Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Grażyna Tokarczyk

Sędziowie SSO Kazimierz Cieślikowski

SSR del. Małgorzata Peteja-Żak (spr.)

Protokolant Aleksandra Studniarz

przy udziale B. S.

Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2015 r.

sprawy J. T. syna M. i K.,

ur. (...) w G.

oskarżonego z art. 13§1 kk w zw. z art. 286§1 kk, art. 297§1 kk i art. 270§1 kk przy zast. art. 11§2 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżyciela publicznego i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 16 grudnia 2014 r. sygnatura akt IX K 360/12

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk i art. 636 § 1 kpk

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie 1 podstawę wymiaru kary uzupełnia o przepis art. 14 § 1 kk;

2.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. M. kwotę 516,60 zł (pięćset szesnaście złotych i sześćdziesiąt groszy) obejmującą kwotę 96,60 zł (dziewięćdziesiąt sześć złotych i sześćdziesiąt groszy) podatku VAT, tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

4.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania odwoławczego w kwocie 536,60 zł (pięćset trzydzieści sześć złotych sześćdziesiąt groszy ) i wymierza mu opłatę za II instancję w wysokości 580 zł (pięćset osiemdziesiąt złotych).

Sygn. akt VI Ka 472/15

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 15 września 2015r.

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 16 grudnia 2014r., w sprawie o sygn. IX K 360/12, uznał oskarżonego J. T. za winnego popełnienia czynu polegającego na tym, że w miesiącu maju 2005r. w G., działając w zamiarze popełnienia przestępstwa, wspólnie i w porozumieniu z P. K. (1) i inną ustaloną osobą, w celu uzyskania kredytu gotówkowego w kwocie 3.900 złotych oraz w celu osiągnięcia w ten sposób korzyści majątkowej, poprzez wypisanie treści zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach P. K. (1) sfałszował dokument, który miał decydujące znaczenie dla przyznania kredytu, który następnie P. K. (1) przedłożył jako autentyczny w (...) z siedzibą we W. Oddział w G., usiłując w ten sposób wprowadzić w błąd pracownika (...) z siedzibą we W. Oddział w G. co do faktu zatrudnienia P. K. (1) w firmie (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., uzyskiwania wynagrodzenia oraz zamiaru i możliwości spłaty kredytu i w ten sposób doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) we W. w kwocie 3.900 złotych, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na procedurę weryfikacyjną banku, tj. czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za ten czyn na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk i art. 33 § 2 kk wymierzył oskarżonemu karę 1 roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych, przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 20 złotych.

Na mocy art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk Sąd wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 4 lata.

Na podstawie art. 29 ustawy Prawo o adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu kwotę 1.136,52 złotych brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu oraz zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe.

Powyższy wyrok zaskarżony został na korzyść oskarżonego J. T. w części dotyczącej wymierzonej mu kary, tj. w zakresie pkt 1 i 2, przez jego obrońcę.

Obrońca oskarżonego zaskarżonemu wyrokowi zarzucił wymierzenie kary rażąco niewspółmiernej w stosunku do stopnia zawinienia oskarżonego i wagi sprawy, nieuwzględniającej przy tym w szczególności braku ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunków osobistych oskarżonego, a także sposobu życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowania się po jego popełnieniu, a nadto pozytywnej prognozy kryminologicznej.

Wskazując na powyższe, obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności przy zastosowaniu warunkowego zawieszenia jej wykonania na okres próby 2 lat.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługuje na uwzględnienie, a kontrola odwoławcza przeprowadzonego przez Sąd I instancji postępowania dowodowego, zaskarżonego orzeczenia, jego uzasadnienia oraz analiza treści środka odwoławczego skutkuje koniecznością uznania tej apelacji za niezasadną.

Trzeba zatem na wstępie podkreślić, że Sąd Rejonowy dokładnie i rzetelnie przeprowadził postępowanie dowodowe, w trakcie którego przedsięwziął niezbędne i odpowiednie czynności celem wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności w sprawie. Zgromadzone dowody poddał wnikliwej analizie, a w motywach zaskarżonego orzeczenia ustosunkował się do każdego z przeprowadzonych dowodów. Wyjaśnił zatem, którym dowodom dał wiarę i dlaczego, a także które okoliczności sprawy można na ich podstawie uznać za udowodnione. Przedstawiona przez Sąd I instancji analiza dowodów w pełni zasługiwała więc na uwzględnienie. Była ona spójna i uwzględniała zasady doświadczenia życiowego, w tym zawodowego. Zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez Sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego odpowiadała prawidłowości logicznego rozumowania, nadto analiza ta nie wykraczała poza ramy swobodnej oceny dowodów. Sąd I instancji w sposób poprawny zastosował również przepisy prawa materialnego, dokonując prawidłowej kwalifikacji prawnej czynu; w konsekwencji prawidłowo przypisał oskarżonemu popełnienie przestępstwa wyczerpującego znamiona typu czynu zabronionego z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

Przechodząc do ustosunkowania się do podniesionego przez obrońcę oskarżonego zarzutu rażącej niewspółmierności orzeczonej względem oskarżonego kary pozbawienia wolności, trzeba wskazać, iż Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zakwestionowania tak orzeczonej wobec oskarżonego tej kary, jak i kary grzywny, wymierzonej obok kary pozbawienia wolności, w oparciu o przepis art. 33 § 2 kk.

Zarzut rażącej surowości kary może być zasadny tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary określonych w art. 53 kk (zob. wyrok SN z dnia 14 XI 1973r., III KR 254/73, OSNPG 1974/3-4/51).

Sąd Rejonowy właściwie ustalił stopień zawinienia oskarżonego i wymierzył mu karę pozbawienia wolności adekwatną do stopnia winy i społecznej szkodliwości przypisanego czynu, według swojego uznania i w granicach przewidzianych przez ustawę. W pisemnych motywach uzasadnienia zaskarżonego wyroku w sposób obszerny i szczegółowy uwzględnił całokształt okoliczności mający wpływ na wymiar kary, biorąc pod uwagę wszystkie dyrektywy jej orzekania. Kara wymierzona oskarżonemu zatem w sposób należyty spełnia swe cele zapobiegawcze i wychowawcze, wypełniając wymogi prewencji ogólnej i w zakresie społecznego oddziaływania.

Wszystkie okoliczności podnoszone przez skarżącego w apelacji, a dotyczące okoliczności popełnienia czynu, dopuszczenia się go jedynie w formie usiłowania, nadto pełnionej przez oskarżonego roli, niewygórowanej kwoty kredytu, a także ustabilizowanego trybu życia osobistego i zawodowego, zostały szczegółowo przeanalizowane przez Sąd orzekający, który trafnie uznał, iż orzeczona kara pozbawienia wolności jest adekwatna do stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości, a nadto spełni swe cele w zakresie prewencji indywidualnej i ogólnej. Sąd meriti prawidłowo więc ustalił, że stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez oskarżonego czynu jest znaczny, czemu dał czytelny wyraz w rozważaniach zawartych w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Trzeba zatem podkreślić wbrew wywodom apelującego, że rola oskarżonego w popełnieniu przypisanego mu przestępstwa nie była wcale poboczna i marginalna w porównaniu z tą pełnioną przez współsprawcę A. G. (1). Oskarżony od początku doskonale orientował się w celu jakiemu miały służyć zamierzone działania, a zatem działając w sposób aktywny i zaplanowany, z pełną świadomością tego, do czego mają służyć poszczególne podejmowane przez niego działania, wspólnie i w porozumieniu z innymi, ustalonymi osobami, godził w dobra chronione prawem, jakimi są cudze mienie oraz prawidłowość funkcjonowania obrotu prawnego i wiarygodność dokumentów, nadto działając z zamiarem bezpośrednim kierunkowym, gdyż jego motywacją było osiągnięcie stosunkowo łatwej, szybkiej, ale i dość sporej korzyści majątkowej. Przypomnieć należy, iż to dzięki podjętej inicjatywie przez oskarżonego i jego znajomości z H. P. podjęto działania zmierzające do wynajęcia pomieszczenia w biurowcu dla funkcjonowania (...) oddziału spółki (...), a następnie tylko dzięki jego wieloletniej znajomości z J. M. zdołano nawiązać kontakt z kolejną osobą bezrobotną - P. K. (1). To także tylko osobiste starania J. T. doprowadziły do kontaktu A. G. (1) z tymi osobami, zawiezienia tych ostatnich do mieszkania G., a następnie do oddziału banku celem uzyskania informacji dot. warunków uzyskania kredytu oraz pobrania druku zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach, a potem – już po sfałszowaniu treści tego dokumentu i wpisaniu własnoręcznie przez oskarżonego nieprawdziwych danych odnośnie faktu zatrudnienia P. K. i osiąganych przez niego zarobków - w towarzystwie A. G. i P. K. złożenie tego dokumentu w oddziale banku. Trudno zatem zgodzić się z obrońcą, że rola przypadająca oskarżonemu w tym przestępstwie (mniejsza niż samego inicjatora A. G.) nie została poddana prawidłowej ocenie przez Sąd Rejonowy, była ona bowiem wiodącą do osiągnięcia celu, a więc pozyskania kredytu koniecznego dla rozwinięcia, a de facto rozpoczęcia działalności spółki (...). Fakt, iż przestępstwo to zostało popełnione w formie stadialnej usiłowania (a więc czyn podjęto w zamiarze popełnienia przestępstwa zmierzając bezpośrednio do jego dokonania, które jednak nie nastąpiło z uwagi na podjętą skutecznie weryfikację dokumentów oraz przytomną i niezwłoczną interwencję pracownika banku (...)) został uwzględniony przez Sąd meriti przy wyrokowaniu, a tym samym i przy wymierzaniu kary oskarżonemu, a jedynie na skutek zwykłego przeoczenia pominięto w podstawie prawnej skazania przepis art. 14 § 1 kk, stanowiący o granicy wymiaru kary za usiłowanie.

Nie sposób zgodzić się też z obrońcą gdy podnosi fakt braku weryfikacji kwoty będącej przedmiotem przestępstwa, wskazując po pierwsze - jedynie na wstępną symulację banku w tym zakresie, a po drugie – na jej niewygórowaną na owe czasy wysokość, zważywszy na przypadki oszustw na znacznie większą skalę. Wszak sama kwota 3.900 złotych została zaproponowana automatycznie przez system bankowy, weryfikujący zdolność P. K. (1) na podstawie przedłożonego przez niego podrobionego zaświadczenia o wysokości zarobków, a on sam jedynie wyraził pisemnie zgodę na przetwarzanie jego danych osobowych i zweryfikowanie zdolności kredytowej; trudno tu zatem mówić o jakiejś wstępnej jedynie symulacji, taka kwota bowiem – z uwagi na wysokość osiąganych dochodów – została zaproponowana przez system bankowy jako oferta wstępna, klient zaś, na to jedynie przystając, podpisał powyższy dokument, bez konieczności składania pisemnego wniosku o przydzielenie konkretnej kwoty kredytu. Biorąc pod uwagę natomiast to, że przedmiotowego przestępstwa dopuszczono się w maju 2005 roku, a więc ponad 9 lat przed datą wydania zaskarżonego wyroku, trzeba stwierdzić, iż kwota 3.900 złotych była znaczną, co w sposób właściwy także zostało uwzględniono przy badaniu stopnia społecznej szkodliwości czynu.

Nie może być zatem w tak przedstawionych okolicznościach kwestionowane, że stopień winy oskarżonego i społecznej szkodliwości popełnionego przestępstwa były znaczne. Sąd Rejonowy wszystkie okoliczności wpływające na wymiar kary wziął pod wnikliwą uwagę, o czym świadczą wywody zawarte w motywach pisemnych zaskarżonego wyroku. Uwzględnił więc także jako okoliczność obciążającą dotychczasową karalność oskarżonego, który już w przeszłości łamał porządek prawny. W ocenie Sądu odwoławczego kara pozbawienia wolności wymierzona oskarżonemu za przypisany mu czyn jest karą, której wymiar tylko nieznacznie przekracza dolną granicę ustawowego zagrożenia, uwzględnia wysoki stopień zawinienia oskarżonego i społecznej szkodliwości popełnionego przestępstwa.

Także i orzeczona kara grzywny jawi się jako kara współmierna i adekwatna do możliwości zarobkowych i sytuacji rodzinnej oskarżonego, spełniając swe cele wychowawcze i zapobiegawcze wobec sprawcy, jak również w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Nie można zapominać też tu o celu, jaki przyświecał działaniom oskarżonego, jakim było osiągnięcie korzyści majątkowej. Wysokość stawki uwzględnia należycie sytuację majątkową i finansową sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne; wszak posiada on wyuczony zawód i prowadzi działalność gospodarczą, a zatem – nawet przy uwzględnieniu oświadczenia oskarżonego o wykazywanej stracie w tej działalności – jest on osobą zdolną do pracy i zarobkowania, stąd kwota ustalonej stawki dziennej na 20 złotych nie razi w żadnej mierze nadmierną surowością.

Sąd Rejonowy poczynił zatem prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie okoliczności mających wpływ na wymiar kary, a poczynione przez ten Sąd ustalenia uzasadniają w ocenie Sądu Okręgowego przekonanie co do pozytywnej prognozy, o której mowa w art. 69 § 1 kk. Przekonują zwłaszcza Sąd Okręgowy zaprezentowane w pisemnych motywach wyroku wywody, odnoszące się do przyjęcia przez Sąd I instancji pozytywnej prognozy kryminologiczno – społecznej w stosunku do oskarżonego, a tym samym do zastosowania art. 69 § 1 kk i warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej mu kary pozbawienia wolności. Nie tylko zatem w niniejszej sprawie została spełniona przesłanka formalna – kara łączna orzeczona została w wymiarze nie przekraczającym 2 lat pozbawienia wolności, ale także zaistniały pozostałe wymogi niezbędne do zastosowania tego środka probacyjnego. Zgodzić się należy z Sądem orzekającym, iż wcześniejsza karalność oskarżonego, zważywszy równocześnie na jego dojrzały wiek oraz ustabilizowany tryb życia, posiadanie zawodu i stałej pracy zarobkowej, zostały w sposób dostateczny uwzględnione w momencie oceny możliwości uzyskania spodziewanego efektu zapobiegawczego kary, o jakim mowa w przytoczonym przepisie. Zapobieżenie powrotowi do przestępstwa jest minimalnym zadaniem kary, ale wystarczającym dla oceny, czy należy zastosować warunkowe zawieszenie wykonania kary. W realiach niniejszej sprawy kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, acz na wydłużony okres próby do 4 lat, także w ocenie Sądu odwoławczego ma szansę na realizację celów w zakresie zapobiegawczego oddziaływania na sprawcę i w tym kontekście musi być uznana za zasadną. Nie ma racji zatem skarżący wykazując, że postawa oskarżonego, dla którego wystarczającym było już długotrwałe prowadzenie postępowania karnego, wzbudzające u niego poczucie zagrożenia i nieuchronności kary, uzasadnia wymierzenie mu kary w niższym wymiarze, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na minimalny okres próby. Deklarowana przez skarżącego, lecz niczym nie poparta, postawa oskarżonego po popełnieniu przestępstwa, zwłaszcza zaś jego sucha deklaracja o chęci zachowania zgodnego z obowiązującym porządkiem prawnym, stanowi istotną przesłankę prognostyczną co do niepopełnienia przez oskarżonego w przyszłości kolejnego przestępstwa. Wszak tego rodzaju przekonanie bazować musi na ocenie postawy sprawcy, jego właściwości i warunków osobistych, dotychczasowego sposobu życia oraz zachowania się po popełnieniu przestępstwa. Jeśli zatem przez pryzmat tych warunków spojrzy się na sylwetkę oskarżonego, to trzeba zauważyć, że jest on jednak osobą karaną, jego działanie przestępcze było motywowane chęcią osiągnięcia zysku, a więc niskimi pobudkami, a okoliczności przedmiotowe popełnienia tego przestępstwa, jego precyzyjne zaplanowanie, współpraca z innym osobami, zaangażowanie w przestępstwo innych osób, grożąca znaczna szkoda, uzasadniają prawidłowość przyjętego przez Sąd orzekający wydłużonego okresu próby, celem rzetelnej weryfikacji stawianej prognozy wobec oskarżonego. Konkludując, Sąd Okręgowy uznał zatem, że wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności w takiej formie pozostanie wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary. Cele prewencji indywidualnej bez wątpienia spełnione zostaną przez orzeczenie takiej kary, w szczególności zaś tak wymierzona kara zapobiec powinna powrotowi oskarżonego do przestępstwa. Możliwość wykonania w okresie 4 lat próby warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku powinna skutecznie odwieść oskarżonego od popełniania kolejnych przestępstw, w tym zwłaszcza tych, z którymi związany jest prawidłowy obrót gospodarczy, jego funkcjonowanie oraz związane z nim indywidualne interesy jego uczestników.

Sąd Okręgowy, podzielając zatem w pełni wywody Sądu orzekającego odnoszące się do potrzeby wymierzenia oskarżonemu tak kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jak i obok tej kary grzywny, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, poza zmianą omówioną niżej, jako trafny i słuszny.

W uwzględnieniu natomiast apelacji Prokuratora Rejonowego dokonano jedynie korekty orzeczenia w jego punkcie 1 poprzez uzupełnienie podstawy wymiaru kary o przepis art. 14 § 1 kk, stanowiący o wymiarze kary za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa.

W pkt 3 wyroku zasądzono nadto od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy oskarżonego z urzędu adw. A. M. koszty nieopłaconej przez oskarżonego pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym, obejmujące także kwotę podatku VAT.

Ponadto zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania odwoławczego w kwocie 536,60 złotych (na które składają się ryczałt za doręczenie pism w postępowaniu odwoławczym oraz należność z tytułu nieopłaconej przez stronę pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata), a także wymierzono mu opłatę za II instancję w kwocie 580 złotych, będącą konsekwencją wymierzonych kar. Sąd odwoławczy nie znalazł podstaw do zwolnienia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zważywszy na fakt, iż jest on osobą zdrową, zdolną do pracy, posiadającą wyuczony zawód i prowadzącą działalność gospodarczą.