Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 października 2015 roku w S.

sprawy M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do renty socjalnej

na skutek odwołania M. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 9 stycznia 2015 roku nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu M. J. w dalszym ciągu prawo do renty socjalnej na okres od 1 listopada 2014 roku do października 2017 roku.

SSO Andrzej Stasiuk

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 9 stycznia 2015 r. odmówił ubezpieczonemu – M. J. prawa do renty socjalnej, uzasadniając swoje rozstrzygnięcie treścią orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS-u z dnia 2 stycznia 2015 roku, stwierdzającego, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od powyższej decyzji, domagając się przyznania mu prawa do renty socjalnej. Wskazał przy tym, że jest osobą niepełnosprawną od dzieciństwa, musi zażywać leki na które bez renty nie będzie go stać albowiem jest osobą samotną i bezdomną.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony - M. J. urodził się (...) Ukończył Specjalny Ośrodek Szkolno- (...) w P., uczył się w klasie o kierunku ogrodnictwo.

Po raz pierwszy wniosek o przyznanie mu renty socjalnej złożył w dniu 27 lutego 2004 roku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 20 kwietnia 2004 r. przyznał wówczas ubezpieczonemu rentę socjalną na okres od 1 lutego 2004 do 30 kwietnia 2005 r. U podstaw decyzji organu rentowego leżało orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu z dnia 8 kwietnia 2004 r., który rozpoznał u ubezpieczonego niedorozwój umysłowy stopnia lekkiego ale z niestałością emocjonalną i społeczną, który w połączeniu z jego sytuacją życiową czynił go okresowo całkowicie niezdolnym do pracy.

Prawo do renty socjalnej było ubezpieczonemu przedłużane kilkukrotnie – decyzjami z 4 maja 2005 r., 31 maja 2007 r. i 2 września 2010 r. – do dnia 31 października 2014 roku. Podstawą przyznania ubezpieczonemu prawa do renty socjalnej od 1 lipca 2010 do 31 października 2014 r. było orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu z dnia 16 sierpnia 2010 r., w którym rozpoznał u ubezpieczonego niedorozwój umysłowy w stopniu lekkim, zaburzenia zachowania i emocji oraz zespół nadpobudliwości ruchowej. W orzeczeniu tym wskazano, że ubezpieczony przebywał w ośrodku szkolno – wychowawczym z niedorozwojem umysłowym w stopniu lekkim, że pozostaje pod opieką PZP od 2004 r., okresowo jest agresywny, nadruchliwy, ma niepełną orientację allo i autopsychiczną, jest nadpobudliwy psychoruchowo oraz cechuje go brak krytycyzmu.

Kolejnym wnioskiem, datowanym na 24 września 2014 r., ubezpieczony wniósł o przyznanie mu renty socjalnej na dalszy okres. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 9 stycznia 2015 r. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty socjalnej, uzasadniając swoje rozstrzygnięcie treścią orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS-u z dnia 2 stycznia 2015 roku, stwierdzającego, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Okoliczności niesporne, a nadto :

- wnioski ubezpieczonego - k.1-2 i 51 akt ZUS

- decyzje – k. 9, 17, 29, 38 i 55 akt ZUS

- orzeczenia lekarskie w dokumentacji lekarskiej ZUS

Według stanu na dzień wydania zaskarżonej decyzji u ubezpieczonego rozpoznano upośledzenie umysłowe stopnia lekkiego z zaburzeniami emocjonalnymi i trwałą zmianę osobowości po przeżyciu zdarzeń urazowych. Po dniu 31 października 2014 r. stan zdrowia psychicznego ubezpieczonego nie poprawił się i nie odzyskał on zdolności do zatrudnienia. Opisywane przez lekarza orzecznika ZUS w 2010 r. zachowania ubezpieczonego, tj. niepokój, niepełna orientacja, skłonność do zdarzeń agresywnych i brak krytycyzmu utrzymują się nadal mimo kontynuowania leczenia psychiatrycznego. Poza obniżonym intelektem u ubezpieczonego nastąpiła trwała zmiana osobowości po przeżyciu dramatycznych zdarzeń (odrzucenie, przemoc, nadużycia i obecnie bezdomność), które skutkują lękiem, brakiem relacji społecznych, brakiem umiejętności zaplanowania i realizacji celów życiowych oraz zaniedbaniem. Ubezpieczony ma ponadto orzeczony na stałe znaczny stopień niepełnosprawności.

Występujące u ubezpieczonego schorzenia i stopień ich nasilenia powodują całkowitą niezdolność do pracy w dalszym ciągu do października 2017 r. Schorzenia stanowiące obecnie podstawę do stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy powstały u ubezpieczonego w okresie dzieciństwa i pobierania nauki w szkole. U ubezpieczonego widoczna jest postępująca psychodegeneracja, która może zwiastować rozwój choroby psychicznej.

Dowody:

- opinia i opinia uzupełniająca biegłego z zakresu psychiatrii – dr M. Ś. – k. 22-24 i 37 akt sprawy

- dokumentacja medyczna w aktach sprawy oraz dokumentacji medycznej w aktach ZUS

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego okazało się uzasadnione.

Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268), renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18 roku życia,

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia,

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobie, która spełnia powyższe warunki określone w ust. 1, przysługuje:

1) renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa (ust. 2).

Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje się na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stosując odpowiednio między innymi art. 12-14 tej ustawy (art. 5 i 15 ustawy o rencie socjalnej).

Pojęcie niezdolności do pracy zostało zdefiniowane w przepisie art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162 poz. 1118 ze zm.). Zgodnie z przepisem ust. 2 powyższego artykułu - całkowita niezdolność do pracy ma miejsce wówczas, gdy nastąpiła utrata zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy” należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu przepisu art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, a więc jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. niepublikowany wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004 r., I UK 28/04). W orzecznictwie przyjmuje się również (wyroki z dnia 20 sierpnia 2003 r., II UK 11/03 oraz z dnia 5 lipca 2005 r., I UK 222/04, niepublikowane), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do świadczenia rentowego.

Zgodnie zatem z powyższym i uregulowaniem zawartym w przepisie art.13 ustawy rentowej, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,

- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Dokonując oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, należało ponadto mieć na uwadze, iż stosownie do treści art. 13 ust. 4 ustawy emerytalnej zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

W niniejszej sprawie przedmiotem sporu było ustalenie, czy ubezpieczony jest w dalszym ciągu osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia.

Ustalenia w przedmiocie stanu zdrowia ubezpieczonego i jego zdolności do pracy poczynione zostały przez Sąd Okręgowy w oparciu o analizę dokumentacji lekarskiej ubezpieczonego, jak również na podstawie przeprowadzonego przez Sąd dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii dr M. Ś.. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. Tak samo ocenił Sąd wydaną w niniejszej sprawie opinię biegłego.

Zważyć w tym miejscu jednocześnie należy, iż specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd – który nie posiada wiadomości specjalnych – tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego dowodu stanowią również: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen powszechnej (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2002 r. V CKN 1354/00 LEX nr 77046).

Opinia dr M. Ś., sporządzona w toku niniejszego postępowania, wydana została przez biegłego sądowego - specjalistę psychiatrii dzieci i młodzieży, cieszącego się dużym autorytetem lekarza klinicznego, po uprzednio przeprowadzonym badaniu ubezpieczonego oraz wcześniejszej analizie treści dotyczącej go dokumentacji lekarskiej. Opinia ta jest, w ocenie Sądu, jasna i spójna, wnioski w niej zawarte logiczne i przekonywająco uzasadnione, a rzetelność i fachowość powyższych ustaleń nie budzi żadnych wątpliwości i pozwala na uznanie ich za w pełni wiarygodne. Biegła postawiła wyraźne rozpoznanie odnośnie schorzeń ubezpieczonego i ich wpływu na jej zdolność do pracy na wolnym rynku oraz przekonująco wyjaśniła różnicę pomiędzy opinią przez nią wydaną a orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS.

Na podstawie przeprowadzonego badania lekarskiego ubezpieczonego oraz po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną biegła rozpoznała u ubezpieczonego upośledzenie umysłowe stopnia lekkiego z zaburzeniami emocjonalnymi i trwałą zmianę osobowości po przeżyciu zdarzeń urazowych. W opinii biegłego, po dniu 31 października 2014 r., stan zdrowia psychicznego ubezpieczonego nie poprawił się i nie odzyskał on zdolności do zatrudnienia. Opisywane przez lekarza orzecznika ZUS w 2010 r. zachowania ubezpieczonego, tj. niepokój, niepełna orientacja, skłonność do zdarzeń agresywnych i brak krytycyzmu utrzymują się nadal mimo kontynuowania leczenia psychiatrycznego. Poza obniżonym intelektem u ubezpieczonego nastąpiła trwała zmiana osobowości po przeżyciu dramatycznych zdarzeń (odrzucenie, przemoc, nadużycia i obecnie bezdomność), które skutkują lękiem, brakiem relacji społecznych, brakiem umiejętności zaplanowania i realizacji celów życiowych oraz zaniedbaniem. Biegła zwróciła jednocześnie uwagę na fakt, iż ubezpieczony ma orzeczony od 2007 r. na stałe znaczny stopień niepełnosprawności. W opinii biegłego, występujące u ubezpieczonego schorzenia i stopień ich nasilenia powodują całkowitą niezdolność do pracy w dalszym ciągu do października 2017 r. Schorzenia stanowiące obecnie podstawę do stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy powstały u ubezpieczonego w okresie dzieciństwa i pobierania nauki w szkole. Nadto, na co również zwrócił uwagę biegły, u ubezpieczonego widoczna jest postępująca psychodegeneracja, która może zwiastować rozwój choroby psychicznej.

Nie uszło uwadze Sądu, że Przewodnicząca Komisji Lekarskich ( (...)) wniosła zarzuty odnośnie opinii biegłej, jednakże zdaniem Sądu zastrzeżenia (...) nie podważyły prawidłowości ustaleń biegłego. (...) wskazywała na odmienne ustalenia dokonane przez lekarzy orzeczników Zakładu, na to, że ubezpieczony nie był dotychczas hospitalizowany oraz, że po zażyciu chloprotixenu staje się on spokojniejszy. Zdaniem Sądu zarzuty (...) w tym zakresie okazały się nieskuteczne i nie podważyły prawidłowości ustaleń dokonanych przez biegłego albowiem biegły jedynie prawidłowo zdiagnozował i ocenił wcześniej już występujące u ubezpieczonego schorzenia. Okoliczność zaś, że lekarze orzecznicy dokonali innych ustaleń i wyciągnęli inne wnioski nie może być w żadnej mierze przesądzająca albowiem opinia biegłego miała właśnie służyć m.in. weryfikacji stanowiska tychże lekarzy orzeczników. Podobnie o niczym nie przesądza dotychczasowy brak hospitalizacji ubezpieczonego bowiem od ponad 10 lat pozostaje on pod stała opieką lekarzy psychiatrów, których rozpoznanie i prowadzona wobec ubezpieczonego terapia były podstawą dotychczasowych ustaleń o braku zdolności do pracy (oczywiście poza ostatnią opinią orzeczników, przy czym w żaden sposób nie wskazano tam – opierając się o dokumentację lekarzy leczących ubezpieczonego - ażeby stan kliniczny schorzenia ubezpieczonego uległ poprawie).

Wobec powyższego, Sąd uznał zaskarżoną decyzję za nieprawidłową i na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować,

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS.

2.11.2015 r.