Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2013 roku.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Krzysztof Gąsior

Sędziowie SO Ireneusz Grodek

del. SR Agnieszka Szulc - Wroniszewska (spr.)

Protokolant Dagmara Szczepanik

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Piotrkowie Trybunalskim J. O.

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2013 roku

sprawy J. K. (1)

oskarżonego z art.207§1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 08 maja 2013 roku sygn. akt II K 178/13

na podstawie art.437§1 i 2 kpk, art.438 pkt 4 kpk, art.634 kpk w zw. z art.627 kpk i art.10 ust.1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 49 poz. 223 z 1983 roku z późniejszymi zmianami)

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

-

na podstawie art.69§1 i 2 kk i art.70§1 pkt 1 kk i art.73 kk wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w punkcie 1 wyroku warunkowo zawiesza oskarżonemu J. K. (1) na okres próby lat 3 (trzech), oddając w tym czasie oskarżonego pod dozór kuratora sądowego,

w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

zasądza od oskarżonego J. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty za obie instancje oraz kwotę 20 (dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt IV. Ka. 396/13

UZASADNIENIE

J. K. (1) został oskarżony o to, że w okresie od kwietnia 2012r. do dnia 11 stycznia 2013 roku w miejscowości (...) gmina D. województwo (...), znęcał się fizycznie i psychicznie nad swoją żoną J. K. (2) w ten sposób, że będąc pod działaniem alkoholu wszczynał awantury domowe, w trakcie których krzyczał na swoją żonę , używał w stosunku do niej słów wulgarnych powszechnie uznanych za obelżywe, ograniczał kontakty z najbliższą rodziną, izolował w drugim pomieszczeniu uniemożliwiając korzystanie ze wspólnej kuchni, a w nocy z 8 na 9 stycznia 2013r. bił swoją żonę rękoma po głowie i twarzy oraz zacisnął swoje dłonie na jej szyi i zaczął ją dusić, tj. o czyn z art. 207 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Bełchatowie wyrokiem z dnia 8 maja 2013r. wydanym w sprawie sygn. akt II. K. 178/13 uznał J. K. (1) za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu i za to na podstawie art. 207 § 1 kk wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności. Ponadto wymierzył oskarżonemu kwotę 180 złotych tytułem opłaty oraz zasądził od niego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 370 złotych tytułem obowiązku zwrotu poniesionych w sprawie wydatków postępowania.

Powyższy wyrok zaskarżył obrońca oskarżonego z wyboru.

Apelacja skarży wyrok w całości na korzyść oskarżonego J. K. (1). Została wywiedziona z podstawy art. 438 pkt. 3 i 2 k.p.k. i zarzuca zaskarżonemu orzeczeniu:

- obrazę przepisów postępowania tj. naruszenie art. 7 k.p.k. poprzez całkowicie dowolne zinterpretowanie treści zeznań I. L. i M. S. (1) oraz nieuwzględnienie tego, że w okresie czasu od czerwca 2011r. do kwietnia 2012r. oskarżony zachowywał się poprawnie, a obecnie przeprosił pokrzywdzoną, pogodził się z nią, a po urazie biodra nie może się samodzielnie poruszać - nawet przy pomocy kul,

- błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na ustaleniu na podstawie nieprawidłowej oceny dowodów, że oskarżony J. K. (1) wyczerpał swoi zachowaniem ustawowe znamiona art. 207 § 1 k.k., zaś pokrzywdzona, zamieszkująca obecnie z mężem, jest wyraźnie zastraszona, przestała zwierzać się córce i skorzystała z prawa do odmowy składania zeznań.

W uzasadnieniu środka odwoławczego skarżący podniósł także, iż sąd rejonowy w sposób niedopuszczalny dla celów dowodowych posłużył się informacjami zawartymi w zawiadomieniu o przestępstwie, wyciągając z tego dowodu niekorzystne dla oskarżonego wnioski, w sytuacji, gdy pokrzywdzona odmówiła składania zeznań i złożone przez nią zawiadomienie o przestępstwie nie powinno podlegać ujawnieniu.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od przypisanego mu przestępstwa, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Na rozprawie apelacyjnej obrońca popierał własną skargę apelacyjną i wnioski w niej zawarte. Złożył także dodatkowy, alternatywny wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej wobec J. K. (1) kary pozbawienia wolności.

Oskarżony popierał apelację swojego obrońcy, dodając, iż porusza się o kulach, jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, pozostaje pod opieką żony, nie pije alkoholu, a w jego domu nie ma już awantur.

Obecna na sali pokrzywdzona potwierdziła okoliczności podawane przez męża J. K. (1).

Prokurator wniósł o nieuwzględnienie apelacji obrońcy i utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy okazała się w takim stopniu zasadna, że w wyniku jej uwzględnienia powstały podstawy do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności na okres próby, z jednoczesnym oddaniem go pod dozór kuratora sądowego.

Zdaniem Sądu Okręgowego nietrafne są natomiast zarzuty skarżącego dotyczące błędu w ustaleniach faktycznych oraz naruszenia prawa procesowego.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i subsumpcja zachowania oskarżonego pod konkretną normę prawną, są prawidłowe, gdyż stanowią wynik nie budzącej żądnej zastrzeżeń oceny zgromadzonych w sprawie dowodów. Apelacja obrońcy nie wykazała, aby rozumowanie Sądu, przy ocenie zachowania J. K. (1), w kontekście wyczerpania znamion z art. 207 § 1 k.k., było wadliwe bądź nielogiczne. W istocie zarzuty podniesione w apelacji mają charakter wyłącznie polemiczny i opierają się wyłącznie na subiektywnej interpretacji zebranych w sprawie dowodów i odmiennym uznaniu, jakie ostatecznie wnioski należy wyciągnąć ze zgromadzonych w sprawie dowodów, będących podstawa dokonanych ustaleń faktycznych.

Do poczynienia ustaleń faktycznych w zakresie sprawstwa oskarżonego, polegającego na znęcaniu się fizycznym i psychicznym nad swoją żoną J. K. (2), uprawniały Sąd I instancji głównie zeznania świadków: I. L. oraz M. S. (2), a ponadto informacje zawarte w „niebieskiej karcie”. Ocena wartości tych dowodów została dokonana wszechstronnie, we wzajemnym ich kontekście z innymi dowodami, zgodnie z wiedzą i doświadczeniem życiowym i jako taka, w pełni korzysta z ochrony art. 7 k.p.k. Do dokonania właściwej kwalifikacji prawno - karnej zachowania J. K. (1) uprawniały Sąd meriti te same dowody.

Nie jest trafny zarzut apelacji, iż Sąd Rejonowy dokonał błędu w ustaleniach faktycznych i mylnie uznał, iż zgromadzone dowody nie dawały podstaw do przypisania J. K. (1) popełnienia przestępstwa znęcania się nad żoną, a w szczególności dowolnie zinterpretowano treść zeznań córki oskarżonego i pokrzywdzonej - I. L. oraz pracownika socjalnego M. S. (1). Zdaniem obrony sąd rejonowy w sposób niedopuszczalny zinterpretował także materiał dowodowy, który nie podlegał ujawnieniu – chodzi tu o zawiadomienie o przestępstwie, jakie złożyła pokrzywdzona, korzystająca następnie z uprawnień wynikających z art. 182 § 1 k.p.k.

Sąd Okręgowy zważył, że dokonane przez sąd rejonowy ustalenia faktyczne w żadnym wypadku nie opierają się na zeznaniach J. K. (2). Ten dowód całkowicie pominięto, albowiem pokrzywdzona odmówiła składania zeznań przed sądem. Faktycznie na poparcie ustaleń faktycznych dotyczących sprawstwa oskarżonego, sąd rejonowy wymienił zawiadomienie o przestępstwie, jakie złożyła pokrzywdzona, jednak merytoryczna analiza dokonanych przez niego ustaleń na podstawie m.inn. tego właśnie dokumentu, prowadzi do wniosku, iż do ich dokonania, wystarczającym były inne dowody, na których oparł się sąd i które także powołał na poparcie swoich ustaleń, obok w/w zawiadomienia tj. zeznania córki oskarżonego i pracownika socjalnego. Zeznania obu tych świadków, w sposób bardzo obrazowy opisywały sposób zachowywania się J. K. (1) wobec żony w badanym okresie czasu, a łączne elementy tego zachowania ( wszczynanie awantur, krzyki, ograniczanie kontaktów z córką, izolowanie w jednym z pomieszczeń domowych, bicie, duszenie i inne) wyczerpywały przesłanki znęcania się fizycznego i psychicznego. Pisemne uzasadnienie wyroku, choć oszczędne w swej treści i na zasadzie „a contrario”, daje podstawę do oceny, iż zeznania tych świadków uznano za w pełni wiarygodny materiał dowodowy.

„ Świadek, który skorzysta na rozprawie przed sądem I instancji z prawa odmowy zeznań - jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 16 lutego 1988r. w sprawie sygn. akt IV.KR.13/88 ( opubl. IP 1988, nr 7-9, poz.24) : przestaje istnieć jako osobowe źródło dowodowe w tym zakresie. Wszystkie jego wypowiedzi nie mogą być przed sądem odtworzone, bez względu na to, jak zostały utrwalone…”. Skorzystanie przez osobę uprawnioną z prawa odmowy zeznań powoduje także, że … „… niedopuszczalne jest też odtworzenie i wykorzystanie faktów zawartych w protokole zawiadomienia o przestępstwie, a dotyczących istoty sprawy” - tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 18 września 1984r. w sprawie sygn. akt Rw 561/84 (opubl. OSNKW 1985, nr 3-4, poz. 29). Zawiadomienie o przestępstwie - zgodnie z art. 393 § 2 - stanowi jedynie dowód tego: kto, kiedy i o jakim czynie złożył zawiadomienie. Nie budzi także wątpliwości, że w sytuacji odmowy zeznań przez pokrzywdzoną, mogą być przesłuchane w charakterze świadków inne osoby, które znają okoliczności, jakich dotyczyły zeznania świadka korzystającego z przywileju, o jakim mowa w art. 182 § 1 k.p.k. Zdaniem Sądu Okręgowego, po dokonanej analizie pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia, uznać należy, iż wymieniony w niniejszej sprawie na poparcie dokonanych ustaleń dowód: „zawiadomienie o przestępstwie k.1-4”, potwierdzał tylko dozwolone w realiach niniejszej sprawy okoliczności (tj. to, że pokrzywdzona złożyła zawiadomienie do organów ścigania) i dopiero łącznie z wymienionymi obok tego dokumentu zeznaniami określonych świadków, pozwolił sądowi meriti na poczynienie ustaleń dotyczących znęcania się J. K. (1) nad żoną.

Rację ma natomiast skarżący, iż sąd rejonowy, w sposób zbyt daleko idący, z faktu odmowy składania zeznań przez pokrzywdzoną, wyciągnął negatywne wnioski dla oskarżonego. Niewątpliwym jest, że z treści przesłuchanych w sprawie świadków oraz faktu uprzedniego skazania oskarżonego za identyczne przestępstwo (znęcanie się fizyczne i psychiczne nad żoną J.), mając określone doświadczenie życiowe i zawodowe, można wnioskować o możliwych powodach odmowy składania zeznań przez J. K. (2). Zdaniem Sądu Okręgowego powody te nie były jednak do końca takie, jakie wysnuł ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego sąd rejonowy. Załączone do apelacji zaświadczenie lekarskie, a przede wszystkim możliwość osobistej styczności z oskarżonym i pokrzywdzoną w toku rozprawy II-instancyjnej, prowadzą do wniosku, iż jednym z powodów zmiany stanowiska pokrzywdzonej jest właśnie sytuacja zdrowotna, w jakiej znalazł się jej mąż J. K. (1) i akt wybaczenia. Oskarżony i pokrzywdzona nadal ze sobą mieszkają, oskarżony ma ogromne trudności w samodzielnym poruszaniu się i to żona przejęła na swoje barki opiekę nad nim. Zdaniem Sądu Okręgowego okoliczności tych nie wziął należycie pod uwagę przy wymiarze kary sąd I-instancji. W ich świetle wymierzona J. K. (1) kara bezwzględna 8 miesięcy pozbawienia wolności, jawi się jako niewspółmierna do okoliczności sprawy, niesprawiedliwa i zbyt surowa.

Zgodnie z treścią art. 69 § 1 i 2 k.k. sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary nie przekraczającej 2 lat pozbawienia wolności, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Zawieszając te karę, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy tryb życia i zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.

Analiza pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia w kwestii wymiaru kary ( dosyć lakonicznych) prowadzi do wniosku, że sąd I instancji zauważył jedynie okoliczności rzutujące ujemnie na jej wymiar. Dokonując łącznej oceny tychże okoliczności i możliwości zastosowania instytucji probacyjnej, sąd ten podniósł jedynie fakt uprzedniego skazania J. K. (1) oraz chorobę alkoholową. Tymczasem uprzednie skazanie oskarżonego, samo w sobie nie wyklucza zastosowania wobec niego dobrodziejstwa z art. 69 kk. Obok dotychczasowego trybu życia, na ocenę osiągnięcia celów kary, w równym stopniu wpływa także zachowywanie się sprawcy po popełnieniu przestępstwa. Ustalono, że aktualnie oskarżony zachowuje się poprawnie wobec żony, on i pokrzywdzona pozostają w zgodzie, mieszkają razem, dodatkowo J. K. (2) opiekuje się niesprawnym mężem, który przeszedł operację biodra. Takie ustalenia, przemawiające na korzyść oskarżonego, należało dodatkowo uwzględnić przy wymiarze kary.

W rezultacie powyższego uznać należy, iż J. K. (1) zasługuje jednak na dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby lat 3. Mając na uwadze chorobę alkoholową oskarżonego, dla wzmocnienia celów kary, za uzasadnione uznano także oddanie J. K. (1) w okresie próby pod dozór kuratora sądowego. W tej sytuacji Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności z powierzeniem J. K. (1) dozorowi kuratora sądowego.

W pozostałej części wyrok, jako odpowiadający prawu, utrzymano w mocy.

O kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania karnego powołane w sentencji orzeczenia.