Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Ciechanowicz

Sędziowie: SO Małgorzata Grzesik

SO Tomasz Szaj (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2015 roku w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) w W.

przeciwko dłużnikowi C. K.

o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty wydanemu w elektronicznym postępowaniu upominawczym na rzecz następcy prawnego

na skutek zażalenia wnioskodawcy (...) w W. na postanowienie Sądu Rejonowego w Goleniowie z dnia 7 listopada 2014 r., sygn. akt I Co 1467/14

oddala zażalenie.

SSO Tomasz Szaj SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Małgorzata Grzesik

Sygn. akt II Cz 70/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 7 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy w Goleniowie oddalił wniosek (...) (...)w W. o nadanie klauzuli wykonalności na jego rzecz.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy przytoczył brzmienie art. 788 § 1 k.p.c., na podstawie którego wnioskodawca opierał swój wniosek. Sąd Rejonowy stwierdził, że przedmiotem kognicji sądu w postepowaniu prowadzonym w trybie art. 788 k.p.c. jest formalne badanie, czy na podstawie znajdujących się w aktach dokumentów można ustalić, że nastąpiło przejście uprawnień lub obowiązków. Zauważono również, że możliwość nadania klauzuli wykonalności po przejściu uprawnienia lub obowiązku na inną osobę jest uzależniona od wykazania tego przejścia za pomocą dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym. Pojęcia tych dokumentów określają z kolei art. 244 i 245 k.p.c. Wymóg wykazania przejścia uprawnienia lub obowiązku za pomocą dokumentów urzędowych oznacza co do zasady, wymóg posłużenia się w tym celu oryginałami odpowiednich dokumentów. Wyjątek zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego może dotyczyć kopii odpisu z KRS, która została poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika wnioskodawcy będącego radcą prawnym. Z dosłownego brzmienia art. 129 § 3 k.p.c. wynika jednak, że charakter dokumentu urzędowego ma tylko poświadczenie zgodności z oryginałem dokonane przez profesjonalnego pełnomocnika, nie zaś sam odpis dokumentu będący przedmiotem tego poświadczenia. Wykluczone jest przyjęcie, że w skutek poświadczenia za zgodność z oryginałem przez profesjonalnego pełnomocnika występującego w sprawie odpisu dokumentu prywatnego, dokument ten nabiera charakteru dokumentu urzędowego albo dokumentu prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym. Sąd I instancji zauważył, że sposób przedłożenia dokumentów załączonych do wniosku nie pozwala na stwierdzenie, czy dokument poświadczenia urzędowego podpisów dotyczy tych podpisów złożonych pod umową cesji. Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawca nie załączył do wniosku dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym, ewentualnie należycie poświadczonego za zgodność z oryginałem dokumentu prywatnego z podpisami urzędowo poświadczonymi.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył wnioskodawca i zaskarżając je w całości wniósł o jego zmianę w całości poprzez uwzględnienie wniosku wierzyciela, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Skarżący wniósł również o zasądzenie na rzecz pełnomocnika kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono dokonanie sprzecznych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego przyjęcia, że nie zostały spełnione wymogi wynikające z art. 788 § 1 k.p.c. dotyczące udokumentowania następstwa prawnego dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności dołączył wszelkie dokumenty wymagane przez przepisy k.p.c. Zauważył, że umowy przelewu wierzytelności z dnia 19 grudnia 2012 r. wraz z załącznikiem nr 1 dotyczyło poświadczenie notarialne podpisów G. R. oraz P. M. (1) z dnia (...) (...) do powyższej umowy dotyczyło poświadczenie notarialne podpisów G. R. i M. Ż. z dnia z dnia (...), natomiast do umowy z dnia (...) oraz załącznika nr 1 odnosiło się poświadczenie notarialne podpisów M. Ż., A. D. oraz M. S. z dnia (...) Poświadczenie notarialne podpisów złożonych pod umowa sprzedaży wierzytelności dotyczyło umowy wraz z załącznikiem, stanowiącym jej integralną część, co oznacza, że poświadczenie notarialne podpisów dołączone do wniosku odnosiło się również do załącznika, nadając mu w konsekwencji moc dokumentu prywatnego z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Zgodnie z art. 788 § 1 k.p.c., jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.

Powyższy przepis umożliwia realizację tytułu egzekucyjnego, jeżeli wymienione w nim osoby nie są wierzycielami lub dłużnikami i na ich miejsce na skutek następstwa prawnego pod tytułem ogólnym lub pod tytułem szczególnym weszły inne podmioty, przy czym możliwość nadania klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego jest uzależniona od spełnienia określonych warunków. Na gruncie przepisu art. 788 § 1 k.p.c. niezbędną przesłanką do skutecznego ubiegania się przez następcę prawnego wierzyciela o nadanie klauzuli wykonalności jest wykazanie przez wnioskodawcę, oprócz istnienia samego tytułu egzekucyjnego nadającego się do wykonania, także faktu przejścia praw lub obowiązków za pomocą ściśle określonych środków dowodowych w postaci oryginałów dokumentów urzędowych lub prywatnych z podpisem urzędowo poświadczonym lub też ich odpisów, poświadczonych przez osobę posiadającą upoważnienie ustawowe. Sąd orzekający w postępowaniu klauzulowym ocenia te dokumenty pod względem formalnym, tj. w zakresie dotyczącym ustalenia, czy spełniają one kryteria wymagane od dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 244 k.p.c. lub czy podpisy na dokumencie prywatnym zostały urzędowo poświadczone. Dokument przedkładany przez wnioskodawcę powinien umożliwiać stwierdzenie, że przejście rzeczywiście nastąpiło, przy czym decyduje każdorazowo treść konkretnego, poddawanego ocenie dokumentu. Ocena ta powinna być prowadzona przy zachowaniu reguł wykładni, a zatem uwzględniać także okoliczności powstania dokumentu i uwarunkowania, w jakich funkcjonuje podmiot, który go wystawił.

W oparciu o powyższe stwierdzić należy, iż trafnie uznał Sąd Rejonowy, że dokumenty przedłożone przez wnioskodawcę nie dają podstaw do niewątpliwego ustalenia, że przeszła na niego wierzytelność objęta nakazem zapłaty w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 1399618/12, przy czym, w ocenie Sądu Okręgowego, za zajęciem takiego stanowiska przemawiają przede wszystkim następujące względy.

W tej sprawie wierzyciel powoływał się na umowę sprzedaży wierzytelności z dnia 19 grudnia 2012 roku zawartą pomiędzy (...) (...)Oddział w (...) (...)z siedzibą w W. a także na umowę sprzedaży tychże wierzytelności zawartą następnie w dniu (...)r. pomiędzy(...)z siedzibą w W. a wnioskodawcą. Umowy zawarte zostały w zwykłej formie pisemnej przez równorzędne podmioty prawa cywilnego, a zatem nie mogą zostać uznane za dokument urzędowy. Mogą być więc traktowane jedynie jako dokument prywatny. Takowy zaś dokument powinien zawierać urzędowe poświadczenie podpisu. Poświadczenie przez notariusza własnoręczności podpisu nie nadaje dokumentom prywatnym mocy dokumentu urzędowego. Dokument na którym podpis został poświadczony przez notariusza zachowuje swój charakter prywatny, a jedynie tzw. „klauzula poświadczeniowa” ma charakter urzędowy (D. C., Poświadczenie własnoręczności podpisu, (...)

W tym miejscu odwołać należy się do przepisu art.(...) ze zm.) który stanowi, iż do kompetencji notariusza należy poświadczanie podpisów. Zgodnie z kolei z art. 88 ustawy podpisy na aktach notarialnych i poświadczonych dokumentach są składane w obecności notariusza. Jeżeli podpis na poświadczonym dokumencie był złożony nie w obecności notariusza, osoba, która podpisała, powinna uznać przed notariuszem złożony podpis za własnoręczny. Okoliczność tę notariusz zaznacza w sporządzonym dokumencie.

Zgodnie natomiast z przepisem art. 129 § 2 k.p.c. poświadczenie zgodności z oryginałem odpisu dokumentu przez notariusza lub występującego w sprawie pełnomocnika strony w osobie np. radcy prawnego, nadaje temu poświadczeniu charakter dokumentu urzędowego. Oznacza to, że poświadczony przez pełnomocnika odpis dokumentu ma charakter dokumentu urzędowego w tym znaczeniu, że potwierdza się w nim z mocą dokumentu urzędowego istnienie dokumentu „źródłowego” o treści takiej samej jak odpis. Złożenie takiego dokumentu jest zatem wystarczające dla zrealizowania funkcji przewidzianej w art. 788 § 1 k.p.c. dla dowodu z dokumentu. Takie stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia (...)podkreślając jednocześnie, że art. 129 § 2 k.p.c. znajduje odpowiednie zastosowanie również w postępowaniu klauzulowym, a to z mocy art. 13 § 2 k.p.c.

Z powyższego wynika więc, iż poświadczenie własnoręczności podpisu może odbyć się w dwojaki sposób albo przez złożenie go w obecności notariusza albo przez złożenie przed notariuszem oświadczenia, iż podpis złożony pod danym okazanym notariuszowi dokumentem został złożony przez nią – osobę składającą oświadczenie – własnoręcznie. Wnioskodawca powinien złożyć bądź oryginał takiego dokumentu wraz z oryginałem jego poświadczenia ewentualnie występujący w sprawie profesjonalny pełnomocnik bądź notariusz winien poświadczyć za zgodność z oryginałem kserokopie wymienionych powyżej dokumentów.

W sprawie niniejszej wnioskodawca przedłożył na osobnych kartach kserokopie ww. umów oraz poświadczenia podpisów sporządzone przez notariusza poświadczone za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie radcę prawnego. Poświadczenie to budzi zastrzeżenia w tym zakresie, że dotyczy poświadczenia każdej ze stron umowy odrębnie.

Zastrzeżenia Sądu budzi również notarialne poświadczenie własnoręczności podpisów. Do wniosku załączone zostały bowiem notarialne poświadczenia własnoręczności podpisów złożonych na dokumentach (k. 11 v., 32 v.), które znajdują się na osobnych kartach i z treści których nie wynika, jakich dokumentów dotyczą. Sposób połączenia arkuszy dokumentu nie jest prawidłowy. Klauzula poświadczeniowa może być umieszczona na odrębnej karcie (wówczas powinna być umieszczona za dokumentem (nigdy przed), trwale z nim połączona, spojona pieczęcią i parafowana), bądź na samym dokumencie, na jego końcu (J. B. P. M. Czynności poświadczeniowe w praktyce notarialnej (...) (...)W tej sprawie nic nie wskazuje na takowe trwałe połączenie aktu poświadczenia z dokumentem, pod którym złożone zostały podpisy. Nadto, z poświadczenia wynika, iż stwierdzona została jedynie własnoręczność podpisów, nie zaś własnoręczność paraf złożonych na załącznikach do umowy. Przy braku trwałego połączenia, trudno w ogóle uznać przedłożone zestawienia za umowy z załącznikami. Sąd Okręgowy wskazuje, iż trudność w wykazaniu takowego trwałego połączenia w przypadku posługiwania się przez wnioskodawcę poświadczoną za zgodność z oryginałem kserokopią można przezwyciężyć choćby poprzez szczegółowe opisanie przez pełnomocnika wyglądu poświadczanego dokumentu w tym jego trwałego połączenia. Zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (...)ze zm.) radca prawny ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie określonym odrębnymi przepisami. Poświadczenie powinno zawierać podpis radcy prawnego, datę i oznaczenie miejsca jego sporządzenia, na żądanie - również godzinę dokonania czynności. Jeżeli dokument zawiera cechy szczególne (dopiski, poprawki lub uszkodzenia) radca prawny stwierdza to w poświadczeniu. Znakiem szczególnym dokumentu jest w omawianej sytuacji jego trwałe połączenie, które radca prawny może stwierdzić poświadczając za zgodność z oryginałem przedkładanej kserokopii.

Brak jest też podstaw do przyjęcia, iż klauzula poświadczeniowa obejmuje załącznik do dokumentu. Niewątpliwie dokument, który nie zawiera pełnej treści oryginału nie jest jego odpisem lecz wyciągiem, a w konsekwencji również klauzula poświadczeniowa sporządzona przez radcę prawnego winna ten fakt uwzględniać.

Podkreślić należy, iż wierzyciel musi mieć na uwadze, że postępowanie w trybie art. 788 k.p.c. jest uproszczoną formą uzyskania klauzuli wykonalności, co następuje na podstawie przedłożonych dokumentów, mającą na celu przyspieszenie tego postępowania. Postępowanie to ma charakter jedynie formalny, sprawa zostaje rozpoznana bez udziału dłużnika na posiedzeniu niejawnym i w związku z tym należy dochować wszelkiej staranności, aby wykazać następstwo prawne. W przeciwnym razie zachodziłoby niebezpieczeństwo dowolnego sposobu wskazywania przez wierzyciela osoby dłużnika i uzyskiwania klauzuli wykonalności bez jakiejkolwiek kontroli. Taka zaś sytuacja jest niedopuszczalna.

W tej sprawie wnioskodawca nie zdołał wykazać, by rzeczywiście doszło do przejścia na jego rzecz wierzytelności objętej wskazanym tytułem egzekucyjnym. W rezultacie nie ziściły się przesłanki umożliwiające nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu z uwzględnieniem przejścia uprawnień z niego wynikających.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. orzekł o oddaleniu zażalenia, stanowiąc jak w sentencji.

(...)

(...)

1.  (...)

2.  (...)

(...)

(...)

3.  (...)