Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk (spr.)

Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędzia SO Lucyna Morys – Magiera

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 1 lipca 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko Gminie G.

o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 12 lutego 2015 r., sygn. akt I C 2335/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  ustala, że powódka A. B. wstąpiła w stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ulicy (...) w miejsce A. P. (1);

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1417 zł (tysiąc czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Lucyna Morys-Magiera SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt III Ca 592/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 lutego 2015 r., Sąd Rejonowy w Gliwicach oddalił powództwo A. B. przeciwko Gminie G. o wstąpienie w stosunek najmu lokalu nr (...) położonego w G. w budynku nr (...) przy ul. (...) i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego. Sąd Rejonowy ustalił, iż przedmiotowy lokal stanowi własność Gminy G., a jego najemcą była matka powódki – A. P. (1), która w dniu 16 maja 2014 r. zmarła. Pozwaną o śmierci najemcy zawiadomiła synowa – I. P..

Kiedy po śmierci A. P. (1) powódka zwróciła się do pozwanej o wynajem lokalu na podstawie art. 691 k.c. odmówiono jej wskazując, iż powódka nie zamieszkiwała stale ze swoją matką. W dniu 3 grudnia 2014 r. A. P. (2) protokolarnie w obecności pracownika pozwanej oświadczył, iż w przedmiotowym lokalu faktycznie mieszka powódka. Przez cały czas opłaty za lokal były uiszczane, jak za jedną osobę. Powódka pozostawała w mieszkaniu zameldowana w okresie 14 stycznia 1953 r. do 18 maja 1979 r. oraz od 8 października 2007 r. do chwili obecnej.

Czyniąc ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy odmówił wiarygodności powódce albowiem pozostaje ona bezpośrednio zainteresowana wynikiem postępowania oraz jej bratu – A. P. (2) z uwagi na łączący go stopień pokrewieństwa z powódką. Ponadto powódka nie przedstawiła żadnych neutralnych dowodów potwierdzających jej stanowisko. A. P. (2) wskazywał, że od kilku lat regularnie bywał w spornym lokalu mieszkalnym i widział w nim rzeczy powódki, a jednocześnie nie był w stanie odpowiedzieć czy powódka przeniosła do matki wszystkie swoje rzeczy z poprzedniego mieszkania (zajmowanego wspólnie z mężem) ani czy w ogóle dysponuje kluczami do lokalu wynajmowanego przez A. P. (1). Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że zgłoszenie kolejnej osoby zamieszkującej w lokalu oznaczałoby zwiększenie opłat za korzystanie z lokalu, a te przez cały okres były naliczane i opłacane jak za jedną osobę, a nie dwie lub więcej.

Wyrok w całości zaskarżyła powódka, zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 k.p.c. poprzez nieprawidłową ocenę materiału dowodowego z uwagi na stosowanie wbrew ustawie podziału na dowody neutralne i nieneutralne oraz art. 232 k.p.c. poprzez nierozpoznanie istoty sprawy i niedopuszczenie dowodów z urzędu w postaci zeznań świadków w osobach sąsiadów powódki. Z uwagi na powyższe powódka wniosła o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania ewentualnie o jego zmianę i ustalenie, iż wstąpiła w stosunek najmu zgodnie z żądaniem pozwu. Ponadto powódka złożyła szereg wniosków dowodowych, m.in. dopuszczenie dowodów z dokumentów w postaci oświadczeń sąsiadów zamieszkujących w budynku przy ul. (...) oraz przesłuchanie tych osób w charakterze świadków na okoliczność stałego zamieszkiwania jej osoby w lokalu nr (...).

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji jako w całości bezzasadnej z pominięciem na zasadzie art. 381 k.p.c. dowodów wskazanych przez powódkę w apelacji jako spóźnionych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powódki zasługiwała na uwzględnienie.

Przede wszystkim zasadny okazał się zarzut błędnej oceny materiału dowodowego przez Sąd Rejonowy i naruszenia art. 233 k.p.c.

Sąd Okręgowy podziela zarzut powódki, iż Sąd pierwszej instancji nie sprostał obowiązkowi wynikającemu z art. 233 § 1 k.p.c. i jakkolwiek ocenił cały zebrany przez siebie w sprawie materiał dowodowy, tym niemniej dokonał jego wartościowania z naruszeniem reguł wskazanych w przytoczonym przepisie. W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, iż dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie można poprzestać na stwierdzeniu, iż dokonane ustalenia są wadliwe, odnosząc się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego jest poprawny i odpowiada rzeczywistości. Niezbędne jest wykazanie przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu niższej instancji w zakresie ustaleń. Autor zarzutu ma dowieść jakie kryteria oceny zostały przez sąd naruszone przy ocenie konkretnych dowodów, poprzez uznanie braku ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne przyznanie im takich walorów. Błąd w zakresie oceny dowodów ma miejsce, gdy fakty zostały ustalone bez dostatecznej podstawy tj. nie są potwierdzone materiałem lub gdy sąd uznał pewne fakty za nieudowodnione mimo istnienia dostatecznej podstawy w zebranym materiale do odmiennego stanowiska ( tak wyrok SA w Katowicach z dnia 14.01.2015 r., sygn. akt II ACa 619/14)

Sąd pierwszej instancji w tym zakresie dokonał oceny wiarygodności zeznań powódki oraz świadka w osobie brata powódki, z naruszeniem wymogów z art. 233 § 1 k.p.c. W naszym systemie procesowym obowiązuje zasada równości dowodów (środków dowodowych) rozumiana w ten sposób, że ustawodawca nie tworzy kategorii dowodów uprzywilejowanych, którym nadawałby z urzędu szczególną moc dowodową. Prześledzenie toku rozumowania Sądu pierwszej instancji wyrażone w uzasadnieniu prowadzi do wniosku, iż Sąd dokonał wartościowania dowodów z zeznań powódki oraz jej brata, odmawiając im wiarygodności z uwagi na brak przymiotu „neutralności”. Takie rozumowanie Sądu nie może się ostać. Przeprowadzona ocena dowodów osobowych jawi się bowiem jako dowolna. Zdaniem Sądu Okręgowego w sytuacji gdy zeznania powódki oraz jej brata są spójne, logiczne, rzeczowe i wewnętrznie koherentne, a nadto nie pozostają w sprzeczności z pozostałym skromnym materiałem dowodowym Sąd nie może ignorować tych zeznań i twierdzić, że strona nie wykazała swoich twierdzeń. zadanie strony udowodnienia podstawy żądania pozwu nie zostały udowodnione. Gdyby założyć, iż zeznania powódki nie zasługują na wiarę z racji faktu, iż jako strona procesu pozostaje bezpośrednio zainteresowana jego wynikiem, przeprowadzanie dowodu z przesłuchania stron jawić by się musiało na gruncie każdego sporu jako zbyteczne z uwagi na jego wątpliwą moc dowodową, co na gruncie k.p.c. nie znajduje uzasadnienia. Reasumując zarzut powódki naruszenia art. 233 k.p.c. okazał się skuteczny.

Sąd Okręgowy jako sąd meriti w granicach wniesionej apelacji, co wynika z dyspozycji art. 378 § 1 k.p.c., rozważa na nowo zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokonuje jego samodzielnej oceny prawnej. W ocenie Sądu Okręgowego pozbawione racji było stwierdzenie, że powódka nie wykazała okoliczności faktycznych będących podstawą jej żądania. Wskazać należy, iż sąd odwoławczy ma możliwość ingerencji w ustalenia faktyczne poczynione przez sąd pierwszej instancji w tym na podstawie dowodów osobowych (zeznań świadków i stron postępowania). Ewentualna zmiana tychże ustaleń może być dokonywana, w razie jednoznacznej wymowy materiału dowodowego z zeznań świadków i przesłuchania stron oraz oczywistej błędności oceny tegoż materiału (por. wyrok SN z dnia 21.20.2005 r., sygn. akt III CK 73/05). Zdaniem Sądu zeznania powódki oraz świadka w osobie A. P. (2) zasługują na wiarę. Nieścisłości na które wskazywał Sąd dotyczą spraw drugorzędnych dla wykazania okoliczności czy powódka stale zamieszkiwała z matką czy nie. Brat powódki nie musi wiedzieć czy zabrała ona z mieszkania, które zajmowała do 2007 roku wszystkie swoje rzeczy czy nie. Mogła ich nie wziąć z wielu powodów, brat nie musi mieć na ten temat wiedzy, w żadnym razie nie przesądza to faktu przeprowadzenia się przez powódkę do mieszkania matki i zmiany swojego życiowego centrum. Z zeznań powódki wynika, że jej mąż od 7 lat przebywa w S., gdzie pracuje, stąd razem zdecydowali o sprzedaży dotychczasowego mieszkania i przeprowadzeniu się przez powódkę do mieszkania mamy, zwłaszcza że powódka również przez kilka miesięcy w roku pracuje za granicą. Z zeznań powódki i świadka wynika, także że opłaty były zawsze dokonywane z jej środków. Sąd Rejonowy dużą wagę przywiązał także do okoliczności, iż zgon najemczyni zgłosiła synowa, a nie powódka. Okoliczność ta jest bez znaczenia dla oceny czy powódka mieszkała z matką czy nie. Z doświadczenia życiowego wynika, że w przypadku zgonu osoby najbliższej zaangażowana w liczne sprawy formalne jest cała rodzina i trudno na tej podstawie wyciągać dalej idące wnioski. Należy także zwrócić uwagę, że podczas postępowania dowodowego nie był obecny pełnomocnik pozwanej i zeznania te nie zostały przez pozwaną zakwestionowane, co zobowiązywałoby powódkę do zgłaszania dalszych wniosków dowodowych.

Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe zawarte w apelacji na podstawie art. 381 k.p.c. jako spóźnione. Sąd odwoławczy uznał jednak, że dotychczas zgłoszone i przeprowadzone dowody pozwalają na ustalenie, że powódka aż do śmieci A. P. (1) stale zamieszkiwała w lokalu położonym na ulicy (...) nr 9 w G. i jako córka zmarłej najemczyni należy do kręgu osób wymienionych w dyspozycji art. 691 k.c. a zatem w chwili śmierci wstąpiła ex lege w stosunek najmu.

W związku z powyższym Sąd odwoławczy na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji.

O obowiązku zwrotu powódce kosztów procesu przez pozwaną Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 k.p.c. Koszty poniesione przez powódkę wynosiły zatem 200 zł tytułem opłaty od pozwu (art. 27 pkt 12 ustawy z dnia 28.07.2005 r. kosztach sądowych w sprawach cywilnych) 17 zł tytułem opłaty za pełnomocnictwo oraz 1200 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego powódki przez adwokata (§ 6 pkt 4 rozporządzenia MS z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Jednocześnie Sąd Okręgowy na mocy art. 98 i 108 k.p.c. zasądził na rzecz powódki od pozwanej kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, stanowiącą opłatę od apelacji.