Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie : Przewodniczący SSR del. do SO Maciej Nawrocki

Protokolant st. prot. sąd. Magdalena Pelz

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2015 r. w Poznaniu

odwołania K. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

z dnia 20 maja 2014r., znak: (...) nr (...)

przy udziale płatnika składek (...) Sp. z o.o. w P.

w sprawie K. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o podleganie ubezpieczeniu społecznemu

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od odwołującej na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego .

/-/ Maciej Nawrocki

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 maja 2014 r., znak (...) nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., działając na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.; dalej: ustawa o sus), art. 2 i art. 22 § 1 kp, art. 201 § 1, 2, 3 i 4, art. 210 § 1 i 2 ksh oraz art. 58 § 1 kc stwierdził, że K. B. jako pracownik płatnika składek (...) spółka z o.o. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu od dnia 1 grudnia 2013 r.

W uzasadnieniu organ rentowy przytoczył treść przepisów stanowiących podstawę wydania decyzji oraz zreferował przebieg postępowania administracyjnego i poczynione w tym postępowaniu ustalenia faktyczne: (i) K. B. jest jedynym udziałowcem (...) spółka z o.o., (ii) została zatrudniona na podstawie umowy o pracę od dnia 1 grudnia 2013 r., (iii) od tego dnia została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Organ rentowy wskazał, że posiadanie przez K. B. wszystkich udziałów w zatrudniającej ją spółce – połączone z członkostwem w jednoosobowym zarządzie – stanowi o posiadaniu statusu właścicielskiego pracodawcy, co wyklucza posiadanie statusu pracownika. Łączący strony stosunek prawny pozbawiony jest bowiem konstytutywnych cech stosunku pracy, jakimi są wykonywanie działalności zarobkowej na rzecz i ryzyko innej osoby w warunkach podporządkowania. Organ rentowy stwierdził, że w świetle obowiązujących przepisów (art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o sus) wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. /vide: decyzja w aktach ZUS/

W prawem przepisanym terminie odwołanie od powyższej decyzji złożyła K. B.. Odwołująca zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nieuzasadnionym przyjęciu, że w umowie o pracę zawartej przez odwołującą z płatnikiem składek brak było elementu podporządkowania. Odwołująca przywołała wyrok Sadu Najwyższego z dnia 12.05.20100 r. (III UKN 546/99), w uzasadnieniu którego przewidziano możliwość bycia przez jednoosobowego wspólnika pracownikiem wykonawczym spółki, pod warunkiem oddzielenia funkcji właściciela kapitału od funkcji zarządcy, poprzez powierzenie prowadzenia spraw spółki pracownikowi najemnemu, któremu ów jedyny wspólnik podporządkowywałby się w pracy. /vide: odwołanie – k. 2-4 akt/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy podtrzymał argumentację wyartykułowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. /vide: odpowiedź na odwołanie – k. 6-7 akt/

Sąd ustalił, co następuje:

(...) spółka z o.o. w P. powstała w sierpniu 2012 r. i została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Od chwili powstania spółki jej jedynym wspólnikiem posiadającym 100% jest K. B..

Dnia 29 listopada 2013 r. (...) spółka z o.o. reprezentowana przez Ł. B., zatrudnionego od kwietnia 2013 r. na stanowisku dyrektora zarządzającego, zawarła z K. B. umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia 1 grudnia 2013 r., w wymiarze ½ etatu, na stanowisko prezesa zarządu, za wynagrodzeniem 4.211 zł brutto.

Zmiana na stanowisku członka zarządu została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym, a K. B. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, jako pracownik, od dnia 1 grudnia 2013 r.

Po zatrudnieniu K. B., całą działalnością operacyjną związaną z prowadzeniem spraw spółki zajmował się nadal wyłącznie Ł. B. – do niego należało pozyskiwanie kontrahentów, negocjowanie i zawieranie umów, reprezentowanie spółki na zewnątrz. Natomiast K. B., do kiedy świadczyła pracę, reprezentowała spółkę jedynie przy składaniu sprawozdań i dokumentów w Krajowym Rejestrze Sądowym, przy otwieraniu rachunku bankowego; nadto wypełniała wnioski leasingowe.

Do dziś K. B. jest jedynym udziałowcem (...) spółka z o.o.

bezsporne; nadto dowód: odpisy z KRS, dokumenty w aktach organu rentowego, zeznania Ł. B. – k. 41v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz w aktach pozwanego organu rentowego, albowiem zostały one sporządzone przez powołane do tego osoby, w ramach przysługujących im kompetencji oraz w przewidzianej przez prawo formie. Nadto dokumenty te nie były kwestionowane przez strony postępowania, a Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

Fakt niekwestionowania przez strony treści kserokopii dokumentów znajdujących się w aktach sprawy pozwolił nadto na potraktowanie tychże kserokopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.

Zeznania świadka Ł. B. Sąd uznał za całkowicie wiarygodne.

Sąd pominął dowód z przesłuchania odwołującej, która pomimo prawidłowego wezwania do osobistego stawiennictwa, pod rygorem pominięcia dowodu z jej przesłuchania w charakterze strony nie stawiła się na rozprawie w dniu 27 października 2015 r. bez usprawiedliwienia (k. 66).

Sąd nie przesłuchał świadków, o których przesłuchanie wniesiono w odwołaniu, wobec cofnięcia wniosku w tym przedmiocie (k. 66). Sąd uznał, że przesłuchanie świadków z urzędu jest zbędne.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest bezzasadne.

Przedmiotem sporu było to, czy K. B. jako jedyny wspólnik (...) spółka z o.o. podlega od dnia 1 grudnia 2013 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownika tej spółki.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt. 1 ustawy o sus, ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o sus, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, w tym wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Kwestia podlegania przez jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu jednoczesnego zatrudnienia tego wspólnika w spółce była przedmiotem postępowania przed Sądem Najwyższym. W wyroku z dnia 11.09.2013 r., II UK 36/134 Sąd Najwyższy stwierdził, że jedyny (lub niemal jedyny) wspólnik spółki z o.o. co do zasady nie może pozostawać z tą spółką w stosunku pracy, gdyż w takim przypadku status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje „wchłonięty” przez status właściciela kapitału (pracodawcy). Inaczej mówiąc, tam gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne. Jedyny wspólnik jest od pracodawcy (spółki z o.o.) niezależny ekonomicznie, gdyż - skoro do przesunięcia majątkowego dochodzi w ramach majątku samego wspólnika - nie zachodzi przesłanka odpłatności pracy, a nadto dyktuje mu sposób działania jako zgromadzenie wspólników. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że w judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla włączenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego i pozostawania w nim niezbędna jest przynależność do tej grupy podmiotów, które wykonują zatrudnienie w ramach stosunku pracy, a więc w warunkach faktycznego i rzeczywistego realizowania elementów charakterystycznych dla tego stosunku, a wynikających z art. 22 § 1 kp. Stosownie do tego przepisu przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Elementami, bez istnienia których stosunek prawny nie może być uznany za stosunek pracy są więc: 1) osobiste wykonywanie przez osobę zatrudnioną pracy zarobkowej (za wynagrodzeniem), 2) na rzecz podmiotu zatrudniającego, a zatem „na ryzyko” socjalne, produkcyjne i gospodarcze (ekonomiczne) tego podmiotu, 3) w warunkach podporządkowania jego kierownictwu. Co prawda w przypadku spółki kapitałowej pracodawcą jest ta spółka, a nie jej akcjonariusz lub udziałowiec, jednakże w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane jest stanowisko, które podziela obecny skład, że jednoosobowa spółka z o.o. stanowi w istocie szczególną formę prowadzenia działalności na „własny” rachunek, oddzielony od osobistego majątku jedynego wspólnika jedynie przez konstrukcję (fikcję) osoby prawnej. Z tego punktu widzenia oraz w świetle cech stosunku pracy oraz ustroju prawa pracy, którego podstawą jest wymiana świadczeń między właścicielem środków produkcji a pracownikiem, jedyny (lub niemal jedyny) wspólnik spółki z o.o. co do zasady nie może pozostawać z tą spółką w stosunku pracy, gdyż w takim przypadku status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje „wchłonięty” przez status właściciela kapitału (pracodawcy). Inaczej mówiąc, tam gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne. Jedyny wspólnik jest od pracodawcy (spółki z o.o.) niezależny ekonomicznie, gdyż - skoro do przesunięcia majątkowego dochodzi w ramach majątku samego wspólnika - nie zachodzi przesłanka odpłatności pracy, a nadto dyktuje mu sposób działania jako zgromadzenie wspólników. Z tego względu judykatura Sądu Najwyższego przyjmuje, że co prawda wspólnicy wieloosobowych spółek z o.o. mogą wykonywać zatrudnienie na podstawie umów o pracę zarówno w charakterze członków zarządu, jak i na stanowiskach wykonawczych, gdyż w takiej sytuacji wspólnika nie można traktować jako podmiotu, którego praca polega na obrocie jego własnym kapitałem, jednakże nie dotyczy to już sytuacji, gdy udział innych wspólników jest iluzoryczny. Taka konfiguracja oznacza bowiem połączenie pracy i kapitału, co wyklucza dopuszczalność nawiązania stosunku pracy z własną spółką i podleganie takiego wspólnika pracowniczym ubezpieczeniom społecznym, niezależnie od rodzaju czynności (wykonawcze czy zarządzające), jakie miałyby być realizowane w ramach umowy o pracę (vide: wyroki z dnia 07.04.2010 r., II UK 177/09 i z dnia 03.08.2011 r., I UK 8/11 i przytoczone w nich szeroko wcześniejsze orzecznictwo).

Mając na uwadze powyżej przytoczony pogląd Sądu Najwyższego, który Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela, stwierdzić należy, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa i wydana została na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Przede wszystkim jednak należy z całą mocą podkreślić, że już z mocy samej ustawy posiadanie statusu jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje o podleganiu przez tegoż wspólnika ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej i wyłącza skuteczne wykreowanie stosunku ubezpieczenia społecznego na podstawie zatrudnienia pracowniczego. Wobec tego bez znaczenia pozostaje kwestia oceny ważności umowy o pracę zawartej między K. B. a (...) spółka z o.o. (vide: art. 210 ksh). Wreszcie, również zarzut odwołującej odnośnie do naruszenia przez organ rentowy art. 22 § 1 kp poprzez błędne przyjęcie, że w sprawie nie zachodzi stosunek podporządkowania pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek, nie podważa skutecznie ustaleń dokonanych przez organ rentowy i trafności wydanej w sprawie decyzji.

Mając na względzie powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, działając na podstawie art. 477 ¹⁴§1 kpc oraz zreferowanych przepisów prawa materialnego, odwołanie oddalono – pkt 1 wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc w zw. § 2 ust. 1 i 2, § 3 ust. 1 oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.), zasądzając od odwołującej na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – pkt 2 wyroku.

/-/ Maciej Nawrocki