karty 10, 11 i 42 akt Sądu Rejonowego w Toruniu o sygn. IC 249/13)

Bank (...) Spółka Akcyjna w W. jest następcą prawnym (...) Banku (...) Spółka Akcyjna w S..

(bezsporne)

Zgodnie z § 33 regulaminu dla posiadaczy rachunków lokat terminowych osób fizycznych w (...) Banku (...) SA w S. „kwota odsetek za okres umowy, nie podjęta w okresie następnym, z upływem tego okresu staje się integralna częścią lokaty”.

(dowód: regulamin - k. 42 akt Sądu Rejonowego w Toruniu o sygn. IC 249/13)

Na dzień 15 września 1997r. pozwany dopisał do kapitału lokaty odsetki w wysokości 47.770,97 zł. Kwota ta została ujawniona w księgach i dokumentacji banku, taką też sumę wpisano na asygnacie bankowej.

(dowód: wyciąg z ksiąg rachunkowych banku i asygnata k. 43-44-45 akt Sądu Rejonowego w Toruniu sygn. IC 249/13)

W listopadzie 2009 r. G. L., będąc w posiadaniu dokumentu, o którym mowa w § 93 pkt 2 w/w regulaminu udała się do (...) Banku (...) SA w T. w celu wypłaty środków z lokaty. Wcześniej w 2009 r. G. L. dokonała wypłaty z drugiej lokaty na okaziciela, którą posiadała. Dokument uprawniający do żądania wypłaty został wówczas zatrzymany przez bank. Bank odmówił wypłaty środków z powołaniem się na fakt, iż w dniu 15 września 1997 r. dokonano wypłaty do rąk okaziciela dokumentu i lokata została zlikwidowana. W dniu 25 listopada 2009 r. G. L. złożyła reklamację na działanie banku w tym zakresie. W kolejnych pismach bank podtrzymał swoje stanowisko.

(bezsporne)

Wyrokiem z dnia 24 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy w Toruniu zasądził od Banku (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powódki G. L. kwotę 40.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Apelacja pozwanego została oddalona przez Sąd Okręgowy w Toruniu.

(dowód: wyrok Sądu I i II instancji k. 130 i 191 akt Sądu Rejonowego w Toruniu sygn. IC 249/13)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny, w dużej mierze był bezsporny. Wobec istnienia prawomocnego wyroku wydanego w sprawie IC 249/13 przez Sąd Rejonowy w Toruniu, poza sporem lokowało się to, że to nie powódka zrealizowała w dniu 15 września 1997r. posiadaną lokatę na okaziciela. W tej sytuacji poza sporem było też to, iż wraz z kapitałem winny zostać jej wypłacone odsetki o których mowa w ‘Regulaminie dla posiadaczy rachunków lokat terminowych osób fizycznych’ (dalej: Regulamin). Na mocy z art. 230 kpc uznano za bezsporne te okoliczności faktyczne przytoczone w pismach procesowych, którym strona przeciwna nie zaprzeczyła.

Za wiarygodny uznano dowody z dokumentów. Żadne za stron nie zaprzeczyła prawdziwości i rzetelności zaoferowanych dokumentów, żaden dokument nie wzbudził zastrzeżeń stron procesu, a i Sąd nie znalazł powodów do odmówienia wiarygodności zaoferowanym dowodom z dokumentów. Z oczywistych względów za wiarygodne uznano dokumenty w postaci orzeczeń wydanych w sprawie IC 249/13 Sądu Rejonowego w Toruniu. Wyroki te wiążą Sąd i strony (art. 365 §1 kpc).

Sąd nie dokonał oceny materiału dowodowego w postaci opinii biegłego, jak też opinii uzupełniającej (dowody przeprowadzone przez Sąd Rejonowy), gdyż dowód ten uznano za nieprzydatny. W ocenie sądu do rozstrzygnięcia sprawy wystarczające było przeprowadzenie dowodu z zaoferowanych dokumentów.

Sąd nie dopuścił dowodu z przesłuchania powódki (oddalono wniosek w punkcie 3 na k. 279v akt) uznając ten dowód za zbędny. Dowód z przesłuchania stron jest dowodem subsydiarnym, a zdaniem sądu po przeprowadzeniu dowodu z dokumentów nie pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, a tylko to uzasadniałoby dopuszczenie tego dowodu (art. 299 kpc). Sąd oddalił też wniosek (w punkcie 3 na k. 279v akt) o wezwanie biegłego na rozprawę (kolejną) jako, że dowód z opinii biegłego ostatecznie uznano za nieprzydatny.

Powódka ostatecznie domagała się zapłaty sumy 163.332,79 zł tytułem odsetek umownych od lokaty terminowej z dnia 15 lutego 1994r., której kwota nominalna 40.000 zł została zasądzona prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Toruniu.

Pozwany podniósł m.in. zarzut przedawnienia odwołując się do normy art. 731 kc.

Zważyć należy, iż umowa z 15 lutego 1994 była „umową rachunku bankowego”. Świadczy to tym i treść Regulaminu i sama nazwa wniosku z 15 II 1994 oraz treść obowiązującej w dniu zawarcia umowy art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1989r. ustawy Prawo bankowe z 1989r. (tj. Dz. U. 1992.72.359 ze zm.) - dalej „prawo bankowe z 1989r.”. Powołany art. 13 stanowił bowiem, że:

ust. 1. Banki otwierają i prowadzą rachunki bankowe dla osób prawnych i fizycznych.

ust. 2. W celu przechowywania środków pieniężnych i przeprowadzania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą są otwierane i prowadzone:

1) rachunki bieżące,

2) rachunki pomocnicze,

3) rachunki lokat terminowych.

W ocenie Sądu meriti pretensję powódki podzielić można było niejako na dwa rodzaje roszczeń. Pierwsze to roszczenie o odsetki dopisane do kapitału i znajdujące swe odzwierciedlenie we wpisach bankowych, a które na dzień 15 września 1997 (dzień rzekomej likwidacji lokaty) wynosiły 47.770,97 zł oraz roszczenie o zapłatę odsetek nie dopisanych przez pozwanego do rachunku (lokaty) na sumę pozostałą.

Powyższe rozróżnienie ma istotne znaczenie dla kwestii przedawnienia roszczenia.

Zgodnie z art. 17 prawa bankowego z 1989r. obowiązującego w dniu zawarcia umowy, Banki gromadzą oszczędności pieniężne osób fizycznych na rachunkach oszczędnościowych, w tym w walutach obcych ( wkłady oszczędnościowe) i wystawiają dowody imienne i na okaziciela na włożone wkłady oszczędnościowe (art. 18).

Jednocześnie zauważyć trzeba, że z mocy art. 12 ust. 1 i 2 prawa bankowego z 1989r. banki w zakresie swojej działalności mogą wydawać „regulaminy”, a postanowienia regulaminów, są dla stron wiążące, jeżeli strony w umowie nie ustalą odmiennie swych praw i obowiązków.

Mając na uwadze cyt. wyżej zapisy ustawy z 1989r. oraz treść par. 33 Regulaminu z którego wynika, że odsetki niepodjęte w okresie następnym z upływem tego okresu stają się integralną częścią lokalny, nie powinno budzić wątpliwości że „wkładem oszczędnościowym” w tym przypadku jest nie tylko nominalna wartość wkładu tj. wpłaty dokonanej w roku 1994 na sumę 40.000 zł, ale też wartość odsetek umownych uznanych przez Bank i wpisanych faktycznie do rachunku. Sam fakt wpisania przez Bank odsetek na rachunek lokuje się poza sporem – wynika to bowiem i z wyciągu z ksiąg rachunkowych Banku (k. 43 akt IC 249/13) oraz asygnaty z roku 1997r. (k. 43 akt IC 249/13). Odsetki umowne od lokaty powstałe do 15 września 1997r. stały się więc bezspornie częścią lokaty. W stosunku do tego rodzaju wkładu zastosowanie znajduje zdanie 2 art. 731 kc, a z tego płynie wniosek, iż termin przedawnienia w odniesieniu do tego wkładu nie wynosi 2 lata, lecz lat 10 wg zasad ogólnych art. 118 kc, jako że mamy tu do czynienia z roszczeniem o „zwrot wkładu oszczędnościowego”. Przyjmując, że bieg przedawnienia rozpoczął się z dniem, gdy umowa wygasła - a zgodnie z art. 183 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe dalej: prawo bankowe z 1997r. (tj. 2015.128) nastąpiło to dnia 1 stycznia 2006r. - to należy skonkludować, iż do przedawnienia roszczenia w tym zakresie jeszcze nie doszło, gdyż pozew wniesiono 16 maja 2014r., a przedawnienie nastąpiłoby z dniem 1 stycznia 2016r.

Fakt wygaśnięcia umowy jest bezsporny i wywodzi się to z art. 182 ust.2 prawa bankowego z 1997r. mówiącego, że „Umowy, w związku z którymi przed dniem 1 stycznia 1998 r. wydano dowody na okaziciela, które nie zostały przekształcone w myśl ust. 1, wygasają z dniem 1 stycznia 2006 r. (…)”. W nin. przypadku umowa nie została przekształcona na sposób o którym mowa w ustępie 1.

Reasumując, zdaniem Sądu odsetki skapitalizowane na sumę 47.770,97 zł jako odsetki doliczone do lokaty i wpisane na rachunek posiadacza to kwota, która mogła być dochodzona skutecznie przez powódkę jako nieprzedawniona.

Pozostałe odsetki umowne o które rości powódka to odsetki niedopisane do rachunku. Są to odsetki powstałe po dniu rzekomej likwidacji lokaty tj. po 15 września 1997r., w tym także odsetki o których mowa w dalszej części powołanego przepisu art. 182 ust. 2 prawa bankowego z 1997r. o brzmieniu: „(…) z tym że środki pieniężne należne z tytułu tych umów zwracane są posiadaczom tych dowodów z oprocentowaniem, od dnia 1 stycznia 2006 r. w wysokości oprocentowania środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach oszczędnościowych prowadzonych w banku na podstawie umów zawartych na czas nieoznaczony”.

W uzasadnieniu wyroku z dnia sygn. IV CK 320/04 Sąd Najwyższy stwierdził, że "dopisywanie" odsetek niższych niż należne, czy wręcz niedopisanie ich w ogóle nie pociąga za sobą wygaśnięcia roszczenia o dokonanie właściwego wpisu, jak też możliwości wystąpienia przez uprawnionego z powództwem o ustalenie wysokości należnych mu odsetek. W takiej bowiem postaci pretensja istnieje, a uprawnionemu służy do tego określonego rodzaju roszczenie. Jednak wg Sadu Najwyższego (teza 2) samo roszczenie o odsetki należne posiadaczowi rachunku od zgromadzonego kapitału pozostaje poza zakresem pojęcia "wkład oszczędnościowy". Już bowiem sama treść normy art. 17 prawa bankowego z 1989r. uprawnia do tezy, że wkład oszczędnościowy to tylko środki pieniężne, których wielkość wynika z wpisu na rachunku, a nie także odsetki, które nie zostały wpisane do rachunku posiadacza (wniesionego wkładu).

Roszczenie o takie odsetki nie może więc zostać objęte zakresem pojęcia "wkład oszczędnościowy". Nie da się bowiem przyjąć, że "wkład oszczędnościowy", a więc środki pieniężne zgromadzone na rachunku przez jego posiadacza (łącznie z doliczonymi wpisanymi odsetkami), to także roszczenia które temu posiadaczowi służą. Krótko mówiąc odsetki które nie zostały dopisane do rachunku (kapitału), nie stały się wkładem oszczędnościowym w rozumieniu art. 17 prawa bankowego z 1989r., a w konsekwencji w rozumieniu art. 731 kc.

Jak wskazano wyżej dochodzone roszczenie w części było roszczeniem o odsetki, które nie zostały dopisane do lokaty. A to uprawnia do postawienia tezy, iż w tym zakresie jest to roszczenie z rachunku bankowego, które podlega dwuletniemu terminowi przedawnienia (wg art. 731 zd. 1 k.c.). Nie sposób bowiem było uznać, że odsetki, które nie zostały wpisane do rachunku posiadacza lokaty, stały się wkładem oszczędnościowym (tak też wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 maja 2014 r. sygn. I ACa 1482/13).

Termin przedawnienia roszczenia w tym zakresie upłynął z dniem 1 stycznia 2008r. licząc od dnia wygaśnięcia umowy wg zasady art. 112 kc. Dlatego pretensja pozwu powódki w tym zakresie nie została uwzględniona. Godzi się też zauważyć, iż nawet gdyby przyjąć za powódką korzystniejszą wersję tj. że bieg przedawnienia rozpoczął się w dnia 25 listopada 2009r. (tak pismo k. 82 akt pomocniczych IC 249/13), to i tak roszczenie się przedawniło, jako że pozew wniesiono więcej niż 2 lata licząc od tej daty, bowiem 16 maja 2014r.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 725 kc w zw. z art. 14 ust. 2 prawa bankowego z 1989r. i w zw. z § 33 i 93 cyt. Regulaminu oraz art. 921 ⁶ kc w zw. z art. 38 prawa bankowego z 1989r. orzeczono o jak w punkcie 1 wyroku. W pozostałej części oddalono powództwo na podstawie art. 731 kc (punkt 2 wyroku).

Odsetki ustawowe za opóźnienie zasądzono w punkcie 1 od dnia wniesienia pozwu (zgodnie z żądaniem) na podstawie art. 482 § 1 i 2 kc.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc (zasada stosunkowego rozdziału) przy uwzględnieniu zapisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie i ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2014.461) oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych i ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2014.490), które w § 4 ust. 2) stanowią, że w razie zmiany w toku postępowania wartości stanowiącej podstawę obliczenia opłat, bierze się pod uwagę wartość zmienioną, poczynając od następnej instancji.

Powódka wygrała proces w 29 %, przegrała w 71%.

Koszty powódki to: 501 zł tytułem wniesionej opłaty sądowej od pozwu, 2400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego adwokata, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 960 zł wykorzystanej zaliczki na wynagrodzenie biegłego (część niewykorzystana zostanie zwrócona, podobnie jak zaliczka pozwanego) - czyli łącznie 3878 zł.

Z kolei koszty pozwanego to: 2417 zł kosztów zastępstwa procesowego z opłatą skarbową.

Zatem 3878 zł x 29 % = 1124,62 zł,

zaś 2417 zł x 71% = 1716,07 zł.

Po kompensacji w punkcie 3 sentencji orzeczenia zasądzono od powódki na rzecz pozwanego kwotę 591,45 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W sprawie powstały do rozliczenia nieuiszczone koszty sądowe tj. opłata od rozszerzonego powództwa zgodnie z art. 130 ³§2 kpc.

Wartość przedmiotu sporu w części o którą pozew rozszerzono to kwota 153.322 zł. Wysokość opłaty od pozwu w tym zakresie wyniosła wynosiły 7.667 zł. Suma ta podlegała rozliczeniu w orzeczeniu kończącym przy zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Żadna ze stron nie była zwolniona od kosztów sadowych. W tym stanie rzecz na podstawie art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sadowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2014.1025) w zw. z art. 130 ³§2 kpc nakazano pobrać od powódki z zasądzonego roszczenia 71% od sumy 7.667 zł tj. 5444 zł, a od pozwanego 29% tj. 2223 zł. .

O powyższym orzeczono w punkcie 4 wyroku.