Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2015 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 23 lutego 2015 r. sygn. akt III U 38/15

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 listopada 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na podstawie art. 46 i 32 ust. 5 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz art. 88 Karty Nauczyciela odmówił T. S. prawa do emerytury nauczycielskiej. Zakład nie uznał okresu pracy w gospodarstwie rolnym dziadka od 21.08.1978 r. do 31.08.1981 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawczyni domagała się jej zmiany i uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym dziadka i tym samym przyznania emerytury, zarzucając naruszenie art. 46 i art. 32 ust. 5 ustawy emerytalnej w zw. z art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela przez niewłaściwe zastosowanie oraz błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na nieuwzględnieniu pracy skarżącej w gospodarstwie rolnym dziadka.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy domagał się jego oddalenia, podnosząc że dla potwierdzenia okresu pozostawania domownikiem w okresie od 1.07.1977 r. do 31.12.1982 r. konieczne jest udowodnienie, że rolnik u którego pracował domownik opłacał składkę na ubezpieczenie społeczne rolników.

Wyrokiem z dnia 23 lutego 2015 r., sygn. akt III U 38/15, Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu oddalił odwołanie.

Sąd ustalił, że T. S., ur. (...), jest zatrudniona w Szkole Podstawowej w P. od 1 września 1981 r. do chwili obecnej. P. J., dziadek wnioskodawczyni posiadał gospodarstwo rolne o pow. 4,91 ha, położone we wsi P. od roku 1930 do 1993 r., do chwili przekazania gospodarstwa na rzecz matki wnioskodawczyni. Dalej Sąd ustalił, że wnioskodawczyni była zameldowana w tym gospodarstwie od urodzenia do 26.10.1986 r. W latach 1978 – 1981 wnioskodawczyni uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego w K., do której dojeżdżała autobusem, pokonując odległość 8 km. Przesłuchani w sprawie świadkowie zeznali, że wnioskodawczyni wykonywała różne czynności w gospodarstwie rolnym, co zajmowało jej 7-8 godzin dziennie.

Przechodząc do oceny prawnej, Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu stwierdził, że do dnia wydania wyroku wnioskodawczyni nie rozwiązała stosunku pracy, a więc nie spełniła przesłanki nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej, określonej w art. 88 Karty Nauczyciela. Sąd I instancji podkreślił, że warunki do spełnienia świadczenia powinny być spełnione kumulatywnie, a wobec nie spełnienia przesłanki rozwiązania stosunku pracy, Sąd nie oceniał wiarygodności zeznań świadków.

W apelacji od powyższego wyroku wnioskodawczyni domagała się jego zmiany, przy jednoczesnym poczynieniu własnych ustaleń w zakresie pracy wnioskodawczyni w gospodarstwie rolnym jej dziadka i zaliczeniu tego okresu do stażu pracy, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 477 ze znaczkiem 14 § 1 i 2 kpc, poprzez błędne zastosowanie. W uzasadnieniu wnioskodawczyni podniosła, że zgromadzony materiał dowodowy dawał podstawę do poczynienia ustaleń w zakresie ogólnego stażu pracy wnioskodawczyni, co pozwoliłoby na podjęcie decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu, ponieważ zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu jest trafny i nie narusza prawa.

Istotę sporu w niniejszej sprawie stanowiło ustalenie, czy wnioskodawczyni spełniła przesłanki uprawniające do nabycia wcześniejszej emerytury nauczycielskiej, na podstawie art. 88 Karty Nauczyciela, a w szczególności, czy spełniła przewidziany w tym przepisie warunek w postaci rozwiązania stosunku pracy i ogólnego stażu pracy w wymiarze 30 lat.

Sąd Apelacyjny w pełni podzielił i zaakceptował ocenę oraz argumentację prawną przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Na wstępie przypomnieć należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych treść decyzji organu rentowego wyznacza zakres rozpoznania i rozstrzygnięcia sądu. Natomiast istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu o prawie do konkretnego świadczenia (lub o jego wysokości) jako całości, a nie o poszczególnych elementach składających się na to prawo. Sąd stwierdzający spełnienie przez ubezpieczonego jednego lub więcej warunków powstania prawa do świadczenia, nie może ustalić tego w sentencji wyroku, przy jednoczesnym oddaleniu odwołania ubezpieczonego od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego (tak: wyrok SN z dnia 15 grudnia 2000 r., II UKN 147/00, OSNP 2002/16/389).

Skoro w rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy ustalił, że do rozwiązania nauczycielskiego stosunku pracy nie doszło i jest on nadal kontynuowany, to nie wystąpiła jedna z przesłanek warunkujących prawo do emerytury nauczycielskiej. Już z tego względu oddalenie odwołania ubezpieczonej było uzasadnione. Należy też wskazać, że ubezpieczona, składając do organu rentowego "wniosek o emeryturę" domagała się przyznania jej tego świadczenia, a nie ustalenia prawa do niej pod warunkiem rozwiązania stosunku pracy. Dlatego błędny jest, wyrażony w apelacji, pogląd wnioskodawczyni, o dopuszczalności ustalenia przez sąd prawa do wcześniejszej emerytury nauczycielskiej pod warunkiem rozwiązania stosunku pracy. Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2015 r., 748), prawo do świadczeń określonych w tej ustawie powstaje z dniem spełnienia się wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia. Wówczas też, na wniosek osoby uprawnionej, organ rentowy wydaje decyzję o przyznaniu prawa (art. 116 i 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Niespełnienie przez pracownika

ustawowych warunków koniecznych do przyznania świadczenia powoduje wydanie decyzji odmownej. Wydanie takiej decyzji następuje, jak już wskazano, również wtedy, gdy pracownik nie spełnia chociażby jednego z ustawowych warunków niezbędnych do przyznania świadczenia. Jak z powyższych przepisów wynika, Sąd Apelacyjny po ustaleniu na rozprawie apelacyjnej, że wnioskodawczyni w dalszym ciągu, nie rozwiązała stosunku pracy, nie mógł zmienić wyroku Sądu Okręgowego w ten sposób, aby oddalić jej odwołanie od decyzji organu rentowego, a jednocześnie ustalić, że T. S. pracowała w gospodarstwie rolnym dziadka.

Nie jest bowiem dopuszczalne w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia i przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych przesłanek w przyszłości.

Należy ponadto stwierdzić, że wyrok ustalający istnienie lub nieistnienie stosunku prawnego lub prawa jest dopuszczalny w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyjątkowo i tylko wówczas, gdy przepis tak stanowi, np. w sprawach o ustalenie istnienia lub nieistnienia obowiązku ubezpieczenia, obowiązku opłacania składek, zwrotu nienależnego świadczenia. Regułą jest zatem, że sąd ubezpieczeń społecznych w trybie rozpoznania odwołania od decyzji organu rentowego przyznaje konkretne świadczenie lub określa jego wysokość (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2008 r., I UK 267/07, niepubl.)

Mając na uwadze powyższe orzeczono, jak w sentencji, na podstawie art. 385 kpc.