Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Jolanta Deniziuk

Sędziowie SO: Wanda Dumanowska (spr.), Dorota Curzydło

Protokolant: sekr. sąd. Barbara Foltyn

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2013 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa R. P.

przeciwko M. P. i K. P.

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji powoda oraz pozwanego M. P. od wyroku Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 29 kwietnia 2013r., sygn. akt III RC 913/12

oddala obie apelacje.

Sygn. akt IV Ca 355/13

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 24 września 2012r. R. P. domagał się obniżenia alimentów należnych M. P. i małoletniej K. P. do kwoty po 200 zł miesięcznie na rzecz każdego z nich, a nadto zwrotu części alimentów pobieranych przez pozwanych w sposób bezprawny, w wyniku ukrywania stanu faktycznego dotyczącego liczby domowników w mieszkaniu przy ul. (...), w kwocie 1.067,94 zł za okres ostatnich 36 miesięcy (pkt 2. pozwu), oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu. Żądanie uzasadnił znacznym pogorszeniem sytuacji materialnej. Podał, że jego źródłem dochodu jest zasiłek dla bezrobotnych w kwocie 436,69 zł netto miesięcznie. Dodał, że posiada zadłużenie wobec ZUS oraz wobec wspólnoty mieszkaniowej na kwotę 1.000 zł.

W piśmie procesowym z dnia 10 października 2012 r. powód cofnął. żądanie zawarte w pkt 2 pozwu, natomiast w piśmie procesowym z dnia 13 marca 2013 r. powód rozszerzył, powództwo, domagając się obniżenia alimentów również za okres od 22 czerwca 2012 r. do dnia złożenia pozwu w dniu 24 września 2012 r. Wskazał przy tym, że od dnia 27 kwietnia 2012 r. leczy się psychiatrycznie w Centrum (...) w G. i pozostaje stale na zwolnieniu lekarskim, zaś jego zadłużenie czynszowe opiewa obecnie na kwotę ponad 2.000 zł. Podkreślił, że zmuszony był korzystać ze świadczeń opieki społecznej na zakup posiłku jednorazowo w lutym 2013 r. Nadmienił, że zrezygnował z umowy abonenckiej na telewizję (...) oraz rozwiązał umowę elektronicznej ochrony mienia z firma (...) w S..

Matka małoletniej pozwanej i pełnomocnik pozwanego – A. P. (1) wniosła o oddalenie powództwa, co uzasadniła tym, że w toku poprzedniej sprawy, która zakończyła się w czerwcu 2012r., okoliczności wskazywane przez powoda były brane pod uwagę. Podkreśliła, że powód ukrywa część swoich dochodów, ponieważ nie jest możliwe, aby z kwoty 435 zł, jaką otrzymuje, mógł utrzymać siebie i płacić alimenty. Podała, że sytuacja małoletniej pozwanej nie uległa istotnej zmianie, natomiast zmieniła się sytuacja pozwanego, ponieważ studiuje w B. i otrzymuje stypendium w wysokości 673,29 zł miesięcznie.

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2013r. Sąd Rejonowy w Słupsku obniżył alimenty ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 5 marca 2012 r. w sprawie III RC 937/11 od powoda R. P. na rzecz pozwanego M. P. z kwoty po 700 zł do kwoty po 500 zł miesięcznie, poczynając od dnia 01 października 2012 r., umarzył postępowanie w części dotyczącej cofniętego powództwa i w pozostałym zakresie powództwo oddalił nie obciążając pozwanego kosztami zastępstwa prawnego. Z uzasadnienia tego wyroku wynika, iż został on oparty na następujących ustaleniach faktycznych:

Pozwany M. P., urodzony (...), i małoletnia K. P., urodzona (...), pochodzą ze związku małżeńskiego A. i R. P., rozwiązanego przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 5 czerwca 2000 r. w sprawie I RC 593/99. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 5 marca 2012r., w sprawie III RC 937/11, zmienionym przez wyrok Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 22 czerwca 2012r., w sprawie IV Ca 287/12, podwyższono alimenty od R. P. na rzecz K. P. do kwoty po 500 zł miesięcznie oraz na rzecz M. P. do kwoty po 700 zł miesięcznie.

Powód miał wówczas 43 lata. Poza pozwanymi nie miał innych dzieci na utrzymaniu. Nie był z nikim związany. Był zdrowy, chociaż odczulał się z powodu alergii wziewnej. Na zakup szczepionki przeznaczał 110 zł co miesiąc lub dwa. Mieszkał sam w jednopokojowym mieszkaniu z łazienką i kuchnią o powierzchni 38,92 m kw. w S. przy ul. (...). Koszt utrzymania mieszkania wynosił: czynsz – 192, 72 zł miesięcznie, energia – 300 zł co dwa miesiące. W mieszkaniu nie miał gazu. Mieszkanie było ubezpieczone, za co pozwany płacił 320 zł rocznie. R. P. posiadał także elektroniczną ochronę mienia, co kosztowało 80,65 zł miesięcznie. Od 2008r. pozwany prowadził działalność gospodarczą w postaci świadczenia usług artystycznych. Opłacał składkę ZUS w kwocie 840,76 zł miesięcznie. Świadczył usługi oprawy muzycznej uroczystości ślubnych, jubileuszowych w Urzędzie Stanu Cywilnego. Miał zawartą umowę z Urzędem Miasta S.. Z reguły usługi te świadczył w soboty. W kwietniu 2011r. zarobił z tego tytułu 280 zł, w maju – 210 zł, w czerwcu – 560 zł, w lipcu – 490 zł, w sierpniu – 700 zł, we wrześniu 840 zł, w październiku – 1050 zł. Za jedną imprezę, na której świadczy oprawę muzyczną otrzymywał maksymalnie 70 zł. Podejmował też dodatkowe zajęcia jak np. obsługę muzyczną festiwalu „Niemen non stop”, grywał w restauracji w hotelach. Prowadził działalność gospodarczą w zakresie handlu kosmetykami. Od 30 marca 2012 r. R. P. został uznany za osobę bezrobotną, z prawem do zasiłku dla bezrobotnych. Miał skierowanie do szpitala psychiatrycznego.

Pozwany M. P. miał wówczas 18 lat. Chorował z powodu alergii wziewnej. Pozostawał pod stałą kontrolą ortodonty. Uczęszczał do III klasy liceum ogólnokształcącego. W roku szkolnym 2011/2012 miał przystąpić do egzaminu maturalnego. Korzystał z dodatkowych, ale bezpłatnych zajęć. Uczęszczał na zajęcia fotograficzne w SOK w S., za które odpłatność wynosiła 30 zł miesięcznie. Uczęszczał także na zajęcia do Teatru (...), za które odpłatność wynosiła 30 zł miesięcznie. Zamierzał kontynuować naukę w szkole teatralnej w B..

Pozwana K. P. miała 15 lat. Była zdrowa, chociaż okresowo miała problemy dermatologiczne. Korzystała z odpłatnych zajęć w Teatrze (...) w S. grupa (...). Zajęcia kosztowały 30 zł miesięcznie. Uczęszczała również na zajęcia taneczne w (...), za które odpłatność wynosiła 70 zł miesięcznie.

Matka pozwanych A. P. (1) miała 42 lata. Poza dziećmi z małżeństwa z R. P. nie miała innych dzieci. Pozostawała w nieformalnym związku z M. R., którego nazywała bliskim przyjacielem. Od dnia 3 października 2011r. pracowała jako niania w godzinach od 8.00 do 16.00 i zarabiała 1.386 zł brutto tj. 1.030 zł netto miesięcznie. Została zatrudniona przez K. C. do opieki nad małoletnim E. C.. Korzystała z pomocy opieki społecznej. Pobierała świadczenia w postaci zasiłków rodzinnych w kwocie po 91 zł na każde dziecko. Dzieciom zostało przyznane stypendium w szkole w wysokości po 174 zł za kres od 1 września do 31 grudnia 2011 r. Mieszkała w S. przy ul. (...) z dziećmi i M. R., który nie przebywał stale w jej mieszkaniu. Koszt utrzymania mieszkania wynosił: czynsz – ok. 300 zł miesięcznie, energia – około 200 zł miesięcznie, gaz – 80 zł co dwa miesiące, internet – 102 zł miesięcznie, telewizja kablowa – około 70 zł miesięcznie. A. P. (1) za telefon komórkowy płaciła 40 zł miesięcznie, a za telefony dzieci – po 25 zł miesięcznie.

Obecnie powód ma 44 lata i poza pozwanymi nadal nie ma innych osób na utrzymaniu. Nie jest z nikim związany. Leczy się psychiatrycznie. W okresie od 30 czerwca 2012r. do 3 lipca 2012r. był hospitalizowany na oddziale psychiatrycznym z rozpoznaniem: zaburzenia depresyjno – lękowe. Od maja 2012r. do marca 2013r., z krótkimi przerwami trwającymi jeden dzień, cztery dni, 16 dni, przebywa na zwolnieniach lekarskich. Stwierdzono u niego także astmę. Przyjmuje leki, które kosztują 100, 200 zł. Posiada orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności. Może pracować na otwartym rynku pracy. Od marca 2012r. nie prowadzi działalności gospodarczej a od 30 marca 2012r. zarejestrowany jest jako bezrobotny z prawem do zasiłku, który otrzymywał w wysokości 435 zł netto miesięcznie do dnia 07 października 2012r. Nadal mieszka sam w mieszkaniu przy ulicy (...) w S.. Koszt utrzymania mieszkania wynosi: czynsz – 175 zł miesięcznie, energia – 66 zł miesięcznie. Posiada zadłużenie w opłacie za czynsz w kwocie 1548 zł. Wypowiedział umowę o media tj. telewizję i internet oraz umowę o elektroniczną ochronę mienia. Na okres od lutego 2013r. do lipca 2013r. przyznano mu dodatek mieszkaniowy w wysokości 178,18 zł. W lipcu 2012r. powód posiadał zaległość na rzecz ZUS z tytułu składek w kwocie 2.590,86 zł, którą ma spłacać w ratach po średnio 70 zł miesięcznie. Jednorazowo skorzystał z pomocy opieki społecznej w lutym 2013r. Otrzymał zasiłek celowy w wysokości 200 zł oraz zasiłek okresowy w kwocie 271 zł. Powód twierdzi, że w okresie od marca 2012r. do marca 2013r. otrzymał pożyczki gotówkowe od A. P. (2) na łączną kwotę 19.900 zł (w dniu 0-5 marca 2012 r. 3.500 zł, od 10 marca do 10 maja 2012 r. po 1.400 zł miesięcznie, a od czerwca 2012 r. po 1.200 zł miesięcznie) i pomaga mu finansowo ojciec w zakresie zakupu wyżywienia, opłacenia zaległych składek ZUS. W ostatnim czasie sprzedał instrumenty muzyczne za łączną kwotę 3000 zł.

Pozwany M. P. ma 19 lat. Jest zdrowy chociaż nadal pozostaje pod stałą kontrolą ortodonty. Aktualnie studiuje na studiach stacjonarnych na I roku Państwowej Wyższej Szkoły (...) w K. na wydziale Teatru (...) w B.. Otrzymuje stypendium socjalne w wysokości 673,29 zł miesięcznie od grudnia 2012 r., z wyrównaniem od października 2012 r. W sierpniu i we wrześniu 2012r. uczestniczył w warsztatach bezpłatnych związanych z kierunkiem nauki. W lipcu 2012r. brał udział w Międzynarodowej Konferencji (...) Współczesnego i S. Tanecznej, co kosztowało 700 zł. W związku z kierunkiem nauki często uczęszcza do kina, teatru. Zdarza się, że jadąc do B., jechał do W., gdzie o godzinie 19.00 lub 20.00 oglądał przedstawienie i następnie wracał do B. lub jechał do S.. Pozwany jeździ także do teatru do K., był też na festiwalu filmowym w K.. Od września 2012r. pozwany mieszka w B., w wynajętym mieszkaniu. Kaucja wynosiła 666 zł. Dodatkowo 333 zł kosztowały usługi pośrednika. Czynsz we wrześniu 2012r. wyniósł 332 zł. Matka pozwanego kupiła mu wyprawkę w postaci kołdrę, poduszki, naczyń. W okresie od września 2012r. do kwietnia 2013r. do S. przyjechał cztery razy. W październiku 2012r. M. P. na swoje utrzymanie otrzymał 1.350 zł wraz z alimentami. A. P. (1) przekazuje pozwanemu 100, 200 zł i wyposaża syna w żywność, chemię, środki higieniczne.

Pozwana K. P. ma 15 lat. Jest zdrowa, chociaż w ostatnim czasie odnowiły się jej stany przedłuszczycowe. Nadal nosi okulary, które od czasu ostatniego zakupu nie były wymieniane. W roku szkolnym 2012/2013 kończy gimnazjum i od września 2013r. zamierza kontynuować naukę w liceum ogólnokształcącym. Na zakup podręczników we wrześniu 2012r. jej matka wydała 150 zł. Sporadycznie korzysta z dodatkowych, odpłatnych korepetycji z fizyki. Obecnie nie uczęszcza na zajęcia w grupie B.. Składki klasowe wynoszą 10 zł miesięcznie, ubezpieczenie 38 zł jednorazowo. Pod koniec maja odbył się bal gimnazjalny, na co matka małoletniej pozwanej wydała 100 zł w dwóch ratach po 50 zł. Sukienka kosztowała 59,90 zł i buty 99,90 zł. Od kwietnia 2013r. małoletnia uczęszcza na siłownię, sześć razy w tygodniu, za odpłatnością 100 zł miesięcznie. Nadal mieszka wraz z matką i pozostaje pod jej opieką.

Matka pozwanych A. P. (1) ma 42 lata. Nadal pracuje jako niania i zarabia 1.195 zł netto miesięcznie. Aktualnie poszukuje pracy, ponieważ umowa kończy się 25 czerwca, a dziecko, którym się opiekuje, kończy 3 lata i od września 2013r. będzie uczęszczać do przedszkola. Mieszka wraz z małoletnią pozwaną, odwiedza ją M. R., z którym nadal pozostaje w związku. Koszt utrzymania mieszkania wynosi: czynsz – 356 zł miesięcznie, energia – 231 zł, gaz – 150 zł, opłata za telewizję – 90 zł, internet – 80 zł. Nie pobiera zasiłku rodzinnego. Za okres od października do lutego 2012r. zobowiązana była do zwrotu niesłusznie pobranego zasiłku rodzinnego. Posiada majątek w postaci mieszkania.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 kro).

Dalej Sąd ten wskazał, iż zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 138 kro, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych.

W związku z powyższym Sąd skonstatował, że od daty uprawomocnienia się wyroku podwyższającego alimenty do dnia wniesienia powództwa o obniżenie alimentów upłynęły trzy miesiące. W tym czasie zmieniła się sytuacja pozwanego M. P. i nie doszło do zmiany w zakresie usprawiedliwionych potrzeby małoletniej K. P..

Odwołując się do poglądu Sądu Najwyższego, wyrażonego w wyroku z dnia 16 maja 1975r. (III CRN 48/75), Sąd Rejonowy wskazał, że zasadne i zgodne z treścią art. 135 kro jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego, które określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. W tym kontekście Sąd stwierdził, że powód jest młodym (44 lata) mężczyzną. Nie ma innych dzieci na utrzymaniu. Nie jest z nikim związany. Stan zdrowia powoda, od czasu ostatniej sprawy, niewątpliwie uległ pogorszeniu, ale w toku niniejszego procesu nie zostało wykazane, iż powód jest całkowicie pozbawiony możliwości zarobkowania. Posiada orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności i ze wskazaniem, iż może być zatrudniony w otwartym rynku pracy, natomiast nie przedstawił żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, iż jest pozbawiony możliwości zarobkowania. Powód może i powinien podjąć pracę umożliwiającą mu spełnienie ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego.

Oceniając aktualna sytuację powoda Sąd Rejonowy wskazał, iż obecnie nie pracuje i od października 2012r. nie otrzymuje zasiłku dla bezrobotnych. Z pomocy opieki społecznej skorzystał jedynie w lutym 2013r. Według jego twierdzeń: finansowo pomaga mu ojciec w zakresie wyżywienia i opłacenia zaległych składek ZUS, obniżył koszty swojego utrzymania rozwiązując umowy o świadczenie usług oraz umowę o elektroniczną ochronę mienia, jednak posiada zadłużenie w opłacie za czynsz za mieszkanie, w okresie od marca 2012r. do marca 2013r. otrzymał pożyczki gotówkowe od A. P. (2) w łącznej kwocie 19.900 zł na zaległości alimentacyjne i alimenty bieżące w ich równej wysokości. W konsekwencji Sąd uznał, że powód posiada dochody, których nie ujawnia, bowiem nie jest prawdopodobne, aby wydatkować więcej niż posiadany dochód, a w ciągu ostatnich kilku miesięcy R. P. nie posiadał żadnego dochodu.

Oceniając sytuacje pozwanego M. P. Sąd Rejonowy uznał, iż od czasu ostatniej sprawy doszło do istotnej zmiany sytuacji, która uzasadnia uwzględnienie powództwa w części co do żądania obniżenia alimentów na tego pozwanego. Wskazał, że od września 2012r. pozwany mieszka i studiuje w B.. Otrzymuje stypendium socjalne w wysokości 673,29 zł miesięcznie, jednak w związku z kierunkiem nauki pozwany często uczęszcza do kina, teatru, co pociąga za sobą dodatkowe wydatki.

Czyniąc dalsze rozważania Sąd I-ej instancji podkreślił, iż to oboje rodzice mają obowiązek alimentacyjny wobec dzieci, tymczasem w dotychczasowej sytuacji to powód w większej części ponosił koszty utrzymania M. P.. Matka przekazywała pozwanemu drobne sumy a pozwany w okresie od września 2012r. do kwietnia 2013r. do domu rodzinnego przyjechał jedynie cztery razy. Pozwany na swoje utrzymanie otrzymywał łącznie 1.373,29 zł i dodatkowo 100, 200 zł od matki. Zatem matka pozwanego winna również dokładać się do kosztów utrzymania syna w kwocie adekwatnej do zaspokojenia części jego usprawiedliwionych potrzeb oraz swoich możliwości zarobkowych. Sąd uznał, iż w przypadku pozwanego M. P. doszło do takiej zmiany stosunków, która wymaga korekty zakresu dotychczas ustalonego obowiązku alimentacyjnego z kwoty po 700 do kwoty po 500 zł miesięcznie, poczynając od dnia 1 października 2012 r., czyli od dnia rozpoczęcia roku akademickigo. Sąd uznał, iż tak ustalona kwota pozwoli z jednej strony na zaspokojenie części usprawiedliwionych potrzeb pozwanego i nie będzie stanowić nadmiernego obciążenia dla powoda. Otrzymywane alimenty, stypendium oraz pomoc od matki pozwoli pozwanemu na kontynuowanie nauki i godne życie. Kwota 200 zł byłaby niewystarczająca na pokrycie chociażby części usprawiedliwionych potrzeb pozwanego np. zakwaterowania.

Z dalszych rozważań Sądu Rejonowego wynika, iż oddalił powództwo co do żądania obniżenia alimentów na rzecz małoletniej K. P., bowiem nie doszło do takiej zmiany stosunków, która uzasadniałabym korektę zakresu obowiązku alimentacyjnego powoda. Małoletnia pozwana nadal mieszka wraz z matką. Uczęszcza do liceum ogólnokształcącego. Od kwietnia 2013r. korzysta z siłowni. Jej usprawiedliwione potrzeby od czasu ostatniej sprawy alimentacyjnej nie zmalały.

Sąd nie obciążył pozwanego M. P. kosztami zastępstwa prawnego, w oparciu o treść art. 102 k.p.c., albowiem nie posiada majątku, kontynuuje naukę.

Apelacje od tego wyroku złożył powód w części oddalającej powództwo oraz pozwany M. P. w części, w której zostało ono uwzględnione.

Pozwany zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez jego niezastosowanie, tj. przepisu art. 135 § 2 kro, poprzez uznanie, że matka pozwanego winna dokładać się do zaspokajania potrzeb utrzymania pozwanego w kwocie wyższej niż czyni to dotychczas, pomimo że wykonuje ona swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania na rzecz syna. W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości.

Powód zarzucił, iż Sąd I-ej instancji nie uwzględnił jego dramatycznej sytuacji zawodowej i zdrowotnej, która ogranicza znacznie jego możliwości zarobkowe. W konkluzji wniósł o zmianę wyroku i uwzględnienie roszczenia o obniżenie alimentów do kwoty po 200 zł miesięcznie na rzecz każdego z dzieci. W uzupełnieniu apelacji przedstawił zaświadczenia obrazujące jego sytuację zdrowotną i finansową.

Sąd II-ej instancji zważył, co następuje:

Obie apelacje nie zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 382 kpc, sąd apelacyjny ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17.04.1998r., II CKN 704/97, OSNC 1998 nr 12, poz. 214). Sąd II-ej instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli sądu I-ej instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, rozważając wyniki postępowania przed tym sądem, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem procesu przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wymagał uzupełnienia w związku ze zmianami jakie zaszły pomiędzy wydaniem zaskarżonego wyroku a data rozpoznania apelacji. Orzeczeniem z dnia 10 czerwca 2013r. powód został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, ustalając iż istnieje ona od kwietnia 2012r. Orzeczenie zostało wydane do dnia 30 czerwca 2014r. (dowód: odpis orzeczenia k- 214). Pozwany nadal jest osoba bezrobotną i nie posiada prawa do zasiłku (dowód: zaświadczenie k- 218). Decyzją z dnia 26 czerwca 2013r. Miejski Ośrodek Pomocy W. w S. przyznał powodowi zasiłek w kwocie 363,82 zł miesięcznie na okres od 1 czerwca 2013r. do 30 czerwca 2014r. (dowód: odpis decyzji k- 229). Na rozprawie w dniu 26 lipca 2013r. powód wskazał, iż na okres od 1 sierpnia 2013r. do 31 stycznia 2014r. Prezydent Miasta S. przyznał mu dodatek mieszkaniowy w wysokości 204,26 zł miesięcznie (vide: oświadczenie powoda 00:03:02 protokołu k- 234). Zmieniła się również sytuacja A. P. (1), która decyzją Powiatowego Urzędu Pracy z dnia 1 lipca 2013r. została z tym dniem uznana za osobę bezrobotną, bez prawa do zasiłku (dowód: decyzja k- 239).

Uzupełnienie ustaleń Sądu Rejonowego w powyższym zakresie pozwoliło Sądowi, rozpoznającemu apelację, na konstatację, że dokonane przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie, jak i wnioski wywiedzione z przeprowadzonego postępowania dowodowego były całkowicie prawidłowe. Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i na jego podstawie dokonał ustaleń faktycznych, która po uzupełnieniu mogą być również podstawą rozstrzygnięcia apelacji, dlatego Sąd II-ej instancji przyjmuje je za własne.

Rozważania zasadności zarzutów apelacji należy poprzedzić wskazaniem, iż ugruntowany w judykaturze jest pogląd, że obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej (art. 96 kro). Obowiązek ten nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, a w szczególności przez dojście przez alimentowanego do pełnoletności. Nie jest także związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, przy czym przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletniość, brać należy pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki. Przeciwne stanowisko prowadziłoby do zahamowywania, a co najmniej znacznego utrudniania dalszego rozwoju dziecka, a to przez pozbawianie go środków materialnych niezbędnych do kontynuowania nauki po osiągnięciu pełnoletności, pozostawałoby zatem w sprzeczności ze wspomnianym wyżej podstawowym obowiązkiem rodzicielskim (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1997 r. w sprawie III CKN 217/97, LexPolonica nr 351778 oraz przywołane tam bogate orzecznictwo).

Przechodząc zatem do oceny obu apelacji wskazać należy, iż ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy, po analizie zebranego materiału dowodowego, w zakresie wymaganym dla rozstrzygnięcia zasadności roszczenia, co do zasady, nie są dotknięte żadnym błędem i twierdzenia obu apelujących w tym przedmiocie nie zasługują na aprobatę. Sąd Okręgowy przyjmuje za własne wnioski Sądu meriti oraz ocenę prawną zgromadzonego materiału dowodowego, zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, uznając za zbędne ich powtarzanie.

Podkreślić należy, że zasadnie Sąd Rejonowy przyjął, że również na matce pozwanego M. P. ciąży wobec niego obowiązek alimentacyjny, ale nie było przedmiotem sprawy roztrząsanie jego wysokości w odniesieniu do realnych jej możliwości finansowych. Dodać jedynie należy, iż z uwagi na wiek pozwanego i jego aktualne miejsce zamieszkania, nie można przyjąć, iż zasadny jest zarzut niezastosowania przez Sąd Rejonowy przepisu § 2 art. 135 kro. Natomiast odnośnie obowiązku alimentacyjnego powoda słusznie Sąd Rejonowy oparł się na utrwalonym poglądzie, że należy ustalać je w oparciu o potencjalne jego możliwości zarobkowe, które określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody.

Sąd Rejonowy w sposób wszechstronny rozważył wszystkie dowody przeprowadzone i ujawnione w toku rozprawy i to na ich podstawie poczynił, jak już wspomniano, nie budzące, pod kątem rzetelności, żadnych wątpliwości ustalenia faktyczne. Nadto ocena materiału dowodowego została dokonana przez Sąd pierwszej instancji w sposób bezstronny, zgodnie z zasadami wiedzy i logicznego rozumowania oraz doświadczeniem życiowym, czyli zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, wynikającą z art. 233 kpc. Właśnie do naruszenia tej zasady, zdaniem Sądu Okręgowego, sprowadzają się zarzuty podniesione w apelacji przez powoda, który odmawia Sądowi Rejonowemu prawa oceny zaprezentowanych przez niego twierdzeń i dowodów, i wyciągania z tego wniosków w zakresie oceny wniesionego powództwa.

Podkreślić przy tym należy, iż swobodna ocena dowodów odnosi się do wyboru określonych środków dowodowych i do sposobu ich przeprowadzenia. Mają być one ocenione konkretnie i w związku z całym zebranym materiałem dowodowym. Jest to podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (vide: orz. SN z 16 lutego 1996 r., II CRN 173/95, nie publ., sip. Legalis). W orzeczeniu z 10 czerwca 1999 r. II UKN 685/98 (sip. Legalis) Sąd Najwyższy stwierdził, że normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.

Zasada ta ujęta jest w ramy proceduralne, tzn. musi odpowiadać pewnym warunkom określonym przez prawo procesowe (czynnik ustawowy), co oznacza, że sąd może oprzeć swe przekonanie jedynie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, z zachowaniem wymagań dotyczących źródeł dowodzenia oraz zasady bezpośredniości oraz, że ocena dowodów musi być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Nadto sąd zobowiązany jest przeprowadzić selekcję dowodów, tj. dokonać wyboru tych, na których się oparł i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Wiąże się to z obowiązkiem należytego uzasadnienia orzeczenia (art. 328 § 2 kpc). Uważa się także, iż granice swobodnej oceny dowodów warunkuje czynnik ideologiczny, tj. poziom świadomości prawnej sędziego oraz obowiązujące w danym momencie poglądy na sądowe stosowanie prawa. Obok znajomości przepisów, doktryny i orzecznictwa na postępowanie sędziego i sposób oceny przez niego różnych środków dowodowych wpływają także informacje dotyczące różnych faktów życia społecznego, jego ogólna kultura prawna, jak również system pozaprawnych reguł i ocen społecznych, do których odsyłają przepisy obowiązującego prawa.

Nadto Sąd Okręgowy podziela pogląd, że jeśli przeprowadzone przez siebie dowody sąd oceni przy zachowaniu wskazanych wymagań, dając temu wyraz w uzasadnieniu orzeczenia, jej podważenie jest prawnie niemożliwe oraz, że „tylko ocena rażąco błędna lub oczywiście sprzeczna z treścią materiału dowodowego, może czynić usprawiedliwionym zarzut naruszenia, wynikającej z art. 233 § 1 kpc, zasady swobodnej oceny dowodów” (vide: Wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2003r., I CKN 1431/00 ( nie publ., sip. Legalis).

W tym miejscu na podkreślenie zasługuje rola uzasadnienia orzeczenia, którego treść powinna umożliwiać sprawdzenie w toku instancji prawidłowości doboru, jak i stosowania kryteriów oceny. Zdaniem Sądu Okręgowego, obowiązkowi wynikającemu z art. 328 § 2 kpc Sąd Rejonowy w pełni sprostał.

Strona (w realiach niniejszej sprawy powód), która chce podważyć sędziowską ocenę dowodów, nie może ograniczyć się do przedstawienia własnej oceny, nawet jeśli jej ocena jest przekonująca. Nie wystarczą stwierdzenia, że ustalenia faktyczne są wadliwe ani też wskazanie stanu faktycznego, który – zdaniem skarżącego – odpowiada rzeczywistości. Sędziowskiej ocenie dowodów nie można skutecznie przeciwstawiać własnej oceny, przeciwnie – konieczne jest wskazanie, umiejscowionych w realiach konkretnej sprawy, przyczyn, dla których ocena dowodów nie spełnia kryteriów określonych w art. 233 § 1 kpc. Należy wykazać, że sąd przekroczył granice swobodnej oceny dowodów. Dopóki skarżący nie wykaże istotnych błędów logicznego rozumowania, sprzeczności oceny z doświadczeniem życiowym, braku wszechstronności , czy też bezzasadnego pominięcia dowodów, które prowadzą do wniosków odmiennych, dopóty nie można uznać, że sąd naruszył art. 233 § 1 kpc. Pamiętać należy, że sąd wyższej instancji, dokonując w ramach zarzutów apelacyjnych kontroli w zakresie dowodów przeprowadzonej przez sąd niższej instancji, nie ustala prawdziwości faktów, lecz sprawdza, czy granice swobodnej oceny nie zostały przekroczone. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 23 marca 1999 roku (III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 8-8, poz. 124) podkreślił, że same nawet bardzo poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 kpc, nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska. Tytułem podsumowania tej części rozważań należy wskazać, iż jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu – na podstawie tego materiału dowodowego – można było wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo – wbrew zasadom doświadczenia życiowego – nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Celem podsumowania tego wywodu stwierdzić należy, iż Sąd Okręgowy nie dopatrzył się naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu prawa procesowego – art. 233 § 1 kpc – poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Jak już bowiem wyżej wskazano, Sąd pierwszej instancji ocenił zgromadzony materiał dowodowy, wyjaśniający wszystkie okoliczności konieczne do rozstrzygnięcia sprawy, poprzez poddanie go logicznej analizie, wspartej zasadami doświadczenia życiowego, według jasnych i znajdujących aprobatę Sądu drugiej instancji kryteriów, przytoczonych expressis verbis w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Sąd Rejonowy nie uchybił nadto obowiązkowi wyciągania z materiału dowodowego li tylko konkluzji logicznie uzasadnionych. W konsekwencji należy uznać, iż Sąd Rejonowy wszechstronnie rozważył materiał dowodowy zgromadzony w sprawie w oparciu o art. 233 § 1 kpc. Wbrew twierdzeniom strony skarżącej, nie zachodzi sprzeczność ustaleń Sądu Rejonowego z materiałem dowodowym, a wyciągnięte wnioski Sądu pierwszej instancji są logiczne i spójne.

Podkreślić jedynie należy, iż mimo zaliczenia do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności powód nadal nie jest całkowicie pozbawiony możliwości zarobkowania a mając na utrzymaniu dwoje dzieci, które maja prawo się kształcić aby móc w przyszłości osiągnąć samodzielność, zobowiązany jest poczynić wszelkie starania, aby ciążącemu na nim z mocy ustawy obowiązkowi alimentacyjnemu podołać.

Zasadność zaskarżonego rozstrzygnięcia dodatkowo warunkuje aktualna sytuacja matki pozwanych A. P. (1), która od dnia 1 lipca 2013r. jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Według jej oświadczenia, złożonego na rozprawie apelacyjnej, czyni starania o znalezienie pracy, ale ich wynika nie jest aktualnie znany. Natomiast brak przesłanek do uznania, iż osiągnie ona takie wynagrodzenie, które pozwoli jej na utrzymanie obojga dzieci, przy minimalnej pomocy powoda, który sam określa swoje możliwości w tym zakresie na kwoty po 200 zł miesięcznie.

Dodatkowo wskazać należy, iż oboje rodzice, czyli powód i matka pozwanych, odwołują się do pomocy uzyskiwanej od swoich rodziców, zatem dziadków pozwanych. Należy przyjąć, iż taki układ jest pośrednio spełnieniem obowiązku alimentacyjnego, którego kolejność określa art. 129 kro a zakres art. 132 w zw. z art.135 kro.

Konstatując stwierdzić należy, iż słusznie zatem Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo zasługuje jedynie na częściowe uwzględnienie w stosunku do pozwanego M. P., natomiast nie zasługuje na uwzględnienie wobec małoletniej pozwanej K. P..

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na mocy art. 385 kpc, oddalił obie apelacje.