Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Zamościu I Wydział Cywilny w składzie:

Protokolant: st. sekr. sąd. Grażyna Rozkres

po rozpoznaniu w dniu 04 listopada 2015 r. w Zamościu

na rozprawie sprawy

z wniosku K. C. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego E. K., uprzednio z wniosku D. C.

z udziałem J. S. i H. S.

o rozgraniczenie

na skutek apelacji uczestników

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zamościu IX Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Krasnymstawie

z dnia 2 października 2013 r. sygn. akt IX Ns 20/13

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie:

1.  w pkt. I w ten sposób, że dokonać rozgraniczenia nieruchomości oznaczonej numerem (...)położonej w K. stanowiącej własność K. C., objętej księgą wieczystą Kw Nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Zamościu, z nieruchomością oznaczoną numerem (...)położoną w K. stanowiącą własność J. S. i H. S., objętą księgą wieczystą Kw Nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Zamościu, według linii prostej przechodzącej od punktu (...) do punktu (...), uwidocznionej na mapie zaewidencjonowanej w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w K. za numerem (...), stanowiącej załącznik do opinii biegłego sądowego A. W. sporządzonej w dniu 14 lutego 2013 roku ;

2.  w pkt. II w ten sposób, że zobowiązać wnioskodawczynię K. C. reprezentowaną przez przedstawiciela ustawowego E. K. i uczestników postępowania J. S. i H. S. do wzajemnego wydania sobie przygranicznych pasów gruntu zgodnie z treścią pkt. I;

II.  ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

I Ca 379/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 2 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Zamościu IX Zamiejscowy Wydział Cywilny w Krasnymstawie dokonał rozgraniczenia działek położonych w K., a mianowicie działki nr (...) stanowiącej własność D. C. z działką nr (...) stanowiącą własność J. S. i H. S., według linii prostej oznaczonej numerami (...) i (...), uwidocznionej na mapie zaewidencjonowanej w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w K. za nr (...), stanowiącej załącznik do opinii biegłego sądowego geodety A. W., sporządzonej w dniu 14 lutego 2013 r. oraz zobowiązał uczestników do wydania na rzecz wnioskodawcy części gruntu przekraczającej tak ustaloną granicę. Nadto Sąd I instancji nakazał ściągnąć od uczestników J. S. i H. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 184,16 zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa oraz ustalił, że w pozostałym zakresie każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sąd Rejonowy dokonał łącznie ustaleń i oceny prawnej, przedstawiając następującą argumentację.

Stosownie do dyspozycji art. 153 k.c., jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między uczestnikami, Sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności. Takie kryteria rozgraniczenia: stan prawny, ostatni stan spokojnego posiadania oraz „wszelkie okoliczności”, wyłączają się wzajemnie. Dopóki możliwe jest ustalenie granic na podstawie pierwszego kryterium, niedopuszczalne jest stosowanie któregokolwiek z dalszych kryteriów.

W niniejszej sprawie stan prawny nieruchomości rozgraniczanych jest ustalony. Każda z rozgraniczanych działek ma założoną księgę wieczystą. Dokumenty w tym zakresie nie budzą wątpliwości, a twierdzenia wnioskodawcy i uczestników dotyczące prawa własności tych nieruchomości odpowiadają rzeczywistemu stanowi rzeczy.

W toku postępowania Sąd zlecił wykonanie opinii biegłemu geodecie A. W. w przedmiocie opracowania przebiegu spornej granicy między działkami nr (...) w dwóch wariantach: według stanu prawnego oraz według posiadania istniejącego na gruncie. Według opracowanej przez biegłego opinii i dołączonej do niej mapy granicę prawną przedstawia linia wyznaczona przez punkty (...)i (...), które przedstawiają stan na dzień 4 listopada 1971 r. Różnica w powierzchni działki nr (...) (zmniejszenie powierzchni z 0,0885 ha na 0,0873 ha wynika ze zmiany przebiegu granicy tej nieruchomości z działką oznaczoną nr (...) stanowiącą drogę publiczną – ulicę (...)). Przebieg granicy prawnej od 4 listopada 1971 r. pozostał niezmieniony. W ślad za opinią biegłego geodety A. W. Sąd I instancji rozgraniczył przedmiotowe działki według linii prostej łączącej punkty (...) i (...) oznaczonej kolorem czerwonym na mapie wykonanej przez tego biegłego, jako granicy według stanu prawnego.

Sąd Rejonowy miał na uwadze, że przez stan prawny nieruchomości rozumie się także zasiedzenie przygranicznych pasów gruntu, jednak w jego ocenie do takiego zasiedzenia nie doszło. Aktualny stan posiadania przygranicznego pasa gruntu zajmującego działkę wnioskodawcy przez uczestników J. S. i H. S. powstał po 2004 r, tj. w czasie dokonania rozbudowy budynku mieszkalnego uczestników. W tamtym czasie uczestnicy usunęli płot z siatki metalowej oddzielający przedmiotowe działki i umiejscowiony w granicach prawnych nieruchomości. Wznieśli natomiast płot betonowy, przesuwając go na południe – w stronę działki wnioskodawcy. Taki wniosek Sąd I instancji wywiódł z zeznań wnioskodawcy D. C. oraz z zeznań świadków: L. C., W. W. (1), Zdzisława J. W., J. K., E. K.. Sąd Rejonowy miał także na uwadze, że z akt sprawy I Ns 560/87 Sądu Rejonowego w K. wynika, iż płot wykonany z siatki metalowej został ustawiony przez J. i H. S. tuż przed granicą działek objętych niniejszym postępowaniem, celem umożliwienia przejścia przez nieruchomość uczestników, dla właściciela działki nr (...), położonej po stronie wschodniej nieruchomości uczestników. W wykonanej w tamtej sprawie opinii biegłego geodety K. M. stwierdzono m.in., iż trwały płot wzniesiony przez uczestników J. i H. S. znajdował się w odległości od 0,30 m. do 0,50 m. od granicy południowej działki uczestników. Dane pomiarowe zawarte w dokumentacji geodezyjnej, w oparciu o które sporządzono opinię w sprawie I Ns 560/87, jak i w niniejszej sprawie pochodzą z 1971 r. Aktualny stan posiadania uczestników wyznaczony linią wzniesionego przez nich betonowego płotu jest odmienny od posiadania wyznaczonego płotem wzniesionym w latach osiemdziesiątych XX w. Stan ten mógł zostać zmieniony w czasie dokonywanej przez nich rozbudowy domu mieszkalnego.

Dodatkowo Sąd Rejonowy zauważył, że ze szkiców wykonanych w toku oględzin nieruchomości nr (...)w sprawach I Ns 560/87 i I C 151/85 wynika, że granica pomiędzy działką wnioskodawcy oznaczoną nr (...)a działką uczestników nr (...) oraz znajdującą się za działką uczestników działką oznaczoną nr (...) przebiega według linii prostej. Aktualny stan posiadania właścicieli działki nr (...) został zaś przesunięty na południe w stronę nieruchomości wnioskodawcy, na odległość 0,88 m., przy zbiegu granic działek nr (...). Okoliczność ta wskazuje, że po dacie przeprowadzenia oględzin nieruchomości w sprawach I C 151/85 oraz I Ns 560/87 uczestnicy J. i H. S. zawłaszczyli część nieruchomości wnioskodawcy, poszerzając swe władztwo nad gruntem w stronę południową.

Za niewiarygodne Sąd I instancji uznał odmienne zeznania uczestników J. i H. S. oraz świadków E. P. (1) i J. W. (bez szerszej argumentacji, dlaczego odmawia tym dowodom wiary). W ocenie tegoż Sądu zeznania świadka B. J. niewiele do sprawy wniosły, gdyż nie był mu znany aktualny stan istniejący w pasie granicznym działek rozgraniczanych, a jedynie stan istniejący 20 lat wstecz.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na mocy art. 520 § 1 k.p.c., a o zwrocie kwoty brakujących wydatków na mocy art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od tego postanowienia wnieśli uczestnicy postępowania.

Apelujący zarzucili:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a polegający na nieprawidłowym przyjęciu przez Sąd, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstawy do uznania, że J. i H. małż. S. nie nabyli przez zasiedzenie spornego pasa ziemi o pow. 55 m ² podczas, gdy wnikliwa analiza zebranego materiału dowodowego prowadzi do takowego wniosku;

2.  obrazę przepisów postępowania, w szczególności art. 236 k.p.c. poprzez przeprowadzenie w sprawie dowodów z akt spraw I C 151/85 i I Ns 560/87 Sądu Rejonowego w Krasnymstawie, bez wcześniejszego wydania postanowienia o przeprowadzeniu tych dowodów, jak też art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nienależyte uzasadnienie orzeczenia.

Podnosząc takie zarzuty apelujący wnosili o zmianę zaskarżonego postanowienia i stwierdzenie, że uczestnicy nabyli przez zasiedzenie przygraniczny pas ziemi o pow. 55 m ^{( 2)} oraz rozgraniczenie nieruchomości według linii biegnącej od pkt (...) do pkt (...)na mapie biegłego geodety A. W., ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji (apelacja – 169 – 170, sprecyzowanie wniosków apelacyjnych – k. 206v.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

W kwestiach formalnych należy podać, że w toku postępowania międzyinstancyjnego zmarł wnioskodawca D. C.. Fakt ten skutkował zawieszeniem postępowania, a następnie jego podjęciem wobec wstąpieniem do sprawy i popieraniem wniosku przez jego następcę prawnego małoletnią K. C. reprezentowaną przez przedstawiciela ustawowego matkę E. K. (dokumenty – k. 178 – 204).

W kwestiach merytorycznych, apelacji nie można odmówić słuszności, gdyż wszystkie podniesione w niej zarzuty są trafne.

Zarzut obrazy art. 236 k.p.c. polegający na braku wydania postanowienia o dopuszczeniu poszczególnych dowodów z akt spraw IC 151/85 i I Ns 560/87 Sądu Rejonowego w Krasnymstawie o tyle jest zasadny, że uczestnicy postępowania do zamknięcia rozprawy nie mieli wiedzy, czy ich wnioski o dopuszczenie dowodu z dokumentów zostały uwzględnione.

Jednak w uzasadnieniu orzeczenia merytorycznego Sąd powołuje się na niektóre dowody z akt związkowych. Należy więc uznać, że wnioski uczestników w tym zakresie zostały uwzględnione. Jeżeli Sąd Rejonowy de facto dopuścił dowód z dokumentów znajdujących się w aktach spraw związkowych (na co wskazuje argumentacja zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia), to winien mieć na uwadze wszystkie dokumenty znajdujące się w aktach tych spraw, które mają istotne znaczenie w kwestii ewentualnego nabycia przez zasiedzenie przygranicznego pasa gruntu przez uczestników postępowania J. S. i H. S.. W postępowaniu nieprocesowym Sąd nie jest ograniczony wyłącznie inicjatywą dowodową uczestników ale ma obowiązek podjęcia działań z urzędu, jeżeli dysponuje szerszym materiałem, który ma charakter dowodowy.

Analiza dokumentów zebranych w aktach spraw C 151/85 i I Ns 560/87 Sądu Rejonowego w Krasnymstawie w połączeniu z dowodami zgromadzonymi w niniejszej sprawie prowadzi do ustaleń odmiennych niż te, których dokonał Sąd I instancji.

Dlatego Sąd Okręgowy ustala, jako sąd meriti, że nastąpiło zasiedzenie przygranicznego spornego pasa gruntu do linii przechodzącej od pkt (...) do pkt (...) na mapie opracowanej w niniejszej sprawie przez biegłego sądowego A. W., na skutek samoistnego posiadania przez uczestników J. S. i H. S. przez okres czasu wymagany do nabycia prawa własności.

Za takim ustaleniem przemawiają następujące dowody. Uczestnicy postępowania kupili działkę nr (...) położoną w K. od W. S.. Na tej nieruchomości od strony południowej była istniejąca od czasów sprzed II wojny światowej droga, którą przejeżdżali a później tylko przechodzili członkowie rodziny A. J. do działki nr (...), graniczącej od strony wschodniej z działką nr (...). A. J. umową darowizny z dnia 26 września 1985 r. przekazała m.in. działkę nr (...) swojemu synowi B. J. (akt notarialny – k. 35 akt I Ns 560/87). Zeznania świadka B. J., który ma wiedzę w kwestii zasięgu posiadania przez uczestników (i jego rodzinę) działki nr (...) są więc istotne (wbrew odmiennej ocenie Sądu Rejonowego). Świadek ten zeznaje, że na działce uczestników stał płot drewniany przed postawieniem płotu z siatki. Płot z siatki był przesunięty na odległość około 1,5 m. w kierunku południowym w stosunku do płotu drewnianego. Te zeznania są wiarygodne w porównaniu z dokumentami zgromadzonymi w aktach I Ns 560/87 i I C 151/85. Od czasu postawienia przez uczestników postępowania małż. S. płotu z siatki na metalowych słupach w kwietniu 1985 r. rozpoczął się spór, który znalazł finał w sprawach sądowych między A. J., także jej następcą prawnym B. J. a uczestnikami postępowania małżonkami S., dotyczący prawa przejazdu i przechodu rodziny J. przez działkę małż. S. nr (...). Istotnym jest, że spór ten nie dotyczył granicy między działkami nr (...). Wręcz przeciwnie, wszystkie dowody zgromadzone w sprawach związkowych C 151/85 i I Ns 560/87 Sądu Rejonowego w Krasnymstawie wskazują, że za właścicieli pasa gruntu, przez który prowadziła nieformalna służebność przejazdu i przechodu byli uważani J. S. i H. S.. A. J. nie kierowała wniosku o ustanowienie służebności w stosunku do poprzednika prawnego D. C., którym była E. W. (1) (uprzednio jej matka K. P.). Na odmienne usytuowanie płotu drewnianego w stosunku do płotu z siatki postawionego przez uczestników w kwietniu 1985 r. wskazują również zeznania E. W. (1) złożone w sprawie I Ns 560/87 (k. 39v. akt tamtej sprawy), jak też w sprawie niniejszej – świadek obecnie nazywa się E. W. (2) (k. 77v. – 78) oraz szkic z protokołu oględzin miejsca sporu z dnia 3 sierpnia 1985 r. (k. 18 akt tamtej sprawy). Na szkicu z oględzin jest zaznaczony płot drewniany, za którym w kierunku wschodnim było przejście posiadane nie tylko przez rodzinę J. ale też przez rodzinę S. – właścicieli działki nr (...). Na szkicu tym wyraźnie zaznaczony jest również pal drewniany, graniczny według małż. S. i słupki nowego płotu z siatki, oddalone w kierunku południowym od linii ciągłej, którą zostało oznaczone przedłużenie orientacyjnej granicy w kierunku wschodnim. Naniesione zostały także: furtka drewniana od strony działki A. J. (od wschodu) i bramka metalowa od stronu ul. (...) (za nią (...), od strony zachodniej). Należy zauważyć, że bramka metalowa wyraźnie wchodzi w pas gruntu odbiegający od linii prostej, na południe od niego.

W sprawie I Ns 560/87 Sąd jeszcze dwukrotnie przeprowadzał oględziny tych samych działek: w dniu w dniu 4 grudnia 1986 r. (protokół i szkic – k. 27 – 24 tychże akt) oraz w dniu 3 maja 1988 r. (protokół i szkic – k. 95 – 99). Nie istniał już w czasie tych oględzin płot drewniany na działce uczestników, była natomiast ścieżka prowadząca do działki J. przez działkę małż. S., dwie furtki: drewniana od posesji J. i metalowa od strony ulicy (...), w tym samym miejscu, w którym były usytuowane w czasie oględzin w dniu 3 sierpnia 1985 r. Na szkicach z tych oględzin wyraźnie został zaznaczony „uskok” istniejącego płotu z siatki oraz furtek: drewnianej i metalowej w stosunku do przebiegu granicy na gruncie między działką J. a sąsiadującą z nią działką stanowiącą przedłużenie nieruchomości obecnego wnioskodawcy. Znaczenie ma także zaprojektowany przez biegłego sądowego geodetę K. M. przebieg służebności przez działkę nr (...) na rzecz właścicieli działki nr (...) (k. 35 i 36 akt I Ns 560/87). Na mapie opracowanej przez biegłego w dniu 10 maja 1986 r. jest zaznaczone usytuowanie płotu z siatki, który przylega do słupa linii energetycznej oznaczonego kółkiem, w bliskiej odległości od ulicy (...). Uczestnicy w niniejszym postępowaniu małżonkowie S. podnosili, że obecnie istniejący płot z betonowych przęseł jest w tym samym miejscu, w którym stał płot z siatki, o czym świadczy bezpośrednie przyleganie tego płotu właśnie do słupa linii energetycznej. Sąd I instancji zażądał informacji z Zakładu (...) w K. na okoliczność daty wzniesienia tego słupa. Z otrzymanych informacji wynika, że cała linia energetyczna, do której należy również ten słup, została wybudowana w 1983 r. Przyłącze do budynku D. C. zostało wykonane w 2008 r. od tego istniejącego już słupa. Warunki przyłącza nr (...)dotyczą jedynie budowy przyłącza. Żaden słup na ich podstawie nie był wybudowany (dokumenty – k. 95 i 109 akt niniejszej sprawy). Z tego wynika, że słup linii energetycznej uwidoczniony na mapie biegłego sądowego geodety K. M. (k. 35 akt I Ns 560/87) oraz na mapie biegłego geodety A. W., stanowiącej załącznik do opinii opracowanej w niniejszej sprawie (k. – 133), stoi w tym samym miejscu od 1983 r.

Usytuowanie tego słupa, płotu i żelaznej bramki na działce uczestników jest wyraźnie widoczne na zdjęciach (k. 54). Słup, jako przylegający do trwałego ogrodzenia uczestników, jest zaznaczony także na szkicu z oględzin miejsca sporu (k. 112).

W świetle tych dowodów należy stwierdzić, że uczestnicy postępowania od 1974 r., tj. od wejścia w posiadanie działki nr (...) użytkowali tę nieruchomość do takiej granicy od strony wschodniej, która jest wykazana przez biegłego sądowego geodetę A. W. linią ciągłą przechodzącą od punktu (...)do punktu(...)na opracowanej przez niego mapie zaewidencjonowanej w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w K. za nr (...).

Nie zasługują więc na wiarę zeznania tych świadków, którzy twierdzą, że płot z siatki znajdował się w odległości około 1, 50 m. od słupa energetycznego w stronę budynku mieszkalnego uczestników. Zupełnie niezgodne z rzeczywistym stanem na gruncie są zeznania: wnioskodawcy D. C., świadków: W. W. (2), Z. W., J. K. i E. K., którzy podali, że uczestnicy około 3 lata temu przesunęli płot na odległość 1,50 m. w stronę działki nr (...). Dotyczy to też zeznań L. C. – matki wnioskodawcy D. C.. Zeznania tego świadka są wewnętrznie sprzeczne, gdyż w innym ich fragmencie przyznaje, iż w miejscu, gdzie była „ta siatka” znajduje się nowy płot. Jest on przy słupie. Świadek L. S. przyznała, że nie zna sytuacji na gruncie przed zakupieniem działki nr (...) przez syna D. C. (k. 78 – 78v.). Świadkowie J. K. i E. K. dopiero od 13 lat (przed 2012 r. – złożenie zeznań przed Sądem I instancji) znają sytuację na gruncie. Zeznaniom tych świadków nie można dać wiary, gdyż z dokumentów wskazanych wyżej, których wiarygodność nie była niekwestionowana wynika, że płot z siatki wzniesiony przez uczestników przylega do słupa energetycznego postawionego w 1983 r., od czasu jego pobudowania w kwietniu 1985 r., a płot z przęseł betonowych stoi w tym samym miejscu, co płot z siatki (również przylega on do tego słupa).

Wiarygodne są natomiast zeznania świadka E. W. (2) (poprzednie nazwisko W.), chociaż m.in. na ich podstawie Sąd Rejonowy wysnuł odmienne wnioski. Na wiarę zasługują także zeznania świadka B. J., które są zbieżne z jego zeznaniami złożonymi w sprawie I Ns 560/87. Istotnym jest, że świadek mówiąc o przesunięciu płotu przez uczestników, odnosi to do stanu faktycznego z początku 1985 r., co skutkowało sporem między rodziną J. a rodziną S., związanym z korzystaniem przez rodzinę świadka z przejścia (uprzednio także przejazdu) przez działkę nr (...), w wykonywaniu nieformalnej służebności.

Zeznania świadka J. W. zawierają szereg sprzeczności. Jeżeli był on obecny przy wyznaczeniu granicy po zakupie działki przez uczestników, to nie ma żadnej pewności, że słup energetyczny w 1974 r. stał w tym samym miejscu, co stojący od 1983 r. do chwili obecnej słup. Nie jest prawdą, iż płot drewniany wzniesiony przez małż. S., zdaniem tego świadka w 1975 r., nie był zmieniany, a płot z siatki stoi w tym samym miejscu. Wszelkie dowody zebrane w aktach I C 151/85 i I Ns 560/87 Sądu Rejonowego w Krasnymstawie prowadzą do wniosku, że to właśnie płot z siatki został pobudowany w pewnej odległości w kierunku południowym od istniejącego uprzednio na działce uczestników drewnianego prowizorycznego płotu, na którym wieszali oni druty z tytoniem (nie był to płot wskazujący granicę). Dlatego zeznania tego świadka nie zasługują na wiarę. Wiarygodne są natomiast zeznania uczestników i ich córki E. P. (2), które są zbieżne ze wskazanymi wyżej dokumentami zgromadzonymi w aktach spraw związkowych.

Należy jeszcze mieć na uwadze, że D. C. po nabyciu w dniu 12 czerwca 1997 r. od E. W. (1) działki nr (...) ogrodził siedlisko płotem z siatki tak, że między rozgraniczanymi nieruchomościami pozostał pas ziemi, który nie jest zagospodarowany (zdjęcia – k. 54) i z tego areału nie korzystał ani on, ani uczestnicy. W tym miejscu jest obniżenie terenu, które było też naturalną przeszkodą w korzystaniu przez rodzinę J., w zakresie przejścia bądź przejazdu, z gruntu wysuniętego dalej w kierunku południowym (niekwestionowane w tym względzie dokumenty w aktach I C 151/85 i I Ns 560/87 Sądu Rejonowego w Krasnymstawie). Dopiero za tym obniżeniem terenu była działka rolna, niezabudowana stanowiąca własność i użytkowana najpierw przez K. P., a następnie jej córkę E. W. (1) (obniżenie jest wyraźnie zaznaczone na mapie znajdującej się w operacie technicznym z fazy postępowania administracyjnego). Żadna z właścicielek działki nr (...) nie uprawiała gruntu sięgającego poza obniżenie terenu. Od obniżenia w kierunku północnym całą działkę posiadali jako siedlisko uczestnicy, od czasu wejścia w jej posiadanie w 1974 r. Właścicielki działki nr (...) nie zgłaszały w tym względzie pretensji do uczestników, ani też nie podjęły żadnych działań prawnych w celu ewentualnego „odzyskania swojej” własności.

Dlatego należy stwierdzić, że uczestnicy nabyli sporny pas gruntu przez zasiedzenie, przyjmując początek biegu terminu zasiedzenia na rok 1974 r., zgodnie z wyjaśnieniami małż. S. (k. 55v., 56), potwierdzonymi ich zeznaniami (k. 153v. – 154) i zeznaniami świadka E. P. (1) (k. 73 – 73v.). Jeżeli według twierdzeń uczestników wówczas weszli oni faktycznie w posiadanie działki, rozpoczęli budowę budynków, korzystali jak właściciele również ze spornego pasa gruntu, nikt z właścicieli sąsiedniej działki nr (...) nie przeszkadzał im w tym władztwie, od tego roku należy liczyć bieg zasiedzenia. Upływ terminu zasiedzenia nastąpił najpóźniej z końcem 2004 r., przy przyjęciu trzydziestoletniego okresu posiadania samoistnego w złej wierze, zgodnie z art. 172 § 2 k.c., przy uwzględnieniu zmian tego przepisu wprowadzonych ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 321).

Takie ustalenia prowadzą do oceny prawnej odmiennej niż dokonana przez Sąd Rejonowy.

Pierwszym kryterium rozgraniczenia w świetle art. 153 k.c. jest stan prawny. Przez stan prawny trzeba rozumieć także własność nabytą na skutek zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu (tak S.N. w orzeczeniu z dnia 26 kwietnia 1967 r., III CR 424/67, OSNCP 1967, z. 14, poz. 206).

Uczestnicy nabyli przez zasiedzenie sporny pas gruntu sięgający do linii łączącej pkt (...) i (...) na mapie opracowanej w niniejszej sprawie przez biegłego sądowego geodetę A. W., zaewidencjonowanej w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w K. za nr(...). Dlatego należy rozgraniczyć przedmiotowe nieruchomości według tej linii granicznej.

Z tych względów na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie w pkt I i II co do istoty sprawy, dokonując rozgraniczenia działek nr (...) według linii prowadzącej od punktu (...) do punktu (...) na opisanej wyżej mapie i nakazując wzajemnie wydanie przez wnioskodawczynię oraz uczestników postępowania przygranicznych pasów gruntu, zgodnie z ustaloną granicą.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na mocy art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., zgodnie z zasadą obowiązującą w postępowaniu nieprocesowym stanowiącą, iż każdy uczestnik ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Z tych względów na mocy powołanych przepisów Sąd Okręgowy orzekł, jak w postanowieniu.