Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2015 r.

Sąd Apelacyjny w G. – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2015 r. w G. na rozprawie

sprawy z powództwa (...)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zwolnienie spod egzekucji

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w T.

z dnia 20 lutego 2014 r., sygn. akt VI GC 255/13

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

VACa 937/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy w T. rozpoznając powództwo (...) przeciwko (...) S.A. w W. o zwolnienie spod egzekucji oddalił powództwo i zasądził od powoda (...) na rzecz pozwanego (...)S.A. w W. kwotę 3.617 zł tytułem kosztów procesu.

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie ustalił, że(...)jest spółką akcyjną wpisaną do (...)Członkami jej zarządu byli m.in. J. C. w okresie od dnia 26 czerwca 2004r. do dnia 6 maja 2011r. jako członek rady nadzorczej oraz ponownie w okresie od dnia 6 maja 2011r. do dnia 19 stycznia 2012r. jako prezes zarządu oraz B. C. (1) jako członek rady nadzorczej w okresie od dnia 26 czerwca 2004r. do dnia 28 lipca 2009r. Obecnie w skład zarządu wchodzą m. in. B. C. (1) jako członek rady nadzorczej od dnia 28 lipca 2009r. oraz B. C. (2) jako członek rady nadzorczej od dnia 19 stycznia 2012r.

Z kolei (...) sp. z o.o. w L., (wcześniej przed połączeniem (...) sp. z o.o. w T.), a obecnie po zmianie firmy na (...) sp. z o.o. jest wpisana do (...)

Wspólnikami tej spółki była początkowo powodowa spółka (...) tj. w okresie od dnia 15 marca 2004r. do dnia 6 września 2004r., a następnie B. C. (2) w okresie od dnia 6 września 2004r. do dnia 25 kwietnia 2007r. W powyższym okresie drugim wspólnikiem tej spółki była B. C. (1). W okresie od dnia 25 kwietnia 2007r. do dnia 20 października 2010r. jej jedynym wspólnikiem była ponownie powodowa spółka (...). Obecnie zaś jedynym wspólnikiem jest (...)

Z kolei w skład zarządu spółki (...) sp. z o.o. (następnie (...) sp. z o.o.) wchodził początkowo J. C. w okresie od dnia 15 marca 2004r. do dnia 20 września 2009r., następnie B. C. (2) w okresie od dnia 20 września 2009r. do dnia 12 czerwca 2008r. i ponownie J. C. w okresie od dnia 22 kwietnia 2011r.; przy czym reprezentacja zarządu była samodzielna. Ponadto w okresie od dnia 15 marca 2004r. do dnia 25 kwietnia 2007r. B. C. (2) była prokurentem spółki i miała udzieloną samodzielną prokurę.

Spółka (...) sp. z o.o. w L. była m.in. użytkownikiem wieczystym, stanowiącej własność Gminy M. T., nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) oraz przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w T. (...)prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Postanowieniem z dnia 23 lutego 2006r. w sprawie, sygn. akt (...), z powództwa (...) sp. z o.o. w T. przeciwko(...)SA w W. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności Sąd Okręgowy w T. w pkt 1 i pkt 2 zabezpieczył to powództwo poprzez m.in. zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego(...) przy Sądzie Rejonowym w T. na wniosek (...)SA w W. w sprawie sygn. akt (...)i uchylenie dotychczas dokonanych przez organ egzekucyjny w tym postępowaniu w postaci m.in. zajęcie należącej do powoda nieruchomości położonej w T. przy ul. (...). Wskutek zażalenia pozwanego Sąd Apelacyjny w G. postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2006r., sygn. akt (...), zmienił zaskarżone postanowienie w pkt 1 i pkt 2 i wniosek powoda o zabezpieczenie powództwa oddalił w całości.

W dniu 27 sierpnia 2008r. miało miejsce zgromadzenie wspólników (...) sp. z o.o. w L., w którym uczestniczył jedyny wspólnik tj. powodowa spółka(...)reprezentowana przez J. C. i B. C. (1). W trakcie tego zgromadzenia podjęto uchwałę (...), na mocy której dokonano podziału spółki (...) sp. z o.o. w L. poprzez wydzielenie części majątku tej spółki w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa i przeniesienie tego majątku na rzecz (...); przy czym zorganizowaną część przedsiębiorstwa stanowiło m.in. prawo użytkowania wieczystego działek gruntu położonych w T. przy ul. (...) i przy ul. (...).

Postanowieniem z dnia 6 lutego 2009 r.,(...), w sprawie wniosku (...) sp. z o.o. w L. Sąd Rejonowy w L. oddalił wniosek rejestrowy w części dotyczącej m.in. zarejestrowania zmiany kapitału zakładowego poprzez obniżenie na skutek wydzielenia części majątku w postaci zorganizowanej część przedsiębiorstwa i przeniesienia tego majątku na rzecz jedynego wspólnika tj. spółki (...)

Kolejnym postanowieniem z dnia 12 maja 2009r., (...), Sąd Rejonowy w L. po rozpoznaniu ponownie wniosku (...) sp. z o.o. zarejestrował w rejestrze przedsiębiorców informacje o wydzieleniu części majątku spółki w wyniku podziału dokonanego w dniu 27 sierpnia 2009r. oraz zarejestrował obniżenie kapitału zakładowego spółki, a postanowieniem z dnia 30 września 2009r., (...), zarejestrował zmiany wysokości posiadanych udziałów przez wspólnika.

W dniu 3 września 2013r. komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w T. doręczył powodowi obwieszczenie o pierwszej licytacji nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) wyznaczonej na (...) komornik ten przesłał powodowi sprostowanie obwieszczenia o pierwszej licytacji powyższych nieruchomości.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 21 października 2013r., sygn. akt (...)Sąd Okręgowy w T., uwzględniając wniosek uprawnionego(...)przeciwko obowiązanemu (...)SA w W., udzielił zabezpieczenia roszczenia o zwolnienie od egzekucji nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) i przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w T. (...)prowadzi księgę wieczystą nr (...), poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez J. G. - komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w T. w sprawie sygn. akt (...)

W konsekwencji Sąd Rejonowy w T. postanowieniem z dnia 28 października 2013r., sygn. akt (...), w sprawie z wniosku wierzyciela (...)SA w W. z udziałem dłużnika (...) sp. z o.o. w L. w likwidacji oraz (...)sp. z o.o. w L. o nadzór nad egzekucją z nieruchomości Kw (...) z urzędu postanowił m.in. znieść termin licytacji nieruchomości wyznaczony (...).

Powyższy stan faktyczny sprawy został ustalony w oparciu o przedłożone przez strony dokumenty urzędowe w postaci orzeczeń sądowych, odpisów z rejestrów sądowych i z ksiąg wieczystych, odpisu aktu notarialnego oraz pism komorniczych, które stanowiły dowód tego co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.c.).

Niniejszy spór ogniskował się, jak argumentował Sąd Okręgowy, wokół kwestii prawnych sprowadzających do odpowiedzi na pytanie o dopuszczalność powództwa ekscydencyjnego opartego na przepisie art. 841 k.p.c. Powództwo z art. 841 k.p.c. może być wytoczone najwcześniej po wszczęciu egzekucji, lecz nie później niż w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa (chyba że inaczej stanowią przepisy szczególne); najpóźniej można je wytoczyć do chwili zakończenia postępowania egzekucyjnego. Legitymacja czynna służy wyłącznie osobie trzeciej, której prawa zostały naruszone w konkretnym postępowaniu egzekucyjnym. Legitymowanym biernie jest wierzyciel egzekwujący. Przepis art. 841 k.p.c. nakazuje pozwać również dłużnika, jeżeli kwestionuje on prawo powoda. Podstawa do wytoczenia powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji występuje wówczas, gdy w toku zajęcia zostały naruszone prawa osoby trzeciej (np. dana rzecz jest własnością tej osoby); taka podstawę może też stanowić zajęcie w toku egzekucji przedmiotu, do którego osobie trzeciej przysługuje ograniczone prawo rzeczowe. Jednak zajęcie w toku egzekucji przedmiotu obciążonego ograniczonym prawem rzeczowym stanowi naruszenie prawa osoby trzeciej w rozumieniu art. 841 § 1 tylko wówczas, gdy ustawa nie nakazuje uwzględniać tego prawa w egzekucji w inny sposób.

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy to po pierwsze w ocenie Sądu powodowa spółka zachowała miesięczny termin do wytoczenia powództwa o zwolnienie od egzekucji, o którym mowa art. 841 § 3 k.p.c. Obwieszczenie o pierwszej licytacji przedmiotowej nieruchomości wpłynęło bowiem do powoda w dniu 29 września 2013r., co wynika z adnotacji na doręczeniu obwieszczenia z dnia 3 września 2013r. (k.14). Natomiast niniejszy pozew został nadany na poczcie w dniu 23 października 2013r. (v. data stempla pocztowego na kopercie, w której nadano pozew na k.49), a więc przed upływem w/w miesięcznego terminu prekluzyjnego.

Po drugie, jest poza sporem, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w T. w sprawie sygn. akt (...)nie zostało zakończone; jak wynika bowiem z poczynionych wyżej ustaleń faktycznych zostało ono zawieszone na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w T. z dnia 21 października 2013r., sygn. akt (...)w sprawie z wniosku uprawnionego (...)przeciwko obowiązanemu (...)S.A. w W.. Skutkiem zaś zawieszenia postępowania egzekucyjnego było zniesienie terminu licytacji przedmiotowej nieruchomości w dniu(...), postanowieniem Sądu Rejonowego w T. z dnia 28 października 2013 r., sygn. akt (...) , w sprawie z wniosku wierzyciela(...)SA w W. z udziałem dłużnika (...) sp. z o.o. w L. w likwidacji oraz (...)w (...) sp. z o.o. w L. o nadzór nad egzekucją z nieruchomości (...)

Po trzecie, jest poza sporem, że egzekwowany dłużnik (...) sp. z o.o. w L. w likwidacji nie kwestionuje prawa powoda jako użytkownika wieczystego przedmiotowej nieruchomości.

W końcu po czwarte, powód posiada czynną legitymację procesową. Wprawdzie pierwotnie, jak zarzucił pozwany (...), Sąd Rejonowy w L. postanowieniem z dnia 6 lutego 2009r., sygn. akt (...), oddalił wniosek rejestrowy (...) sp. z o.o. w L. w części dotyczącej wpisania podziału przez wydzielenie i przeniesienie części majątku na powodową spółkę, jednakże rozpoznając kolejny wniosek rejestrowy (...) sp. z o.o. w L. Sąd Rejonowy w L. postanowieniem z dnia 12 maja 2009r., (...), zarejestrował informację o podziale tej spółki poprzez wydzielenie części jej majątku w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa i przeniesienie tego majątku na rzecz powodowej spółki. W konsekwencji zarzut braku czynnej legitymacji powoda okazał się bezpodstawny.

W ocenie Sądu Okręgowego, mimo spełnienia przez powoda powyższych formalnych przesłanek, powództwo o zwolnienie od egzekucji nieruchomości jest bezzasadne i jako takie podlegało oddaleniu.

Sąd Okręgowy wskazał, że nabycie własności nieruchomości, ograniczonego prawa rzeczowego nieruchomości czy też, jak w niniejszym przypadku prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, już po jej zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym nie ma wpływu na dalszy bieg tego postępowania, gdyż jest traktowane na równie z rozporządzeniem nieruchomością, o której mowa w art. 930 § 1 k.p.c. Osoba, która w taki sposób nabyła własność nieruchomości, ograniczone prawo rzeczowe nieruchomości czy też prawo użytkowania wieczystego nieruchomości po jej zajęciu, nie może skutecznie domagać się zwolnienia nieruchomości od egzekucji w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego z art. 841 § 1 k.p.c. Prawa tych osób nie zostały bowiem naruszone skoro egzekucja z nieruchomości jest zgodna z przepisami prawa, w tym art. 930 k.p.c., który zawiera postanowienia dotyczące pozycji nabywcy nieruchomości w toku postępowania egzekucyjnego.

Co więcej w myśl uregulowania zawartego w § 3 art. 930 k.p.c. obciążenie przez dłużnika zajętej nieruchomości po jej zajęciu jest nieważne. Z powyższego wynika, iż istotne znaczenie dla przebiegu postępowania egzekucyjnego ma właściwe ustalenie, czy rozporządzenie nieruchomością nastąpiło po jej zajęciu. Zastosowanie znajdą tu zasady określone w art. 925 k.p.c. Ustawodawca przewidział tu trzy różne momenty dla oznaczenia chwili zajęcia nieruchomości, a mianowicie: chwilę doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty długu, chwilę dokonania wpisu w księdze wieczystej o toczącej się egzekucji lub chwilę złożenia wniosku do zbioru dokumentów i chwilę powzięcia wiadomości o wszczęciu egzekucji.

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu, zgodzić się trzeba z pozwanym (...), że nabycie przez powodową spółkę prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości w dniu 27 sierpnia 2008r. nastąpiło po zajęciu tej nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym. Świadczy o tym ustalona powyżej chronologia zdarzeń. I tak postanowieniem z dnia 23 lutego 2006r. w sprawie, sygn. akt (...), z powództwa (...) sp. z o.o. w T. przeciwko (...)SA w W. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności Sąd Okręgowy w T. w pkt 1 i pkt 2 zabezpieczył to powództwo poprzez m.in. zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego (...)przy Sądzie Rejonowym w T. na wniosek (...)SA w W. w sprawie sygn. akt (...)i poprzez uchylenie dotychczas dokonanych przez organ egzekucyjny w tym postępowaniu czynności egzekucyjnych w postaci m.in. zajęcie należącej do powoda nieruchomości położonej w T. przy ul. (...). Jednakże, wskutek zażalenia pozwanego, Sąd Apelacyjny w G. postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2006r., sygn. akt (...), zmienił zaskarżone postanowienie w pkt 1 i pkt 2 i wniosek powoda o zabezpieczenie powództwa oddalił w całości. Rację ma pozwany(...), iż zmiana zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia nastąpiła ze skutkiem ex tunc tj. tak jakby zabezpieczenie w ogóle nie zostało udzielone. Zaistniały zatem podstawy do zastosowania wobec powoda swoistej sankcji określonej w art. 930 § 3 zd. 1 k.p.c. w postaci nieważności obciążenia spornej nieruchomości w postaci ustanowienia na rzecz powoda prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości skoro powyższe obciążenie nieruchomości przez dłużnika nastąpiło po jej zajęciu.

Rację ma też pozwany (...) zarzucając powodowi, iż miał on wiedzę o zajęciu tej nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym w momencie nabycia prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości pomimo braku wpisu w księdze wieczystej wzmianki o toczącym się postępowaniu egzekucyjnym do spornej nieruchomości. Ta świadomość wynika wprost z powiązań osobowych pomiędzy powodową spółką, a dłużnikiem (...) sp. z o.o. (obecnie (...) sp. z o.o. w likwidacji). Powiązania te polegały na tym, że te same osoby zasiadały we władzach obydwu spółek w dacie nabycia prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości.

I tak członkami zarządu powodowej (...)w dniu 27 sierpnia 2008r., tj. w dacie nabycia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości byli m.in. J. C. i B. C. (1); przy czym J. C. był członkiem rady nadzorczej w okresie od dnia 26 czerwca 2004r. do dnia 6 maja 2011r., a B. C. (1) - w okresie od dnia 26 czerwca 2004r. do dnia 28 lipca 2009r. Należy podkreślić, iż również w chwili obecnej B. C. (1) wchodzi w skład zarządu powodowej spółki jako członek rady nadzorczej od dnia 28 lipca 2009r.

Z kolei w dacie nabycia prawa użytkowania wieczystego spornej nieruchomości w skład zarządu spółki (...) sp. z o.o. (obecnie (...) sp. z o.o. w likwidacji) wchodził J. C. oraz B. C. (2); przy czym J. C. jako dyrektor generalny w okresie od dnia 15 marca 2004r. do dnia 20 września 2009r., a B. C. (1) jako prokurent-prokura samodzielna.

Co więcej w dacie 27 sierpnia 2008r. jedynym (...) spółki (...) była powodowa spółka (...).

Podsumowując, w ocenie Sądu, powodowa spółka w dacie nabycia prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości posiadała wiedzę o zajęciu spornej nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez J. G. - komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w T. w sprawie sygn. (...)

Zatem z tych wszystkich względów powodowa spółka nie może domagać się zwolnienia od egzekucji spornej nieruchomości na podstawie art. 841 § 1 k.p.c. skoro nabyła prawo użytkowania wieczystego tej nieruchomości już po jej zajęciu w w/w postępowaniu egzekucyjnym.

O kosztach procesu orzeczono stosownie do art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Na zasądzone od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego radcą prawnym w minimalnej wysokości 3.600 zł określonej w § 6 pkt 6 taryfy radcowskiej oraz uiszczona przez pozwanego opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W apelacji powodowa spółka domagała się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa zarzucając:

- błędne ustalenie stanu faktycznego, poprzez:

a) uznanie, że w dniu 27.08.2008r. doszło do nabycia przez powoda prawa użytkowania wieczystego spornej nieruchomości,

b) uznanie, że w dniu 27.08.2008r. doszło do obciążenia nieruchomości objętej wyżej wymienioną księgą wieczystą prawem użytkowania wieczystego na rzecz powoda oraz że nastąpiło to po zajęciu tej nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym;

c/ uznanie, że w dacie nabycia przez powoda użytkowania wieczystego wyżej wymienionej nieruchomości w skład zarządu (...) sp. z o.o. (obecnie (...) sp. z o.o. w likwidacji) wchodziła B. C. (2), a B. C. (1) była prokurentem tej spółki;

- naruszenia przepisów postępowania w stopniu mającym wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, w tym :

a) naruszenie art. 925 § 1 kpc poprzez uznanie, że w stosunku do dłużnika (...) Sp. z o.o. w T. - prawo użytkowania wieczystego nieruchomości objętej (...) zostało zajęte wskutek doręczenia temu dłużnikowi pisma Komornika(...) przy Sądzie Rejonowym w T. z dnia 8.02.2006r. sygn. akt: (...)informującego o wszczęciu egzekucji z nieruchomości objętej księgą wieczystą KW (...), a nie z prawa użytkowania wieczystego jakie przysługiwało dłużnikowi na tej nieruchomości;

b) naruszenie art. 925 § 2 kpc wskutek uznania, że w stosunku do powoda powstały skutki zajęcia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości objętej (...) w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez Komornika(...) przy Sądzie Rejonowym w T. sygn. akt: (...)pomimo, że Komornik nigdy nie zajął tego prawa tj. nie doręczył dłużnikowi wezwania do zapłaty i nie złożył nigdy wniosku o wpis do księgi wieczystej zajęcia tego prawa,

c) naruszenie art. 930 § 1 kpc w związku z art. 1004 kpc wskutek uznania, że doszło do rozporządzenia prawem użytkowania wieczystego nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw Nr (...) po zajęciu tego prawa w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez Komornika (...) przy Sądzie Rejonowym w T. sygn. akt: (...)pomimo, że Komornik w tym postępowaniu tego prawa nie zajął oraz, pomimo to, że do nabycia przez powoda użytkowania wieczystego tej nieruchomości nie doszło wskutek rozporządzenia tym prawem przez dłużnika.

d) naruszenie art. 930 § 3 kpc wskutek uznania, że dłużnik obciążył prawem użytkowania wieczystego na rzecz powoda nieruchomość objętą księgą wieczystą Kw Nr (...) po zajęciu tej nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez Komornika (...) przy Sądzie Rejonowym w T. sygn. akt: (...)

e) naruszenie art. 841 § 1 kpc wskutek nie uwzględnienia powództwa pomimo to, że skierowanie egzekucji do prawa użytkowania wieczystego nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw Nr (...) narusza prawa powoda.

W uzasadnieniu apelacji skarżący argumentował, że podstawą jego żądania był fakt, że powód nabywając prawo użytkowania wieczystego spornej nieruchomości był w dobrej wierze co do tego, że prawo to nie jest zajęte w postępowaniu egzekucyjnym. Powód mógł tak uważać, gdyż zajęcie prawa użytkowania wieczystego nie było wpisane do księgi wieczystej, a zajęcie nieruchomości dokonane przez komornika w tym postępowaniu, zostało uchylone postanowieniem Sądu Okręgowego w T. z dnia 23.02.2006r. sygn. akt: (...).

Błąd w ustaleniach faktycznych zaskarżonego wyroku polegał na tym , że Sąd bezpodstawnie uznał, iż w dniu 27.08.2008r. doszło do nabycia przez powoda prawa użytkowania wieczystego spornej nieruchomości oraz , że w tej samej dacie doszło do obciążenia tej nieruchomości - zajętej w postępowaniu egzekucyjnym - prawem użytkowania wieczystego na rzecz powoda. Skutkiem tego Sąd uznał, że w sprawie ma zastosowanie art. 930 § 1 i 3 kpc, a zatem, że egzekucja wszczęta z tej nieruchomości może być prowadzona dalej, pomimo braku tytułu wykonawczego wydanego przeciwko aktualnemu użytkownikowi wieczystemu - powodowi - oraz, że obciążenie nieruchomości użytkowaniem wieczystym jest nieważne. Materiał dowodowy nie dawał podstaw do takich ustaleń. Po pierwsze, Komornik przy Sądzie Rejonowym w T. J. G. w sprawie o sygn. akt(...)nigdy nie zajął prawa użytkowania wieczystego nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw Nr (...). W zawiadomieniu skierowanym do (...) sp. z o.o. (poprzedniego użytkownika wieczystego) z dnia 8.02.2006r. sygn.. (...) informował o egzekucji z nieruchomości objętej KW Nr (...), a nie o egzekucji z prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości. Zatem z zawiadomienia tego - z którym art. 925 § 1 kpc wiąże skutek zajęcia dla dłużnika -, nie wynikało, że zajęciu podlega prawo użytkowania wieczystego.

Co prawda art. 1004kpc mówi o odpowiednim stosowaniu do egzekucji z użytkowania wieczystego przepisów o egzekucji z nieruchomości, to jednak nie może to prowadzić do utożsamienia przedmiotów tych postępowań. Pomiędzy egzekucją z nieruchomości, a egzekucją z użytkowania wieczystego występują istotne odrębności, w związku z czym nie można utożsamiać zajęcia nieruchomości z zajęciem prawa użytkowania wieczystego ustanowionego na tej nieruchomości. Inny jest m.in. zakres zajęcia, a także krąg uczestników takich postępowań; np. w przypadku egzekucji z użytkowania wieczystego uczestnikiem postępowania - zgodnie z art. 1005 kpc-jest właściciel nieruchomości. Poza tym Komornik nigdy nie złożył wniosku o wpisanie zajęcia tego prawa do w/w księgi wieczystej (bezsporne). Konsekwencją opisanych działań komornika jest brak jakichkolwiek podstaw do twierdzenia, że w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym doszło do zajęcia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości objętej(...)

Po drugie po wszczęciu przez Komornika (...) przy Sądzie Rejonowym w T. egzekucji w sprawie o sygn. akt(...) nie doszło do rozporządzenia tym prawem w rozumieniu art. 930 § 1 kpc. Bezsporne w sprawie jest to, że powód nabył użytkowanie wieczyste w/w nieruchomości wskutek podziału przez wydzielenie ( art. 529 § 1 pkt 4 Ksh) (...) Sp. z o.o. Określając zatem podstawy i datę nabycia tego prawa przez powoda, należało uwzględnić przepisy Ksh regulujące taki podział. Sąd I instancji całkowicie to zignorował. Uznał bezpodstawnie, że powód nabył użytkowanie wieczyste wskutek uchwały spółki dzielonej z dnia 27.08.2008r. i uwzględniał powiązania personalne spółek uczestniczących w podziale istniejące na ten dzień. Należy w związku z tym zwrócić uwagę, że zgodnie z regulacją w art. 531 § 1 Ksh spółki przejmujące - a taką jest powodowa spółka - wstępują w prawa i obowiązki określone w planie podziału z dniem wydzielenia. Dzień wydzielenia został określony w art. 530 § 2 Ksh jako dzień zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej. Zatem, w żadnym wypadku dla określenia daty nabycia przez powoda użytkowania wieczystego, a tym samym oceny istniejących związków personalnych spółek uczestniczących w podziale - w aspekcie istnienia po stronie powoda dobrej wiary - nie jest istotna data uchwały zgromadzenia wspólników spółki dzielonej. Należy też podnieść, że z faktem podjęcia takiej uchwały - zgodnej z art. 541 § 1 Ksh - nie wiąże się skutek w postaci przejścia praw do rzeczy objętych planem podziału na spółkę przejmującą. Jak wykazano wyżej skutek ten występuje z dniem wydzielenia i jest rezultatem nie czynności rozporządzającej spółki dzielonej (egzekwowanego dłużnika), a rezultatem szeregu czynności różnych podmiotów (spółek uczestniczących w podziale, sądów rejestrowych, biegłych).

W przypadku zmian w prawie własności spowodowanych podziałem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie można twierdzić, że są one rezultatem czynności rozporządzających spółki dzielonej.

Mając powyższe za podstawę można twierdzić, że skutkiem błędnego ustalenia stanu faktycznego doszło do niewłaściwego zastosowania art. 930 § 1 kpc. Nie było bowiem zajęcia użytkowania wieczystego, nie było też rozporządzenia tym prawem po jego zajęciu.

Dobra wiara powoda co do tego, że nabywane prawo użytkowania wieczystego nie jest zajęte wynikała też - niezależnie od podstaw wskazanych wyżej - z faktu, że zajęcie nieruchomości przez Komornika (...) przy Sądzie Rejonowym w T. w egzekucji o sygn. akt (...)zostało uchylone postanowieniem Sądu Okręgowego w T. z dnia 23.02.2006r. sygn. akt: (...) zabezpieczającym powództwo (...) Sp. z o.o. Postanowienie to zgodnie z art. 360 kpc w zw. z art. 13 ust. 2 kpc było skuteczne od chwili jego podpisania. Zatem jego skutkiem było uchylenie czynności Komornika polegającej na zajęciu nieruchomości. Nie można zgodzić się w związku z tym z twierdzeniem Sądu I instancji zawartym, że zmiana tego postanowienia - polegająca na oddaleniu wniosku o zabezpieczenie - dokonana postanowieniem Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 6.04.2006r. sygn. akt: (...)nastąpiła ze skutkiem ex tunc tj. tak jakby zabezpieczenie w ogóle nie zostało udzielone. Wniosek taki nie wynika z żadnego przepisu prawa i byłby nie do pogodzenia ze skutecznością postanowień o zabezpieczeniu roszczeń. Zdaniem powoda, zmiana tego postanowienia skutkowała jedynie możliwością dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego i ponownego dokonania zajęcia nieruchomości przez komornika.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie była uzasadniona i podlegała oddaleniu. Wbrew podniesionym w niej zarzutom ustalenia zaskarżonego wyroku co do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia nie są dowolne i mają oparcie w zebranym materiale dowodowym. Dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje je za swoje i czyni również podstawą swojego rozstrzygnięcia.

Istotne znaczenie dla oceny skuteczności powództwa ma to, czy powodowa spółka może być traktowana na gruncie art. 841 kpc jako osoba trzecia, której prawa prowadzona egzekucja narusza. Niewątpliwie powodowa spółka jest podmiotem innym niż dłużnik poddany egzekucji w postępowaniu(...). Co więcej, egzekucja toczy się w stosunku do prawa wieczystego użytkowania nieruchomości, którego właścicielem jest powódka. Zatem formalnie są spełnione warunki uprawniające do wytoczenia powództwa o zwolnienie spod egzekucji.

Jednak materialna skuteczność powództwa jest związana z szeregiem okoliczności, ocenianych na gruncie przepisów postępowania egzekucyjnego, których ustalenie decydować może o jego skuteczności.

Sąd Okręgowy te istotne okoliczności oceniał i co do zasady ta ocena jest niewadliwa, poza częściowo nietrafną kwalifikacją opartą na treści przepisu art. 930 § 3 kpc, która nie ma jednak istotnego znaczenia dla oceny skuteczności powództwa.

Istotne jest bowiem w tej sprawie to, czy w toczącej się egzekucji w sprawie (...)zostało skutecznie zajęte prawo wieczystego użytkowania nieruchomości opisanej w Kw (...) Sądu Rejonowego w T..

Niewątpliwie w tej księdze wieczystej opisana jest nieruchomość, której właścicielem jest Gmina M. T., zaś wieczystym użytkownikiem w chwili wszczęcia egzekucji był dłużnik egzekwowany, obecnie zaś powodowa spółka na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników dłużnika o wydzieleniu części zorganizowanego przedsiębiorstwa i przeniesieniu go na powodową spółkę. Tę uchwałę podjęło walne zgromadzenie w dniu 27 sierpnia 2008r., zaś wpis w rejestrze przedsiębiorców skuteczności owego wydzielenia nastąpił, jak ustalił Sąd Okręgowy, postanowieniem sądu rejestrowego z dnia 12 maja 2009r., sygn. akt(...)Sąd Rejonowy w L..

Nastąpiło to w czasie kiedy jedynym (...) sp. z o.o. w L. (dłużnika egzekwowanego) była powodowa spółka. Zatem nie może powodowa spółka twierdzić, że nie miała świadomości odnośnie toczącego się w stosunku do spółki, której była jedynym udziałowcem postępowania egzekucyjnego. To przecież powodowa spółka, jako jedyny udziałowiec spółki egzekwowanej (jej właściciel) decydowała o losie i bycie (...) sp. z o.o. w L.. W tym wypadku nie sposób mówić aby czynność nabycia majątku spółki egzekwowanej przez wydzielenie, o którym sama przecież zdecydowała jako jedyny jej właściciel (udziałowiec), miała miejsce w warunkach braku wiedzy i świadomości co do sytuacji faktycznej i prawnej spółki egzekwowanej.

Co więcej, trafnie Sąd Okręgowy ustalił powiązania osobowe istniejące pomiędzy obiema spółkami, świadczące o niewątpliwej wiedzy co do bytu prawnego spółki egzekwowanej i jej sytuacji prawnej, w tym toczącego się względem niej postępowania egzekucyjnego.

Nie ma też znaczenia podnoszony w apelacji zarzut dotyczący terminu nabycia prawa wieczystego użytkowania spornego gruntu związany z dniem wydzielenia w rozumieniu art. 531 ksh, skoro wpis prawa wieczystego użytkowania gruntu na rzecz powodowej spółki w księdze wieczystej (...) (...)w T. nastąpił między innymi w oparciu o uchwałę o wydzieleniu i wyciąg z rejestru publicznego L. złożonego w tłumaczeniu sporządzonym w dniu 19 listopada 2008r., a więc w czasie, gdy istniała wspomniana wcześniej zależność kapitałowa i osobowa pomiędzy obiema spółkami (por. odpis z KW karta 26v-27 i 37 – dotyczący wpisów pod pozycją 67 i 68). Jak wynika z pisma likwidatora dłużnika (po zmianie nazwy (...) sp. z o.o.) z dnia 28 lipca 2011r. (karta 79 tom (...)) J. C., wpis prawa własności powoda jako wieczystego użytkownika spornej nieruchomości nastąpił postanowieniem (...) w T. z 9 stycznia 2009r. ze skutkiem na dzień 21 listopada 2008r. czyli w czasie kiedy owe powiązania kapitałowe i osobowe pomiędzy obiema spółkami istniały.

Wobec tych ustaleń istotne dla oceny skuteczności powództwa jest to, czy w toczącej się egzekucji w sprawie (...)skutecznie zajęto prawo wieczystego użytkowania gruntu i własności posadowionych na nim budynków należące pierwotnie do spółki (...) sp. z o.o. w L. poprzednika prawnego powódki względem tego mienia. W konsekwencji, istotne jest też to, czy to zajęcie, jeżeli do niego doszło, wywołuje skutki w stosunku do powodowej spółki.

Egzekucję w stosunku do spółki (...) sp. z o.o. w L. pozwany (...) wszczął 7 listopada 2005r. Pierwotnie nie było nim objęte sporne prawo wieczystego użytkowania gruntu. Dopiero wnioskiem z dnia 2 lutego 2006r. pozwany (...) domagał się jej rozszerzenia na nieruchomość dłużnika opisaną w księdze wieczystej Kw (...), a więc tożsamą z prowadzoną obecnie po migracji dla spornej nieruchomości. W dniu 8 lutego 2006r. (doręczenie w dniu 9 lutego 2006r. – karta 201 – 202 akt (...)) komornik wezwał dłużnika egzekwowanego do zapłaty informując, że została przeciwko niemu wszczęta egzekucja z nieruchomości opisanej w wspomnianej Kw (...). W tej księdze wieczystej właścicielem opisanej w niej nieruchomości była Gmina M. T. ale dłużnik egzekwowany był właścicielem prawa wieczystego użytkowania gruntu oraz własności posadowionych na nim budynków.

Niewątpliwie zatem intencją wierzyciela i komornika prowadzącego egzekucję było prowadzenie egzekucji z prawa przysługującego dłużnikowi do opisanej w tej księdze wieczystej nieruchomości. Niefortunne było stwierdzenie we wniosku egzekucyjnym i wezwaniu do zapłaty, że jest to egzekucja z nieruchomości albowiem faktycznie egzekucja dotyczyła prawa wieczystego użytkowania gruntu i własności posadowionych na nim budynków.

Co więcej, zgodnie z art. 1004 kpc do egzekucji z użytkowania wieczystego nieruchomości stosuje się przepisy o egzekucji z nieruchomości. Zatem tę egzekucję prowadzi się jako egzekucję z nieruchomości z niewielkimi modyfikacjami wynikającymi ze specyfiki jej przedmiotu, co potwierdza między innymi art. 1005, 1006, 1008,1010,1011kpc.

W dniu 20 września 2006r. doręczono dłużnikowi zawiadomienie o terminie opisu i oszacowania spornej nieruchomości (karta 241 akt (...)), które dłużnik zaskarżył skargą na czynności komornika z dnia 26 września 2006r., podpisaną przez (...) J. C. z zarzutem wadliwego doręczenia na nieaktualny adres w T., gdy spółka ma siedzibę w L. (karta 13 tom (...)). Tę skargę Sąd Rejonowy w T. postanowieniem z dnia 25 października 2006r. oddalił (karta 68 wspomnianych akt).

W dniu 28 marca 2007r. doręczono dłużnikowi protokół opisu i oszacowania (karta 149 akt), który dłużnik zaskarżył skargą na czynności komornika datowaną na dzień 19 marca 2007r. (karta 163 tych akt). Wynika z tej skargi, że dłużnik miał świadomość co jest przedmiotem egzekucji, gdyż odwoływał się do oszacowania prawa wieczystego użytkowania gruntu i prawa własności budynków. Co więcej, ze skargi wynika, że pełnomocnik dłużnika podpisał protokół oszacowania nieruchomości w dniu 13 marca 2007r.

Skargę tę Sąd Rejonowy w T. oddalił (postanowienie karta 210 wspomnianych akt).

Powyższe okoliczności mają istotne znaczenie dla ustalenia, czy doszło do zajęcia prawa wieczystego użytkowania gruntu i własności budynków, a w konsekwencji czy powodowa spółka jako nabywca egzekwowanego prawa jest chroniona przed egzekucją, czy też także w stosunku do niej owo zajęcie egzekucyjne wywiera skutki prawne określone w art. 930 kpc.

Inaczej niż przyjął Sąd Okręgowy ocenić trzeba skutki zbycia spornego prawa wieczystego użytkowania gruntu i własności budynków, które nastąpiło przez wydzielenie majątku spółki i przeniesienie na inny podmiot uchwałą zgromadzenia wspólników. Nie można w tym wypadku mówić o obciążeniu nieruchomości przez dłużnika po zajęciu nieruchomości, gdyż to nie własność nieruchomości została obciążona ustanowionym na niej prawem wieczystego użytkowania gruntu tylko to istniejące już prawo zostało zbyte w drodze czynności prawnej na rzecz innego podmiotu. Ta sytuacja powinna być kwalifikowana na gruncie nie art. 930 § 3 kpc tylko art. 930 § 1 kpc jako rozporządzenie nieruchomością (prawem wieczystego użytkowania gruntu i własności budynków na nim posadowionych). Ta czynność nie jest nieważna tylko bezskuteczna dla toczącej się egzekucji w tym znaczeniu, że nie wpływa na dalszy jej bieg, a na potrzeby tej egzekucji nabycie uważa się za niebyłe, co oczywiście nie znaczy, że skutek prawonorzeczowy się nie zrealizował. Owa fikcja prawna bezskuteczności zbycia dotyczy tylko toczącej się egzekucji i pozwala na dalsze jej prowadzenie mimo zmiany właściciela przedmiotu, do którego egzekucję skierowano. Powoduje też, że – o ile w stosunku do nabywcy prawa poddanego egzekucji zajęcie było skuteczne – nie może on skutecznie domagać się jego wyłączenia spod egzekucji. Skutki zajęcia rozciągając się na nabywcę sprawiają, że zgodnie z wspomnianym art. 930 § 1 kpc, egzekucję w dalszym ciągu można skutecznie prowadzić mimo zmiany właściciela prawa poddanego egzekucji i utraty przymiotu właściciela przez dłużnika egzekwowanego.

Istotne wobec tego jest ustalenie, czy w ogóle w egzekucji w sprawie(...)doszło do zajęcia spornego prawa wieczystego użytkowania gruntu i własności budynków, co powodowa spółka neguje, oraz czy wywołuje ono skutek względem powodowej spółki, nabywcy tych praw.

Wypada wyjaśnić, że brak wpisu w księdze wieczystej wzmianki o toczącej się egzekucji lub odmowa dokonania wpisu, a także jej ewentualne wykreślenie, nie przesądzają wcale, że nie doszło do zajęcia opisanej w tej księdze wieczystej nieruchomości lub prawa wieczystego użytkowania gruntu. Wpis wzmianki (ostrzeżenia o toczącej się egzekucji) powoduje, że nabywca prawa wpisanego w księdze wieczystej nie może się zasłaniać niewiedzą o toczącej się egzekucji i nie może uniknąć skutków przewidzianych w art. 930 § 1 kpc.

Trafnie Sąd Okręgowy argumentował, że sytuacje decydujące o ocenie czy doszło do zajęcia nieruchomości (prawa wieczystego użytkowania) określa art. 925 kpc. Jedną z nich jest wpisanie wzmianki do księgi wieczystej o toczącej się egzekucji, ale nie jedyną. W stosunku bowiem do każdego kto wiedział o wszczęciu egzekucji nieruchomość jest zajęta z chwilą, w której o wszczęciu egzekucji powziął wiadomość (art. 925 § 2 kpc).

Z przytoczonych wcześniej okoliczności wynika niezbicie, że dłużnik egzekwowany, który rozporządził zajętym prawem, wiedział o wszczęciu egzekucji zanim doszło do owego rozporządzenia. Najdalej w chwili zaskarżenia opisu i oszacowania, co nastąpiło zanim rozporządził zajętym prawem, miał pełną świadomość o wszczęciu egzekucji i skierowaniu jej do prawa wieczystego użytkowania gruntu oraz własności budynków albowiem do tych praw odwoływał się kwestionując dokonany opis i oszacowanie.

Istniejące wspomniane wcześniej powiązania osobowo kapitałowe pomiędzy (...) sp. z o.o. w L. i spółką powodową sprawiają, że tę wiedzę należy przypisać także nabywcy prawa objętego egzekucją i w niej zajętego. Nie sposób bowiem przyjąć, że jedyny wspólnik spółki zbywającej prawo i jednocześnie je nabywający nie ma świadomości o jej sytuacji faktycznej i prawnej, zwłaszcza nie ma wiedzy o toczącej się od ponad dwóch lat egzekucji w stosunku do zbywanego prawa, stanowiącego istotny składnik jej majątku. Tę wiedzę mieli niewątpliwie reprezentanci obu spółek z racji istniejących pomiędzy nimi powiązań osobowych.

Bez znaczenia jest podnoszona w apelacji okoliczność uchylenia przez Sąd Okręgowy w T. w postanowieniu z dnia 23 lutego 2006r. w sprawie (...)o zabezpieczeniu roszczenia na wniosek (...) sp. z o.o. w L. dokonanego zajęcia w sprawie(...), gdyż to postanowienie zostało uchylone przez Są Apelacyjny w G. postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2006r. w sprawie(...)i wniosek o zabezpieczenie oddalony. Zatem to postanowienie Sądu Okręgowego nie wywarło żadnego skutku dla toczącej się egzekucji i świadomość tego faktu miał dłużnik oraz, z przyczyn wcześniej wyjaśnionych, także powodowa spółka. Jest tak tym bardziej, że w dalszym ciągu aktywnie się ono toczyło przy aktywnym udziale dłużnika, który kwestionował na drodze prawnej podejmowane w egzekucji czynności.

Mając na uwadze powyższe apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, jako że skutki zajęcia prawa wieczystego użytkowania względem powódki nastąpiły w toczącej się egzekucji zanim nabyła poddane egzekucji prawo wieczystego użytkowania gruntu i własności posadowionych na nieruchomości budynków. Dlatego Sąd Apelacyjny ją oddalił, o czym orzekł na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 kpc.