Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2015 roku w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółka akcyjna w K.

przeciwko D. W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Zakopanem

z dnia 27 maja 2015 roku, sygn. akt I C 647/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu brzmienie:

„I. zasądza od pozwanego D. W. na rzecz powoda (...) spółka akcyjna w K. kwotę 5 009,21 (pięć tysięcy dziewięć 21/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 22 listopada 2011 roku do dnia zapłaty;

II. w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2 139,82 (dwa tysiące sto trzydzieści dziewięć 82/100) złotych tytułem kosztów procesu.”;

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 851 (osiemset pięćdziesiąt jeden) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

T. B. J. M. Z. K.

Sygn. akt III Ca 500/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 maja 2015 roku Sąd Rejonowy w Zakopanem oddalił powództwo (...) S.A. w K. przeciwko D. W. o zapłatę (pkt I) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3 260,96 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

W uzasadnieniu wskazał, że powód domagał się zapłaty kwoty 5 009,21 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 września 2011 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Przedmiotem żądania była opłata za nielegalny pobór energii elektrycznej, której zapłaty powód domagał się na podstawie art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy prawo energetyczne. Składała się na nią opłata sankcyjna w wysokości 4 711,14 zł oraz opłata za uszkodzenie licznika
i koszty związane z jego demontażem i montażem nowego urządzenia pomiarowego.

Sąd ustalił, że strony wiązała umowa o dostawę energii elektrycznej z dnia 19 marca 2008 r. Licznik energii elektrycznej został zamontowany wewnątrz budynku pozwanego przy ul. (...) w P.. Dostęp do licznika mieli członkowie rodziny pozwanego oraz pracownik elektrowni, który odczytywał pomiary licznika. Podczas kontroli wykonywanej w dniu 7 września 2009 r. nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości w działaniu licznika. Natomiast w maju 2011 r. pracownik strony powodowej stwierdził, że licznik zawyża zużycie energii elektrycznej. W dniu 19 sierpnia 2011 r. pracownicy strony powodowej przeprowadzili dodatkową kontrolę prawidłowości działania licznika. Demontując licznik pracownicy strony powodowej dokonali zdjęcia osłony listwy zaciskowej, na której znajduje się plomba. Następnie odpięli przewody wchodzące i odchodzące od licznika w kierunku instalacji
u odbiorcy. W miejsce odciętych przewodów wpięli wymuszalnik rezystansowy typu (...) i stwierdzili nieprawidłowe działanie licznika. Ekspertyza licznika przeprowadzona przez (...) Sp. z o.o. w B. wykazała, iż licznik ten nie spełnia wymagań przepisów metrologicznych, ponieważ jego wskazania charakteryzują się dużymi dodatnimi błędami, przekraczającymi wartości dopuszczalne. Spowodowane jest to rozmagnesowaniem wewnętrznego magnesu licznika, zewnętrznym polem magnetycznym o dużej sile.

Przyczyną uszkodzenia przedmiotowego licznika było oddziaływanie na niego silnym, zewnętrznym polem magnetycznym. Na licznik poboru energii, który został zainstalowany w domu pozwanego oddziaływano magnesem neodymowym, dlatego też licznik ten nie działał prawidłowo.

W oparciu o opinie biegłego Sąd Rejonowy ustalił, że najprawdopodobniej magnesy zewnętrzne zastosowano po raz pierwszy w pierwszej połowie 2011 r., bowiem w okresie rozliczeniowym kwiecień – październik 2011 r. stwierdzono znaczący wzrost zużycia energii elektrycznej, znacznie przekraczający zużycie
w latach poprzednich w porównywalnych okresach. Biegły wskazał jednak, że nie można precyzyjnie stwierdzić od kiedy rozpoczęto stosowanie zewnętrznych magnesów. Nie jest możliwe wskazanie ilości pobranej energii elektrycznej poza układem pomiarowym, gdyż nie można ustalić okresu na jaki okres magnes był przyłożony do licznika, a gdyby nawet udało się ten okres ustalić, to nie jest znana ilość podłączonych do niego odbiorników i ilość pobranego prądu.

Na podstawie stwierdzonej nieprawidłowości strona powodowa obciążyła pozwanego opłatą w łącznej kwocie 5 009,21 zł, na którą złożyły się opłata za nielegalny pobór energii, a także koszty związane z wymianą uszkodzonego licznika.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że bezspornym był fakt nieprawidłowego działania przedmiotowego licznika, znajdującego się w budynku należącym do pozwanego. Drobne uchybienia regulaminowe pracowników strony powodowej, które miały miejsce podczas dokonywania kontroli i demontażu przedmiotowego licznika miały charakter jedynie pracowniczy i nie mogły mieć wpływu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. Również dokonanie kontroli po przekroczeniu regulaminowego terminu nie miało znaczenia dla poczynionych ustaleń. Regulamin ten jest bowiem wewnętrznym dokumentem obowiązującym w firmie strony powodowej.

Zdaniem Sądu strona powodowa nie wykazała jednak, iż doszło do nielegalnego poboru energii. Biegły J. K. stwierdził, iż nie jest możliwe wskazanie ilości pobranej energii elektrycznej poza układem pomiarowym oraz okres oddziaływania magnesu na licznik. Biegły jedynie przypuszczał, że poza układem pomiarowym pobrano nieduże ilości energii, a także wskazał, że nawet
w przybliżeniu ilości tej nie da się określić.

Powołując się na przepis art. 3 pkt 18 i art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – prawo energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego Sąd Rejonowy stwierdził, że obciążanie pozwanego opłatami sankcyjnymi jest możliwe tylko wtedy, gdy doszło do rzeczywistego nielegalnego pobrania energii. W przedmiotowej sprawie powód nie udowodnił, iż doszło do nielegalnego poboru energii elektrycznej przez pozwanego. Choć niewątpliwie na licznik oddziaływano magnesem neodymowym, to jednak samo takie oddziaływanie nie może być utożsamiane z jednoczesnym poborem energii. Fakt ten winien wykazać powód. Tymczasem jak wynika z opinii biegłych nie można wykluczyć sytuacji, iż na licznik oddziaływano tylko raz lub dwa razy i to przez krótki okres czasu, na co wskazuje uchyb w granicach 15 do 19 % stwierdzony w liczniku zamontowanym u pozwanego. Również znaczący wzrost zużycia energii elektrycznej, znacznie przekraczający zużycie w latach poprzednich zanotowany
u pozwanego w 2011 roku, nie może zostać potraktowane jako początek okresu nielegalnego poboru energii, gdyż nie wiadomo jak często stosowano magnes zewnętrzny i jakie wówczas używano odbiorniki.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku złożył powód. Zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 3 pkt 18 prawa energetycznego poprzez jego niezastosowanie i art. 6 k.c. poprzez niewłaściwy rozkład ciężaru dowodowego pomiędzy stronami postępowania, a w konsekwencji niezastosowanie art. 57 ust. 1 prawa energetycznego. Podniósł też, że doszło do naruszenia prawa procesowego mającego wpływ na wynik sprawy, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewszechstronną, bądź też sprzeczną z zasadami logiki, ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności poprzez pominięcie wniosków płynących z opinii dwóch biegłych sądowych i niezasadne stwierdzenie, że strona powodowa nie udowodniła, że doszło do nielegalnego poboru energii elektrycznej. W uzasadnieniu powód wskazał że w definicji nielegalnego poboru energii elektrycznej w ogóle nie ma pojęcia ilości energii pobranej nielegalnie. Zgodnie z definicją nielegalnym poborem jest m.in. pobieranie jej poprzez ingerencję w układ pomiarowy mającą wpływ na zafałszowanie jego wyników.

W związku z tym apelujący wniósł o zmianę wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 5 009,21 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 30 września 2011 roku do dnia zapłaty i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest w znacznej części uzasadniona.

Nie zachodzą uchybienia, które zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy bierze pod uwagę z urzędu, a których skutkiem byłaby nieważność postępowania. Sąd Rejonowy wyjaśnił wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy
i zasadniczo właściwie ocenił zebrany materiał dowodowy oraz dokonał na jego podstawie prawidłowych ustaleń faktycznych. Sąd Okręgowy podziela te ustalenia faktyczne i przyjmuje za własne, zatem nie zachodzi potrzeba ich powtarzania (por. wyrok SN z dnia 9 marca 2006 r., sygn. akt I CSK 147/05, LEX nr 190753).

W oparciu o przeprowadzone dowody powyższe ustalenia należy jednak uzupełnić poprzez stwierdzenie, że po uszkodzeniu licznika znajdującego się w domu pozwanego, nadal była pobierana energia elektryczna przy jego użyciu.

Po pierwsze ustalenia takie są możliwe w oparciu o przeprowadzone opinie,
w których biegli stwierdzili, że prawdopodobnie była to jednak niewielka ilość energii. Poza tym wnioski takie wynikają także z domniemań faktycznych. Licznik był zamontowany w budynku pozwanego i mierzył ilość energii elektrycznej pobieranej na potrzeby jego gospodarstwa domowego. Zwykłe funkcjonowanie takiego gospodarstwa wymusza stałe korzystanie z urządzeń elektrycznych. Brak jest więc podstaw do przyjęcia, że po dokonaniu ingerencji w układ pomiarowy w ogóle nie korzystano z energii elektrycznej w budynku pozwanego. Bezspornie zresztą
w czasie wizyty pracownika pozwanego, który pierwszy wykrył nieprawidłowe działanie licznika, pozwany korzystał z energii elektrycznej. Było tak też później
w okresie do momentu ostatecznej wymiany licznika.

W tym świetle rację ma apelujący co do tego, że można mówić o nielegalnym poborze energii elektrycznej w niniejszej sprawie. Pod pojęciem nielegalnego poboru energii, jak wyjaśnia przepis art. 3 pkt 18 prawa energetycznego, rozumie się nielegalne pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo - rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy. W przeprowadzonej w toku postępowania opinii sądowej biegły w sposób jednoznaczny wskazał, iż licznik zamontowany u pozwanego został poddany działaniu pola magnetycznego, które miało charakter celowego działania, do którego doszło najprawdopodobniej przy użyciu magnesu neodymowego. Poprzez tak uszkodzone urządzenie był następnie pobierany prąd.
Z całą pewnością doszło więc do nielegalnego poboru energii, o którym mowa
w przywołanej powyżej definicji legalnej. Wystarczające jest do tego stwierdzenie,
że przez układ pomiarowy, który w wyniku wspomnianej ingerencji fałszował wskazania, pobierano energię. Nielegalnego poboru energii nie można bowiem utożsamiać jedynie z taką sytuacją, gdy prąd jest pobierany wyłącznie w czasie, gdy dochodzi do (ingerencji) oddziaływania na licznik magnesem neodymowym.

W okolicznościach sprawy nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, że do nielegalnego poboru energię doszło z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności. Zauważyć należy, że licznik znajdował się wewnątrz budynku pozwanego i niewielka grupa osób nie do niego dostęp. Spełnione były więc warunki umożliwiające pozwanemu ochronę układu pomiarowego przed nielegalnymi działaniami osób, za które nie odpowiada.

Z ustaleń stanu faktycznego wynika, że nie da się określić ilości nielegalnie pobranej energii, a wobec tego zastosować należało przepis punktu 7.3 taryfy obowiązującej w oparciu o rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 sierpnia 2011 roku – Szczegółowe zasady kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz.U. 2011.189.1126).

Istniały zatem podstawy do zmiany zaskarżonego wyroku wobec stwierdzenia że spełnione zostały przesłanki, o których mowa w art. 57 ust. 1 prawa energetycznego. Pozwanego obciążał obowiązek zapłaty wskazanej wyżej opłaty sankcyjnej oraz kosztów wymiany uszkodzonego licznika.

Częściowo zasadne było także żądanie zasądzenia odsetek od dochodzonej kwoty, które znajdowało oparcie w treści art. 481 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 455 k.c. Na uwzględnienie nie zasługiwało jedynie żądanie zasądzenia części odsetek za okres do 21 listopada 2011 roku. W aktach znajduje się bowiem wezwanie do zapłaty z 14 listopada 2011 roku (k.33), które wprowadza termin do zapłaty należności po upływie 7 dni. Wynikająca stąd data decyduje o wymagalności roszczenia. W tym zakresie apelację należało więc oddalić.

Wynik postępowania uzasadniał zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego, na podstawie art. 98 k.p.c. kosztów procesu. Na koszty te przed Sądem I instancji złożyła się opłata od pozwu, wykorzystane zaliczki uiszczone przez powoda oraz wynagrodzenie pełnomocnika powoda wraz z kosztami opłaty skarbowej od udzielonego mu pełnomocnictwa. Na tej samej zasadzie orzeczono o obowiązku zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, na które poza wynagrodzeniem pełnomocnika apelującego złożyły się również koszty opłaty od apelacji. Zaznaczyć należy, że apelujący uległ jedynie w niewielki rozmiarze.

W związku z powyższym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wyrok należało częściowo zmienić, a w pozostałym zakresie, w oparciu o art. 385 k.p.c., apelację oddalono.

T. B. J. M. Z. K.