Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 października 2015 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa W. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Mrągowie

z dnia 25 marca 2015 r., sygn. akt I C 411/14,

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt IX Ca 483/15

UZASADNIENIE

Powód W. P. wystąpił przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z powództwem o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego z dnia 30 kwietnia 2004 roku, sygn. akt Km 2606/2005r. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, że pomimo umorzenia przez komornika postępowania egzekucyjnego w sprawie, komornik w innej sprawie egzekucyjnej skierowanej do nieruchomości powoda zawiadomił Zakład Ubezpieczeń Społecznych o przyłączeniu do prowadzonego postępowania. Powód wskazał, że świadczenie w ramach postępowania egzekucyjnego Km 85/01 zostało spełnione, a zatem hipoteka ustanowiona na rzecz pozwanego wygasła.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany zarzucił błędne określenie strony pozwanej, a nadto podniósł, że należności objęte tytułem wykonawczym Km 2606/2005 zostały wyegzekwowane w całości, a pozwany nie składał żadnych wniosków egzekucyjnych dotyczących nieruchomości powoda. Wskazał, że powództwo egzekucyjne jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego w całości lub określonej jego części.

Wyrokiem z dnia 25 marca 2015 r. Sąd Rejonowy w Mrągowie oddalił powództwo. Zasądził od powoda na rzecz pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W. kwotę 603,07 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Mrągowie A. P. prowadził postępowanie egzekucyjne z wniosku wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W. przeciwko dłużnikowi W. P.. Postępowanie było prowadzone pod sygn. akt Km 503/12 w oparciu o tytuł wykonawczy wystawiony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W. z dnia 30 kwietnia 2004 roku sygn. akt Km 2606/2005. Postępowanie to zostało umorzone postanowieniem z dnia 31 maja 2012 roku na wniosek wierzyciela wobec wyegzekwowania całości należności objętych tytułem.

W ramach postępowania egzekucyjnego Km 2029/10 prowadzonego z wniosku wierzyciela Prokury Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. przeciwko dłużnikowi W. P. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Mrągowie A. P. pismem z dnia 30 listopada 2012 roku zawiadomił uczestnika postępowania egzekucyjnego Zakład Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W. o wszczęciu egzekucji z nieruchomości dłużnika położonej w M. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Mrągowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...).

W dniu 10 stycznia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wystawił dla W. P. zaświadczenie, że należności zabezpieczone hipotekami wpisanymi w księdze wieczystej (...) w kwocie 1.633,70 złotych i księdze wieczystej (...) w kwocie 1.685,20 złotych zostały uregulowane, a zatem wierzyciel wyraża zgodę na wykreślenie w/w hipotek z uwagi na wygaśnięcie wierzytelności.

W ocenie Sądu Rejonowego nie ma nawet potencjalnej możliwości wykonania tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko powodowi, bowiem należność objęta tym tytułem została w całości wyegzekwowana. W orzecznictwie przyjmuje się w takiej sytuacji, że powództwo przeciwegzekucyjne nie jest dopuszczalne. Okoliczności tej nie zmienia fakt, że w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego na rzecz innego niż pozwany wierzyciela, zawiadomiono pozwanego o wszczęciu egzekucji z nieruchomości, na której ustanowiono hipoteki na rzecz pozwanego. Komornik ma bowiem obowiązek zawiadomienia wierzyciela hipotecznego. Ponadto powód nieprecyzyjnie wskazał tytuł wykonawczy, którego pozbawienia wykonalności domaga się oraz stronę pozwaną. Precyzyjna identyfikacja tytułu wykonawczego możliwa była w oparciu o przeprowadzone w sprawie dowody. Z okoliczności sprawy wynikało nadto w sposób bezsporny, iż podmiotem tym jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W., a nie jego jednostka organizacyjna (Oddział w O. Inspektorat w K.). Dodatkowo pozwany - podnosząc powyższy zarzut - nie wnosił o odrzucenie pozwu, lecz wdał się w merytoryczny spór z powodem. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył powód zarzucając w apelacji:

1.  nieuwzględnienie, ustalając przebieg zdarzeń, wszystkich okoliczności jak i czynności procesowych organu egzekucyjnego mających bezpośredni wpływ na niepewność sytuacji prawnej po umorzeniu postępowania egzekucyjnego z wniosku wierzyciela związanych z ewentualnym dalszym roszczeniem wierzyciela,

2.  nieuwzględnienie w postępowaniu sądowym faktu braku osobowości prawnej i legitymacji procesowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Inspektorat w K. w postępowaniu egzekucyjnym,

3.  przyjęcie odmiennego stanowiska organu egzekucyjnego w sprawie normy płynącej z art. 922 k.p.c. niż prezentowane w literaturze przedmiotu jak i orzecznictwie Sądu Najwyższego, co doprowadziło do dezorientacji „pozwa” w temacie wznowienia postępowania egzekucyjnego przez Komornika Sądowego,

4.  uznanie kosztów zastępstwa procesowego mimo wadliwości umocowania radcy prawnego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z normą prawną jaką jest uchwała Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2009 r., sygn. akt III CZP 118/08.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie wskazując na zasadność orzeczenia Sądu I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Najdalej idącym zarzutem podniesionym w apelacji jest brak zdolności sądowej pozwanego, która prowadzi do nieważność stosownie do art. 379 pkt. 2 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe, wskazać należy, że zgodnie z art. 66 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną i posiada osobowość prawną, a jego siedzibą jest W.. Na podstawie art. 73 ust. 1 ustawy działalnością Zakładu kieruje Prezes Zakładu, które reprezentują Zakład na zewnątrz. Na podstawie art. 67 § 1 k.p.c. osoby prawne dokonują czynności procesowych przez swoje organy, które mają obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności procesowej. Wprawdzie w skład Zakładu wchodzą między innymi terenowe jednostki organizacyjne (art. 67 ust. 1 pkt. 2 powołanej ustawy), którymi są oddziały i podlegające im inspektoraty, jednak nie powinno ulegać wątpliwości, że pozwanym w niniejszej sprawie mógł być wyłącznie Zakład Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W., a nie jego oddział lub inspektorat. Oznaczenie przez Sąd Rejonowy prawidłowo strony pozwanej z urzędu było w niniejszej sprawie dopuszczalne, gdyż w oznaczeniu strony pozwanej przez powoda występował Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a zatem podmiot posiadający zdolność sądową. Ponadto z twierdzeń powoda i dołączonych do pozwu dokumentów nie było wątpliwości, iż pozew skierowany jest przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Dodatkowe doprecyzowanie oznaczenia pozwanego nie spowodowało, iż nie została zachowana tożsamość stron. W dalszym ciągu pozwanym jest ten sam podmiot. Nie bez znaczenia jest również fakt, że powód nie korzystał w sprawie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

W tej sytuacji należało przyjąć, iż stroną pozwaną jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W., a zatem podmiot posiadający zdolność sądową. W konsekwencji zarzut naruszenia art. 379 pkt. 2 k.p.c. nie był zasadny.

Należy podzielić stanowisko Sądu Rejonowego, iż powództwo w niniejszej sprawie podlegało oddaleniu z uwagi na fakt, że nie istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego.

W orzecznictwie jest konsekwentnie reprezentowany pogląd, iż powództwo przeciwegzekucyjne oparte o art. 840 k.p.c. może być wytoczone po nadaniu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności i tylko pod warunkiem, że istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego w całości lub w określonej jego części. Dłużnik traci możliwość wytoczenia powództwa opozycyjnego z chwilą wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem wykonawczym w całości lub w określonej części w odniesieniu do już wyegzekwowanego świadczenia (zob. uzasadnienie postanowienia z 30 maja 2014 r., II CSK 679/13, Legalis). Powództwo to jest więc niedopuszczalne w części, w której wykonalność tytułu wykonawczego wygasła na skutek jego zrealizowania.

W niniejszej sprawie, już po wszczęciu postępowania egzekucyjnego, roszczenie powoda zostało w pełni zaspokojone przez pozwanego i w związku z tym postępowanie egzekucyjne zostało umorzone. Wierzyciel nie ma zatem nawet potencjalnej możliwości wszczęcia ponownie egzekucji przeciwko dłużnikowi na podstawie tytułu wykonawczego, który przedłożył w przedmiotowym postępowaniu egzekucyjnym.

Z powyższych względów dla skuteczności powództwa zgłoszonego przez powoda nie mają znaczenia zarzuty dotyczące prawidłowości prowadzonego postępowania egzekucyjnego, w tym dotyczące kosztów tego postępowania. Na zasadność powództwa nie wpływają również czynności komornika podejmowane w innej sprawie egzekucyjnej, gdyż nie jest ona prowadzona na podstawie tytułu wykonawczego, którego dotyczy niniejsza sprawa.

Nie były również zasadne zarzuty skarżącego dotyczące prawidłowości udzielenia pełnomocnictwa reprezentującego w sprawie pozwanego radcy prawnego.

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych upoważnił Dyrektora Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w O. do reprezentowania Zakładu (...) w postępowaniach przed sądami powszechnymi w sprawach związanych z działalnością Zakładu (...), w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 500.000 zł. Do akt sprawy zostało złożony dokument pełnomocnictwa poświadczony za zgodność z oryginałem przez notariusza. Dokument ten spełnia tym samym wymogi co do formy. Na podstawie powyższego pełnomocnictwa Dyrektor Oddziału udzielił pełnomocnictwa radcy prawnemu do występowania w niniejszej sprawie. Przedłożony dokument pełnomocnictwa został poświadczony przez występującego w sprawie radcę prawnego. W konsekwencji reprezentujący pozwanego radca prawny był prawidłowo ustanowiony. Tym samym również zasadnie zostały zasądzone od powoda na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem I instancji.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na postawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt. 3 i § 12 ust 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (j.t. Dz. U. z 2013 poz.490), zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.