Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2015r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Jolanta Litwinowicz

Protokolant sekr. sądowy Julita Anczewska

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2015r. w Kętrzynie

z powództwa J. P.

przeciwko J. F.

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego lub o obniżenie alimentów

I.  Obniża alimenty zasądzone od powoda na rzecz pozwanej wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 16.06.2011r., w sprawie VI RC 488/11 z kwoty 300 zł do kwoty 200 (dwieście) zł miesięcznie poczynając od dnia 28 maja 2015r.

II.  W pozostałej części powództwo oddala.

III.  Koszty procesu strony ponoszą we własnym zakresie.

UZASADNIENIE

Powód J. P. wniósł o uchylenie z dniem 1 marca 2014r. alimentów w kwocie 300 zł miesięcznie, które łoży na rzecz byłej żony - J. F., ewentualnie o obniżenie alimentów do kwoty 30 zł miesięcznie. W uzasadnieniu podał, że jego sytuacja materialna zmieniła się, co związane jest z tym, że radykalnie zmniejszył się jego dochód. Powód od lutego 2014r., pobierał zasiłek dla bezrobotnych, który w zasadzie stanowił, jego jedyne źródło utrzymania a dodatkowo od marca 2014r. komornik potrąca z jego świadczenia alimenty i koszty egzekucji, co sprawia, że na życie pozostaje mu niewielka kwota. Ponadto powód został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, co powoduje, że prawie nie ma szans na znalezienie zatrudnienia. W aktualnej sytuacji ciężar utrzymania powoda spoczywa na mieszkającej z nim matce, która utrzymuje się z niewielkiej emerytury.

Pozwana J. F. (poprzednio P.) w odpowiedzi na pozew domagała się oddalenia powództwa w całości. Podała, że jej sytuacja materialna jest bardzo ciężka a alimenty są jej jedynym źródłem utrzymania. Od 2010r. cierpi na zaburzenia depresyjne, które związane są z tym, że mąż ją zdradził i tym, że ją opuścił. Pozwana podniosła, że tylko na początku małżeństwa pracowała zawodowo, później małżonkowie ustalili, że ona zajmie się dziećmi i domem a powód zatroszczy się o byt materialny rodziny. Aktualnie powód celowo podejmuje prace na czarno, aby pozbawić ją środków do życia. Powód wyjeżdżał wraz z konkubiną samochodem na zlot „morsów” do K.. Stać go na takie wyjazdy i noclegi w hotelu przez kilka dni. To wskutek decyzji powoda jej sytuacja materialna uległa znacznemu pogorszeniu, pozwana popadła w niedostatek i nie stać ją na zaspokojenie jej podstawowych potrzeb życiowych.

Sąd ustalił, co następuje:

Strony były małżeństwem od 1979r. Mają dwoje dzieci, które są już dorosłe i samodzielne. Strony zamieszkiwały w trzypokojowym mieszkaniu, przy ul. (...) w K..

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 16 czerwca 2011r. w sprawie VI RC 488/11 małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód z winy powoda. Wyrokiem tym został określony obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej na kwotę 300 zł miesięcznie (wyrok w aktach VIRC488/11 - k.70).

W dacie rozstrzygnięcia o obowiązku alimentacyjnym powód był uznany za osobę częściowo niezdolną do pracy, otrzymywał rentę w kwocie 794,79 zł netto (k.68 v. w aktach VIRC488/11). Powód z zawodu jest cieślą, dorabiał sobie na budowach i z tego tytułu był w stanie zarobić od 300 do 500 zł miesięcznie (dowód z przesłuchania stron -zeznania powoda k.67 w aktach VIRC488/11).

Pozwana była wówczas osobą bezrobotną, pobierała zasiłek dla bezrobotnych, w kwocie 517,26 zł netto, który kończył się jej w październiku 2011r.(zaświadczenie o wysokości zasiłku i kserokopia decyzji Starosty (...) k.34 i k.35 w aktach VIRC488/11). Uczestniczyła w rożnego rodzaju kursach aby znaleźć zatrudnienie (k.68 w aktach VIRC488/11).

Powód w dacie wniesienia pozwu o uchylenie lub obniżenie alimentów był zarejestrowany jako bezrobotny i pobierał zasiłek dla bezrobotnych przyznany mu od dnia 4 lutego 2014r.(zaświadczenie k.8 i 9). Orzeczeniem (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w K. z dnia 28 kwietnia 2014r. powód został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (kserokopia orzeczenia k.10). Ponieważ powód nie płacił alimentów pozwana złożyła tytuł wykonawczy do komornika, który zajął zasiłek dla bezrobotnych na pokrycie świadczeń alimentacyjnych (k.17). Z dniem 6 lutego 2015r. powód utracił prawo do zasiłku dla bezrobotnych (kserokopia decyzji k.125) a z dniem 1 marca 2015r. utracił status osoby bezrobotnej ponieważ nabył prawo do stałego zasiłku z opieki społecznej (kserokopia decyzji k. 126).Od 1 marca 2015r. powód otrzymuje zasiłek stały w kwocie 529 zł miesięcznie.

Powód aktywnie działa w „ (...) Klubie (...) ( oświadczenie k.74). Uczestniczy w międzynarodowych zlotach morsów, które organizowane są dwa razy w roku w K. lub w M. (k.52,53). Ponadto uczestniczy w lokalnych zlotach w województwie (...), które organizowane są w L., D., B., B.. Te ostatnie zloty są jednodniowe, bez noclegu. Powód ponosi koszty tych wyjazdów, z tym że opłatę za wyjazd na Światowy Festiwal M. w K. nie on pokrył, ale koledzy.

Powód leczy się z powodu nadciśnienia tętniczego, zaburzonej gospodarki lipidowej, ma uszkodzona łękotkę kolana lewego, stan po złamaniu kości piszczelowej, dyskopatię (zaświadczenie lekarskie k. 73). Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z 5.11.213r. ustalono, że powód nie jest zdolny do pracy (kserokopia orzeczenia lekarza orzecznika ZUS k.135 akt).W dniu 5 stycznia 2015r. powód przebywał na Oddziale (...) Urazowo- Ortopedycznej w L. gdzie przebył leczenie artroskopowe stawu kolanowego lewego (karta wypisowa k.77-78). Powód jak oświadczył mieszka z matką, nie żyje z nikim w konkubinacie a K. Z. to jedynie jego koleżanka z Klubu (...) (k.80 v). Matka powoda utrzymuje się z emerytury, która wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym wynosi z (...),48 netto (decyzja o waloryzacji emerytury k.11).

Pozwana J. F. decyzją Starosty Powiatu w K. została uznana dniem 8.09.2014r. za osobę bezrobotną, bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych (k.50).Pozwana płaci powodowi za jeden pokój w dotychczas zajmowanym przez strony mieszkaniu kwotę 65,98 zł miesięcznie (pokwitowania k.41-47). Pozwana leczy się przewlekle z powodu otyłości, nadciśnienia, hipercholesterolemii (zaświadczenie k. 48). Ponadto od 2012 r. leczy się w (...) z powodu zaburzeń depresyjnych (k.49).

Pozwana mieszka w jednopokojowym mieszkaniu o powierzchni 21 m ². Pozwana odziedziczyła udział ojca, natomiast w toku jest postępowanie spadkowe po matce, do spadkobrania po której uprawnieni są oprócz pozwanej jej dwoje rodzeństwa. Nadal trwa postępowanie spadkowe. Mieszkanie wymaga remontu, w jego utrzymaniu pomaga jej brat a w ogóle w utrzymaniu pomaga jej siostra i brat. Mieszkanie to pozwana wraz z rodzeństwem planuje sprzedać po uzyskaniu stwierdzenia nabycia spadku także po matce. Ze swego udziału zamierza opłacić długi związane z jej utrzymaniem i ponoszeniem opłat za mieszkanie. Aktualnie egzekucja alimentów od powoda jest bezskuteczna a pozwana nie ma poza alimentami żadnych innych źródeł utrzymania. W przeżyciu pomagają jej krewni.

Pozwana podejmowała sezonowe prace na umowę zlecenia (praca na basenie). Ostatnio odbyła dwa kursy: opiekunki osób starszych i opiekunki dla dzieci. Jednakże pracy nie udało jej się znaleźć. Nie otrzymała też żadnej oferty pracy (zaświadczenie k.100). Pozwana podjęła starania o ustalenie stopnia niepełnosprawności.

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego żądanie powoda tylko częściowo jest zasadne.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje dwie postaci obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami: zwykłą postać (art. 60 § 1 kro) oraz szerszą postać tego obowiązku (art. 60 § 2 kro).

Zgodnie z art. 60 § 2 kro, jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, choćby ten nie znajdował się w niedostatku.

Przepis ten legł u podstaw obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanej ustalonego wyrokiem Sądu Okręgowego w sprawie rozwodowej stron.

Przedmiotem rozważań w niniejszej sprawie jest ustalenie czy nastąpiła taka zmiana stosunków, która uzasadniałaby uchylenie obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej lub obniżenie alimentów. Zgodnie, bowiem z treścią art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przy czym przez zmianę stosunków należy rozumieć istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania poprzez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Zmianę stosunków powoduje także zdarzenie, wskutek którego obowiązek alimentacyjny wygasa (vide’ Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem pod redakcją Krzysztofa Pietrzykowskiego wyd.2 Wydawnictwo C.H. BECK Wa-wa 2010r).

Analizując dowody zebrane w sprawie, Sąd uznał, że brak jest podstaw do uchylenia obowiązku alimentacyjnego. Przesłanką obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej jest istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka wyłącznie niewinnego, choćby ten nie znajdował się w niedostatku. Tymczasem bezsporne jest, że w sytuacji pozwanej nastąpiło nie tyko istotne pogorszenie jej sytuacji materialnej, ale znajduje się ona w niedostatku. Sytuacja finansowa pozwanej jest bardzo trudna i absolutnie nieuzasadniająca uchylenia obowiązku alimentacyjnego. Alimenty, od powoda są jej niezbędne na zaspokojenie części jej zupełnie podstawowych potrzeb. Pozwanej ze względu na wiek (ma 57 lat) ,liczne schorzenia, brak doświadczenia zawodowego (niby skąd miała je zdobyć skoro głównie zajmowała się domem i dziećmi), brak zawodu ale także znaczną otyłość( pozwana wskazała, że jej otyłość zaczęła się wówczas gdy popadła w depresję- na skutek zdrady powoda- a z której nadal się leczy) trudno jest znaleźć pracę.

W uzasadnieniu orzeczenia z dnia 25 października 2012r. SK 27/12 Trybunał Konstytucyjny wskazał, że „zasadniczo dożywotni charakter obowiązku alimentacyjnego nie jest przypadkowy, lecz stanowi racjonalną konsekwencję założeń ustrojodawcy dotyczących instytucji małżeństwa… Zawierając małżeństwo, kobieta i mężczyzna dobrowolnie przyjmują na siebie zobowiązanie do zaspokajania potrzeb rodziny (por. art. 27 k.r.o.), które nie tylko nie jest ograniczone w czasie, ale w założeniu (w prawidłowo funkcjonującym małżeństwie) ma trwać do końca ich życia…. W wypadku uregulowanym w art. 60 § 2 k.r.o. taka relacja między małżonkami zostaje przedwcześnie skrócona i to jednostronną decyzją małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Rezygnując z podtrzymywania małżeństwa, małżonek ten przesądza nie tylko o swojej sytuacji majątkowej, ale także o sytuacji majątkowej niewinnego małżonka, który miał prawo oczekiwać, że małżeństwo będzie trwałe, a uzyskana dzięki niemu sytuacja majątkowa względnie stabilna. W tym kontekście dożywotnie alimenty stanowią pewien substytut złamanej przez małżonka winnego obietnicy dożywotniego wspólnego pożycia i wzajemnej pomocy”. Pogląd ten, podzielony również przez Sąd, jest wyważony i trafny oraz powinien, zdaniem Sądu, znaleźć odzwierciedlenie w sytuacji stron.

Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy: "Małżeństwo jest związkiem dwojga osób, obejmującym w zasadzie całość ich życia. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Jednym z takich skutków jest istniejący w określonych w ustawie przypadkach obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami, uregulowany w art. 60-61 k.r.o. Pozostawienie tego skutku jest ze społecznego punktu widzenia konieczne, gdyż nie dałoby się pogodzić z zasadami współżycia społecznego pozostawienie bez żadnego zabezpieczenia po rozwodzie małżonka potrzebującego pomocy, zwłaszcza tego, który nie dał powodu do rozwiązania małżeństwa, a który poświęcił wspólnocie rodzinnej wiele lat swego życia. Z tych przyczyn ustawodawca utrzymuje obowiązek alimentacyjny po rozwodzie, z tym że uzależnia go od dodatkowych przesłanek oraz w sposób szczególny normuje jego zakres i czas trwania" (uchwała SN o sygn. akt III CZP 91/86).

Zdaniem Sądu od ostatniego rozstrzygnięcia nie nastąpiła, taka zmiana stosunków, która uzasadniałaby uwzględnienie żądania powoda tj. uchylenie obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej lub radykalnego obniżenia alimentów do kwoty 30 zł miesięcznie. Nie jest taką okolicznością fakt, że powód ma zadłużenie alimentacyjne, bo nie płacił alimentów. Rzeczywiście przejściowo jego sytuacja finansowa nieco pogorszyła się na skutek pogorszenia się stanu zdrowia, jego dochody są niższe co, zdaniem Sądu rzutuje na wysokość alimentów. Jednakże i tą sytuację nie do końca można uznać za całkowicie wyjaśnioną. Powód w sprawie rozwodowej przyznał, że ma dodatkowe, oprócz renty, dochody z prac dorywczych, dorabiał sobie wykonując prace budowlane. Pozwana sugeruje, że powód czyni to nadal (choć ani wówczas, ani na dzień dzisiejszy nie ma na to dowodów). Samochód, który posiadał sprzedał, jeździ samochodem, który do niego nie należy, pracować nie może ale może aktywnie działać w Klubie (...) ,wyjeżdżać w bliższe i dalsze podróże

( z K. do K. jest kilkaset kilometrów) i ma siły i środki na to. Powód podał, że wyjazd na międzynarodowy zlot morsów opłacili mu koledzy. Tym niemniej co wynika z doświadczenia życiowego niezależnie od opłacenia kosztów z tym związanych, każdy wyjazd generuje dodatkowe koszty i trzeba mieć na to pieniądze.

Sytuacja finansowa pozwanej nadal jest bardzo trudna i absolutnie nieuzasadniająca uchylenia obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanej. Aktualnie poza alimentami pozwana nie ma żadnych świadczeń.

Stanowisko powoda, że była żona powinna sobie radzić sama nie znalazło akceptacji Sądu. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że powód może i powinien łożyć na utrzymanie byłej żony, choć w zmniejszonej kwocie.

Zdaniem Sądu, w sprawie od daty ustalenia alimentów, których uchylenia lub obniżenia pozwany się domaga nie nastąpiły takie zmiany, które uzasadniałby żądanie powoda i uchylenie obowiązku alimentacyjnego, natomiast zasadne jest obniżenie alimentów do kwoty 200 zł miesięcznie. Powód ,którego dodatkowo finansowo wspiera jego matka , ma stały dochód a pozwana żadnego.

Powód odmawia pozwanej alimentów, ale skoro pozwana nie ma żadnych dochodów usprawiedliwione jest jej dalsze alimentowanie, choć w zmniejszonej kwocie.

W tym stanie rzeczy, Sąd uwzględnił częściowo żądanie obniżenia alimentów, ze względów słusznościowych poczynając od daty wydania wyroku. W pozostałym zakresie na podstawie art. 138 kro powództwo oddalił.

Koszty procesu pomiędzy stronami Sąd wzajemnie zniósł, po myśli 102 kpc.