Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Jelenia Góra, dnia 03.06.2013 r.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący SSR Jaromir Antoszewski

Protokolant Mariola Olechno

po rozpoznaniu w dniu 03.06.2013 r. w Jeleniej Górze na rozprawie sprawy

z wniosku J. O.

przy udziale (...) S.A w K.

- o ustanowienie służebności przesyłu

POSTANAWIA

I.  oddalić wniosek;

II.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kwotę 257 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I Ns 1631/12

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 13.11.2012r. J. O. , reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wystąpił przeciwko (...) S.A. w K. o ustanowienie służebności przesyłu na rzecz każdoczesnego właściciela urządzenia przesyłowego – linii energetycznej średniego napięcia , zlokalizowanej na stanowiącej jego własność nieruchomości położonej w S. – działkach gruntu nr (...) , dla której Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...). Zażądał nadto zasądzenia na jego rzecz od uczestnika kwoty 316 160 zł jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie ww. służebności oraz wnosił o powołanie biegłych z zakresu geodezji, elektroenergetyki i szacowania nieruchomości .

W uzasadnieniu wskazał, iż przez opisaną na wstępie działkę przebiega linia energetyczna średniego napięcia należąca do uczestnika , koszty oraz brak interesu publicznego w likwidacji tej linii wymagają ustanowienia służebności przesyłu, a uczestnik nie wyraża gotowości zawarcia stosownej umowy o czym świadczy stanowisko wyrażone w pismach z dnia 09.07.2012r. , 31.07.2012r. Powołując się na art. 305 ^{( 2)}§2 kc. zaznaczył , że żąda ustanowienia służebności obejmującej zarówno powierzchnię zajętą pod słupy energetyczne jak i powierzchnię pod liniami energetycznymi oraz powierzchnię strefy ochronnej- obszar ok. 2470 m2 ^{( )}. Podał , że wysokość wynagrodzenia wywiódł z różnicy pomiędzy wartością nieruchomości , porównując wartość nieruchomości rolnej z zakazem zabudowy – jaką w części obciążonej służebnością stanie się nieruchomość wnioskodawcy , a wartością nieruchomości przeznaczonej pod zabudowę mieszkaniową , jakie to przeznaczenie ma pozostała część nieruchomości. Przemnożył powierzchnię przez wartość m ^{( 2)} działki pod zabudowę tj.160 zł i współczynnik korekcyjny 0,8. W odniesieniu do zarzutu zasiedzenia , które do 1990 r. mogło nastąpić wyłącznie na rzecz Skarbu Państwa , stwierdził nie udowodnienie przez uczestnika nabycia takiego prawa od Skarbu Państwa . Przywołał wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09.12.2009r. , sygn. akt IV CSK 291/09 oraz brak dobrej wiary uczestnika jako posiadacza służebności po 1990r.

W odpowiedzi na wniosek z dnia 13.05.2013r. (...) S.A. w K. – następca prawny w skutek przekształcenia organizacyjnego (...) S.A. Oddział w J. ( vide : odpis z Krajowego Rejestru Sądowego, reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika , wniósł o oddalenie wniosku.

W uzasadnieniu wskazując na znajdujące się na działce nr (...) dwie linie napowietrzne średniego napięcia , oparte na jednym słupie każda, przewody napowietrznej linii niskiego napięcia bez słupa w granicach działki oraz linię kablową niskiego napięcia ,a na działce (...) trzy linie napowietrzne średniego napięcia, w tym dwie oparte na jednym słupie każda, napowietrzną linię niskiego napięcia z dwoma słupami oraz linię kablową niskiego napięcia, podniósł , iż zlokalizowane na działkach linie średniego napięcia wybudowane zostały w 1979r. na podstawie zezwolenia naczelnika miasta S. z dnia (...) Przywołał orzecznictwo , w tym uchwałę, Sądu Najwyższego z dnia 20.01.2010r. , sygn. akt III CZP 116/09 podnosząc , że posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości w celu koniecznego dostępu do przewodów linii średniego napięcia. W odniesieniu do linii niskiego napięcia, pochodzenia (...), podniósł zarzut zasiedzenia służebności. Zaznaczył , że użytkuje nieprzerwanie od 1961 r. urządzenia elektroenergetyczne posadowione na działkach wnioskodawcy pomimo zmian organizacyjnych :

- do 1989r. wchodził w skład przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) w P. – Zakład (...) ,

- w 1989r. na podstawie Zarządzenia Ministra Przemysłu z dnia (...). utworzono przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w J.,

- w 1993r. Zakład (...) został skomercjalizowany i powstała spółka Zakład (...) S.A. ,

- w 2004r. Zakład (...) S.A. przejął majątek spółek energetycznych z L., O., W. i W. w trybie art. 492 §1 pkt. 1 ksh. I stał się przedsiębiorstwem wielodziałowym pod nazwą (...) S.A. , który zmienił następnie nazwę na (...) S.A. , a obecnie po kolejnym połączeniu spółek , od 01.09.2011r. prowadzi działalność pod nazwą (...) S.A. w K. Oddział w J..

Wyraził przekonanie, że skoro wg. zapisów w książce majątkowej uczestnika wskazana we wniosku linia wybudowana została przed 1989r. bez zmiany jej lokalizacji, oznacza to , iż do tego czasu linie te stanowią trwały i widoczny element objętych roszczeniem działek, a uczestnik jako następca prawny przedsiębiorstwa państwowego , w sposób widoczny, trwały i nieprzerwany od ponad 20-u lat , w dobrej wierze korzysta z nieruchomości należącej obecnie do wnioskodawcy oraz spełnione zostały przesłanki do nabycia prawa nieodpłatnego korzystania z nieruchomości wnioskodawcy w związku z zasiedzeniem służebności na gruncie art. 292 kc. i art. 172 kc. Powołał się na zmianę stosunków własnościowych z dniem (...) jako wyznaczających upływ okresu zasiedzenia z dniem 01.02.2009r. Z ostrożności procesowej zakwestionował wysokość żądanego wynagrodzenia jako nie wykazaną i opartą na nieudowodnionej powierzchni , którą zresztą określa uczestnik wg. swoich potrzeb. Podkreślił, że to uczestnik jako właściciel urządzeń zdefiniowanych w art.49 kc. określa zakres służebności koniecznej do korzystania z urządzeń , gdyż jej celem jest możliwość realizowania jego zadań statutowych , a nie ochrona własności nieruchomości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. O. jest właścicielem nieruchomości położonej w S. – działkach gruntu nr (...) , dla której Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Na nieruchomości tej znajdują się na działce nr (...) napowietrzna linia średniego napięcia (...) z jednym słupem, napowietrzna linia średniego napięcia (...) z jednym słupem, przewody napowietrznej linii niskiego napięcia bez słupa w granicach działki oraz linia kablowa niskiego napięcia, a na działce (...) napowietrzna linia średniego napięcia (...) z jednym słupem, napowietrzna linia średniego napięcia (...) z jednym słupem, napowietrzna linia niskiego napięcia z dwoma słupami oraz linia kablowa niskiego napięcia.

(dowód: odpis z księgi wieczystej k.17-31 ,

mapa k.48,

wykaz urządzeń k. 49 ).

Linie średniego napięcia wybudowane zostały w 1979 r. Wcześniej zezwoleniem Naczelnika Miasta S. z dnia 27.07.1977r. na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12.03.1958r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości udzielono Zakładowi (...) w J. prawa wstępu na nieruchomości prywatne i państwowe położone na trasie budowy napowietrznej linii energetycznej 20 kV ( średniego napięcia) w S. zgodnie z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową , przyznając zakładowi po wybudowaniu linii prawo dostępu do tych przewodów i urządzeń w celu dokonywania czynności związanych z ich konserwacją.

Decyzją Wojewody nr (...) z dnia (...) ustalono miejsca i warunki realizacji inwestycji i zatwierdzono plan realizacyjny trasy linii napowietrznych (...) w S..

(dowód: zezwolenie k. 50,

Plan realizacyjny mapa k.51,

decyzja k. 53 ).

Pismem z dnia 23.05.2012 r. J. O. przez swoich pełnomocników wezwał (...) S.A. w K. Oddział w J. m.in. do podpisania umowy regulującej korzystanie z jego nieruchomości oraz wypłaty z tytułu służebności przesyłu kwoty nie mniejszej niż 316 160 zł, przyjmując ją jako iloczyn powierzchni zajętej przez linię średniego napięcia wraz ze strefą ochronną, kwoty 160 zł za m ² i 0,8 „współczynnika współkorzystania”.

W odpowiedzi pismem z dnia 09.07.2012r. (...) S.A. w K. Oddział w J. wskazał , że posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości w zakresie linii średniego napięcia wybudowanej na podstawie zezwolenia Naczelnika Miasta S. z dnia (...) wydanego w oparciu o art. 35 ustawy z dnia 12.03.1958r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości. Ad. linii niskiego napięcia wybudowanych w 1926 r. zgłosił fakt zasiedzenia służebności w dniu 01.02.2009r. . Omówił uznania roszczeń odszkodowawczych i wynagrodzenia za służebność.

(dowód: pisma wnioskodawcy k. 18 ,21,

Pisma uczestnika k.19,22 ).

Urządzenia elektroenergetyczne położone na nieruchomości J. O. do 1989r. wchodziły w skład przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) w P. – Zakład (...). Następnie po utworzenia w 1989r. na podstawie Zarządzenia Ministra Przemysłu z dnia (...). do przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w J., po skomercjalizowaniu i powstaniu spółki Zakład (...) S.A. w 1993r. ,do tej spółki, zaś od 2004r. po przejęciu przez Zakład (...) S.A. majątku spółek energetycznych z L., O., W. i W. w trybie art. 492 §1 pkt. 1 ksh. i powstaniu przedsiębiorstwa wielodziałowego pod nazwą (...) S.A. , który zmienił następnie nazwę na (...) S.A. , a obecnie po kolejnym połączeniu spółek , od 01.09.2011r. prowadzi działalność pod nazwą (...) S.A. w K. Oddział w J., do tej ostatniej spółki.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie wnioskodawca dochodził ustanowienia na rzecz każdoczesnego właściciela linii energetycznej średniego napięcia służebności przesyłu na stanowiącej obecnie jego własność nieruchomości położonej w S. – działkach gruntu nr (...) , dla której Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...), za wynagrodzeniem 316 160 zł. Spór pomiędzy stronami sprowadzał się do oceny prawnej przesłanek ustanowienia służebności , ewentualnie jej zakresu i wynagrodzenia z tego tytułu, zasiedzenia służebności .

Stosownie do art. 305 ¹kc. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Wg. art. 305 ² § 1 kc. jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

§ 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Art. 305 ⁴kc. stanowi : do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Zgodnie zaś z art. 285 § 1 kc. nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.

W ocenie sądu wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie. W pierwszej kolejności zaznaczyć należy ,że wnioskodawca w żaden sposób nie wykazał ani powierzchni służebności ani wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Sąd dopuścił dowody z dokumentów zgłoszone przez strony za wyjątkiem opinii biegłych geodety , elektroenergetyki i wyceny nieruchomości wnioskowanych przez J. O.. Wnioskodawca , poprzez swojego pełnomocnika , wezwany zarządzeniem z dnia 12.04.2013r. , doręczonym w dniu 25.04.2013r. do uiszczenia zaliczek na poczet ich wynagrodzenia , w terminie 14 dni, pod rygorem oddalenia wniosków dowodowych , nie uiścił przedmiotowych zaliczek . W konsekwencji sąd wskazane wnioski oddalił. W tej sytuacji pozostały materiał dowodowy niewystarczający był do uwzględnienia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu i wniosek jako nieuzasadniony również podlegał oddaleniu.

Niezależnie od powyższego stwierdzić trzeba skutecznie podniesione przez uczestnika zarzuty posiadania tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy w zakresie linii średniego napięcia oraz zasiedzenia służebności przesyłu ad. linii niskiego napięcia ( które zresztą nie były objęte wnioskiem) . Pierwszy zarzut znajduje oparcie w stanowisku Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z dnia 20 stycznia 2010 r. ( sygn. akt III CZP 116/09 ) , zgodnie z którym decyzja wydana na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64 ze zm.) jest tytułem prawnym dla przedsiębiorcy przesyłowego do stałego korzystania z wymienionej w tej decyzji nieruchomości ( opubl. LEX nr 537076, OSP 2010/11/110, OSNC-ZD 2010/3/92, Biul.SN 2010/1/10-11 ) . Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały stwierdził, że ratio legis przepisów upoważniających do wydania decyzji administracyjnej w celu umożliwienia tzw. przedsiębiorstwu przesyłowemu wstępu na cudzą nieruchomość w celu założenia a potem eksploatacji i konserwacji urządzeń służących do przesyłu rożnych postaci energii, stanowi nie tylko uprawnienie do wejścia na grunt w czasie zakładania tych urządzeń i ich konserwacji ale o możliwości realizowania zadań i celów gospodarczych, którym te urządzenia służą. Jeśli są to urządzenia podziemne, np. rury wodociągowe, to stopień uciążliwości zobowiązanego a zatem ograniczenie jego własności będzie mniejsze, wzmagając się, np. gdy trzeba te urządzenia wymieniać; jeśli są to urządzenia nadziemne, np. linie energetyczne, to uciążliwości w znoszeniu ich obecności będą zależeć od tego np., czy są liniami niskiego, czy wysokiego napięcia. Ograniczenie własności nieruchomości będzie w każdym przypadku tak długo trwało, jak długo dane urządzenie przesyłowe będzie potrzebne do celów, które spowodowały jego zainstalowanie i utrzymywanie. Zatem uczestnik posiada uprawnienie do korzystania z nieruchomości o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Linie niskiego napięcia wybudowane w okresie przedwojennym stały się natomiast niewątpliwie przedmiotem służebności przesyłu nabytej w drodze zasiedzenia i są użytkowane przez uczestnika przynajmniej od (...) . Zatem okres zasiedzenia służebności w odniesieniu do tych linii , przyjmując nawet złą wiarę i początek biegu tego okresu w dniu (...) upłynął nie później niż w dniu (...), kiedy znajdowały się w zasobach poprzednika prawnego uczestnika - przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w J..

W świetle powyższych okoliczności wniosek jako bezzasadny podlegał oddaleniu.

O kosztach postępowania, wobec sprzecznych stanowisk stron orzeczono na podstawie art. 520 §2 kpc. zasądzając od wnioskodawcy na rzecz uczestnika poniesione przez niego koszty zawodowego pełnomocnika tj. 240 zł wynagrodzenia ( §7 pkt. 3) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ) i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.