Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek

Sędzia SO Barbara Braziewicz (spr.)

SR del. Ewa Buczek – Fidyka

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. D.

przeciwko Gminie Z.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 17 września 2014 r., sygn. akt I C 141/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSR (del.) Ewa Buczek-Fidyka SSO Leszek Dąbek SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt III Ca 188/15

UZASADNIENIE

Powódka J. D. wystąpiła przeciwko Gminie Miejskiej Z. o ustalenie, że z dniem 8 września 2010 r. wstąpiła w stosunek najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Z. przy ul. (...).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 września 2014r. Sąd Rejonowy w Zabrzu uwzględnił żądanie powódki i ustalił, że z dniem 8 września 2010r. powódka J. D. wstąpiła w stosunek najmu lokalu, mieszkalnego nr (...) położonego w Z. przy ul. (...) i zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 397zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że powódka J. D. jest córką J. G., zmarłej w dniu 8 września 2010 r. W chwili śmierci J. G. była najemcą lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...). W 2009 r. u matki powódki zdiagnozowano guza lewego płata skroniowego mózgu oraz podejrzewano guza na pograniczu lewego płuca i śródpiersia. We wrześniu 2009 r. została poddana operacji, w wyniku której usunięto guza mózgu. Matka powódki cierpiała z powodu zaburzeń mowy i znacznego niedosłuchu obustronnego, z trudem poruszała się z pomocą innych osób. Ze względu na pogarszający się stan zdrowia matki, powódka przeprowadziła się ze swojego mieszkania przy ul. (...) do mieszkania matki przy ul. (...). Powódka nie miała bowiem możliwości kontaktu telefonicznego z matką i w związku z tym musiała się u niej pojawiać kilka razy w ciągu dnia. Powyższa okoliczność oraz demencja matki skłoniły powódkę do decyzji o przeprowadzce. Powódka i jej mąż przewieźli swoje rzeczy, m.in. odzież, kosmetyki, i lodówkę, do lokalu przy ul. (...), wymienili sprzęt matki na nowy. Kupili m.in. telewizor, maszynkę do mielenia mięsa, robota kuchennego, garnki, nowe żelazko. Zajęli mniejszy z pokoi. Było to na początku 2009 r. Od tego czasu powódka i jej mąż mieszkali w mieszkaniu matki powódki, przy czym jej mąż większość czasu spędzał poza mieszkaniem ze względu na wyjazdy służbowe trwające od poniedziałku do piątku. Powódka nocowała w mieszkaniu matki i tam też przygotowywała posiłki, prała, robiła zakupy. Mieszkanie opłacał mąż powódki, a powódka wraz z matką gospodarowały środkami finansowymi, przeznaczając odpowiednią część na leki. W sierpniu 2009 r. powódka zameldowała się w mieszkaniu przy ul. (...), przy czym zmiany liczby osób zamieszkujących lokal nie zgłoszono administracji budynku. W mieszkaniu powódki i jej męża przy ul. (...) pozostała z kolei ich córka, która inaczej je urządziła. Całe mieszkanie było odtąd do jej dyspozycji. W czasie, gdy powódka przebywała w pracy, jej córka odwiedzała babcię i przygotowywała jej posiłek. Pomimo wyprowadzki powódka i jej mąż nadal posiadali zapasowy komplet kluczy do mieszkania. Na początku października 2010 r. powódka i jej mąż podarowali mieszkanie przy ul. (...) swojej córce. Po śmierci matki powódka dwukrotnie, w październiku i w listopadzie 2010 r., wystąpiła z wnioskiem o zawarcie umowy najmu lokalu przy ul. (...). Pismami z dnia 19 października 2010 r., 17 listopada 2010 r. oraz 16 czerwca 2011 r. odmówiono spełnienia żądania powódki.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo było zasadne. Zgodnie z art. 691 § 1 i 2 k.c. w razie śmierci najemcy lokalu, m. in. jego dzieci wstępują w stosunek, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. Stałe zamieszkiwanie w lokalu z najemcą do chwili jego śmierci należy odróżnić od miejsca zamieszkania (art. 25-28 k.c.) jako miejscowości, w której osoba fizyczna przebywa z zamiarem stałego pobytu. Przepis art. 691 § 2 k.c. odnosi się do zamieszkiwania w znaczeniu stałego przebywania w określonym lokalu. Zgodnie z poglądem ukształtowanym w judykaturze Sądu Najwyższego stałe zamieszkiwanie w lokalu mieszkalnym oznacza, że lokal ten stanowi centrum życiowe określonej osoby (m.in. wyrok SN z 8 stycznia 1976 r., I CR 926/75, OSP 1977, z. 11-12, poz. 193).

Sąd ten uznał, iż bezsprzecznie powódka jest córką zmarłej najemczyni lokalu przy ul. (...) J. G.. Przepis art. 691 k.c. ma więc do niej zastosowanie. Powódka co prawda była wraz z mężem współwłaścicielką innego mieszkania przy ul. (...), jednakże faktycznie w lokalu tym nie mieszkała od początku 2009 r. Centrum życiowe powódki znajdowało się od tego czasu w mieszkaniu, którego głównym najemcą była jej matka J. G.. W związku z chorobą matki, która nie była w stanie funkcjonować bez pomocy innych osób, powódka przeprowadziła się wraz z mężem do mieszkania przy ul. (...). Przenieśli tam swoje rzeczy takie, jak odzież, kosmetyki i lodówkę. Nie zamierzali wracać do mieszkania przy ul. (...). Kupili ponadto potrzebne sprzęty gospodarstwa domowego do mieszkania przy ul. (...). Posiadali wprawdzie zapasowy komplet kluczy do mieszkania przy ul. (...), jednakże zamieszkiwała w nim jedynie ich córka. Powódka wraz z mężem przeniosła swoje życiowe centrum do mieszkania matki, gdyż tam nocowała, opiekowała się matka, przygotowywała posiłki, prała.

Wprawdzie z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż o stałym zamieszkiwaniu z najemcą można mówić wówczas, gdy osoba bliska najemcy nie ma w czasie zamieszkiwania z najemcą innego lokalu mieszkalnego, a lokal mieszkalny zajmowany z najemcą stanowi dla niej centrum spraw życiowych (orzeczenie SN z dnia 15 stycznia 1981 r., III CRN 314/80, OSN 1981, poz. 119, orzeczenie SN z dnia 13 lutego 1976 r., I CR 930/75, OSNCP 1977, poz. 5, orzeczenie SN z dnia 8 stycznia 1976 r. I CR 930/75 OSPiKA 1977, poz. 193), jednakże należy zauważyć, że powyższa linia orzecznicza została ukształtowana w innych realiach społeczno-gospodarczych. Obecnie nie jest rzeczą rzadką posiadanie tytułów prawnych do kilku lokali mieszkalnych. Ponadto, gdyby posiadanie innego lokalu mieszkalnego miało stanowić przesłankę negatywną ustalenia wstąpienia w stosunek najmu, to zapewne tego rodzaju przesłanka znalazłaby odzwierciedlenie w treści obowiązujących przepisów prawa. Tymczasem w obowiązującym stanie prawnym brak jest takiego wymogu. Niewątpliwie okoliczność, że dana osoba ma tytuł prawny do innego lokalu może stanowić przesłankę pomocniczą przy ustaleniach w przedmiocie miejsca zamieszkania potencjalnego najemcy. Niemniej jednak zadaniem Sądu okoliczność ta nie może stanowić wyłącznej negatywnej przesłanki dla ustalenia wstąpienia w stosunek najmu, albowiem nie wynika ona z przepisu prawa. W tej sytuacji trudno powódce czynić zarzut, iż w chwili śmierci matki była właścicielką mieszkania przy ul. (...) w Z..

Biorąc powyższe pod uwagę na podstawie art. 691 k.c. w zw. z art. 189 k.p.c. ustalono, że z dniem 8 września 2010 r. powódka J. D. wstąpiła w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w Z. w miejsce zmarłego najemcy, matki J. G., o czym orzeczono w punkcie 1 wyroku. O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Od powyższego wyroku pozwana złożyła apelację, zaskarżając wyrok w całości zarzuciła mu sprzeczność poczynionych ustaleń z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na bezzasadnym uznaniu, iż centrum życiowe powódki mieściło się w lokalu mieszkalnym położonym w Z. przy ul. (...). We wnioskach apelacyjnych skarżąca żądała zmiany zaskarżonego orzeczenia i oddalenia powództwa w całości i obciążenia powódki kosztami postępowania za obie instancje przy uwzględnieniu kosztów zastępstwa procesowego.

Powódka w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przewidzianych w postępowaniu odwoławczym, na poparcie swojego stanowiska przedstawiając argumentację.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej jest nieuzasadniona, gdyż zaskarżony wyrok należy uznać za trafny.

Podniesiony w apelacji zarzut sprzeczności poczynionych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegających na bezzasadnym uznaniu, iż centrum życiowe powódki mieściło się w lokalu mieszkalnym położonym w Z. przy ul. (...), jest chybiony.

Sąd Okręgowy podziela i uznaje za swoje zarówno ustalenia faktyczne jak i prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, uznając, iż nie ma potrzeby ich ponownego przywoływania. Ustalenia te bowiem znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd ten ocenił w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c., wbrew twierdzeniom pozwanej. Orzekając Sąd Rejonowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania, ani też doświadczenia życiowego. Wnioski Sądu pierwszej instancji, co do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie, a zaoferowanych przez obie strony.

Przeprowadzone w sprawie obszerne postępowanie dowodowe, w tym z zeznań kilku świadków, także dokumentacji medycznej zmarłej matki powódki, jednoznacznie wykazało, iż prawidłowe jest ustalenie Sądu Rejonowego, że matka powódki, z uwagi na przewlekłą, ciężką chorobę nowotworową, poważne problemy z poruszaniem się, ze słuchem i demencję, nie była zdolna do samodzielnej egzystencji, a powódka był jedyną osobą, która mogła zapewnić jej stałą opiekę. Przeprowadzenie się zatem powódki do zajmowanego przez matkę przedmiotowego mieszkania było koniecznością i nie było niczym nadzwyczajnym w zaistniałej sytuacji. Tym bardziej, że córka powódki, w momencie kiedy fakt ten miał miejsce, była już osobą dorosłą, a jej mąż pracował głównie na delegacjach. Nie ulega wątpliwości, iż powódka i jej mąż przewieźli swoje rzeczy osobiste, wyposażenie mieszkania do lokalu przy ul. (...), wymienili także część sprzętów matki na nowe. Zajęli mniejszy z pokoi. Było to na początku 2009 r. Od tego czasu powódka i jej mąż mieszkali w mieszkaniu matki powódki i to mieszkanie stanowiło ich centrum życiowe. Przy czym mąż powódki większość czasu spędzał poza mieszkaniem ze względu na wyjazdy służbowe trwające od poniedziałku do piątku. Natomiast powódka codziennie nocowała w mieszkaniu matki i tam też przygotowywała posiłki, prała, robiła zakupy. Mieszkanie opłacał mąż powódki, a powódka wraz z matką gospodarowały środkami finansowymi, przeznaczając odpowiednią część na leki. W sierpniu 2009 r. powódka zameldowała się w mieszkaniu przy ul. (...), przy czym zmiany liczby osób zamieszkujących lokal nie zgłoszono administracji budynku. Powódka z mężem nie zamierzała wracać do mieszkania przy ul. (...), bowiem lokal przy ul (...) stanowił jej centrum życiowe.

Powódka za życia matki koncentrowała się na działaniach związanych z opieką nad matką, wykonywaniem pracy zawodowej, pomocą córce. Z tych względów na dalszy plan odsunęła załatwienie kwestii formalnych związanych z przedmiotowym lokalem, z zameldowaniem w nim męża, zgłoszeniem go jako osoby w lokalu tym mieszkającej, czy też przeniesieniem własności lokalu. Powyższe jednak nie zmienia faktu, iż przedmiotowy lokal stanowił centrum życiowej jej i męża po przeprowadzce do niego.

Słusznie także zauważył Sąd meriti, iż okoliczność posiadania praw do innego lokalu, w okolicznościach niniejszej sprawy, nie wyklucza możliwości koncentrowania spraw życiowych przez powódkę jedynie w jednym z nich. Każdy przypadek winien być rozpatrywany indywidualnie. Powódka co prawda była wraz z mężem współwłaścicielką innego mieszkania przy ul. (...), jednakże faktycznie w lokalu tym nie mieszkała od początku 2009 r. i lokal ten zajmowała wyłącznie jej córka. Centrum życiowe powódki znajdowało się od tego czasu w mieszkaniu, którego głównym najemcą była jej matka J. G..

Ponadto, jak słusznie zauważył Sąd meriti, gdyby posiadanie innego lokalu mieszkalnego miało stanowić przesłankę negatywną ustalenia wstąpienia w stosunek najmu, to zapewne tego rodzaju przesłanka znalazłaby odzwierciedlenie w treści obowiązujących przepisów prawa. Tymczasem, w obowiązującym stanie prawnym, brak jest takiego wymogu. Niewątpliwie okoliczność, że dana osoba ma tytuł prawny do innego lokalu może stanowić przesłankę pomocniczą przy ustaleniach w przedmiocie miejsca zamieszkania potencjalnego najemcy. Niemniej jednak, trafnie przyjął Sąd Rejonowy, iż okoliczność ta nie może stanowić wyłącznej negatywnej przesłanki dla ustalenia wstąpienia w stosunek najmu, albowiem nie wynika ona z przepisu prawa. W tej sytuacji trudno powódce czynić zarzut, iż w chwili śmierci matki była właścicielką mieszkania przy ul. (...) w Z..

Z uwagi zatem na powyższe, zasadnie Sąd Rejonowy, na podstawie art. 691 k.c. w zw. z art. 189 k.p.c. ustalił, że z dniem 8 września 2010 r. powódka J. D. wstąpiła w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w Z. w miejsce zmarłego najemcy, matki J. G..

Wobec powyższego, z uwagi na to, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, zarzuty pozwanej nie mogły zostać uwzględnione.

Z tych względów, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację pozwanej oddalono, jako bezzasadną. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i w oparciu o § 2 ust.1 i 2, § 6 pkt2 w zw. z §13ust.1pkt1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348, z późn. zm.).

SSR (del.) Ewa Buczek-Fidyka SSO Leszek Dąbek SSO Barbara Braziewicz