Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Agnieszka Woźniak

sędziowie: SSO Piotr Sałamaj

SSO Krzysztof Górski (sprawozdawca)

po rozpoznaniu w dniu 2 listopada 2015 roku, w S.,

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z wniosku T. R. i T. T. (1)

z udziałem Gminy P. i T. von B.-G.

o zapłatę

na skutek zażaleń biegłej sądowej K. P. (1) i uczestniczki T. von B.-G. na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 16 listopada 2012 roku, sygn. akt II Ns 4056/09.

postanawia:

oddalić oba zażalenia.

- Piotr Sałamaj - - Agnieszka Woźniak - - Krzysztof Górski -

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 25 lutego 2010 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu geodezji w celu oznaczenia na mapie powierzchni i granic, położonych w T. i wpisanych do księgi wieczystej o nr (...) prowadzonej przez Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych tego Sądu w Policach: - części działki nr (...), z której korzystają wnioskodawcy T. T. (2) i T. R., oznaczonej kolorem żółtym na mapie stanowiącej załącznik do wniosku (...), - części działek nr (...), z których korzysta wnioskodawczyni T. R. oznaczonej kolorem czerwonym na mapie stanowiącej załącznik (...) do wniosku, - części działki nr (...), z której korzysta T. T. (2), oznaczonej kolorem zielonym na mapie stanowiącej załącznik (...) do wniosku. Sąd zobowiązał biegłego do sporządzenia opinii na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i na podstawie oględzin nieruchomości, w terminie 3 miesięcy w trzech egzemplarzach.

Biegła złożyła tą opinię w dniu 29 listopada 2011 r. Do opinii załączyła fakturę Vat na kwotę 8.002,52 zł, na którą składają się koszty opinii technicznej w kwocie 7.216,50 zł oraz wydatki poniesione przez biegłego w kwocie 786,02 zł. Z dołączonej karty czynności biegłego wynika, że biegła poświęciła na wykonanie opinii 15 godzin, w tym 4 godziny na zapoznanie się z aktami, 8 godzin na opracowanie opinii i sporządzenie załączników. Biegła wskazała, że poniosła koszty dojazdu samochodem, opłaty pocztowe, opłatę w Archiwum Państwowym, opłatę urzędową w Wydziale Geodezji Starostwa Powiatowego. Biegła przyjęła stawkę za godzinę pracy w kwocie 31,86 zł.

Powyższa opinia została zakwestionowana przez wnioskodawczynię w pismach z dnia 3 i 15 czerwca 2012 r., która wniosła o oddalenie wniosku biegłej o przyznanie tego wynagrodzenia albowiem zgodnie z treścią § 11 rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975r. w sprawie kosztów przeprowadzania dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym jeżeli praca została wykonana wadliwie, niezgodnie z zaleceniem Sądu lub ze znacznym nieusprawiedliwionym opóźnieniem, wynagrodzenie ulega odpowiedniemu
obniżeniu. Wskazano, że fragmenty opinii zostały skopiowane z opinii wykonanej do sprawy I C 473/09 z powództwa Gminy P. przeciwko T. von B.. Zarzuty do opinii
dotyczyły, tego że opinia jest niezgodna z postanowieniem Sądu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego w sprawie, że jest wydana nie na temat albowiem dotyczy rozgraniczenia
nieruchomości w sprawie o własność a ponadto biegła nie pomierzyła w jakim miejscu w stosunku do granic prawnych uwidocznionych na mapach znajdują się płoty, tj. dokąd sięga posiadanie wnioskodawców. Zarzucono, że biegła powołuje się na nieistniejący załącznik nr 3 do opinii, co najprawdopodobniej było skutkiem skopiowania części opinii wydanej w sprawie I C 473/09. Wskazano, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotne jest to, w którym miejscu znajdują się teoretyczne prawne granice działek. Wskazano, ze biegła dokonała rozgraniczenia działek pomimo, że granice ich nie są sporne. Wskazano, że biegła nie miała zgody Sądu na użycie prywatnego samochodu w chwili jego użycia, a niedopuszczalne jest wyrażenie takiej zgody przez Sąd post factum. W piśmie z dnia 23 kwietnia 2012 r. wnioskodawczyni działając przez swego pełnomocnika wskazała, że opinia została złożona 9 miesięcy po terminie do jej złożenia. Biegła bowiem zobowiązanie do sporządzenia opinii w terminie 3 miesięcy otrzymała w dniu 9 listopada 2010 r. a opinie przedłożyła do Sądu w dniu 29 listopada 2011 r.

W piśmie z dnia 17 maja 2012 r. wnioskodawczyni działając przez pełnomocnika wskazała, ze rachunek biegłego został sporządzony w sposób nieprawidłowy albowiem zgodnie z treścią § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzania opinii w postępowaniu sądowym wynagrodzenie biegłych z zakresu geodezji i kartografii ustala się według taryfy stanowiącej załącznik nr 3 do rozporządzenia.

Postanowieniem z dnia 16 listopada 2012 r. Sąd I instancji oddalił wniosek biegłej K. P. (2) o przyznanie wynagrodzenia i kosztów za sporządzenie opinii pisemnej z dnia 21 października 2011 r. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd dokonał omówienia przepisów, określających sposób przyznawania biegłym wynagrodzenia za wykonaną pracę. Następnie Sąd Rejonowy wskazał na tezę dowodową której przedmiotem miała być opinia biegłej sądowej a która wprost, w sposób wyraźny została wyartykułowana w sentencji postanowienia z dnia 25 października 2010 r. Przedmiotem opinii biegłej miało być oznaczenie na mapie powierzchni i granic części działki nr (...) z której korzystają wnioskodawcy. Tymczasem z treścią tej opinii jest rozgraniczenie nieruchomości oznaczonych numerami działek (...), a do opinii dołączono szkic graniczny wymienionych wyżej działek. Tym samym biegły dokonał czynności, które nie stanowią części składowej tezy dowodowej. Zdaniem Sądu orzekającego w pierwszej instancji o ile więc stosownie do normy art. 288 k.p.c. biegły może żądać wynagrodzenia za wykonaną pracę, to przyznane mu wynagrodzenie powinno jednak odpowiadać pracy mu zleconej. Sąd Rejonowy powołał się na poglądy wyrażone w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1967 roku,(I PR 355/67) i z dnia 6 lutego 2003 roku (IV CKN 1763/00) wskazując, że przekroczenie przez biegłego zakresu powierzonego mu zadania nie dyskwalifikuje w całości jego wypowiedzi i nie pozbawia charakteru środka dowodowego tych jego stwierdzeń, do których wyjaśnienia został on powołany i które wymagały wiadomości specjalnych. W ocenie Sądu nie istnieją jednak żadne przesłanki uzasadniające przyznanie wynagrodzenia biegłemu za sporządzenie opinii w zakresie od niego niewymagalnym. Opinia nie objęta tezą dowodową została sporządzona z 9 miesięcznym opóźnieniem a biegła nie zwracała się do sądu o przedłużenie jej terminu do sporządzenia opinii.

Biegła sądowa zaskarżyła powyższe postanowienie wnosząc o przyznanie jej wynagrodzenia. Zdaniem biegłej Sąd I instancji pozbawił ją wynagrodzenia za wykonaną pracę. W uzasadnieniu wskazała, że opracowywała na sąsiednim terenie opinie dotyczące również innych działek, prace z tym związane odbywały się w trakcie tych samych dojazdów, dlatego koszty transportu rozliczyła dzieląc je na połowę. Stwierdziła, że jeżeli istnieją granice prawne i dokumenty techniczne, na podstawie których można wznowić granice, wówczas wykonywane jest wznowienie granic w razie ich braku konieczne jest przeprowadzenie rozgraniczenia. Podniosła, że stwierdzenie w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego, że „granice ich nie są sporne” jest chybione, ponieważ z treści opinii wynika, że brak jakichkolwiek dokumentów określających przebieg granic, a w niniejszej sprawie nie występuje również stan spokojnego posiadania. Do części działek o nr (...) istniały dokumenty, które biegła opisała w opinii i na załączonym do niej szkicu granicznym. Wskazała, że opinia sporządzona została zgodnie z przepisami. Poinformowała Sąd, że projekt podziału będący podstawą orzeczenia o zasiedzeniu będzie wykonany dopiero po wydaniu postanowienia o ustaleniu granic.

W odpowiedzi na zażalenie wnioskodawczyni T. R. podtrzymała sformułowane zarzuty do opinii.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła także uczestniczka T. von B. G. żądając jego zmiany i wypłacenia biegłej całości wynagrodzenia wraz z odsetkami i obciążenia tymi kosztami wnioskodawczyni. W uzasadnieniu swojego stanowiska przedstawiła szereg zarzutów dotyczących wadliwości działania urzędników Gminy P. w zakresie czynności dotyczących pomiarów geodezyjnych nieruchomości, nagannego działania i nadużywania funkcji przez pełnomocnika procesowego wnioskodawczyni sprawującego urząd Sędziego Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie, w niniejszym postępowaniu oraz w innych postępowaniach sądowych prowadzonych z udziałem uczestniczki. Zwrócono w zażaleniu uwagę na niemożność dokonywania rozgraniczenia nieruchomości w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia oraz na pozbawienie uczestniczki możności udziału w czynnościach biegłej z uwagi na to, że w czasie kiedy opinia była sporządzana, uczestniczka nie była jeszcze dopuszczona do udziału w sprawie.

Pismem z dnia 4 lipca 2013 roku Sąd Rejonowy przedstawił Sądowi Okręgowemu akta sprawy wraz z zażaleniem biegłej z dnia 29 listopada 2012 oraz z apelacją uczestniczki od postanowienia z dnia 18 stycznia 2013 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności odnieść się należy do kwestii formalnej dotyczącej środków odwoławczych przedstawionych do rozstrzygnięcia przez Sąd Rejonowy. We wskazanym wyżej zarządzeniu mowa bowiem jedynie o zażaleniu biegłej na postanowienie z 29 listopada 2012 roku. Jednocześnie nie ulega wątpliwości, że Sąd Rejonowy nadał bieg również zażaleniu uczestniczki dotyczącemu tego samego orzeczenia i nie odrzucił tego zażalenia oraz przywrócił termin do jego wniesienia a następnie zarządził jego doręczenie pozostałym stronom postępowania.

Wobec takiego działania Sądu Rejonowego Sąd odwoławczy doszedł do wniosku, że treść zarządzenia z dnia 4 lipca 2013 roku wynika z omyłkowego pominięcia (uznanego za dopuszczalny i wniesiony w terminie) równoległego środka odwoławczego od postanowieniu z dnia 29 listopada 2012 roku i oba zażalenia jako kwestionujące poprawność tego samego orzeczenia rozpoznał łącznie.

Zażalenia nie zasługiwały na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym należało oddalić wniosek biegłej K. P. (1) o przyznaniu wynagrodzenia za sporządzoną przez nią opinię. Wniosek taki Sąd opiera o całokształt postępowania dowodowego w tym również o dowodowy, które przeprowadzono dopiero w toku postępowania apelacyjnego. W wyniku tych dowodów stwierdzić należy ponad wszelką wątpliwość, że trafna jest konkluzja Sądu Rejonowego co do oczywistej nieprzydatności pierwszej opinii sporządzonej przez biegłą dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy i konieczności ponowienia dowodu. Biegła bowiem w opinii której dotyczy zażalenie w ogóle nie odniosła się do tezy dowodowej przedstawiając wywody całkowicie odbiegające od meritum postępowania nie dotyczące w ogóle zakresu posiadania nieruchomości objętej wnioskiem o zasiedzenie. CO więcej w toku postępowania zarówno przed Sądem I instancji jak i przed Sądem odwoławczym biegła wskazywała wyraźnie na nieprzydatność sporządzonej opinii dla rozstrzygnięcia sprawy. Stąd też powstaje zasadnicza dla rozstrzygnięcia kwestia wpływu procesowej wadliwości (nieprzydatności dowodu dla rozstrzygnięcia sprawy) na prawo biegłego do żądania wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 288 k.p.c. biegły ma prawo żądać wynagrodzenia za stawiennictwo do sądu i za wykonaną pracę. Wysokość i zasady przyznawania wynagrodzenia w chwili orzekania przez Sąd I instancji były uregulowane w dekrecie z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz.U.1950.49.445 ze zm.). Zgodnie z art. 10 ust. 1 dekretu wysokość wynagrodzenia biegłego za wykonaną pracę określa sąd, uwzględniając wymagane od biegłego kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii nakład pracy i poświęcony czas, a także w miarę potrzeby pokrycie wydatków niezbędnych do wykonania zleconej pracy.

Specyfika dowodu z opinii biegłego leży w tym, że dowód ten zasadniczo nie ma na celu poszukiwania lub gromadzenia materiału procesowego lecz służy pozyskaniu wiedzy z dziedzin specjalistycznych (nauki, techniki itp.) wychodzącej poza obręb wiedzy powszechnej, lecz niezbędnej dla prawidłowej oceny przez Sąd innych dowodów i twierdzeń przedstawionych pod osąd przez strony. Zatem dowód ten winien w swoim wyniku odnosić się w sposób precyzyjny do kwestii wskazanych w postanowieniu dowodowym z perspektywy posiadanej przez biegłego specjalizacji (a więc dostarczać wiadomości specjalnych w rozumieniu normy art. 278 k.p.c.). W orzecznictwie wielokrotnie już zwracano uwagę na ten aspekt dowodu z opinii i jego znaczenie procesowe przyjmując, że opinia biegłego ma na celu naświetlenie i umożliwienie wyjaśnienia przez sąd okoliczności sprawy z punktu widzenia posiadanych przez biegłego wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 1969 r., I CR 140/69; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2006 r., V CSK 360/06).

Opinia wydana przez specjalistę winna odpowiadać tezie dowodowej zakreślonej przez Sąd. Biegły w ramach i granicach postanowienia dowodowego ma oczywiście obowiązek przedstawienia rzetelnej i zgodnej z jego wiedzą ewaluacji materiału procesowego . Jednak nie może bezpodstawnie uchylać się od wydania opinii lub też ferować swoich sądów w całkowitym oderwaniu od zagadnień zawartych w tezie dowodowej.

Zakres przedstawienia opinii uzależniony jest bowiem właśnie od woli Sądu.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy niewątpliwie biegła K. P. (1) z nałożonego na nią przez Sąd Rejonowy obowiązku wydania opinii opisanej w akapicie pierwszym niniejszego postanowienia się nie wywiązała. Biegła zgodnie z wydanym przez Sąd orzekający w I instancji postanowieniem miała wydać opinię dotyczącą „oznaczenia na mapie powierzchni i granic, położonych w T. i wpisanych do księgi wieczystej o nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie XI Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P.” wskazanych części działek o nr (...) objętych wnioskiem o zasiedzenie. Tymczasem treścią sporządzonej w dniu 21 października 2011 r. opinii biegłej sądowej jest rozgraniczenie nieruchomości oznaczonych jako działki o nr (...), a do opinii dołączono szkic graniczny tych działek. Na przedstawionym szkicu nie oznaczono w ogóle części działek o nr (...) z których korzystają wnioskodawcy – T. R. i T. T. (1). Ta właśnie okoliczność miała być zaś zasadniczym przedmiotem opinii. W opinii nie wskazano również powierzchni działek o nr (...) z których korzystają wnioskodawcy, tj. powierzchni części działki nr (...) z której korzystają wnioskodawcy, części działek o nr (...) z których korzysta T. R. i części działki nr (...) z której korzysta T. T. (2). Sąd Okręgowy po przeanalizowaniu opinii i załącznika nr 1 do opinii stwierdza, że biegła nie odniosła się w ogóle do zagadnień zleconych przez Sąd Rejonowy.

Z analizy tej opinii nie wynika też, żeby biegła podjęła czynności polegające na pomierzeniu, oznaczeniu powierzchni i granic części działek o nr (...) z których korzystają wnioskodawcy. Podkreślenia wymaga, że rozgraniczenie opisane przez biegłą nie było przedmiotem opinii, której wykonanie biegłej zlecił sąd i którym to zleceniem biegła jest związana. Rolą biegłego nie jest bowiem gromadzenie materiału dowodowego w sprawie, tylko odpowiedź na konkretnie sformułowane pytanie.

Sąd Rejonowy słusznie zwrócił uwagę na istniejący w orzecznictwie pogląd, że przekroczenie przez biegłego zakresu powierzonego mu zadania nie dyskwalifikuje w całości jego wypowiedzi i nie pozbawia charakteru środka dowodowego tych jego stwierdzeń, do wyjaśnienia których został powołany, jednak biegła sporządziła opinię z dnia 21 października 2011 r. niezgodnie z wnioskiem. Opinia ta była nieprzydatna dla rozstrzygnięcia przez Sąd Rejonowy i nie została wykorzystana ani przez Sąd Rejonowy ani też przez Sąd odwoławczy. W wyniku wadliwego sporządzenia pierwotnej opinii już w toku postępowania pierwszoinstancyjnego zaszła konieczność jej ponowienia, za co biegła otrzymała wynagrodzenie przyznane przez Sąd Rejonowy. Zaznaczyć należy jednak ponownie, że również w odniesieniu do ponowionej opinii biegłą sama wyrażała pogląd o jej wadliwości wskazując że jest ona nieprzydatna dla wydania postanowienia w sprawie i powodować konieczność kontynuacji postępowania dowodowego przed Sądem Okręgowym.

Powyższe spowodowało, że brak było podstaw do przyznania jej wynagrodzenia za pierwszą ze sporządzonych w sprawie opinii.

Należy zwrócić uwagę biegłej sądowej, że w dniu 9 listopada 2012 r. opinię uzupełniającą, której przedmiotem było wskazanie przez biegłego zakresu posiadania przez każdego z wnioskodawców działek o nr (...) położonych w obrębie ewidencyjnym (...), po dokonaniu przez biegłego w terenie pomiarów granic posiadania przez wnioskodawców z uwzględnieniem istniejących ogrodzeń i uwidocznieniem ich przebiegu na mapie. Opinia uzupełniająca została wykorzystana przez Sąd orzekający w I instancji przy ustalaniu stanu faktycznego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. W punkcie 5 postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 18 stycznia 2013 r. wydanego w niniejszej sprawie przyznano biegłej wynagrodzenia w kwocie 1.547,53 zł w tym 289,37 zł tytułem podatku Vat, tytułem sporządzenia w sprawie pisemnej opinii z dnia 9 listopada 2012 r. Oznacza to, że biegła otrzymała wynagrodzenie za czynności podejmowane przed Sądem I instancji.

Nie sposób zgodzić się z zarzutami sformułowanymi przez biegłą sądową. W pierwszej kolejności należy wskazać, że poniesione przez biegłego koszty sporządzenia opinii są pochodną i konsekwencją wykonania opinii zgodnie ze zleceniem sądu. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca i koszty te nie należą się biegłej. Nadto biegła nie uzyskała zgody Sądu Rejonowego na użycie prywatnego samochodu.

Argumenty biegłej dotyczące technologii wykonania roboty geodezyjnej nie mają znaczenia przy rozstrzygnięciu o zasadności przyznania biegłej wynagrodzenia, skoro powodem odmowy jego przyznania nie jest wykonanie opinii niezgodnie z szeroko rozumianą metodyką pracy biegłego (regulacjami określającymi sposób wykonywania przez biegłych prac, ustawami, rozporządzeniami, instrukcjami), tylko nie wykonanie opinii która opowiadała na pytanie postawione przez Sąd zlecający jej sporządzenie. Rolą biegłego nie jest również dokonywanie interpretacji treści zlecenia. W przypadku wątpliwości co do zakresu zlecenia albo stwierdzenia, że nie jest możliwe wykonanie opinii zgodnie z otrzymanym zleceniem biegła winna była powiadomić o tym fakcie Sąd zlecający jej wykonanie opinii.

Odnosząc się do argumentacji zawartej w zażaleniu uczestniczki stwierdzić należy po pierwsze, że zarzuty uczestniczki w części dotyczącej innych postępowań z jej udziałem, czy też imputujące Gminie P. lub pozostałym uczestnikom postępowania i pełnomocnikowi wnioskodawczyni działania o charakterze przestępczym w żaden sposób nie odnoszą się do meritum kwestionowanego postanowienia. Skarżąca nie wskazuje w jaki sposób poruszane w zażaleniu kwestie miałyby wpływać na wadliwość rozstrzygnięcia odmawiającego przyznania biegłej wynagrodzenia. Co więcej – sama skarżąca wskazuje na nieprzydatność opinii dla rozstrzygnięcia czy też na wadliwe działanie biegłej K P. w trakcie czynności dokonywanych na nieruchomościach, których dotyczyła opinia. Skarżąca upatruje tej wadliwości zwłaszcza w kwestii dokonywania czynności w terenie bez jej udziału. Nietrudno dostrzec więc sprzeczność w wywodach i wnioskach zażalenia, skoro z jednej strony skarżąca deprecjonuje poprawność działania biegłej, a z drugiej domaga się zmiany zaskarżonego orzeczenia i przyznania biegłej wynagrodzenia za wadliwie (również według autorki zażalenia) sporządzoną opinię.

W rezultacie także to zażalenie nie może wpływać na ocenę poprawności zażalenia.

Z tych wszystkich względów, działając na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., oba zażalenia oddalono jako bezzasadne.

- Piotr Sałamaj - - Agnieszka Woźniak - - Krzysztof Górski -