Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2013 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa E. R.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 29 listopada 2012 r. sygn. akt I C 1325/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  W punkcie I (pierwszym) w ten sposób, że w miejsce zasądzonej od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz powoda E. R. kwoty 257 340 złotych zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 237 940,07 (dwieście trzydzieści siedem tysięcy dziewięćset czterdzieści, 7/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lutego 2010 roku do dnia zapłaty a w pozostałym zakresie powództwo oddala;

b)  W punkcie II (drugim) w ten sposób, że w miejsce zasądzonej od pozwanej na rzecz powoda kwoty 20 084 złote zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 17 901 (siedemnaście tysięcy dziewięćset jeden) złotych w tym kwotę 6 063 (sześć tysięcy sześćdziesiąt trzy) złote tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3 507 (trzy tysiące pięćset siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

I ACa 114/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 listopada 2012 roku Sąd Okręgowy w Gdańsku zasądził od pozwanej (...) spółki z o.o. z siedzibą w G. na rzecz powoda E. R. kwotę 257 340 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lutego 2010 roku do dnia zapłaty i rozstrzygnął o kosztach procesu.

Sąd I instancji ustalił w toku postępowania, że w dniu 4 marca 1999 roku Gmina M. G. sprzedała (...) spółce z o.o. w G. zorganizowaną część mienia Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w G. w likwidacji jako zespołu składników materialnych i niematerialnych w rozumieniu art. 55(1) k.c. , obejmującego udział wynoszący 9/10 w prawie własności budynku hali targowej w G. oraz taki sam udział w prawie użytkowania wieczystego działek nr (...) za cenę 1 631 020,17 zł. W § 9 umowy (...) Spółka z o.o. oświadczyła, że na podstawie art. 392 k.c. zobowiązuje się zwolnić Miasto G. i Przedsiębiorstwo (...) w G. w likwidacji od obowiązku jakichkolwiek świadczeń na rzecz M. i J. S. oraz Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w D., wynikających z :

a) prawomocnego wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z dnia 28 lutego 1996 roku w sprawie I C 990/95 stwierdzającego nieważność umowy sprzedaży nieruchomości wymienionej w § 1 niniejszej umowy, zawartej w dniu 8 listopada 1993 roku – akt notarialny sporządzony w kancelarii notariusza M. D. w G., rep. (...)

b) roszczeń majątkowych M. i J. S., wywodzonych przez nich z faktu uczestnictwa w przetargu ogłoszonym przez likwidatora Przedsiębiorstwa (...) w G., rozstrzygniętym w dniu 8 lipca 1993 roku i późniejszego posiadania nieruchomości opisanej w § 1 niniejszej umowy, wraz z niezbędnymi kosztami celowej obrony i dochodzenia praw przed Sądami wszystkich instancji i w postępowaniu egzekucyjnym.

Z dalszych ustaleń Sądu Okręgowego wynikało, że wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2005 roku w sprawie I ACa 386/05 Sąd Apelacyjny w Gdańsku po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. i M. S. przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w likwidacji w G. z udziałem interwenienta ubocznego (...) spółki z o.o. w G. o zapłatę, na skutek apelacji pozwanego i interwenienta ubocznego od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 lipca 2002 roku, sygn. akt IX GC 1436/98 zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II o tyle, że zasądzoną tam kwotę 747 603,50 zł obniżył do kwoty 101 847,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 lipca 1999 roku do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił . Postanowieniem z dnia 23 lipca 2007 roku Sąd Okręgowy w Gdańsku nadał klauzulę wykonalności wyrokowi Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 kwietnia 2005 roku w sprawie I ACa 386/05 oraz wyrokowi Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 lipca 2002 roku sygn. akt IX GC 1436/98.

Sąd Okręgowy ustalił również, że w dniu 22 czerwca 2009 roku Przedsiębiorstwo (...) w likwidacji z siedzibą w G. oraz E. R. zawarli umowę przystąpienia do długu i przelewu praw. Przedsiębiorstwo (...) w likwidacji z siedzibą w G. oświadczyło, że na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 kwietnia 2005 roku jest zobowiązane zapłacić małżonkom J. i M. S. kwotę 101 847,50 zł wraz z odsetkami od dnia 13 lipca 1999 roku oraz kwotę 25536 zł z tytułu kosztów procesu. Zapewniło jednocześnie E. R., że na podstawie art. 392 k.c. (...) spółka z o.o. z siedzibą w G. zobowiązała się zwolnić go od obowiązku jakichkolwiek świadczeń na rzecz M. i J. S.. Na mocy tej umowy E. R. przystąpił do długu wynikającego z wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 kwietnia 2005 roku z odsetkami i innymi kosztami i zobowiązał się spłacić go na rzecz wierzycieli w terminie 14 dni od zawarcia umowy. W zamian Przedsiębiorstwo (...) w likwidacji z siedzibą w G. przeniosło na E. R. wierzytelność polegającą na prawie żądania wypełnienia zobowiązania gwarancyjnego i zwrotu od (...) Spółki z o.o. kwoty zapłaconej małżonkom S. w wyniku umowy o przystąpieniu do długu. J. i M. S. wyrazili zgodę na zawarcie umowy o przystąpieniu do długu i przelewie praw na warunkach określonych w umowie z dnia 22 czerwca 2009 roku. Jednocześnie oświadczyli, że uwzględniają fakt dokonania przez (...) sp. z o.o. wpłaty w dniu 8 listopada 2005 roku na konto Przedsiębiorstwa (...) w likwidacji kwoty 39 295, 96 zł. E. R. oświadczył, że kwotę 39 295,96 zł wpłaconą przez pozwanego zaliczył na należności uboczne – odsetki.

Sąd Okręgowy ustalił również, że 29 grudnia 2009 roku E. R. wpłacił na rzecz małżonków S. kwotę 257 340 zł. W piśmie z dnia 21 stycznia 2010 roku powód wezwał pozwanego do dobrowolnego spełnienia świadczenia – zapłaty kwoty 257 340 zł w terminie do 31 stycznia 2010 roku. W odpowiedzi pozwany oświadczył powodowi, że umowa z dnia 22 czerwca 2009 roku nie rodzi dla niego żadnych skutków prawnych.

Oceniając żądanie powoda Sąd I instancji zważył, że powództwo jest zasadne i podlega uwzględnieniu w całości. Odnosząc się do podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia Sąd Okręgowy wskazał, że treścią umowy zawartej na podstawie art. 392 k.c. jest zobowiązanie osoby trzeciej do zwolnienia dłużnika od obowiązku świadczenia. Zobowiązanie to jest obwarowane odpowiedzialnością osoby trzeciej i ma charakter gwarancyjny. Dłużnik może dochodzić odpowiedzialności odszkodowawczej dopiero w razie wyegzekwowania spełnienia świadczenia przez wierzyciela. Skoro zaś odpowiedzialność osoby trzeciej wobec dłużnika ma charakter odszkodowawczy, zastosowanie będą miały ogólne zasady przedawnienia roszczeń z art. 118 k.c. W niniejszej sprawie dłużnik spełnił świadczenie 29 grudnia 2009 roku, wniesienie pozwu w dniu 29 czerwca 2012 roku nastąpiło w terminie a roszczenie się nie przedawniło. Należy też mieć na uwadze, że dochodzenie przez dłużnika spełnienia świadczenia od osoby trzeciej przed jego spełnieniem w stosunku do wierzyciela jest przedwczesne.

Sąd I instancji zważył dalej, że niezasadne są też zarzuty pozwanej, że nie była ona zobowiązana do spełnienia świadczenia na rzecz powoda, bowiem nie łączy ich żaden stosunek zobowiązaniowy. Co prawda pozwana oświadczyła, że na podstawie art. 392 k.c. zobowiązuje się zwolnić od obowiązku jakichkolwiek świadczeń na rzecz M. i J. S. oraz Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) spółka z o.o. z siedzibą w D. jedynie Miasto G. i Przedsiębiorstwo (...) w G. w likwidacji, to jednak należy wskazać, że powód zawarł z Przedsiębiorstwem (...) w G. w likwidacji umowę przejęcia długu i cesji wierzytelności. Zgodnie z art. 519 § 2 pkt 2 k.c. przejęcie długu może nastąpić przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron. W niniejszej sprawie powód skutecznie przejął dług Przedsiębiorstwa (...) w G. w likwidacji w zamian za przeniesienie wierzytelności przysługującej temu przedsiębiorstwu od pozwanej. Przeniesienie wierzytelności nastąpiło na podstawie art. 509 k.c. i nie wymagało zgody pozwanej.

W ocenie Sądu I instancji, wbrew twierdzeniom pozwanej powód nie spełnił swego świadczenia wobec małżonków S. dobrowolnie, bowiem obowiązek ten wynikał z prawomocnego wyroku sądowego. Ponadto bez znaczenia dla istnienia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej jest to, czy dłużnik spełnił swoje świadczenie dobrowolnie, czy też zostało ono wyegzekwowane od niego w drodze postępowania egzekucyjnego. Również zarzut pozwanej jakoby spełniła swoje świadczenie w należnej części Sąd Okręgowy uznał za chybiony. Szkodą do której naprawienia zobowiązana była pozwana jest to, co dłużnik stracił i czego nie uzyskał w następstwie tego, że nie został zwolniony ze swego zobowiązania wobec wierzyciela. Pozwana jest zatem zobowiązana do zwrotu całej kwoty, którą powód zapłacił małżonkom S. a wpłacona przez pozwaną kwota 39 295,96 zł została zaliczona na poczet zobowiązania dłużnika. Brak jest natomiast jakichkolwiek dowodów, które wskazywałyby na istnienie porozumienia między pozwaną i Przedsiębiorstwem (...) w G. w likwidacji odnośnie zmiany zakresu obowiązku gwarancyjnego pozwanej. Pozwana nie udowodniła też, że wskazana przez nią kwota miała być uiszczona na poczet należności głównej a nie odsetek. Powód miał zatem prawo do zaliczenia wymienionej kwoty na odsetki, zgodnie z art. 451 § 2 k.c.

W ocenie Sądu I instancji ziściły się wszystkie przesłanki obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela, to jest powstanie po stronie dłużnika szkody , spełnienie przez dłużnika świadczenia na rzecz wierzyciela i związek przyczynowy między spełnieniem świadczenia i powstaniem szkody.

W apelacji pozwana zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. przez zaniechanie wszechstronnego rozważenia całości zebranego w sprawie materiału dowodowego a w konsekwencji poczynienie błędnych ustaleń sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym, że w wyniku zawarcia przez powoda z Przedsiębiorstwem (...) w likwidacji z siedzibą w G. umowy o przystąpieniu do długu i przelewie praw powód nabył roszczenie w stosunku do pozwanej Spółki o zapłatę kwoty uiszczonej małżonkom S. zasądzonej od tego Przedsiębiorstwa wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 lipca 2002 roku w sprawie IX GC 1436/98 , zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 kwietnia 2005 roku, sygn. akt I ACa 386/05 podczas, gdy w rzeczywistości powoda nie łączy z pozwanym żaden stosunek zobowiązaniowy; pominięcie, że pozwana zobowiązała się zwolnić Gminę M. G. i Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w G. od obowiązku jakichkolwiek świadczeń na rzecz J. i M. małżonków S. wynikających z prawomocnego wyroku stwierdzającego nieważność umowy sprzedaży nieruchomości, na której usytuowana jest (...) w G. oraz roszczeń wynikających z ich uczestnictwa w przetargu ogłoszonym przez likwidatora PP (...) i Targowiska w likwidacji w G. i przekazując należną kwotę na rzecz Gminy M. G. zwolniła się z tego obowiązku.

Pozwana zarzuciła ponadto naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 392 k.c. i art. 509 § 1 i 2 k.c. przez uznanie, że wynikające z treści przepisu zobowiązanie o charakterze gwarancyjnym przechodzi na przejmującego od dłużnika obowiązek zapłaty należności na rzecz wierzyciela ; art. 451 § 1 i 2 k.c. przez uznanie, że powód był uprawniony do zaliczenia na poczet odsetek kwoty wpłaconej przez pozwaną na konto PP (...) i Targowiska w likwidacji w G. ; art. 118 k.c. i art. 120 § 1 k.c. przez uznanie, że roszczenie objęte pozwem nie uległo przedawnieniu.

Wskazując na przytoczone podstawy apelacji pozwana wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja pozwanej zasługuje na uwzględnienie jedynie w części dotyczącej zarzutu naruszenia prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 451 § 1 i 2 k.c. Zarówno w apelacji jak i w odpowiedzi na apelację strony powoływały się na dyspozycje pozwanej Spółki poczynione przy spełnieniu świadczenia w dniu 8 listopada 2005 roku polegającego na zapłacie kwoty 39 295,96 zł na rachunek poprzednika prawnego powoda - Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w likwidacji z siedzibą w G.. W apelacji pozwana twierdziła , że przelewając wymienioną kwotę na rachunek wymienionego Przedsiębiorstwa wskazała, że zapłata dotyczy należności głównej. Natomiast w odpowiedzi na apelację powód wywodził, że pozwana sprzecznie ze znajdującym się w aktach dokumentem – poleceniem przelewu z dnia 8 listopada 2005 roku twierdzi, że uregulowała należność główną. W tej sytuacji Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 232 zd.2 k.p.c. uzupełnił postępowanie dowodowe zobowiązując pełnomocnika pozwanej do przedłożenia dowodu wpłaty ( przelewu) przez pozwaną na rachunek PP (...) i Targowiska w likwidacji w G. kwoty 39 295,96 zł w dniu 8 listopada 2005 roku. Dokumenty takie przedłożyli pełnomocnicy obu stron ( k- 156 i 161 ) a treść znajdującej się tam dyspozycji jednoznacznie wskazuje, że pozwany spełniając świadczenia nie wskazał, czy zapłata dotyczy należności głównej, czy też odsetek. Zapłata dotyczyła bowiem „ zobowiązań Spółki wynikających z umowy z dnia 4 marca 1999 oraz wyroku Sądu Apelacyjnego z dn. 19.04.05 r. sygn. akt I ACa 386/05”. Pozwana nie wskazała jednak , czy świadczenie należy zaliczyć na poczet należności głównej, czy też odsetek lub należności z tytułu kosztów procesu. W dacie spełnienia świadczenia pozwana na podstawie cytowanego już wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku zobowiązana była do zapłaty poprzednikowi powoda kwoty 101 847,50 zł, z tytułu należności głównej, odsetek ustawowych liczonych od dnia 13 lipca 1999 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 25 536 zł z tytułu kosztów procesu, przy czym ta ostatnia kwota wynikała z rozstrzygnięcia zawartego w wyroku zaskarżonym apelacją oddaloną w sprawie oznaczonej sygnaturą I ACa 386/05. Otrzymując świadczenie PP (...) i Targowiska w likwidacji w G. także nie złożyło oświadczenia co do ewentualnego zaliczenia otrzymanej należności na poczet zaległych należności ubocznych lub zalegającego świadczenia głównego. W tej sytuacji wobec braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela – zgodnie z regułą wynikającą z przepisu art. 451 § 3 k.c. spełnione świadczenie powinno być zaliczone na poczet długu najdawniej wymagalnego a zatem na poczet należności głównej w kwocie 101 847,50 zł. Należność z tytułu odsetek stawała się bowiem wymagalna w przypadku niespełnienia należności głównej w terminie do 13 lipca 1999 roku a należność z tytułu kosztów procesu stała się wymagalna dopiero po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 kwietnia 2005 roku w sprawie I ACa 386/05. Skutek wynikający z zastosowania przepisu art.451 § 3 k.c. ukształtował ostatecznie sytuację między pozwaną a poprzednikiem prawnym powoda, zaś powód zawierając po upływie niespełna czterech lat umowę o przystąpieniu do długu i przelewie praw był już związany sytuacją prawną polegającą na zaliczeniu świadczenia pieniężnego z dnia 8 listopada 2005 roku na poczet długu najdawniej wymagalnego, czyli na poczet należności głównej i dlatego nie mógł skutecznie złożyć oświadczenia o zaliczeniu kwoty 39 295,96 zł na poczet należności ubocznych a więc takiego jakie złożył w dniu 22 czerwca 2009 roku (k- 23).

Chybiony jest także zarzut naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 118 k.c. i art.120 § 1 k.c. przez uznanie, że roszczenie objęte pozwem nie uległo przedawnieniu. Roszczenie powoda powstało bowiem dopiero w dniu zawarcia umowy o przystąpieniu do długu i przelewie praw w dniu 22 czerwca 2009 roku i stało się wymagalne dopiero po wezwaniu pozwanej do spełnienia świadczenia z dniem upływu wyznaczonego w wezwaniu terminu, czyli 1 lutego 2010 roku ( wezwanie – k- 17-18 ). Jednakże trafnie ocenił Sąd Okręgowy, że bieg terminu przedawnienia rozpoczął się 29 grudnia 2009 ponieważ w tej dacie powód mógł wezwać pozwaną do spełnienia świadczenia ( art. 120 § 1 zd.2 k.c.). Skoro pozew w niniejszej sprawie wniesiono w dniu 29 czerwca 2010 roku nie upłynął jeszcze dziesięcioletni termin przedawnienia.

Chybiony okazał się także zarzut naruszenia przepisów postępowania mających wpływ na treść rozstrzygnięcia a mianowicie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. przez zaniechanie wszechstronnego rozważenia całości zebranego w sprawie materiału dowodowego a w konsekwencji poczynienie błędnych ustaleń, sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym, że w wyniku zawarcia przez powoda z PP (...) i Targowiska w likwidacji w G. umowy o przystąpieniu do długu i przelewie praw powód nabył roszczenie w stosunku do pozwanej Spółki o zapłatę kwoty uiszczonej małżonkom J. i M. S., podczas, gdy w rzeczywistości – zdaniem skarżącej – powoda nie łączy z pozwaną żaden stosunek zobowiązaniowy. Wprawdzie do dnia 22 czerwca 2009 roku powoda nie łączył z pozwaną żaden stosunek obligacyjny, jednakże zobowiązanie takie powstało między stronami w dniu 22 czerwca 2009 roku wskutek zawarcia między powodem a jego poprzednikiem prawnym umowy o przystąpieniu do długu i przelewie praw ponieważ w zamian za przystąpienie do długu PP (...) i Targowiska w likwidacji w G. przeniosło na powoda wierzytelność wobec pozwanej Spółki wynikającą z zobowiązania zwolnienia Przedsiębiorstwa od obowiązku jakichkolwiek świadczeń na rzecz M. i J. S. wynikających między innymi z roszczeń małżonków S. wywodzonych przez nich z faktu uczestnictwa w przetargu ogłoszonym przez likwidatora PP (...) i Targowiska w likwidacji w G. i późniejszego posiadania nieruchomości zabudowanej halą targową w G. wraz z niezbędnymi kosztami celowej obrony i dochodzenia praw przed Sądami wszystkich instancji i w postępowaniu egzekucyjnym ( § 1 pkt 2 i § 4 umowy z dnia 29 czerwca 2009 r. – k-15,16 ).

Nietrafny jest także zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. przez pominięcie faktu, że spełnienie świadczenia przez pozwaną na rzecz Gminy M. G. wynikającego z umowy zawartej w dniu 4 marca 1999 roku między Gminą M. G., PP (...) i Targowiska w likwidacji w G. a pozwaną Spółką spowodowało wygaśnięcie zobowiązania pozwanej do zwolnienia PP (...) i Targowiska w likwidacji w G. od obowiązku świadczeń na rzecz małżonków S.. Postanowienia § 9 tej umowy wskazują jednoznacznie na zobowiązanie pozwanej do zwolnienia PP (...) i Targowiska w likwidacji w G., na podstawie art. 392 k.c. od obowiązku jakichkolwiek świadczeń na rzecz małżonków S. wynikających między innymi z faktu ich uczestnictwa w przetargu ogłoszonym przez likwidatora a rozstrzygniętym 8 lipca 1993 roku i późniejszego posiadania nieruchomości zabudowanej halą targową wraz z niezbędnymi kosztami celowej obrony i dochodzenia praw przed Sądami wszystkich instancji i w postępowaniu egzekucyjnym. Treść pozwu oraz kolejnych orzeczeń wydawanych w sprawie IX GC 1436/98 Sądu Okręgowego w Gdańsku ( I ACa 386/05 Sądu Apelacyjnego w Gdańsku) nie pozostawia wątpliwości, że w sprawie tej małżonkowie J. i M. S. dochodzili od poprzednika prawnego powoda PP (...) i Targowiska w G. roszczeń wynikających z uprawomocnienia się wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku w sprawie I C 990/95 ustalającego nieważność umowy zbycia nieruchomości zawartej między małżonkami S. a PP (...) i Targowiska w likwidacji z siedzibą w G. w dniu 8 listopada 1993 roku a będących konsekwencją obowiązku stron dokonania zwrotu świadczeń wzajemnych na podstawie art. 496 k.c. i art. 497 k.c. jakie zostały spełnione w wykonaniu nieważnej umowy zbycia nieruchomości zabudowanej halą targową. Z tego tytułu ostatecznie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 kwietnia 2005 roku w sprawie I ACa 386/05 zasądzono od pozwanego PP (...) i Targowiska w G. na rzecz powodów J. i M. małżonków S. kwotę 101 847,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 13 lipca 1999 roku do dnia zapłaty, zaś wskutek oddalenia apelacji w pozostałym zakresie uprawomocniło się orzeczenie Sądu Okręgowego w Gdańsku zawarte w zaskarżonym wyroku co do obowiązku zapłaty przez pozwanego na rzecz powodów kwoty 25 596 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Zasądzone tej sprawie należności były zatem wierzytelnościami wymienionymi zarówno w umowie zbycia nieruchomości z dnia 4 marca 1999 roku ( § 9 k- 13) jak i w umowie przystąpienia do długu i przelewu wierzytelności ( § pkt 2 a i b – k- 15 ).

Nietrafny jest także zarzut naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 392 k.c. i art. 509 § 1 i 2 k.c. poprzez uznanie, że wynikające z treści przepisu zobowiązanie o charakterze gwarancyjnym przechodzi na przejmującego od dłużnika obowiązek zapłaty należności na rzecz wierzyciela. Wbrew argumentom przytaczanym w uzasadnieniu apelacji nie istnieją – w ocenie Sądu Apelacyjnego – przeszkody, które uniemożliwiałyby przelew wierzytelności wynikającej z przepisu art. 392 k.c. z uwagi na właściwości tego zobowiązania. Zmiana wierzyciela zawsze powoduje zmianę identyczności zobowiązania z uwagi na zmianę podmiotu stosunku prawnego a taki skutek następuje w każdym przypadku zawarcia umowy przelewu wierzytelności. Nie było także przeszkód wynikających z postanowień umowy ponieważ umowa z dnia 4 marca 1999 roku nie zawierała postanowień wyłączających możliwość przelewu wierzytelności opisanych w § 9. Skoro także bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa nie zakazują przelewu wierzytelności wynikających z umowy o zwolnienie dłużnika od obowiązku świadczenia uzasadniona jest ocena o dopuszczalności przelewu takich wierzytelności. Oceniając z kolei zagadnienie kauzalności umowy przystąpienia do długu i przelewu wierzytelności stwierdzić należy, że ważność tej umowy zależała od istnienia wierzytelności a istnienie wierzytelności dochodzonej pozwem w dacie zawierania tej umowy nie powinno budzić wątpliwości z przyczyn opisanych już przy ocenie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Powód spełniając świadczenie na rzecz małżonków S. działał w celu zwolnienia się z zobowiązania ( causa solvendi ) , przy czym trafnie zważył Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, że obowiązek ten wynikał z treści prawomocnego wyroku Sądu w sprawie IX GC 1436/98 Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku i I ACa 386/05 Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Nie można zatem przypisać powodowi dobrowolnego spełnienia świadczenia skoro źródłem tego zobowiązania była zawarta z poprzednikiem prawnym umowa o przystąpieniu do długu i przelewie praw oraz prawomocne orzeczenia Sądów w wymienionych sprawach.

Reasumując, przy uwzględnieniu apelacji pozwanej w części dotyczącej zaliczenia zapłaty kwoty 39 295,96 zł w dniu 8 listopada 2005 roku na poczet należności głównej w kwocie 101 847,50 zł. należało zatem zasądzić od pozwanej na rzecz powoda :

a) ustawowe odsetki od kwoty 101 847,50 zł liczone od dnia 13 lipca 1999 roku do dnia 7 listopada 2005 roku, czyli kwotę 119 017,17 zł ( dwa egzemplarze wydruków z kalkulatora odsetek portali internetowych podatkowo – księgowych),

b) kwotę 62 551,54 zł stanowiącą różnicę między kwotą należności głównej a kwotą świadczenia spełnionego przez poprzednika prawnego powoda w dniu 8 listopada 2005 roku ( 101 847,50 – 39295,96 ),

c) ustawowe odsetki od kwoty 62 551,54 zł liczone od dnia 8 listopada 2005 roku do dnia spełnienia przez powoda świadczenia na rzecz małżonków S., czyli do dnia 29 grudnia 2009 roku w kwocie 30 775,36 zł ( dwa egzemplarze wydruków z kalkulatora odsetek ustawowych portali internetowych podatkowo- księgowych),

d) kwotę 25 596 zł zasądzoną od PP (...) i Targowiska w likwidacji na rzecz małżonków S. w sprawie IX GC 1436/98 Sądu Okręgowego w Gdańsku,

Suma kwot wymienionych w punktach od a) do d ) wynosi 237 940,07 zł i taką kwotę – w ocenie Sądu Apelacyjnego – należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lutego 2010 roku na podstawie przepisu art. 471 k.c. w związku z przepisem art. 392 k.c. W rezultacie powód wygrał proces w 92 %, zaś pozwana w 8%. Powód poniósł koszty procesu w łącznej kwocie 20 084 zł ( 7217 zł – koszty zastępstwa procesowego + 12 867 zł opłata od pozwu ), natomiast pozwana w kwocie 7217 zł ( koszty zastępstwa procesowego ). Pozwana powinna zatem zwrócić powodowi kwotę 17 901 zł ( (...) – 8% (577 zł) = 6640 – 8%(577 zł) =6063 zł + 92% z kwoty (...) czyli (...) = (...)). W postępowaniu apelacyjnym natomiast pozwana poniosła koszty procesu w kwocie 18 267 zł ( 5400 zł kosztów zastępstwa procesowego i 12 867 zł opłata od apelacji ), natomiast powód poniósł koszty procesu w kwocie 5400 zł ( koszty zastępstwa procesowego). Powód powinien zatem zwrócić pozwanej 8% z kwoty 18267 zł czyli kwotę 1461 zł, natomiast pozwana powinna zwrócić powodowi kwotę stanowiącą równowartość 92% z kwoty 5400 zł czyli kwotę 4968 zł. W rezultacie Sąd II instancji zasądził od pozwanej na rzecz powoda różnicę wymienionych kwot, czyli 3507 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. 98 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 7 i § 12 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), orzekł jak w sentencji.