Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Małgorzata Wąchała

po rozpoznaniu w dniu 04.08.2015 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko M. R. (1)

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

na skutek sprzeciwu pozwanego od wyroku zaocznego z dnia 14.01.2014 r.

I. uchyla zaskarżony wyrok zaoczny w punktach I, II i V i oddala powództwo;

II. utrzymuje zaskarżony wyrok zaoczny w mocy w pozostałym zakresie;

III. oddala wniosek o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powódka A. S. wniosła o nakazanie pozwanemu M. R. (1) publicznego przeproszenia powódki na najbliższym walnym zgromadzeniu Spółdzielni mieszkaniowej (...), w której pozwany jest członkiem zarządu słowami o treści:

„Ja M. R. (1)przepraszam A. S.za dotkliwie obraźliwe słowa wypowiedziane bezpośrednio nad nią w tonie pogardy i poniżenia słowami: „Ty zdziro”, co w ewidentny sposób naruszyło godność i cześć powódki A. S..”, zasądzenie od pozwanego 5 000 zł zadośćuczynienia na rzecz Fundacji (...) we W..

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że podczas zebrania członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w dniu 24.10.2012 r., gdy prezes Spółdzielni oznajmiał o remoncie piwnicy, powódka zabrała głos i oznajmiła jasno: „Pan powinien siedzieć już dawno w kryminale za zniszczenie substancji budynku. To z pana niewiedzy budynek gnije na całości. Tak, w kryminale!” Tak powtórzyła 2-gi raz. Na tę okoliczność poderwał się z krzesła M. R. (1), który siedział za swoją żoną, jako 2-gi od powódki z prawej strony, doskoczył do niej natychmiast i wykrzyczał wprost „Ty zdziro” ze 2 razy, po czym wszyscy wstali i rozeszli się do mieszkań. Ten fakt nie został zaprotokołowany, a zebranie zostało natychmiast przerwane. Kiedy po dwóch tygodniach powódka udała się do protokolantki M. M. z pytaniem, czy zdążyła przepisać na czysto protokół o czy ujęła scenę wyzwania powódki przez pozwanego, odpowiedziała ona, iż p. P.jej zabronił, że to nie są prawy nadające się do protokołu. W przeszłości pozwany również obrażał powódkę na zebraniu, rejestrując w protokole, iż jest ona złodziejką, oszustką.

Wyrokiem zaocznym z dnia 14.01.2014 r. sąd:

I. nakazał pozwanemu M. R. (1), aby złożył – do protokołu pierwszego walnego zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. następującego po uprawomocnieniu się wyroku – oświadczenie następującej treści:

„Przepraszam A. S. za obraźliwe słowa wypowiedziane bezpośrednio do niej, które naruszyły godność i cześć A. S.. M. R. (1)”;

II. zasądził od pozwanego M. R. (1)na rzecz Fundacji Ochrona (...) (...)we W.przy ul. (...)(KRS nr (...)) 5 000 zł (pięć tysięcy złotych);

III. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

IV. nakazał pozwanemu uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 850 zł nieopłaconych kosztów sądowych;

V. nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w punkcie II.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego z dnia 14.01.2014 r. pozwany M. R. (1) wniósł o uchylenie wyroku zaocznego, oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów procesu.

Pozwany zakwestionował prawidłowość doręczenia mu zawiadomienia o terminie rozprawy.

Odnosząc się do istoty sporu pozwany zaprzeczył wszelkim zarzutom i twierdzeniom powódki o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie.

Zaprzeczył, aby miał poderwać się z krzesła, doskoczyć do powódki krzycząc słowa powszechnie uznane za obelżywe. Takiego zachowania oraz wypowiedzianych słów podczas zebrania nie było. Zgromadzenie odbyło się w dacie podanej przez powódkę, miało jednak zgoła odmienny od podawanego przez powódkę przebieg. Powódka pozostaje w permanentnym sporze zarówno ze spółdzielnią (...), jak i personalnie z członkami jej zarządu, od wielu lat oskarżając ich o malwersacje finansowe, które nigdy nie miały miejsca i istnieją jedynie w świadomości powódki. Powódka podejmowała przy tym wiele bezskutecznych prób odzyskania owych roszczeń, każdorazowo przegrywając sprawy sądowe i narażając się na dodatkowe koszty tego rodzaju niepotrzebnych i nieudanych procesów, co po części może wyjaśniać jej rozgoryczenie. Za okoliczności te powódka od wielu lat wini personalnie pozwanego i drugiego z członków zarządu spółdzielni (...) J. S.. Złożenie przez powódkę powództwa w tej sprawie stanowi kolejny przejaw niczym nieuzasadnionej wrogości wobec pozwanego i nie znajduje uzasadnienia w faktach.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

W skład Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. wchodzi 15 osób fizycznych i 3 osoby prawne.

Dnia 24.10.2012 r. odbyło się Zwyczajne Zgromadzenie Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W..

W zgromadzeniu wzięli udział:

- G. D. – pełnomocnik W. D. – lokal nr (...),

- A. S. – lokal nr (...),

- R. M. – lokal nr (...),

- J. S. – lokal nr (...),

- M. P. i W. P. (1) –lokal nr (...),

- A. O. – lokal nr (...),

- M. M. – lokal nr (...),

- żona A. M. – lokal nr (...),

- M. R. (2) i M. R. (1) – lokal nr (...),

- D. S. – lokal nr (...).

Przewodniczącym zebrania został wybrany W. P. (2), sekretarzem M. M..

Członkowie Spółdzielni podjęli uchwały:

- nr (...) przyjęciu sprawozdania Rady Nadzorczej i udzieleniu jej absolutorium,

- nr (...) o zatwierdzeniu bilansu i rachunku zysków i strat za 2011 r.,

- nr (...) o przyjęciu sprawozdania Zarządu i udzieleniu mu absolutorium.

- o zobowiązaniu Zarządu Spółdzielni do wystąpienia do właściciela lokalu użytkowego (...)(zakładu (...)) o zainstalowanie opomiarowania zużycia wody, rozliczenie zużycia tych mediów i zawarcie umowy o zamontowanie reklamy zakładu,

- o przeprowadzeniu przeglądu instalacji cieplnej,

- o wyborze Rady Nadzorczej.

/ dowód: protokół zebrania – k. 11-13; lista obecności – k. 14 /

Zgromadzenie miało miejsce w świetlicy w piwnicy budynku, tj. w stałym miejscu odbywania zebrań. Rozpoczęło się ok. 19.00 i trwało ok. 2 godzin.

Przewodniczącym zgromadzenia był W. P. (3), protokolantem była M. M..

Początkowo zgromadzenie przebiegało zgodnie z zapowiedzianym porządkiem obrad. W pierwszej kolejności omawiane były sprawy rozliczeniowe, sprawozdania, itp. Księgowa Spółdzielni (...) przedstawiała wyniki finansowe.

Podczas zgromadzenia była omawiana kwestia liczników wody, w szczególności w zakładzie fryzjerskim, co było też przedmiotem innych zebrań. Była też omawiana sprawa remontu węzła cieplnego oraz korytarza piwnicy.

Po podjęciu przewidzianych porządkiem obrad uchwał miała miejsce dyskusja i wolne wnioski. Zrobił się harmider, obecni wypowiadali się jeden przez drugiego, zgłaszali swoje uwagi i przekonywali do swoich racji. Zrobił się chaos. Wówczas przewodniczący zakończył zgromadzenie.

Przewodniczący zebraniu W. P. (3) nie zarządzał protokołowania dyskusji.

/ dowód: zeznania świadków: G. D. – e-protokół z dnia 22.04.2014 r. 00.01.41-

00.10.09, R. M. – e-protokół z dnia 22.04.2014 r. 00.10.10-0.24.41,

J. S. – e-protokół z dnia 22.04.2015 r. 00.24.42-00.50.29,

M. P. – e-protokół z dnia 22.04.2015 r. 00.50.39-00.56.20, W.

P. – e-protokół z dnia 22.04.2015 r. 00.56.21-01.11.59, M. W.-

M. – e-protokół z dnia 29.04.2014 r. 00.00.54-00.18.37, A. O. – e-protokół

z dnia 29.04.2014 r. 00.18.38-00.30.51, A. B. – e-protokół z dnia 29.04.2014 r.

00.31.57-00.46.29 /

Obecni na zgromadzeniu nie zauważyli, aby pozwany wstawał, podchodził do powódki i wypowiadał do niej obraźliwe słowa.

/ dowód: zeznania świadków: G. D., R. M., M. P.,

W. P. (3), M. M., A. O. /

Powódka przyszła późnym wieczorem do protokołującej zgromadzenie M. M..

/ dowód: zeznania świadka M. M. /

Po kilku dniach powódka rozmawiała na podwórzu z R. M.. Mówiła, że pozwany ją obraził. R. M. powiedział, że nie pamięta takiej sytuacji.

/ dowód: zeznania świadka R. M. /

Powódka podczas zgromadzeń często wypowiada się, że członkowie władz Spółdzielni powinni trafić do kryminału, że powinien zająć się nimi prokurator. Dochodzi między nimi do wymiany zdań.

/ dowód: zeznania świadków: M. P., A. O. /

Sąd zważył, co następuje.

Sprzeciw pozwanego zasługuje na uwzględnienie.

Powódka dochodziła od pozwanego ochrony dóbr osobistych, tj. jej godności i czci, które miały zostać naruszone wypowiedzią pozwanego podczas zgromadzenia członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w dniu 24.10.2012 r.

Zgodnie z art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Normie tej w warstwie procesowej odpowiadają art. 3 kpc, wedle którego strony zobowiązane są przedstawiać dowody, oraz art. 232 kpc stanowiący, że strony zobowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

W sprawie o ochronę dóbr osobistych powód dochodzący roszczeń z art. 24 § 1 kc zobowiązany jest wykazać, że dobra te zostały naruszone działaniami pozwanego, natomiast pozwany – wykazać, że naruszenie dóbr osobistych nie było bezprawne.

Powódka ze wskazanych obowiązków spoczywających na niej jako na stronie dochodzącej określonych roszczeń nie wywiązała się.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie potwierdziło twierdzeń powódki co do tego, aby podczas zebrania członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w dniu 24.10.2012 r. pozwany miał dopuścić się naruszenia dóbr osobistych powódki w postaci nazwania jej „zdzirą”. Powódka zgłosiła wniosek o przesłuchanie w charakterze świadków „wszystkich, którzy byli obecni na zebraniu” (s. 3 pozwu). Sąd wezwał zatem na rozprawę uwidocznionych na liście obecności: G. D., R. M., J. S., M. P., W. P. (3), A. O., M. M., A. M., D. S., a także A. B. – księgową Spółdzielni (...).

Na rozprawie w dniu 05.12.2014 r. powódka wskazała, że na zgromadzeniu obecna była żona A. M., ale nie pamięta jej imienia. Powódka została zobowiązana do wskazania imienia tej osoby w terminie 14 dni, jednakże nie wykonała tego zobowiązania, wobec czego sąd pominął dowód z zeznań tego świadka.

Sąd oddalił zgłoszone w dniu 29.04.2014 r. wnioski powódki o dopuszczenie dowodu z nagraniami zebrań oraz o przesłuchanie świadka A. P., uznając je za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy. Powódka wskazała, że nagrania dotyczyły dwóch kolejnych zgromadzeń, zatem nie tego, na którym miało dojść do naruszenia jej dóbr osobistych. Natomiast A. P. nie uczestniczył w zgromadzeniu z dnia 24.10.2012 r., wobec czego nie mógł w ogóle słyszeć, jakie wypowiedzi padały podczas obrad. Ponadto powódka zgłosiła wskazane wnioski na okoliczność twierdzeń pozwanego i świadków celem wykazania nieprawdziwości ich zeznań, jednakże dowody w procesie cywilnym służą ustaleniu faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 kpc), a ocena wiarygodności zeznań świadków (czyli także ich prawdomówności) należy do sądu z uwzględnieniem wszelkich okoliczności i całości zebranego materiału, czyli dowodów, a także twierdzeń stron (art. 233 § 1 kpc). Prawdziwość zeznań świadków sąd ustala mając na uwadze ich treść, wzajemną spójność, logiczność, kierując się zasadami logicznego rozumowania i wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Dowód z zeznań świadka nie może być zgłaszany na okoliczność prawdziwości lub nieprawdziwości zeznań innych świadków. Wreszcie powódka została zobowiązana pismem z dnia 01.04.2014 r. (k. 98) doręczonym jej dnia 03.04.2014 r. (k. 189) do złożenia pisma procesowego zawierającego ustosunkowanie się do sprzeciwu i zgłoszenie wszelkich twierdzeń, okoliczności faktycznych i wniosków dowodowych w terminie 14 dni pod rygorem ich pominięcia w dalszym postępowaniu. W wyznaczonym terminie powódka nie złożyła pisma procesowego ani nie zgłosiła wniosków dowodowych. Wnioski zgłoszone po tym terminie były zatem spóźnione.

Wobec kilkukrotnego niestawiennictwa świadka D. S. już po wskazaniu przez powódkę jej aktualnego adresu sąd pominął też dowód z jej zeznań.

Sąd oddalił wniosek powódki o odroczenie rozprawy wyznaczonej w celu przesłuchania stron na dzień 04.08.2015 r. Powódka złożyła ten wniosek telefonicznie w dniu rozprawy, uzasadniając go złym stanem zdrowia i upałami oraz informując, że posiada zwolnienie lekarskie od lekarza sądowego z daty 03.08.2015 r., które dostarczy po upałach. Wniosek ten nie mógł zostać uwzględniony. Powódka nie złożyła sądowi zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego niemożność stawiennictwa w sądzie. Jeżeli nie mogła stawić się osobiście w sądzie, to powinna była albo skorzystać z pomocy innej osoby w celu dostarczenia tego dokumentu albo przesłać go drogą faksową, pocztą elektroniczną albo przez kuriera. Zresztą skoro powódka udała się do lekarza w dniu 03.08.2015 r., to mogła tego dnia zgłosić się także do sądu złożyć zaświadczenie. Usprawiedliwienie nieobecności z powodu stanu zdrowia wymaga wykazania takiej okoliczności zaświadczeniem lekarskim i jego brak, a także nieujawnienie sądowi, stanowi przeszkodę do uznania wniosku strony o odroczenie rozprawy za usprawiedliwiony.

W konsekwencji, uznając nieobecność powódki na rozprawie w dniu 04.08.2015 r. za nieusprawiedliwioną sąd pominął także dowód z jej przesłuchania. Można dodać, iż w procesie cywilnym dowód z przesłuchania stron ma znaczenie jedynie pomocnicze i służy wyjaśnieniu wątpliwości czy doprecyzowaniu niektórych kwestii, a nie czynieniu stanowczych ustaleń faktycznych w zakresie zasadniczych okoliczności sprawy.

Powódka nie przedstawiła zatem sądowi wystarczającego materiału dowodowego, który potwierdziłby podane przez nią okoliczności faktyczne. Przesłuchani na rozprawie uczestnicy zgromadzenia członków Spółdzielni zeznali, iż nie miało miejsce przywołane przez powódkę zdarzenie. Świadkowie podali zgodnie, iż pozwany nie wstawał, nie podchodził do powódki i nie wypowiadał wobec niej słów obraźliwych. Świadkowie zeznali, że w ogóle nie miało miejsce jakiekolwiek zamieszanie z udziałem powódki i pozwanego, jakaś wymiana zdań czy wręcz kłótnia pomiędzy nimi. Świadek R. M. zeznał wręcz, że zapamiętałby taką sytuację, gdyż byłoby to ciekawe. Zeznał też, że powódka próbowała w rozmowie po kilku dniach od zgromadzenia uzyskać od niego potwierdzenie, iż słyszał wymianę zdań pomiędzy nią a pozwanym, a tym samym niejako wpłynąć na złożenie przez niego zeznań o treści zadowalającej powódkę.

Tym samym nie można stwierdzić, aby podczas zgromadzenia członków Spółdzielni pozwany M. R. (1) wypowiedział wobec powódki słowa przypisane mu w pozwie mające stanowić naruszenie dóbr osobistych powódki. Ciężar dowodu w tym zakresie obciążał powódkę i powódka z tego obowiązku nie wywiązała się. Na podstawie samych twierdzeń powódki, jej przekonania o celowym zasłanianiu się przez świadków niepamięcią czy powiązaniach między świadkami nie można przyjmować wersji wydarzenia podanej przez powódkę jako prawdziwej. W procesie cywilnym powód zobowiązany jest udowodnić prawdziwość swoich twierdzeń i tym samym zasadność zgłoszonego roszczenia. Brak udowodnienia faktów wskazanych w pozwie jako podstawa żądania czyni to żądanie nieusprawiedliwionym co prowadzi do jego oddalenia.

Zatem uznając żądanie pozwu za nieudowodnione i skutecznie przez pozwanego podważone sąd uchylił zaskarżony przez pozwanego wyrok zaoczny z dnia 14.01.2014 r. w punktach I i II, czyli w zakresie rozstrzygnięć co do istoty sprawy, oraz w punkcie V, czyli w zakresie orzeczenia o rygorze natychmiastowej wykonalności, i oddalił powództwo. Pozwany zaskarżył wyrok zaoczny w całości, jednakże wyrok ten nie podlegał uchyleniu w zakresie punktu III, którym sąd częściowo oddalił powództwo.

Pomimo uznania sprzeciwu za zasadny co do istoty sprawy zaskarżony wyrok zaoczny należało utrzymać w mocy w zakresie rozstrzygnięcia obowiązku pokrycia przez pozwanego nieopłaconych kosztów sądowych zawartego w punkcie IV, a także należało oddalić wniosek pozwanego o zasądzenie od powódki kosztów procesu obejmujących opłatę od sprzeciwu i wynagrodzenie pełnomocnika. Zgodnie bowiem z art. 348 kpc koszty rozprawy zaocznej (czyli opłatę od pozwu i ewentualne wynagrodzenie pełnomocnika powoda) oraz sprzeciwu (czyli opłatę od sprzeciwu i ewentualne wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego) ponosi pozwany, choćby następnie wyrok zaoczny został uchylony, chyba że niestawiennictwo pozwanego było niezawinione lub że nie dołączono do akt nadesłanych do sądu przez rozprawą wyjaśnień pozwanego. Pozwany M. R. (1) został zawiadomiony o terminie pierwszej rozprawy wyznaczonej na 14.01.2014 r. przez pozostawienie zawiadomienia w aktach ze skutkiem doręczenia na dzień 27.12.2013 r. (k. 64) i nie złożył odpowiedzi na pozew. Niestawiennictwa pozwanego na tę rozprawę nie można uznać za usprawiedliwione. Kwestia ta została już poddana ocenie sądu w ramach rozstrzygnięcia wniosku pozwanego o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 07.03.2014 r. sąd wskazał, że twierdzenia pozwanego o niemożności podjęcia awizowanego zawiadomienia wydają się niedostatecznie usprawiedliwione. Stanowisko Sądu Okręgowego podzielił Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, który postanowieniem z dnia 30.05.2014 r., I ACa 1089/14, oddalił zażalenie pozwanego na postanowienie z dnia 07.03.2014 r. W uzasadnieniu swojego postanowienia Sąd Apelacyjny stwierdził, że pozwany nie uprawdopodobnił, iż nie mógł stawić się na rozprawę bez swojej winy, bowiem nie otrzymał kierowanej do niego korespondencji, uznał też, że przedłożone przez pozwanego dokumenty nie stanowią dowodu na niemożność odbioru przez pozwanego adresowanej do niego przesyłki bez jego winy, wreszcie, iż pozwany nie przedstawił żadnego dowodu na okoliczność stwierdzenia otwierania jego skrzynki pocztowej i wynikającą z tego niemożność otrzymania awiza.

Przepis art. 346 § 1 kpc regulujący zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności wymaga od pozwanego uprawdopodobnienia braku zawinienia w niestawiennictwie na rozprawę zaoczną. Natomiast przepis art. 348 kpc zawiera dyspozycję dalej idącą, skoro stanowi, że podstawą do nieobciążania pozwanego kosztami rozprawy zaocznej i sprzeciwu ma być niezawinione stawiennictwo, gdyż w tym wypadku okoliczność ta musi zostać jednoznacznie ustalona. Ciężar dowodu obciąża pozwanego. Skoro zaś pozwany na wcześniejszym etapie nie uprawdopodobnił swojego twierdzenia o braku winy, potem zaś nie podjął w tym zakresie dalszej inicjatywy, to tym bardziej nie udowodnił, iż jego niestawiennictwo dnia 14.01.2014 r. było niezawinione. Musi zatem ponieść konsekwencje swojej bierności procesowej skutkującej wyrokowaniem zaocznym w postaci pokrycia kosztów sądowych nieobciążających powódki oraz własnych kosztów związanych z wniesieniem sprzeciwu.

Mając powyższe okoliczności na uwadze sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.