Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód Stowarzyszenie (...) z siedzibą w P. złożył pozew o uznanie postanowieni wzorca umowy stosowanego przez (...) S.A. z siedzibą w W. za niedozwolone i zakazanie ich wykorzystania w obrocie z konsumentami. Kwestionowany zapis o treści „Ubezpieczeniem nie są objęte szkody: (...) w pojeździe wprowadzonym nielegalnie na obszar celny Unii Europejskiej tj. wówczas, gdy pojazd nie został dostarczony lub zgłoszony do miejsca kontroli celnej albo w zgłoszeniu celnym lub innym dokumencie podano nieprawdziwe dane, o ile przyczyna tak rozumianej nielegalności nie ustała.” zawarty został w §8 ust. 1 pkt 10 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco dla klienta indywidualnego oraz małego lub średniego przedsiębiorcy” ustalone uchwałą Zarządu (...) Spółki Akcyjnej nr (...) z dnia 09.02.2009 r. W ocenie powoda wskazane postanowienie stanowi niedozwoloną klauzulę abuzywną, gdyż jest rażąco sprzeczna z dobrymi obyczajami i narusza uzasadnione interesy konsumentów, przewidując uprawnienie pozwanego do odmowy wypłaty odszkodowania w sytuacji określonej niejasno dla konsumenta.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zawieszenie postępowania do czasu zakończenia postępowania w sprawie XVII AmA 59/10. Pozwany przyznał, że wskazany w pozwie zapis znajduje się w narzucanych konsumentowi ogólnych warunków umowy, jednakże jest ono jednoznaczne, nie pozostaje w sprzeczności z dobrymi obyczajami i nie narusza interesów konsumenta w sposób rażący. Wskazał, że zwrot „inny dokument” który według powoda jest niejednoznaczny i niejasny dla konsumenta, został wyrwany z kontekstu całego zapisu i nie może być odczytywany jedynie w kontekście całego zapisu. Pojęcie „inny dokument, w którym podano nieprawdziwe dane, mające świadczyć o legalnym wprowadzeniu pojazdu na obszar celny Unii Europejskiej” – wyznacza granice pojęcia. Obejmującego dokumenty posiadające różne nazwy, których wspólną cechą jest świadczenie o legalnym wprowadzeniu pojazdu na obszar Unii Europejskiej. Zdaniem pozwanego treść postanowienia została sformułowana w sposób jasny i jednoznaczny. Na jego podstawie dochodzi do wyłączenia odpowiedzialności pozwanego za szkody powstałe w pojeździe wprowadzonym nielegalnie na obszar celny Unii Europejskiej i nie daje możliwości interpretacyjnych dla ubezpieczyciela. Pozwany wskazał również, że kwestionowanego zapisu nie można porównywać do klauzuli zapisanej pod nr 1264 w rejestrze prowadzonym przez Prezesa UOKiK.

Powód jak i pozwany złożyli wniosek o zasądzenie kosztów procesu.

Sąd ustalił co następuje:

Bezspornym jest w niniejszej sprawie, wobec przyznania przez pozwanego, stosowanie przez (...) S.A. w obrocie z konsumentami wzorca umownego o nazwie „Ogólne warunki ubezpieczenia autocasco dla klienta indywidualnego oraz małego lub średniego przedsiębiorcy”. Nadto pozwany przyznał, że w treści stosowanego wzorca znajduje się zakwestionowane postanowienie §8 ust. 1 pkt 10. Sąd uznał ten fakt za przyznany na podstawie art. 230 kpc.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 385 ¹§ 1 kc postanowienie umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to jednak postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Uznanie postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z obrotu wymaga zatem łącznego spełnienia następujących przesłanek:

-

postanowienie umowy zawieranej z konsumentem nie zostało uzgodnione indywidualnie – tj. konsument nie miał rzeczywistego wpływu czyli nie podlegało negocjacjom, lecz zostało narzucone konsumentowi;

-

prawa i obowiązki konsumenta ukształtowane zostały w sposób w sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumenta;

-

postanowienia umowne nie dotyczą sformułowanych jednoznacznie głównych świadczeń stron.

Zakwestionowane w pozwie postanowienie „Warunków ubezpieczenia...” dotyczy sytuacji, w której ubezpieczyciel wyjątkowo nie obejmuje szkody ubezpieczeniem, a zatem nie dotyczy głównego świadczeniem stron w umowie ubezpieczenia.

Zdaniem sądu zapis ten jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumentów.

Przyjmuje się, że istotą dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka (tak np. wyrok SN z 8 czerwca 2004r., ICk-635/03). Z dobrymi obyczajami kłóci się zatem takie postępowanie, którego celem jest zdezorientowanie, wykorzystanie niewiedzy konsumenta przy kształtowaniu stosunku prawnego, nierzetelne i nierównorzędne traktowanie konsumenta. Rażące naruszenie interesów konsumenckich przejawia się zaś przede wszystkim w rażąco niekorzystnym ukształtowaniu sytuacji ekonomicznej konsumenta. Z taką sytuacją mamy, w ocenie Sądu, do czynienia w niniejszej sprawie.

Sąd stoi na stanowisku, że w niniejszej sprawie, zakwestionowane postanowienie umowne wypełnia znamiona postanowienia, o którym mowa w treści art. 385 ³ pkt 2 i 7 kc. Z zapisu postanowienia można bowiem wywieść, że §8 ust. 1 pkt 10 ogólnych warunków stanowi podstawę do dokonywania przez pozwanego wiążącej interpretacji umowy co do definicji nielegalnego pojazdu i wyłączenia obowiązku spełnienia świadczenia, co doprowadzi do wyłączenia odpowiedzialności za nie wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania względem konsumenta.

Zdaniem sądu z treści kwestionowanego postanowienia wynika jednoznacznie definicja pojazdu nielegalnie wprowadzonego na obszar celny Unii Europejskiej, a ubezpieczyciel wyłącza z zakresu odpowiedzialności właśnie takie pojazdy. Wywiera to bezpośredni wpływ na ukształtowanie praw i obowiązków stron. Jeżeli zaś pozwany zdecydował się zawrzeć w treści postanowienia taką definicję, do czego posiada prawo, to definicja taka musi być jednoznaczna, albowiem każdy inny zapis kształtuje niejasną sytuację konsumenta. Tymczasem w treści definicji mowa jest o „innym dokumencie”, a jest to oczywiście nieprecyzyjny i nieoczywisty zapis. Zapis taki powoduje niejasną sytuację konsumenta i może stanowić podstawę do dowolności interpretacyjnej kontrahenta, co do tego o jaki dokument mu chodziło, w jakich dokumentach. Tym samym należy uznać, że dowolna interpretacja ubezpieczyciela może stanowić o treści umowy ubezpieczenia i obowiązku jej wykonania. Pozwany w odpowiedzi na pozew wskazuje co prawda, że wybrano opisowy model definicji z uwagi na bardzo dużą ilość wchodzących w rachubę dokumentów, ale zdaniem sądu zapis istniejący w umowie stanowi niejasną podstawę interpretacyjną. Taka konstatacja wynika stąd, iż zapis w „Ogólnych warunkach...” nie określa w żadne sposób owego „innego dokumentu”. Treść zapisu nie świadczy, że w zapisie chodzi o dokument celny innego kraju Państwa Członkowskiego, jak argumentuje pozwany, definicja jest niepełna i nie określa żadnych cech owego „innego dokumentu”. Dlatego też zapis ów należy uznać za niejasny i nieprecyzyjny, dający szerokie pole interpretacyjne. Z zapisu można bowiem wywnioskować, że chodzi o jakikolwiek dokument związany z samochodem, a zawierający błąd choćby co do imion właścicieli, roku produkcji, czy choćby zawierającego cenę rynkową samochodu w kraju, z którego jest sprowadzany – prawidłową, a różniącą się od ceny w Polsce. Zdaniem sądu taki zapis mógłby doprowadzić do odmowy wykonania świadczenia nie wobec stwierdzenia przez upoważnione do tego organa wprowadzenia na obszar celny Unii Europejskiej nielegalnego wprowadzenia pojazdu, jak tez oczywiście w razie ziszczenia się przesłanek z art. 815§1 i 3 kc, ale także po stwierdzeniu nieprawdziwości jakichkolwiek danych ujawnionych w jakimkolwiek dokumencie związanym z pojazdem,

Tego rodzaju zapis stanowi więc nierównorzędne i nierzetelne traktowanie konsumenta jako strony umowy, godząc w sposób rażący w jego interes ekonomiczny. Konsument po zawarciu umowy ubezpieczenia powinien mieć poczucie ochrony, a tymczasem mimo spełnienia świadczenia ze strony ubezpieczonego, narażony jest na odmowę wykonania świadczenia.

Z tych względów na podstawie art. 385 ¹ kc uwzględniono żądanie pozwu i na podstawie art. 479 ⁴² § l kpc orzeczono jak w sentencji wyroku.

Na podstawie art. 479 ⁴⁴ kpc zarządzono publikację prawomocnego wyroku.

Na podstawie art. 98 kpc orzeczono o kosztach postępowania.

SSR /del./ Dariusz Dąbrowski